Prawne instrumenty ochrony zaufania przy zawieraniu umowy

Piotr Machnikowski
Prawne instrumenty
ochrony zaufania
przy zawieraniu umowy
Wrocław 2010
Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego
Spis treści
Wykaz skrótów
Wstęp
10
11
Rozdział I. Ryzyko i zaufanie w świecie współczesnym
1. Ryzyko i zaufanie - wstępne ustalenia
2. Społeczeństwo nowoczesne
17
17
20
Rozdział II. Zaufanie, jego rodzaje i źródła
1. Sposoby badania zaufania
2. Analiza funkcjonalna Niklasa Luhmanna
3. Zaufanie w ujęciu Anthony'ego Giddensa
4. Racjonalne teorie zaufania (zaufanie strategiczne)
a) wprowadzenie
b) poglądy Jamesa S. Colemana
c) zaufanie w ujęciu Diega Gambetty
d) strategiczna koncepcja zaufania Russela Hardina - zaufanie jako zawarty interes
5. Zaufanie moralne
6. Zaufanie a role społeczne
7. Koncepcja Piotra Sztompki
8. Wnioski płynące z teorii gier
a) uwagi wstępne
b) dylemat więźnia
c) jednostronna gra w zaufanie
d) wnioski
9. Podsumowanie - pojęcie zaufania przyjęte w pracy
10. Rodzaje zaufania
a) rodzaje zaufania ze względu na jego adresata
b) rodzaje zaufania ze względu na treść
c) rodzaje zaufania ze względu na jego charakter
11. Czynniki wpływające na powstanie zaufania
a) uwaga wstępna
b) czynniki poznawcze
c) cechy osobiste podmiotu udzielającego zaufania
d) reguły kulturowe
e) przypadek szczególny - kształtowanie się zaufania w kontaktach internetowych
28
28
33
36
37
37
38
39
41
46
48
49
52
52
55
56
57
59
60
60
62
64
64
64
64
70
72
72
Rozdział III. Wzajemna relacja i koordynacja zaufania i prawa jako dwóch narzędzi kontroli
społecznej (analiza w zakresie prawa umów)
1. Funkcje zaufania
2. Zaufanie, prawo, współpraca
a) zaufanie a prawo - uwagi ogólne
b) funkcje zaufania w dziedzinie umów
c) rola zaufania z punktu widzenia ekonomii kosztów transakcyjnych
3. Ryzyko kontraktowania
a) wprowadzenie
74
74
78
78
79
87
89
89
8
Spis treści
b) ryzyka fazy przedkontraktowej
c) ryzyka fazy wykonywania umowy
4. Reakcja systemu prawnego na istnienie ryzyka kontraktowania
a) zadania prawa umów
b) redukcja asymetrii informacyjnej
c) celowość istnienia prawnych sankcji naruszenia zaufania
d) rodzaje sankcji naruszenia zaufania
e) zagrożenia związane z mechanizmami prawnej ochrony zaufania
5. Tak zwane umowy szczególnego zaufania
90
92
93
93
94
97
100
101
102
Rozdział IV. Ochrona oczekiwań zawarcia skutecznej umowy
1. Oczekiwania co do woli i zdolności do zawarcia umowy
a) uwaga wstępna
b) przypisanie oświadczenia woli ze względu na uzasadnione oczekiwania
c) sankcja odszkodowawcza
d) brak ochrony zaufania w przypadku braku zdolności do zawarcia umowy i wadliwości decyzji drugiej strony
2. Zaufanie co do tożsamości i właściwej reprezentacji drugiej strony
a) oczekiwania co do tożsamości drugiej strony
b) oczekiwania związane z działaniem w cudzym imieniu - uwagi ogólne
c) zaufanie wobec reprezentowanego i sankcja polegająca na realizacji oczekiwań
d) zaufanie wobec reprezentanta
108
108
108
108
111
Rozdział V. Ochrona zaufania co do treści zobowiązania
1. Rola drugiej strony w kształtowaniu informacyjnych podstaw decyzji o zawarciu
umowy
2. Realizacja oczekiwań strony dokonywana przez wykładnię oświadczeń woli
3. Moc wiążąca oświadczeń przedkontraktowych
4. Problem rozszerzenia ochrony uzasadnionych oczekiwań strony
5. Przepisy o błędzie, podstępie i wyzysku jako instrumenty restytucyjnej ochrony
zaufania
a) błąd i podstęp
b) wyzysk
122
115
115
115
116
117
120
122
124
127
130
132
132
135
Rozdział VI. Ochrona oczekiwań co do możliwości wykonania umowy
1. Uwagi wstępne
2. Problem obiektywnej niemożliwości świadczenia
3. Nabycie prawa od nieuprawnionego
a) zagadnienia ogólne
b) nabycie własności nieruchomości
c) nabycie własności rzeczy ruchomej
d) nabycie wierzytelności
e) nabycie prawa na podstawie czynności pozornej
f) nabycie prawa należącego do spadku
g) wnioski co do polskiej regulacji nabycia od nieuprawnionego
138
138
139
142
142
150
154
163
174
181
183
Rozdział VII. Ochrona oczekiwań właściwego wykorzystania przekazanej drugiej stronie
informacji
1. Potrzeba ochrony
2. Instrument ochrony
185
185
185
Spis treści
9
Rozdział VIII. Odpowiedzialność za naruszenie zaufania według przepisów o czynach niedozwolonych
1. Podstawy odpowiedzialności
2. Obiektywna nieprawidłowość czynu
3. Wina
4. Odpowiedzialność za cudze czyny
5. Zakres obowiązku naprawienia szkody
188
188
189
195
195
196
Literatura
203