Izabela Leśkiewicz

Rozdział V
Bankructwo gospodarstwa domowego
– nowa instytucja w polskiej gospodarce
Definicja nadmiernego zadłużenia i bankructwa gospodarstw
domowych na podstawie badań pierwotnych
Na podstawie badań realizowanych przez autorkę można przyjąć, że
nadmierne zadłużenie to niemożność spłaty wszystkich zobowiązań w całości
i punktualnie o czasie, objawiająca się pogarszającą się płynnością finansową.
Nadmierne zadłużenie jest zjawiskiem stopniowalnym. Definicja ta została
przygotowana na podstawie pytań kwestionariusza wywiadu realizowanego
wśród badanych gospodarstw domowych.
Tabela 5.1.
Zaciągnięte w okresie ostatnich 2–3 lat kredyty/pożyczki spłacał/a Pan/i
1)
3)
spłacałem/spłacam z wyprzedzeniem w stosunku
do harmonogramu spłat
spłacałem/spłacam zgodnie z haromonogramem
spłat
spłacałem/spłacam z drobnymi opóźnieniami
4)
spłacałem/spłacam z opóźnieniem ponad 2–3 rat
5)
6)
zaprzestałem spłaty wszelkich zobowiązań
wszczęto wobec mnie postępowanie egzekucyjne
2)
zadłużenie
Pierwszy symptom nadmiernego
zadłużenia
Drugi bardzo zaawansowany
symptom nadmiernego zadłużenia
Niewypłacalność
Niewypłacalność
Źródło: opracowanie własne.
Niewypłacalność – to trwała utrata niemożliwości obsługi zobowiązań
przez dłużnika objawiająca się całkowitą utratą płynności. Niewypłacalność w
ujęciu ekonomicznym jest potocznie nazywana bankructwem.
Nadmierne zadłużenie ≠ niewypłacalność = bankructwo ≠ upadłość
2
Bankructwa gospodarstw domowych...
Konstytutywne warunki bankructwa gospodarstw domowych1:
1.
Dochód gospodarstwa domowego z okresu ostatnich 6 miesięcy
jest niższy od wartości wymagalnych zobowiązań.
2.
Miesięczny dochód gospodarstwa domowego przez okres co
najmniej 3 miesięcy jest niższy od wartości zobowiązań, które stają się
wymagalne w danym miesiącu.
3.
Gospodarstwa domowego nie wywiązuje się ze swoich
wymagalnych zobowiązań2 dłużej niż 3 miesiące lub wartość jego
majątku3 jest niższa niż wartość tych zobowiązań.
Formuła logiczna
(1 ∨ 2) ∧ 3
Postępowanie egzekucyjne w oparciu o operat szacunkowy 4 tytuł
wykonawczy (kpc art. 776).
5.
Inne (egzekucja nieformalna)
4.
Formuła logiczna
[(1 ∨ 2) ∧ 3] ∧ (4 ∨ 5)
Stopień zagrożenia bankructwem można określić jako:
– nikły,
– niewielki,
– umiarkowany,
– znaczny.
1 A. Kalczyńska, A. Pucz, Bankructwo gospodarstw domowych – próba definicji problemu, (w
druku).
2Zobowiązania wymagalne – zobowiązania, których termin zapłaty upłynął.
3Wartość majątku – suma wartości rzeczy ruchomych i nieruchomości stanowiących własność
dłużnika, wartości niematerialne i prawne przysługujących dłużnikowi oraz środków pieniężnych
w formie gotówkowej i bezgotówkowej stanowiących własność dłużnika. Wartość składników
majątku dłużnika ustala się według wartości rynkowej.
4 W przypadku sytuacji, w której funkcjonuje regulacja prawna w zakresie niewypłacalności
i upadłości osoby fizycznej, wówczas postępowanie egzekucyjne w oparciu o operat szacunkowy.
3
Bankructwo gospodarstwa domowego – nowa instytucja...
Nikły
stopień
zagrożenia
bankructwem
0%
Stopień zadłużenia
Niewielki
stopień
zagrożenia
bankructwem
30%
Umiarkowany
stopień
zagrożenia
bankructwem
60%
Niewyypłacalność
Znaczny
stopień
zagrożenia
bankructwem
100%
Rysunek 5.5. Stopień zagrożenia bankructwem gospodarstw domowych
Źródło: opracowanie własne.
Zagrożenie bankructwem gospodarstwa domowego można wyrazić w
następujących cechach:
1.
Dochód gospodarstwa domowego z okresu ostatnich 6 miesięcy
jest niższy od wartości wymagalnych zobowiązań.
2.
Miesięczny dochód gospodarstwa domowego przez okres co
najmniej 3 miesięcy jest niższy od wartości zobowiązań, które stają się
wymagalne w danym miesiącu.
3.
Regularnie reguluje podjęte zobowiązania.
4.
Reguluje podjęte zobowiązania nieterminowo.
5.
Zaciąga nowe zobowiązania w celu uregulowania starych.
6.
Nie reguluje zobowiązań nie dłużej niż 3 miesiące (z różnych
przyczyn).
STOPIEŃ ZAGROŻENIA BANKRUCTWEM
NIKŁY – nie ma zadłużenia
NIEWIELKI
(1 ∨ 2) ∧ 3
Brak problemów ze spłatą zadłużenia
UMIARKOWANY
(1 ∨ 2) ∧ 4
Nadmierne zadłużenie
4
Bankructwa gospodarstw domowych...
ZNACZNY
(1 ∨ 2) ∧ (3 ∨ 4) ∧ 5
(1 ∨ 2) ∧ (3 ∨ 4) ∧ 6
Niewypłacalność/bankructwo