docproblemy ze szkolną przemocą?
download 
Reklamacja Transkrypt
problemy ze szkolną przemocą?
OŚWIATA PROBLEMY ZE SZKOLNĄ PRZEMOCĄ? ZASTOSUJ PROGRAM MEDIACJI RÓWIEŚNICZYCH! www.MagazynNauczyciela.pl PROBLEMY ZE SZKOLNĄ PRZEMOCĄ? ZASTOSUJ PROGRAM MEDIACJI RÓWIEŚNICZYCH! Spis treści U źródeł agresji................................................................................................................................. 3 Mediacja rówieśnicza (peer mediation)............................................................................................. 3 Dlaczego uczeń ma być mediatorem?............................................................................................... 4 Amerykańskie doświadczenia............................................................................................................ 4 Projekty realizowane w Polsce........................................................................................................... 5 Kiedy stosować mediacje w szkole.................................................................................................... 5 Konflikt uczeń − uczeń..................................................................................................................... 6 Inne sytuacje konfliktowe.................................................................................................................. 6 Zalety mediacji rówieśniczych .......................................................................................................... 7 Wprowadzania mediacji rówieśniczych w szkole............................................................................... 8 Procedury przeprowadzania mediacji rówieśniczych......................................................................... 9 Kto może być mediatorem szkolnym?............................................................................................... 9 Mediacje w prawie oświatowym..................................................................................................... 10 Gdzie szukać pomocy, jak zdobyć kompetencje?............................................................................. 10 Autor Aleksandra Skwara psycholog, mediator Redaktor Katarzyna Krysztofiak Korekta Zespół CBP 413 ISBN 978-83-269-0168-3 Copyright © by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2010 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. 03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a, www.wip.pl tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10 Praktyczny raport „Problemy ze szkolną przemocą? Zastosuj program mediacji rówieśniczych!” chroniony jest prawem autorskim. Przedruk materiałów opublikowanych w raporcie „Problemy ze szkolną przemocą? Zastosuj program mediacji rówieśniczych!” bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Niniejszy raport został przygotowany z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia. Zaproponowane w raporcie „Problemy ze szkolną przemocą? Zastosuj program mediacji rówieśniczych!” wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w raporcie „Problemy ze szkolną przemocą? Zastosuj program mediacji rówieśniczych!” wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków. 2 www.MagazynNauczyciela.pl PROBLEMY ZE SZKOLNĄ PRZEMOCĄ? ZASTOSUJ PROGRAM MEDIACJI RÓWIEŚNICZYCH! Nauczyciele niemal codziennie stają przed trudnym zadaniem radzenia sobie z narastającymi konfliktami i aktami uczniowskiej przemocy. Tradycyjne metody radzenia sobie z agresją w szkole coraz częściej zawodzą. Dlatego konieczne jest znalezienie nowych, skutecznych rozwiązań. Jednym z nich jest wykorzystanie w szkole mediacji. U źródeł agresji Zjawisko agresji w szkole ma wiele przyczyn. Z jednej strony jego powodem jest naturalny dla dzieci brak doświadczenia życiowego, emocjonalna labilność, trudności w kontrolowaniu emocji mogące prowadzić do rozwiązywania sporów poprzez agresję werbalną i fizyczną. Z drugiej strony dzieci i młodzież często powielają zachowania obserwowane u dorosłych, obecne w mediach czy występujące grach komputerowych. Mediacje w edukacji to obecnie jeden z najszybciej rozwijających się obszarów praktyki mediacyjnej. Na świecie obecna już od lat kilkudziesięciu, w Polsce od kilku. Najczęściej stosowanym w placówkach oświatowych są mediacje rówieśnicze. Kiedy strony są w konflikcie Mediacja to dobrowolna rozmowa stron znajdujących się w konflikcie w obecności bezstronnej i neutralnej osoby − mediatora. W przypadku pojawienia się konfliktów postępowanie mediacyjne w szkole może być wykorzystywana, jako: • sposób reagowania na zaistniałe problemy (szybkie wyjaśnienie, dokładne zrozumienie przyczyn i wypracowanie takiego postępowania, które będzie im przeciwdziałać w przyszłości); • forma rozmowy dotyczącej trudnych i spornych kwestii, przekazanie uczniom podstawowych zasad rozmawiania, prawidłowej komunikacji, przedstawiania swoich racji i umiejętności słuchania drugiej osoby; • sposób przybliżenia kwestii dotyczących kultury rozwiązywania konfliktów; • metoda pracy wychowawczej, gdzie podstawą rozwiązania problemu jest nawiązanie kontaktu i rozpoczęcie procesu naprawczego, a nie wymierzanie kary, która często okazuje się mało skuteczna wychowawczo. Mediacja rówieśnicza (peer mediation) Zadaniem mediacji rówieśniczej jest rozwiązywanie wszelkich konfliktów zaistniałych na terenie szkoły. Opiera się na uczniach − mediatorach, którzy rozwiązują konflikty między rówieśnikami. Programy mediacji rówieśniczych przygotowują uczniów do pełnienia roli neutralnej trzeciej strony, która interweniuje i pomaga swoim kolegom w rozwiązywaniu konfliktu. Dzieci w wieku szkolnym bardzo dobrze radzą sobie w tej roli dzięki charakterystycznym dla ich wieku cechom, takim jak otwartość i kreatywność, bardzo przydatnym w warsztacie mediatora. Szkolny mediator jest osobą niezaangażowaną bezpośredni w spór. Nie ingeruje w przedmiot ugody. To strony konfliktu mają ustalić wzajemne zobowiązania i być odpowiedzialne za ich dotrzymanie. Do zadań mediatora należy: • ułatwianie komunikacji, • pomoc w uświadamianiu praw każdej ze stron konfliktu, • stosowanie technik pomocnych w podczas rozwiązywania sporu, www.MagazynNauczyciela.pl 3 PROBLEMY ZE SZKOLNĄ PRZEMOCĄ? ZASTOSUJ PROGRAM MEDIACJI RÓWIEŚNICZYCH! • • • • • formalne przewodniczenie sesjom, edukacja, eksploracja problemu, sprawdzenie realności propozycji rozwiązań, inicjowanie i kierowanie negocjacjami. Dlaczego uczeń ma być mediatorem? Dzieci są najlepszymi ekspertami od konfliktów rówieśniczych, ponieważ najlepiej znają problemy swoich kolegów i koleżanek ze szkoły. Kiedy dojdzie do konfliktu między uczniami strony sporu są odsyłane do ucznia – mediatora, który został przeszkolony w mediacjach i poznał konstruktywne sposoby postępowania w sytuacjach konfliktowych. W raportach amerykańskich autorów, którzy analizowali szkolne programy mediacyjne przytaczane są konkretne dane świadczące o skuteczności młodych mediatorów. Wskaźnik zawartych porozumień wynosił 93%, przy czym 88% uczestników było usatysfakcjonowanych z powodu osiągnięcia porozumień w drodze mediacji. Łatwiej zdobyć zaufanie Uczniowie − mediatorzy doskonale orientują się w problemach swoich kolegów. Łatwiej jest im pozyskać akceptację i zaufanie rówieśników niż osobom dorosłym. Wsparciem dla ucznia − mediatora jest odpowiednio przeszkolony nauczyciel. Oczywiście po zaakceptowaniu jego osoby przez strony konfliktu. Amerykańskie doświadczenia Za wprowadzeniem mediacji rówieśniczych w polskich szkołach przemawiają doświadczenia amerykańskie. Prawie w każdym stanie USA eksperymentalnie sprawdzano skuteczność mediacji rówieśniczych. Wprowadzano programy mediacyjne począwszy od szkół podstawowych po szkoły średnie i college. Co ważne, programy te wprowadzano nie w elitarnych, prywatnych szkołach, lecz w szkołach publicznych. W Stanach Zjednoczonych pierwsze programy mediacji szkolnych zaczęły powstawać w latach 70-tych. Jednym z realizowanych wówczas projektów był program „Children’s Creative to Conflict”, którego celem było zredukowanie poziomu agresji w szkołach. Przeprowadzony w 1982 roku w dwóch szkołach podstawowych w San Francisco San Francisco Comunity Board Program. Clasroom Conflct Resolution Training jest chyba jednym z najbardziej popularnych programów w USA. W 1996 roku wzorowane na nim programy realizowano w 5000 szkół na terenie Stanów Zjednoczonych. Doświadczenia amerykańskie pokazały, że programy mediacyjne mogą przynieść wymierne efekty. W celu oceny skuteczności, po wdrożeniu programu, przeprowadzano ewaluację uzyskanych rezultatów. Jedną z nich przeprowadzono w latach 1990−1993 w 17 szkołach w stanie Ohio. Efekty programów były pozytywnie oceniane zarówno przez uczniów, jak i rodziców i nauczycieli. Ci ostatni zwracali uwagę na zmniejszenie się ilości działań dyscyplinujących w stosunku do uczniów oraz zwiększenie się akceptacji rozwiązań sporów bez użycia przemocy. W szkołach realizujących projekt mediacji rówieśniczych obserwowano mniej przemocy w klasach, mniej zawieszeń i usunięć ze szkoły. Zmniejszyła się także liczba uczniów po raz pierwszy sięgających po narkotyki oraz odnotowano 4 www.MagazynNauczyciela.pl PROBLEMY ZE SZKOLNĄ PRZEMOCĄ? ZASTOSUJ PROGRAM MEDIACJI RÓWIEŚNICZYCH! zmniejszoną przestępczość. Zauważono także pojawienie się takich pozytywnych zjawisk jak: bardziej przyjazna atmosfera w klasie, większa empatia, chęć współdziałania, poprawa umiejętności komunikowania się, polepszenie wyników w nauce. Zachęcające wyniki spowodowały, że w niektóre obwody szkolne w USA wypracowały wspólne wytyczne dotyczące szkolenia z zakresu mediacji i rozwiązywania sporów. Amerykańskie szkoły mogą liczyć na wsparcie Krajowego Towarzystwa Mediacji w Edukacji (NAME). Stowarzyszenie pełni rolę narodowego dystrybutora materiałów i informacji dotyczących mediacji rówieśniczych. Projekty realizowane w Polsce Od kilku lat także w naszym kraju pojawiają się autorskie programy wprost nastawione na edukację w zakresie mediacji rówieśniczych. W 2002 roku Polskie Centrum Mediacji, promując ideę mediacji rówieśniczych, przeprowadziło w 12 szkołach na terenie całego kraju pilotażowy konkurs Rozwiązuję spory bez przemocy, czyli co wiem o sprawiedliwości naprawczej w Polsce. Zainteresowanie ze strony szkół było duże. Z tego powodu w latach 2003−2004 PCM przeprowadziło programy profilaktyczno-edukacyjne, a następnie konkurs w kolejnych 26 gimnazjach. Programy były nastawione na kształcenie młodzieży w kierunku zmiany postaw wobec konfliktu i uczenie umiejętności komunikowania się bez przemocy z wykorzystaniem mediacji. Zajęcia warsztatowe dla uczniów trwały 5 godzin i prowadzono je aktywnymi metodami uczenia. W programie uczestniczyli też nauczyciele w wymiarze 3 godzin oraz rodzice w wymiarze 1 godziny. W latach 2002−2005 roku w Słubicach realizowany był międzynarodowy projekt COOLtura konfliktu, którego celem było szkolenie mediatorów rówieśniczych oraz wymiana doświadczeń z zakresu mediacji między organizacjami z Polski, Niemiec oraz z Obwodu Kaliningradzkiego. Do tej pory mediacje rówieśnicze najczęściej wdrażały szkoły biorące udział w projekcie Europejska Bezpieczna Szkoła. Zgodnie z piątym punktem Europejskiej Karty Szkoły Demokratycznej bez Przemocy: W demokratycznej szkole konflikty rozwiązywane są w sposób konstruktywny bez użycia przemocy w porozumieniu z członkami społeczności szkolnej. Każda szkoła ma kadrę i uczniów przeszkolonych w rozwiązywaniu konfliktów na drodze doradztwa i mediacji. Szkołami, które wdrożyły system mediacji rówieśniczych są m.in. Gimnazjum nr 3 z Oddziałami Integracyjnymi i Dwujęzycznymi im. Karola Wojtyły w Mysłowicach oraz Gimnazjum im. Króla Władysława Jagiełły w Niepołomicach. Kiedy stosować mediacje w szkole Do konfliktów na terenie szkoły może dochodzić między: • dwoma uczniami, • uczniem a nauczycielem, • nauczycielem a rodzicem, • nauczycielem a osobą dorosłą ( np. przełożonym, innym nauczycielem). Do mediacji można kierować wszystkie sprawy rówieśnicze, które wystąpiły na terenie szkoły, oprócz tych, które: • mają znamiona przestępstwa zorganizowanego, • wyrządzone szkody są bardzo poważne, • nie można jednoznacznie wskazać sprawcy. www.MagazynNauczyciela.pl 5 PROBLEMY ZE SZKOLNĄ PRZEMOCĄ? ZASTOSUJ PROGRAM MEDIACJI RÓWIEŚNICZYCH! Konflikt uczeń − uczeń W przypadku sporów między dwoma uczniami mediacje stosuje się najczęściej w przypadkach: 1. przezywania rówieśników z powodu szeroko rozumianej odmienność: wyglądu, ubrania, zachowania; 2. obrażania członków rodziny, kolegów; 3. naruszania prawa własności tj. zabieranie, chowanie przedmiotów osobistych lub ich zniszczenie; 4. wytykania, wyśmiewania błędów popełnionych na lekcjach; 5. odrzucania, ignorowania, izolowania np. nie dopuszczanie do zabawy w grupie rówieśniczej; 6. naruszania terytorium osobistego – poszturchiwania, kopania, uderzenia. Z życia wzięte… W drugiej klasie gimnazjum do klasy doszedł nowy uczeń – Mateusz. Chłopiec był o trzy lata starszy od pozostałych uczniów. Miał tendencję do protekcjonalnego traktowania „małolatów”. Lubił wybierać sobie ofiarę, pod adresem której stroił żarty. Pod koniec października upatrzył sobie Marcina. Chłopiec bardzo emocjonalnie reagował na zaczepki Mateusza. Po lekcji WF nie wytrzymał, rzucił się na większego od siebie przeciwnika i poturbował go. Przewodnicząca samorządu klasowego zaproponowała chłopcom rozmowę z mediatorem. Inne sytuacje konfliktowe Mediacja może być również wykorzystywana w rozwiązywaniu sporów, jakie mogą pojawić się wewnątrz placówek edukacyjnych − w konfliktach między nauczycielami, nauczycielem a administracją szkolną czy nawet nauczycielem i uczniem. Wówczas rolę mediatora pełni przeszkolony pracownik szkoły – najczęściej pedagog lub psycholog szkolny. Mediacja może być także stosowana w przypadku konfliktów między szkołą a rodzicami. W tym przypadku mediatorowi, który jest jej pracownikiem może być trudno zachować bezstronność i neutralność. O mediacje można wówczas poprosić pracownika poradni psychologiczno-pedagogicznej lub przeszkolonego wizytatora. Z życia wzięte… Rodzice Tomka z II klasy od kilku miesięcy interweniowali u dyrektora szkoły. Gdyby nie fakt, że gimnazjum, do którego chodził syn, było jedynym w miasteczku − przenieśliby go do innej szkoły. Uważali, że syn jest niesprawiedliwie karany za nieodpowiednie zachowania. Twierdzili, że wychowawca już w pierwszej klasie przykleił Tomkowi etykietkę „łobuz”. Z tego powodu w wielu sytuacjach, kiedy zawinił inny uczeń karano tylko ich syna. Szkolny pedagog i psycholog objęli swoją opieką chłopca i klasę, do której chodził. Szkoła podejmowała różne kroki, aby rozwiązać spór z rodzicami. W klasie III rozgoryczeni z powodu ich zadaniem, braku działań ze strony szkoły, złożyli skargi w kuratorium oraz wydziale edukacji urzędu gminy. Wizytator zaproponował rodzicom udział w sesji prowadzonej przez mediatora z poza szkoły. W przypadku sytuacji konfliktu osób dorosłych rolę mediatora pełni najczęściej przeszkolony pedagog lub psycholog szkolny. Procedura jest podobna, jak przypadku mediacji rówieśniczych. Sprawy do mediacji zgłaszane są mediatorowi przez nauczycieli, rodziców lub dyrektora szkoły. Jeżeli spór kwalifikuje się do mediacji, wówczas mediator rozpoczyna procedurę. 6 www.MagazynNauczyciela.pl PROBLEMY ZE SZKOLNĄ PRZEMOCĄ? ZASTOSUJ PROGRAM MEDIACJI RÓWIEŚNICZYCH! Zalety mediacji rówieśniczych Programy mediacji rówieśniczych, oprócz funkcji profilaktycznej zapobiegania przemocy i agresji w szkołach, służą budowaniu poczucia podmiotowości uczniów, uczą brania odpowiedzialności za wzajemne relacje i atmosferę panującą w szkole. Kształtują wśród dzieci i młodzieży postawę poszukiwania konstruktywnych, pokojowych metod rozwiązywania sporów. Wśród wielu zalet stosowania mediacji rówieśniczych w szkołach można wymienić: • Kształcą kompetencje interpersonalne Kompetencje interpersonalne są obecnie niezbędne w każdej dziedzinie życia, a szczególnie w pracy. Decyzja o zatrudnieniu pracownika najczęściej opiera się na jego wiedzy merytorycznej i tzw. twardych kompetencjach. Powodem zwolnienia jest brak pożądanej przez pracodawcę wiedzy i kompetencji – bardzo często tzw. miękkich – interpersonalnych. Współczesny pracownik musi umieć komunikować się efektywnie, zauważać konsekwencje swoich działań, tworzyć i oceniać alternatywne rozwiązania problemów i funkcjonować obok ludzi, z którymi się nie zgadza. Mediacje rówieśnicze wyposażają w te umiejętności zarówno mediatorów, jak i zwaśnione strony. Szkoła natomiast, nie tylko wyposaża w wiedzę, ale przygotowuje do dorosłego życia. Zwiększa w ten sposób atrakcyjność uczniów na rynku pracy. • Uczą konstruktywnego rozwiązywania konfliktów Dzięki wprowadzeniu przez szkołę mediacji rówieśniczych uczniowie uczą się konstruktywnego rozwiązywania konfliktów nie w trakcie improwizowanych scenek, ale rozwiązując realne konflikty. Zdobyte w szkole pozytywne doświadczenia zachęcają do stosowania umiejętności mediacyjnych także poza murami szkoły – w domu, na podwórku. Pomagają uczniom spojrzeć z innej perspektywy na konflikty zachodzące w ich otoczeniu. • Uczą współpracy Mediacje rozwijają empatię, zachęcają uczniów do dyskusji, a nie walki. Pokazują, że swoje potrzeby można zaspokoić dzięki współpracy z drugą stroną. • Rozwijają prawidłową samoocenę i poczucie własnej wartości Poczucie własnej wartości jest niezbędnym składnikiem efektywnego działania i osiągania sukcesów. Mediacje rówieśnicze poprzez doświadczenia w zaspokajaniu swoich interesów w trakcie negocjacji uczą zarządzania swoim życiem oraz dają poczucie sukcesu. Podpisując ugodę po pomyślnie zakończonych mediacjach każda z uczestniczących w nich stron ma poczucie satysfakcji i zadowolenia. • Uczą tolerancji Dzięki mediacjom rówieśniczym, uczniowie uczą się innego, szerszego spojrzenia na sytuację konfliktową. Uczą się, że w wielu przypadkach konfliktów nie da się sprowadzić do opozycji dobro−zło, białe−czarne. Uświadamiają sobie, że w wielu przypadkach przyczyna konfliktu leży w różnicach postrzegania i rozumienia sytuacji oraz odmiennych potrzebach stron konfliktu. Uczą się krytykować i przyjmować krytykę. Doceniają konieczność podejmowania ryzyka i popełniania błędów jako drogi do nauczenia się czegoś nowego. Rozumieją, że pomaganie innym, pomaga im samym. • Są doskonałą formą profilaktyki Mediacje rówieśnicze okazują się przydatne nie tylko w sytuacji trwającego już sporu, ale także zanim konflikty się pojawią. Zdobyte przez uczniów umiejętności radzenia sobie z konfliktami w życiu codziennym, akceptacji potrzeb innych ludzi i porozumiewania się bez przemocy okazują się bardzo skuteczną profilaktyką agresji. Mediacje poprzez wpływ na prawidłową samoocenę uczniów, trening umiejętności podejmowania decyzji oraz asertywnej komunikacji i zachowań wpływają pozytywnie na relacje na terenie szkoły. www.MagazynNauczyciela.pl 7 PROBLEMY ZE SZKOLNĄ PRZEMOCĄ? ZASTOSUJ PROGRAM MEDIACJI RÓWIEŚNICZYCH! • Zwiększają poczucie bezpieczeństwa w społeczności szkolnej i poprawiają atmosferę Mediacje w naturalny sposób uczą prawidłowej komunikacji. Eliminują napięcie narastające podczas tłumienia czy eskalacji konfliktów. Pomagają rozwijać istniejące przyjaźnie a nawet nawiązywać nowe – kiedy dotychczasowi oponenci poznają się z innej, lepszej strony. Dzięki mediacjom poprawiają się relacje a szkoła staje się bezpieczniejsza. Mediacja umożliwia: • polubowne rozwiązanie konfliktu, w sposób rzeczowy, bez agresji; • wyzbycie się lęku przed sprawcą, odreagowanie emocji; • zrozumienie wyrządzonej krzywdy i przyjęcie odpowiedzialności za swoje czyny; • edukację społeczną. Wprowadzania mediacji rówieśniczych w szkole Wprowadzenie idei mediacji rówieśniczych w szkole wymaga czasu. Minimum to jeden rok szkolny, optymalnie − dwa lata. Doświadczenia realizatorów projektów mediacyjnych w szkołach wskazują, że dopiero w drugim roku stabilizuje się liczba spraw zgłaszanych do mediatorów rówieśniczych. Bardzo ważnym momentem jest zdobycie przychylności dla idei mediacji grona pedagogicznego, pracowników szkoły oraz rodziców. Od ich postawy w dużym stopniu będzie zależał sukces projektu. Etapy wprowadzania mediacji rówieśniczych Wprowadzenie: • decyzja dyrekcji i grona pedagogicznego o zmianie podejścia do problematyki konfliktów na terenie szkoły i wprowadzeniu idei mediacji rówieśniczych w placówce; • wybór koordynatorów projektu (nauczycieli opiekunów); • zdobycie środków finansowych; • decyzja czy szkoła wprowadza projekt samodzielnie czy korzystała ze wsparcia z zewnątrz; • opracowanie planu realizacji; Realizacja: • szkolenie podstawowe dla dyrekcji, nauczycieli, administracji, pracowników technicznych (optymalnie przy posiadaniu wystarczających środków finansowych także rodziców; włączenie ich do projektu jest bardzo ważne, zwłaszcza w przypadku rodziców mediatorów rówieśniczych); • szkolenie dla nauczycieli; • zapoznanie dzieci i młodzieży z ideą mediacji; • opracowanie systemu kierowania spraw do mediacji; • wybór przyszłych mediatorów; • szkolenie mediatorów rówieśniczych; • przygotowanie pomieszczenia do mediacji rówieśniczych; • kampania informacyjna na terenie szkoły o uruchomieniu punktu „M” i zasadach korzystania z mediacji. Zakończenie: • uroczyste zakończenie projektu (celebrowanie sukcesów pełni rolę motywacyjną dla młodych mediatorów); • ewaluacja i podsumowanie; • decyzja: kontynuacja czy przerwa, a może wprowadzenie zmian. 8 www.MagazynNauczyciela.pl PROBLEMY ZE SZKOLNĄ PRZEMOCĄ? ZASTOSUJ PROGRAM MEDIACJI RÓWIEŚNICZYCH! Procedury przeprowadzania mediacji rówieśniczych Sprawy do mediacji mogą być zgłaszane mediatorowi koordynatorowi przez wychowawców, nauczycieli, uczniów, pedagoga lub innych pracowników szkoły. Jeżeli obie strony konfliktu wyrażą wstępną zgodę na udział w postępowaniu mediacyjnym, wychowawca może czasowo zawiesić karę. Mediator koordynator rozmawia ze stronami i po ostatecznym zakwalifikowaniu sprawy do mediacji proponuje termin wstępnego spotkania. Po uzyskaniu pisemnej zgody stron na dalszy udział w mediacji powiadamiani są rodzice. Strony konfliktu mają możliwość wyboru mediatorów, którzy poprowadzą ich spotkania. Mediacje prowadzone są zgodnie z uniwersalnymi zasadami procesu: akceptowalności, bezstronności, neutralności, dobrowolności, poufności. W przypadku wypracowania przez uczniów ugody jeden z jej egzemplarzy otrzymuje koordynator mediacji. Ma on prawo rozliczać strony z realizacji wypracowanych i zaakceptowanych rozwiązań. Jeżeli sprawa nie zostanie zakwalifikowana do mediacji, ugoda nie zostanie wypracowana bądź zostanie zerwana, sprawa toczy się zgodnie regulaminem szkoły. Kto może być mediatorem szkolnym? Mediatorem może być każdy uczeń, który cieszy się zaufaniem kolegów i ma umiejętność zdobywania autorytetu, a także potrafi zachować bezstronność i neutralność oraz cechuje go życzliwy stosunek do innych ludzi. Przyszły mediator powinien mieć kompetencje komunikacyjne – umiejętność aktywnego słuchania oraz precyzyjnego formułowania myśli. Nie powinna mediatorem być osoba, która sama jest przyczyną konfliktów. Kandydat na mediatora powinien umieć je łagodzić. Przydatną umiejętnością jest wspieranie innych w poszukiwaniu rozwiązań, a nie narzucanie swojego sposobu myślenia i rozstrzyganie sporu. Jeśli chcesz się dowiedzieć więcej na temat pracy z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, zamów magazyn nauczyciela Mentor: A w nim: • skuteczne techniki nauczania, oceniania i motywowania • sprawdzone metody wychowawcze • prawa i obowiązki nauczyciela Wejdź na stronę: www.MagazynNauczyciela.pl i zamów na bezpłatny 30-dniowy test! Dla wszystkich zamawiających płyta CD: GRATIS! www.MagazynNauczyciela.pl 9 PROBLEMY ZE SZKOLNĄ PRZEMOCĄ? ZASTOSUJ PROGRAM MEDIACJI RÓWIEŚNICZYCH! Mediacje w prawie oświatowym Przepisy oświatowe nakładają na dyrektora obowiązek organizowania pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów, nauczycieli i rodziców. W rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach wśród pomocy psychologiczno-pedagogicznej wymienione są działania mediacyjne: Pomoc psychologiczno-pedagogiczna polega w szczególności na (…) podejmowaniu działań mediacyjnych i interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych oraz Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkole jest organizowana w szczególności w formie (…) zajęć psychoedukacyjnych dla uczniów; zajęć psychoedukacyjnych dla rodziców; (…) porad dla uczniów; porad, konsultacji i warsztatów dla rodziców i nauczycieli. Gdzie szukać pomocy, jak zdobyć kompetencje? Szkolenia z zakresu mediacji szkolnych dla nauczycieli i uczniów prowadzą: • Krajowe Stowarzyszenie Mediatorów („Mediacje rówieśnicze i ich znaczenie w szkolnym systemie przeciwdziałaniu przemocy”), • Polskie Centrum Mediacji (szkolenia z zakresu mediacji szkolnych oraz Program profilaktyczno-edukacyjny „Mediacje rówieśnicze”), • Meditor (warsztaty dla nauczycieli „Mediacje szkolne alternatywą dla przemocy” oraz projekty szkoleniowe wprowadzające mediacje rówieśnicze do szkół). Nauczyciele i wychowawcy wiedzę z zakresu mediacji szkolnych mogą zdobyć na jedynych w kraju podyplomowych studiach Mediacje szkolne trwających 2 semestry (180 godzin) prowadzonych przez Górnośląską Wyższą Szkołę Handlową. Podstawa prawna: • Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 7 stycznia 2003 roku w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach wśród pomocy psychologiczno-pedagogicznej wymienione są działania mediacyjne.(Dz.U. 2003 nr 11, poz.114) − § 2.1, § 5.2. 10 www.MagazynNauczyciela.pl
