Uchwala Komisji Praw Czlowieka przy NRA

NACZELNA RADA ADWOKACKA
ul. Świętojerska 16, 00-202 Warszawa
tel. +48 22 505 25 00, + 48 22 505 25 01, fax +48 22 505 25 08
e-mail: [email protected] www.adwokatura.pl
Komisja Praw Człowieka
Uchwała
Komisji Praw Człowieka
przy Naczelnej Radzie Adwokackiej
z dnia 17 października 2010 r.
Komisja Praw Człowieka przy NRA na konferencji odbywanej w 13. rocznicę wejścia w Ŝycie
Konstytucji RP, stwierdza Ŝe do fundamentów demokratycznego państwa prawnego naleŜy
konstytucyjnie zagwarantowana wolność i ochrona tajemnicy komunikowania się (art. 49), a
takŜe wolność wyraŜania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji
(art.54 ust.1). Gwarancje te wzmacnia zakazanie władzom publicznym pozyskiwania,
gromadzenia i udostępniania innych informacji o obywatelach niŜ niezbędne w demokratycznym
państwie prawnym (art.51 ust.2).
Mając na względzie konstytucyjne zasady, Komisja wyraŜa zaniepokojenie ujawnionymi przez
media faktami inwigilacji dziennikarzy, pozyskiwania i gromadzenia przez słuŜby danych ich
dotyczących, wiąŜących się z wykonywanym zawodem. Komisja zwraca uwagę, Ŝe w inwigilacji
stosowane są metody wykorzystujące najnowocześniejsze techniki podsłuchiwania, rejestrowania
i przetwarzania danych o obywatelach, z pozoru nieingerujące w merytoryczną zawartość
treściową (np informacje o bilingach połączeń). Zbieranie tych danych odbywa się dla celów,
wyznaczanych przez słuŜby specjalne, niepodlegających kontroli sądowej.
Informacje o naruszeniach opisanych konstytucyjnych gwarancji wolności dotyczą dziennikarzy,
jednakŜe nie ma Ŝadnej pewności, czy nie odnoszą się takŜe do innych zawodów. Pojawiające się
informacje o podsłuchach stosowanych wobec adwokatów – obrońców osób podejrzanych, jeśli
znalazłyby potwierdzenie, oznaczałyby ingerencję o charakterze właściwym dla państwa
policyjnego.
Adwokatura, podobnie jak i kilka innych zawodów, działa na szczególnie wraŜliwej płaszczyźnie
w której przecinają się interesy bezpieczeństwa państwa – definiowane nieraz na bardzo niskim
szczeblu operacyjnym – z interesami grup społecznych oraz jednostek. Dlatego adwokaci, a
takŜe np. dziennikarze, naraŜeni są – przy niekontrolowanym sądownie rozwoju stosowanych
metod inwigilacji – na szereg niebezpieczeństw, które w istocie stanowić mogą naruszenie
gwarancji zawartych w Konstytucji i aktach prawa międzynarodowego, takich jak Europejska
Konwencja o ochronie podstawowych praw i wolności.
Komisja wzywa do zwiększenia kontroli sądowej nad działaniami słuŜb specjalnych w zakresie
zbierania danych o obywatelach, w tym takŜe nad zbieraniem informacji o samym
komunikowaniu się ludności, a osób wykonujących zawody zaufania publicznego w
szczególności. Bez takiej kontroli sądowej, wobec dynamicznego rozwoju metod inwigilacji i
bezsilności nienadąŜąjącego za zmianami prawa – iluzją stają się fundamentalne dla
poszczególnych zawodów zasady, jak tajemnica adwokacka czy ochrona źródła informacji w
dziennikarstwie. Bez wolnych mediów, podobnie jak i bez niezaleŜnej adwokatury nie moŜna
NACZELNA RADA ADWOKACKA
ul. Świętojerska 16, 00-202 Warszawa
tel. +48 22 505 25 00, + 48 22 505 25 01, fax +48 22 505 25 08
e-mail: [email protected] www.adwokatura.pl
Komisja Praw Człowieka
mówić o demokratycznym państwie prawa, państwie respektującym prawa i wolności jednostek,
a takŜe prawie społeczeństwa do informacji, słuŜącej kontroli poczynań władzy publicznej. Hasło
rezygnacji z prywatności na rzecz bezpieczeństwa zdaje się sprzyjać tym pomysłom, odległym od
idei praworządnego państwa prawa.
Niezbędne jest wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12 grudnia 2005 r (sygn. akt K
32/04 i wynikającego z niego postanowienia sygnalizacyjnego z 25 stycznia 2006 r (sygn. akt
S/2/06) poprzez wypełnienie luki legislacyjnej w ustawie o Policji w zakresie informowania
obywateli z urzędu o stosowanej wobec nich kontroli operacyjnej.
Sytuacja opisana powyŜej wymaga kompleksowego przeglądu kompetencji i praktyki stosowania
metod inwigilacyjnych prze policję i inne słuŜby specjalne. Nowelizacji wymaga takŜe prawo
telekomunikacyjne, kodeks postępowania karnego i inne ustawy w zakresie dotyczącym prawa
do prywatności oraz z regulacjami słuŜącymi ochronie tej zasady. Komisja Praw Człowieka przy
NRA wzywa Radę Ministrów i parlamentarzystów do podjęcia stosownych prac w tym kierunku.
Przewodniczący
Komisji Praw Człowieka przy NRA
(-) adw. Piotr Sendecki