4.3 Temperatura powietrza

4.3 Temperatura powietrza
Obszar województwa dolnośląskiego odznacza się dużym
zróżnicowaniem stosunków termicznych, zwłaszcza w
Sudetach. Najwyższe wartości średniej rocznej temperatury
powietrza, wyznaczonej z okresu 1971-2000, występują na Nizinie
Śląsko-Łużyckiej i Nizinie Śląskiej (Legnica 8,80C,
Wrocław 8,70C). Są to tereny zaliczane do najcieplejszych w Polsce (Niedźwiedź
i Paszyński, 1999). Ze wzrostem wysokości nad poziomem morza,
średnia roczna temperatura obniża się na Dolnym Śląsku
przeciętnie o 0,550C/100 m. Na najwyższym szczycie Sudetów, tj. Śnieżce, wynosi
0,60C i jest taka sama jak w Ivigtut u wybrzeży Grenlandii (mapa 4.1).
W tabeli 4.3.1 zamieszczono równania regresji przedstawiające
zależność temperatury powietrza od wysokości nad poziomem morza w
kolejnych kalendarzowych porach roku, wyznaczone na podstawie danych
pomiarowych z 16 stacji z okresu 1971-2000. Wzory umożliwiają
obliczenie temperatury dla dowolnej wysokości nad poziomem morza.
Z porównania danych ze stacji pomiarowych z wartościami
wyznaczonymi z modelu regresji wynika, że dna dolin i kotlin
śródgórskich są chłodniejsze od wierzchowin i
stoków, leżących na tej samej wysokości. Świadczy to o
klimatotwórczej roli rzeźby terenu, która lokalnie
komplikuje pozornie prostą zależność między temperaturą
powietrza a wysokością. Znaną z literatury klimatologicznej (Schmuck, 1960), ujemną
anomalię termiczną Kotliny Kamiennogórskiej potwierdzają
dane ze stacji Paprotki (550 m n.p.m.), w której średnia
roczna temperatura jest niższa o 0,40C
od wartości przeciętnej tego poziomu na pionowym profilu Sudetów.
Zastoiska chłodnego powietrza (mrozowiska) tworzą się także zimą
w Kotlinie Jeleniogórskiej oraz w położonych na wysokości
800-900 m n.p.m., płaskodennych formach wklęsłych wierzchowiny Gór
Izerskich w rejonie Jakuszyc.
Przykładem uprzywilejowanego termicznie stanowiska jest stacja Świeradów
Zdrój, położona na analogicznej jak Paprotki wysokości, ale
na zboczu Gór Izerskich, gdzie średnia roczna temperatura
jest wyższa o 0,60C
od przeciętnych wartości z profilu hipsometrycznego.
Ukazane różnice temperatury powietrza we wklęsłych i wypukłych
formach terenu, wynikają z występowania inwersji temperatury, tj.
jej wzrostu z wysokością. Inwersje temperatury tworzą się niemal
każdej nocy w dolinach i u podnóży pasm górskich.
Ich średni pułap sięga w Karkonoszach na wysokość 750-800 m
n.p.m. (Kwiatkowski i Hołdys, 1985). Najczęstsze inwersje
termiczne występują w Kotlinie Jeleniogórskiej, czemu
sprzyja grawitacyjny spływ chłodnego powietrza z sąsiednich
masywów górskich i niekiedy feny.
Przebieg roczny temperatury powietrza na Dolnym Śląsku jest typowy dla
klimatu nizinnego Polski, z minimum styczniowym i maksimum w
lipcu. Tylko na Śnieżce występuje osobliwe dla klimatu
wysokogórskiego przesunięcie minimum rocznego na luty, a
maksimum na sierpień. W części nizinnej województwa
dolnośląskiego najdłuższą termiczną porą roku jest lato, które
trwa we Wrocławiu średnio 96 dni, zaś najkrótszą jest tu
http://eko.wbu.wroc.pl/eko - WBU Ekofizjografia
Powered by Mambo
Generated: 4 March, 2017, 10:42
zima (41 dni). Na Śnieżce zima trwa aż 179 dni, a lato termiczne
nie występuje. Inne cechy sezonowej struktury zjawisk termicznych
dla niektórych regionów Dolnego Śląska podano
w tabeli 4.3.2.
Poszczególne roczne cykle zjawisk termicznych różnią się niekiedy
znacznie od opisanego tu przebiegu, uśrednionego za 30 lat, który
jest w przybliżeniu sinusoidalny (Kożuchowski, 2000).
Zakłócenia cyklicznego przebiegu rocznego temperatury,
związane są z nieokresowymi oddziaływaniami cyrkulacji
atmosferycznej. Cyrkulacja zachodnia cyklonalna warunkuje okresowe
ocieplenia zimowe (m.in. odwilż bożonarodzeniową) oraz względnie
chłodne sezony tzw. monsunu europejskiego w lipcu. Cyrkulacja
wschodnia w zimie wpływa oziębiająco, natomiast w półroczu
ciepłym powoduje dodatnie anomalie termiczne, zwłaszcza w lipcu
i w okresie babiego lata (Paszyński i Niedźwiedź,
1999). Dodatnie anomalie termiczne występują w Sudetach i na
ich przedpolu także podczas fenów (Kwiatkowski i Hołdys,
1985). Nie ujawnił się natomiast wyraźnie w latach
1971-2000, znany w dawnej klimatologii i pogodoznawstwie ludowym,
majowy sezon chłodu (tzw. zimni święci).
http://eko.wbu.wroc.pl/eko - WBU Ekofizjografia
Powered by Mambo
Generated: 4 March, 2017, 10:42