NOTA BIBLIOGRAFICZNA Lewicki R., 2002, Obcość w przekładzie a

NOTA BIBLIOGRAFICZNA
Lewicki R., 2002, Obcość w przekładzie a obcość w kulturze, [w:] Lewicki Roman [red.], Przekład –
język – kultura, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 43-52.
STRESZCZENIE
Przekłady są tekstami szczególnego rodzaju – postrzegamy je wyłącznie w relacji do oryginału.
Punktem odniesienia jest dla niego tekst oryginalny a w jego tle - język oryginału, z czego wynika, Ŝe
przekład jest tekstem wtórnym. Poprzez wtórność językową rozumiemy, ze tekst posiada cechy
wywołane jego „przywiązaniem“ do oryginału i języka, w którym oryginał powstał. Do tego dochodzi
wtórność kulturowa, wynikająca z przeznaczenia tekstu oryginału do funkcjonowania w rodzimej
społeczności. Oba rodzaje wtórności leŜą u podstaw zastosowania kategorii obcości do badań
translatorycznych. W tradycyjnym kulturowym ujęciu obcości za obcych uchodzą ci, którzy w naszym
mniemaniu róŜnią się od nas czymś istotnym. Postrzeganie obcości w przekładzie opiera się podobnie
na a) odmienności językowej (nietypowe, dziwne wyraŜenia) b)odmienności kulturowej (sytuacje inne
niŜ te znane odbiorcy) c) odmienności religijnej i aksjologicznej.
Jest więc ona wbudowana w kategorię obcości w kulturze. Postrzeganie cech obcości przekładu
zaleŜy od uwraŜliwienia odbiorcy na obcość poszczególnych cech kultury i języka. To on decyduje o
obcości przekładu i moŜe te elementy tekstu, które uznaje za obce akceptować (wówczas obcość
tekstu jest dla niego wartością) bądź odrzucać (obcość postrzega jako dziwaczność, burzącą jego
bezpieczeństwo komunikacyjne). Kategoria obcości w przekładzie tak jak postrzeganie obcości ludzi i
grup zaleŜy od stanu kontaktów między społecznościami i jest stale poddawana aktualizacji. Dzięki
znajomości obcej kultury i języka wytwarza się u odbiorców ograniczona dwukulturowość
i ograniczony bilingwizm. Te znowuŜ kształtują konwencję odbioru przekładu i wynikąjącą z niej normę
przekładu, które w zaleŜności od stanu kontaktów są bliŜsze lub dalsze konwencji odbioru i normie
oryginału, ale zawsze od nich odmienne.
SŁOWA KLUCZOWE
przekład,
ekwiwalencja,
wartościowanie,
zjawisko
odbiorca,
kultury,
tekst
oryginalny,
odmienność
odbiór
językowa,
przekładu,
odmienność
obcość
kulturowa,
przekładu,
rodzima
społeczność, istota przekładu, strategia przekładu, relacja do oryginału, wtórność językowa, punkt
odniesienia, paralelizm