O duchu sekciarstwa

O duchu sekciarstwa
opr. ks. Łukasz Libowski
Kędzierzyn-Koźle, 23 VI 2015, wykład dla KIK-u
Plan wykładu
• Część pierwsza – wstęp: Sąd sekciarstwo?
• Część druga – zasadnicza: Charakterystyka sekciarstwa
• Część trzecia – podsumowanie: Piękna i bestia
Skąd sekciarstwo?
Część pierwsza – wstęp
Postmodernizm (albo: post-postmodernizm)
• Płynność, zmienność (Z. Baumann, J. Życiński)
• Wszystko jest względne, o wszystkim można dyskutować, nie ma nic
niepodważalnego i nienaruszalnego
• Niestabilność, niestałość, brak punktów oparcia
• Relatywizm: religijny, światopoglądowy, moralny
• Subiektywizm, egocentryzm: pojedynczy (każdy) człowiek miarą
wszechrzeczy
Owoce/efekty postmodernizmu
• W świecie: chaos
• W życiu człowieka: zagubienie
Odpowiedź na postmodernizm
Ucieczka w skrajność: w fundamentalizm*;
w dziedzinie wiary – w sekciarstwo
Fundamentalizm/sekciarstwo
• Daje poczucie akceptacji, pewności i bezpieczeństwa
• Nienaruszalne „prawdy”
• Obiektywizm, wszystko podane „z góry”, nie ma miejsca na własne
poglądy
• Dając gotowe odpowiedzi na wszystko albo prawie wszystko, zwalnia z
trudu refleksji, krytyki i myślenia
• Daje oparcie w życiu i potężną siłę do życia („niesie” przez życie)
Charakterystyka sekciarstwa
Część druga – zasadnicza
Na podstawie: ks. Józef Tischner, Duszpasterze: charyzmatycy i sekciarze,
w: tenże, Ksiądz na manowcach, Kraków 2007, s. 121-127.
Ruch charyzmatyczny
• Ma założyciela – charyzmatyka; jemu się wierzy, jego się słucha i jego
się naśladuje
• Członkowie pozostają często za zamkniętymi drzwiami, wolą
pozostawać we własnym gronie
• Modlą się, wznosząc ręce do góry, wykrzykując niezrozumiałe słowa,
padając na twarz
• Mówią, że „Duch ich nawiedza”
Zgromadzenia zakonne i różne wspólnoty
• Biorą się z ruchów charyzmatycznych
• Pielęgnują duchowość założyciela
• Swoje życie codzienne poddają regułom uznanym przez Kościół: w
regułach tych indywidualność religijna założyciela czy założycielki
splata się ze zdrowym rozsądkiem Kościoła, wykluczając tym samym
skrajności
• Liczy się konkret: modlitwa za świat, opieka nad bezdomnymi czy
chorymi, katechizacja, nauka itp.
Sekty
• Biorą się z ruchów charyzmatycznych
• Przywódca „ma charyzmę”, ale sprowadza grupę na manowce:
zamiast gromadzić ją wokół Kościoła (w Kościele), gromadzi ją „wokół
kapliczki”
• W „kapliczce” czci się nie tyle Boga, co „mistrza”, „ojca założyciela”,
„proroka” – wyłącznego interpretatora woli Bożej; związek z nim jest
przeżywany przez członków sekty jako właściwy i rzeczywisty związek
religijny: „on” wtrąca w „pobożny nastrój”, „on” pociesza, „on”
przywraca do życia, poza „nim” wszelka mowa o Bogu jest pusta;
„wyznawca” słucha tego, kogo „on” słucha, słucha dlatego, że „on”
słucha i o tyle, o ile „on” słucha
Sekty
• Dość dokładnie religijność sekty odzwierciedla zasada cuius regio, eius
religio: najpierw jest regio – obszar poddany władaniu „ojca”, potem
dopiero obszar ten wypełnia się określonym religio – religijnością
szczególnej emocji
Świadomość charyzmatyczna a sekciarska
• Są do siebie podobne, nakładają się na siebie
• Duch sekciarstwa ciągle nad nami „wisi” i otwiera przed nami
demoniczną stronę religii
• Gdzie przebiega granica między świadomością charyzmatyczna a
świadomością sekciarską? Jak odróżnić rzetelną religijność od
religijności „podrabianej”?
• Powyższe pytania to chleb powszedni duszpasterstwa
• Właściwym polem sporu między duchem charyzmy a duchem
sekciarstwa jest wnętrze duszy człowieka
Religijność sekciarska – objawy
• Sprawa podstawowa, której konsekwencją są wszystkie inne:
przekonanie, że dzięki udziałowi w życiu określonej grupy już się jest
zbawionym; zbawienie wynika z przynależności do „rodziny” – „elity
zbawionych”
Religijność sekciarska – objawy
• „Zbawienie bez objawienia”: objawienie kieruje się przede wszystkim
do rozumu i budzi go ze snu, nawet jeśli potem go (radykalnie)
przekracza – kluczowa rola rozumu, który odczytuje i interpretuje
objawienie, a w konsekwencji staje i milknie w obliczu tajemnicy; w
sekcie rozum znika pod ciężarem uczucia, przede wszystkim uczucia
przynależności do „rodziny zbawionych” – gdy w religijności
charyzmatycznej ponad rozumem jest już tylko tajemnica, to w
religijności sekciarskiej ponad rozumem jest uczucie, które odsłania
tajemnicę i zawsze „mówi coś więcej” niż rozum
Religijność sekciarska – objawy
• Gdy religijność charyzmatyczna „wie, że nic nie wie”, to religijność
sekciarska „wie, że wszystko wie”, a skoro „wszystko wie”, to pozostaje
jej tylko głoszenie gotowej „prawdy” – „prawdy”, która jest jej już
dana – dana w uczuciu przynależności – i nie ma potrzeby, aby jej
szukać (Rabindranath Tagore: „Błąd nie może sobie pozwolić na
przegraną, a prawda może”)
• Pewność: kto wchodzi w świat religijności sekciarskiej, uzyskuje jedno
– już wie, „czego się trzymać”; pewność jest przy tym miernikiem
prawdy
Religijność sekciarska – objawy
• Swoiście rozumiana miłość bliźniego: bliźnim jest członek tej samej
„rodziny”, uczestnik tych samych „przeżyć”, nosiciel podobnych
„uczuć”, czciciel tych samych „bóstw”, mieszkaniec mojego regio; cała
reszta to „wrogowie wiary”, których trzeba atakować, bo ich regio
zagraża naszemu regio – stąd potrzeba nienawiści, pogardy, lęku
zmieszanego z agresją i bólu z powodu bezustannej klęski
„cnotliwych”, tzn. „naszych” (schemat emocji: archaiczne
zaspokojenie potęgi uczuć)
Religijność sekciarska – objawy
• Miłość, która jest formą istnienia nienawiści: są dwa rodzaje miłości i
paralelne do nich dwa rodzaje nienawiści – nienawiść, która wypływa
z miłości (np. miłość ojca do dziecka i nienawiść do tego, kto krzywdzi
ukochane dziecko) i miłość, która płynie z nienawiści (miłość sekciarza
do swoich, która bierze się z bezsilnej złości na świat)
Religijność sekciarska – objawy
• Nieposłuszeństwo: religijność charyzmatyczna, świadoma
niebezpieczeństw, jakie wiążą się z „chodzeniem własnymi drogami”,
jest o wiele bardziej otwarta na słuchanie autorytetu Kościoła niż
religijność sekciarska, która ma swój własny autorytet i swoją własną
władzę; dramat sekty na tym polega, że w pewnym momencie nie
chce już słuchać, a nawet już słuchać nie może, ponieważ świadomość
zbawienia unicestwiła w niej zdolność słuchania
Piękna i bestia
Część trzecia – podsumowanie
Na podstawie: ks. Józef Tischner, Duszpasterze: charyzmatycy i sekciarze,
w: tenże, Ksiądz na manowcach, Kraków 2007, s. 121-127.
Religa
• Fascynuje i przeraża
• Paradoksalnie to coś najpiękniejszego i zarazem coś najgroźniejszego –
to mieszkanie aniołów i demonów człowieka
• Nic nowego: Chrystusa ukrzyżowali nie sceptycy, ateiści czy
relatywiści, ale ludzie religijni, nawet bardzo religijni; ten, kto chciał
odnowić religię, stał się ofiarą religii – „Czyż sam Krzyż nie ukazał nam
wielkości religii i zarazem nędzy «religijności»?”