Wymagania edukacyjne j. polski 1

WYMAGANIA EDUKACYJNE DLA UCZNIA KL. I GIMNAZJUM
Z JĘZYKA POLSKIEGO
Wymagania na ocenę dopuszczającą (konieczne)
Słuchanie
- Uczeń zwykle koncentruje uwagę, słucha w skupieniu, ma jednak trudności z zapamiętywaniem,
wykorzystaniem informacji, selekcjonowaniem wiadomości.
- Uczeń jest w stanie, bez pomocy nauczyciela udzielić odpowiedzi na proste pytania dotyczące
zawartości słuchanej wypowiedzi.
Mówienie
- Uczeń jest taktowny, szanuje współrozmówcę, utrzymuje z nim kontakt wzrokowy.
- Grzecznie zwraca się do współdyskutantów, właściwie dobiera zwroty grzecznościowe, nie przerywa
innym, szanuje cudze zdanie.
- Przyjmuje właściwą postawę podczas mówienia.
- Pracuje nad dykcją
- Opowiada o zdarzeniach z pozycji uczestnika i świadka, zachowuje chronologię zdarzeń.
- Odtwarza treść prostych tekstów swoimi słowami.
- Buduje krótkie komunikaty i instrukcje.
- Rozwija różne dialogi zgodnie z poleceniem i instrukcją.
- Likwiduje naleciałości gwarowe i zniekształcenia fonetyczne.
Czytanie tekstów słownych i odczytywanie innych tekstów kultury
- Uczeń rozumie myśl zawartą w zdaniu, czasem bez zrozumienia niektórych wyrazów. Próbuje
domyślać się znaczeń wyrazów na podstawie kontekstu.
- Ogólnie uzmysławia sobie to, co autor przekazał w treści, ale w całości zawartych w nim treści nie
obejmuje.
- Czyta w sposób funkcjonalny, czyli dla uzyskania informacji, np. proste instrukcje, polecenia
- Czyta na poziomie odbioru znaczeń dosłownych, rozumie tylko wybrane treści.
- W wyniku czytania stara się sformułować główna myśl czytanego tekstu
- Potrafi ustalić stosunki przestrzenne i czasowe w tekście.
- Rozumie realia (kto jest kim, gdzie przebywają postacie, co robią).
- Rozumie polecenia, odpowiada na pytania.
- Dostrzega cechy dramatu, odróżnia tragedię i komedię.
- Określa tematykę, np. obrazu, rzeźby, grafiki.
- Pod kierunkiem nauczyciela korzysta ze słownika poprawnej polszczyzny, słownika frazeologicznego i
interpunkcyjnego.
Pisanie
-
Uczeń stara się dbać o estetykę pisma: kształt liter, ich połączenia, właściwe marginesy.
Konstruuje wypowiedzi pisemne z zachowaniem trójdzielnej kompozycji, ale popełnia błędy, nie
pamiętając o właściwych proporcjach między częściami pracy.
Redaguje logiczne opowiadanie, nie włączając innych form wypowiedzi.
Powierzchownie redaguje charakterystykę postaci literackiej i rzeczywistej.
Redaguje prosty opis.
Sporządza prostą notatkę w czasie uczenia się z podręcznika, czytania lektury, z obejrzanych filmów
itp.
Nauka o języku
- Rozpoznaje najważniejsze części mowy: rzeczownik, czasownik, przymiotnik, liczebnik, przysłówek.
- Dostosowuje formy przymiotnika do rzeczownika.
- Dostosowuje formy rzeczownika i czasownika do liczebnika.
- Rozpoznaje frazeologizmy, rozumie ich sens.
- Odmienia poprawnie czasowniki, w tym o nieregularnej odmianie.
- Odróżnia czasowniki dokonane od niedokonanych, stronę czynna od biernej.
- Wskazuje w tekście imiesłowy.
Wymagania na ocenę dostateczną (podstawowe)
Słuchanie
- Uczeń ocenia zgodność słyszanej wypowiedzi z prawdą,
rozumie tekst słuchany w stopniu umożliwiającym jego odtworzenie (temat, problemy, zdarzenia,
postacie itp.).
- Zapamiętuje najważniejsze informacje
2
- Rozumie polecenia i instrukcje.
- Próbuje porządkować i notować słyszane informacje, żąda ich, pyta o szczegóły informacji.
- Wnioskuje na podstawie słuchanych komunikatów.
- Stara się zrozumieć intencje nadawcy.
- Jest pozytywnie nastawiony do mówiącego oraz tematu, co potwierdza aktywnym słuchaniem.
- Odczytuje informacje zawarte w znakach niewerbalnych (mimika, mowa ciała).
Mówienie
- Uczeń buduje wypowiedzenia poprawne gramatycznie i składniowo.
- Wypowiada się z właściwa intonacją.
- Uzupełnia wypowiedź środkami pozawerbalnymi, reaguje mimiką, gestem adekwatnie do wypowiedzi
nadawcy.
- Eliminuje z własnych wypowiedzi sprawy już przez innych poruszone.
- Poprawnie akcentuje wyrazy.
- Mówi w sposób płynny i wyraźnie artykulacyjnie.
- Poprawnie wymawia głoski i grupy głosek.
- W kulturalny sposób wyraża sprzeciw i niezadowolenie.
- Próbuje uzasadniać swoje zdanie.
Czytanie tekstów słownych i odczytywanie innych tekstów kultury
- Uczeń rozumie myśl zawartą w wypowiedzi, rozumie znaczenia wyrazów.
- Potrafi uzmysłowić sobie to, co autor przekazuje, obejmuje w miarę treści wypowiedzi.
- Przy pomocy nauczyciela przygotowuje interpretację głosową tekstu literackiego.
- Czyta w miarę sprawnie, uzyskuje zamierzone informacje.
- Czyta na poziomie dosłownym, rozumie treści.
- Czytanie daje mu wyobrażenie o całym utworze.
- Zdarza się zniekształcanie znaczeń i sensu wyrazów.
- Rozumie główne informacje podane wprost.
- Odróżnia główne informacje od opinii i ocen.
- Próbuje wyszukiwać określony rodzaj informacji.
- Rozumie stosunki przestrzenne i czasowe zachodzące między różnymi składnikami tekstu.
- Rozumie realia w czytanym tekście
- Umie korzystać z różnych części książki (wstępu, przedmowy, posłowia, indeksu, bibliografii).
- Odróżnia tekst główny dramatu od pobocznego.
- Rozpoznaje cechy, przypowieści, fraszki, hymnu.
- W utworach lirycznych wskazuje środki stylistyczne: przenośnię, powtórzenie, apostrofę, pytanie
retoryczne.
- W innych tekstach kultury dostrzega podstawowe wyróżniki sztuki teatralnej i filmowej, malarstwa,
rzeźby, muzyki, architektury, różnice między adaptacją a pierwowzorem literackim.
- Korzysta z katalogu alfabetycznego i rzeczowego w celu wyszukania materiałów na dany temat.
- Rozpoznaje językowe środki perswazji w reklamie.
- Wyraża własne opinie na temat dzieł sztuki i próbuje formułować oceny.
Pisanie
- Dba o estetykę pisma, stosuje akapity.
- Konstruuje wypowiedzi z zachowaniem właściwej kompozycji.
- Redaguje opowiadanie, włączając nieudolnie inne formy wypowiedzi.
- Redaguje charakterystykę postaci literackiej i rzeczywistej.
- Redaguje opis uwzględniając jego typ (np. przedmiotu lub dzieła sztuki, przezyc wewnetzrnych i
sytuacji)
- Redaguje notatkę w formie planu.
- Świadomie pracuje nad ortograficzna poprawnością własnych tekstów.
- Korzysta, na polecenie nauczyciela, ze słowników.
- Poprawnie buduje zdania.
- Przy pomocy nauczyciela dokonuje redakcji swoich tekstów.
Nauka o języku
- Posługuje się różnymi rodzajami wypowiedzeń, stosuje odpowiednią interpunkcję.
- Poprawnie tworzy formy czasownika.
- Buduje poprawne zdania z frazeologizmami.
- Przekształca konstrukcje strony czynnej na bierną i odwrotnie.
- Odróżnia czasowniki przechodnie i nieprzechodnie.
- Konstruuje poprawne zdania z imiesłowami.
- Poprawnie tworzy i zapisuje stopień wyższy i najwyższy przymiotników i przysłówków.
- Zastępuje różne części mowy odpowiednimi zaimkami.
- Poprawnie stosuje spójniki jako wskaźniki zespolenia w wypowiedzeniu złożonym.
- Poprawnie pisze partykułę: -nie, -by, -że, -no, -li, -czy.
2
3
Wymagania na ocenę dobrą (rozszerzające)
Słuchanie
- Uczeń w sposób świadomy odbiera różne wypowiedzi manipulacyjne. Jest wyczulony na perswazję,
agresje słowną, kłamstwo i manipulację językową.
- Aktywnie słucha, słuchanie popiera notowaniem.
- Wyraża emocje doznawane w czasie słuchania odpowiednio do sytuacji i nadawcy.
- Wykorzystuje informacje zawarte w znakach werbalnych.
Mówienie
- Uczeń aktywnie słucha, reaguje słowem, gestem, mimiką na cudzą wypowiedź.
- Buduje relację unaoczniającą, zwalnia i przyspiesza tempo odpowiednio do wygłaszanego tekstu.
- Mówi z pamięci wiersze i fragmenty prozy, interpretuje te teksty głosem.
- Dobiera właściwą formę do własnej wypowiedzi.
- Zajmuje stanowisko w rozmowie na tematy dotyczące życia codziennego, znanych lektur, filmów itp.
- Sprawdza się w roli komentatora obserwowanych zdarzeń i zjawisk, ocenia je, wypowiada opinie na
ich temat. Referuje zagadnienie.
- Nadaje swemu wystąpieniu zamierzoną i uporządkowana formę.
Czytanie tekstów słownych i odczytywanie innych tekstów kultury
- Uczeń samodzielnie przygotowuje interpretację głosową tekstu literackiego.
- Ocenia przydatność tekstu jako źródła wiedzy, odróżnia szczegóły ważne od nieistotnych.
- Odtwarza przeczytane informacje własnymi słowami.
- Czyta ze zrozumieniem myśl zawartą w określonym akapicie. Rozumie ich sens.
- Rozumie tekst w stopniu pozwalającym na udział w rozmowie o utworze.
- Nie zniekształca sensów znaczeń.
- Odróżnia fikcję od prawdy historycznej.
- Dostrzega zmiany zachodzące w postępowaniu bohaterów.
- Rozpoznaje komizm słowny, sytuacyjny, komizm postaci.
- Określa rolę autora dramatu, reżysera, scenografa i aktora jako twórców sztuki teatralnej.
- Odczytuje alegorię oraz prawdy ogólne w przypowieści.
- Rozróżnia fraszkę, hymn.
- Rozróżnia rozmaite wytwory sztuki plastycznej (np. obraz, rzeźba, płaskorzeźba, grafika).
- Wykorzystuje wiedzę o podstawowych wyróżnikach kodów pozajęzykowych do interpretacji dzieł
sztuki.
- Korzysta z warsztatu informacyjnego biblioteki.
Pisanie
- Dba o właściwą estetykę pisma.
- Konstruuje wypowiedzi poprawne pod względem kompozycyjnym.
- Poprawnie redaguje opowiadanie, stosując słownictwo charakterystyczne dla innych form wypowiedzi.
- Redaguje charakterystykę postaci, stosując słownictwo nazywające cechy.
- Sprawnie redaguje opis, świadomie uwzględniając główne elementy opisu
- Redaguje notatkę w formie planu ramowego i szczegółowego.
- Opanował nawyk pisania ortograficznego w zakresie pisania wyrazów z własnego czynnego słownika.
- Samodzielnie dokonuje redakcji swojego tekstu.
Nauka o języku
- Świadomie posługuje się różnymi rodzajami wypowiedzeń pojedynczych, dostosowuje je do intencji,
sytuacji, odbiorcy.
- Przekształca wypowiedzenia pojedyncze na złożone i odwrotnie.
- Stosuje właściwą interpunkcję.
- Rozróżnia tryby i strony czasownika.
- Umie przekształcać stronę czynną na bierną.
- Świadomie stosuje różne formy czasowników w różnych formach wypowiedzi.
- Przekształca zdania z frazeologizmami na zdania bez frazeologizmów i odwrotnie
- Zmienia formy osobowe czasowników na imiesłowy i odwrotnie.
- Świadomie stosuje w zdaniach konstrukcje ze stroną czynna i bierną.
- Używa poprawnych form rzeczowników o odmianie osobliwej.
- W wypowiedziach ustnych i pisemnych używa poprawnych form rzeczowników odmieniających się
nieregularnie.
- Buduje wypowiedzi ustne i pisemne, stosując przymiotniki nazywające przeżycia i uczucia.
- Poprawnie pisze przyimki złożone.
3
4
Wymagania na ocenę bardzo dobrą (dopełniające)
Słuchanie
- Uczeń rozumie intencję nadawcy: aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację.
- Na podstawie słuchanego tekstu rozpoznaje cechy i intencje mówiącego, jest wyczulony na perswazję,
agresje słowną, kłamstwo i manipulację językową.
- Próbuje odtworzyć logikę cudzego rozumowania.
- Krytycznie słucha różnorodnych wystąpień (dyskusje, skargi, pouczenia, przemówienia, wywiady,
reportaże, audycje).
- Uzupełnia na podstawie kontekstu i sytuacji informacje opuszczone przez nadawcę.
Mówienie
- Uczeń formułuje trafne, jasne pytania, nadaje im odpowiedni stopień szczegółowości.
- Inicjuje i rozwija różne dialogi, zabiera głos w dyskusji, włącza się do niej, podsumowuje ją.
- Podtrzymuje zainteresowanie słuchaczy poprzez stosowanie właściwych wyrazów, zwrotów, wyrażeń.
- Jasno określa cel wypowiedzi, dostosowuje stylistykę wypowiedzi do jej adresata i sytuacji.
- Uzasadnia własne zdanie, poglądy.
- Stara się, aby jego wypowiedzi były zrozumiałe dla innych, odpowiednio to sygnalizuje.
- Próbuje sprawdzać się w roli opiniotwórcy.
- Dokumentuje własną wypowiedź cudzym sądem, sytuacją znaną z życia.
- Poprawia i doskonali wypowiedź.
Czytanie tekstów słownych i odczytywanie innych tekstów kultury
- Uczeń sprawnie czyta wszystkie teksty.
- Rozumie treści niewyrażone wprost, próbuje odczytywać znaczenia ukryte.
- Gromadzi materiały ( w tym prasowe) do własnej wypowiedzi na zadany temat.
- Szybko wyszukuje w tekście potrzebne wiadomości, rozpoznaje słowa kluczowe.
- Czyta różne teksty kultury i określa główną myśl, odczytuje główne idee utworu.
- Odnajduje w tekście perswazję i manipulację, dostrzega możliwość manipulowania odbiorcami.
- Rozpoznaje rodzaje literackie i rodzaje tekstów kultury.
- Określa funkcję środków stylistycznych w tekstach literackich.
- Ocenia adaptację filmową i teatralną.
Pisanie
- Wykazuje się szczególną dbałością o estetykę i organizację tekstu pisanego.
- Swobodnie redaguje opowiadanie, zachowuje chronologię zdarzeń i przestrzega porządku
przyczynowo – skutkowego.
- Redaguje charakterystykę postaci literackiej i rzeczywistej, używa słownictwa nazywającego uczucia,
stany psychiczne i reakcje zewnętrzne.
- Sprawnie redaguje opis, stosując adekwatne, zróżnicowane słownictwo..
- Redaguje notatek w różnych formach planu (ramowego i szczegółowego), a także w formie tabeli, np.
przy selekcji materiału słownikowego, przy zbieraniu słownictwa do określonej formy wypowiedzi,
przy uwydatnianiu podobieństwa i różnic itd.
- Robi notatki na marginesie i notatki o charakterze informacyjnym (fragmenty, cytaty, aforyzmy,
sentencje).
- Przekłada wypowiedź mówioną na pisaną i odwrotnie z zachowaniem różnic między obiema
odmianami języka.
Nauka o języku
- W wypowiedziach celowo używa różnorodnych określeń w odpowiednich formach fleksyjnych.
- Określa funkcję frazeologizmów w zdaniu.
- Ma świadomość funkcji imiesłowów w zdaniu.
- Stosuje odpowiednie stopnie przymiotnika ze względu na przekazywaną informację i intencję
wypowiedzi.
- Świadomie stosuje różne formy zaimkowa w celu osiągnięcia spójności wypowiedzi.
- Stosuje partykuły w wypowiedziach w celu zasygnalizowania postawy i uczuć nadawcy wobec
wypowiadanych treści.
- Stosuje w wypowiedziach odpowiednie wykrzykniki dla uwydatnienia przeżyć, wrażeń, emocji.
Wymagania na ocenę celującą (rozszerzające, poziom ponadpodstawowy)
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą osiągając 95%-100% punktów
w różnych formach sprawdzania wiadomości i umiejętności.
4