112 Slowinska.qxp - Medycyna Sportowa

Medycyna Sportowa
© MEDSPORTPRESS, 2006; 2(6); Vol. 22, 97-100
1
Katedra Antropokinetyki, Akademia Wychowania Fizycznego, Wroc³aw
Katedra Fizjoterapii w Medycynie Zachowawczej i Zabiegowej,
Akademia Wychowania Fizycznego we Wroc³awiu
tio
np
roh
ibit
2
ASYMETRIA CIA£A W OBRÊBIE TU£OWIA
DZIECI WCZESNEJ SPECJALIZACJI
SPORTOWEJ
Author’s Contribution
A – Study Design
B – Data Collection
C – Statistical Analysis
D – Data Interpretation
E – Manuscript Preparation
F – Literature Search
G – Funds Collection
BODY ASYMMETRY WITHIN TRUNK AT CHILDREN OF EARLY
SPORTS SPECIALIZATION
ibu
-d
istr
S³owa kluczowe: postawa cia³a, asymetria, wczesna specjalizacja sportowa, metoda fotogrametryczna
Key words: body posture, asymmetry, early sports specialization, photogrammetric method
nly
Summary
1861
1
3
16
op
Word count:
Tables:
Figures:
References:
y is
-
for
pe
rs
on
al
us
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
eo
Background. High loads and adaptation changes occurring in the organism of
a young athlete may cause defects in the motor system. The objective of the study was
to assess the frequency of symmetry deviations in the traits selected for diagnosing
body posture in children from sports classes against an average school population.
Material and methods. The research was carried out in selected primary schools
in Lower Silesia (southwestern Poland). The children were aged between 11 and 15
years and the study group consisted of 186 boys and 194 girls from sports classes,
while the control group involved 664 boys and 665 girls from non-sports classes (control group). Body posture was evaluated with the photogrammetric method based on
the Moire phenomenon and the following parameters were analysed: UK, TT, KLB,
UL, OL, KNM, KSM (fig. 1).
Results. In boys and girls from sports classes, spinous processes are more often
deflected from off C7-S1 line, and the height of both lower scapular angles (UL) and
the distance between the lower scapular angles from the vertebral column more often
become asymmetrical (OL). Besides, in children taking sports, asymmetry of the pelvic torsion angle in the transverse plane (KSM) and the pelvic inclination angle in the
frontal plane (KNM) is more frequent than in control population. In girls from sports
classes, asymmetry of the shoulder line inclination angle (KLB) is more frequent.
Conclusions. The majority of the analysed traits revealed a higher increase in the
trunk asymmetry caused by early sports specialization.
Th
is c
Adres do korespondencji / Address for correspondence
dr hab. Teresa S³awiñska-Ochla, prof. nadzw.
Katedra Antropokinetyki, Akademia Wychowania Fizycznego
51-612 Wroc³aw, Al. I. J. Paderewskiego 35, tel./fax: (0-71) 347-33-64, e-mail: [email protected]
Otrzymano / Received
Zaakceptowano / Accepted
30.12.2005 r.
21.02.2006 r.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
ed
.
Teresa S³awiñska1(A,C,D,E,F), Krystyna Ro¿ek2(A,D,E,F),
Zofia Ignasiak1(A,D,E,F)
Zaanga¿owanie Autorów
A – Przygotowanie projektu
badawczego
B – Zbieranie danych
C – Analiza statystyczna
D – Interpretacja danych
E – Przygotowanie manuskryptu
F – Opracowanie piœmiennictwa
G – Pozyskanie funduszy
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
ARTYKU£ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE
97
Wstêp
tio
np
roh
ibit
ibu
-d
istr
eo
us
al
on
pe
rs
for
y is
op
is c
C7
S1
Th
T1-T2
T3-T4
Ryc. 1. Po³o¿enie badanych parametrów tu³owia
Fig. 1. Site of researched parameters of trunk
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
Tab. 1. Wielkoœæ próby
Tab. 1. Sample size
nly
Materia³ i metody
Badania dzieci z klas sportowych zosta³y przeprowadzone w maju i czerwcu 2004 roku w miastach
Dolnego Œl¹ska (Jelenia Góra, Legnica, Wa³brzych,
98
Wroc³aw, Zgorzelec). Wiek badanych zawiera³ siê miêdzy 11 a 15 rokiem ¿ycia. W klasach sportowych wyraŸnie przewa¿a³y dzieci uprawiaj¹ce dyscypliny biegowe: 88% dziewcz¹t i 68% ch³opców. Zespo³owe gry
sportowe uprawia³o 9% dziewcz¹t i 25% ch³opców. Pozosta³y, niewielki odsetek badanych reprezentowa³
inne dyscypliny sportu. Grupê referencyjn¹ stanowili
nieuprawiaj¹cy sportu rówieœnicy z Polkowic [3].
Tabela 1 zawiera rozk³ad liczebnoœci w grupach
p³ci.
W badaniach zastosowano komputerow¹ ocenê
parametrów tu³owia wykorzystuj¹c¹ zjawisko Moire'a
[4]. W opracowaniu wziêto pod uwagê nastêpuj¹ce
parametry (Ryc. 1):
• UK – maksymalne odchylenie wyrostków kolczystych od linii C7-S1 [mm],
• TT – ró¿nica wysokoœci trójk¹tów talii: TT=dl-dp
[mm],
• KLB – k¹t nachylenia linii barków B2-B4 wzglêdem p³aszczyzny poprzecznej [°],
• UL – ró¿nica wysokoœci dolnych k¹tów ³opatek, lewej – £l i prawej – £p [mm],
• OL – ró¿nica oddalenia dolnych k¹tów ³opatek
od krêgos³upa: OL=dl-dp [mm],
• KNM – k¹t nachylenia miednicy, nachylenie linii
Ml-Mp wzglêdem p³aszczyzny poprzecznej [°],
• KSM – k¹t skrêcenia miednicy, nachylenie linii Ml-Mp wzglêdem p³aszczyzny pionowej [°].
Parametry jednoimienne – z prawej i lewej strony
– zosta³y ocenione pod k¹tem symetrii po³o¿enia.
Przyjêto, ¿e asymetria ma miejsce wówczas, gdy ró¿nica w po³o¿eniu jednoimiennych parametrów liniowych jest wiêksza ni¿ 1 cm, a parametrów k¹towych
wiêksza ni¿ 3°.
ed
.
WyraŸnie krytyczne uwagi, jakie od lat towarzysz¹
wczesnej specjalizacji sportowej, spowodowa³y znaczne zmiany struktury obci¹¿eñ treningowych, polegaj¹ce g³ównie na w³¹czeniu æwiczeñ wszechstronnie
rozwijaj¹cych m³ody organizm [1,2]. Nie zmienia to jednak faktu, ¿e m³ody cz³owiek z wyboru poddaje siê trudom rygorystycznego treningu sportowego w wieku,
kiedy organizm wykazuje wysok¹ plastycznoœæ procesów rozwojowych, a jedn¹ z istotnych zmian okresu
pokwitania s¹ wyraŸne przyrosty w obrêbie biernego
i czynnego uk³adu ruchu. Znaczne obci¹¿enia i zmiany
przystosowawcze, jakie zachodz¹ w organizmie m³odego sportowca, mog¹ przyczyniaæ siê do rozwoju wad
w uk³adzie ruchu. Przejawiaæ siê to mo¿e miêdzy innymi asymetri¹ w budowie cia³a. Pojawia siê pytanie, czy
wczesna specjalizacja sportowa mo¿e mieæ negatywny
wp³yw na parametry postawy cia³a dzieci w okresie pokwitania. Problemy zdrowotne m³odocianych sportowców s¹ tym bardziej istotne, ¿e zmiany, jakie pojawiaj¹
siê w okresie pokwitania i dorastania, przek³adaj¹ siê
na nastêpne okresy ontogenezy.
Celem pracy by³a ocena czêstoœci wystêpowania
odchyleñ od p³aszczyzny symetrii parametrów postawy cia³a zlokalizowanych w obrêbie tu³owia u dzieci
wczesnej specjalizacji sportowej i rówieœniczych grup
porównawczych.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
S³awiñska T. i wsp., Asymetria cia³a dzieci z klas sportowych
tio
np
roh
ibit
ibu
-d
istr
nly
eo
us
for
pe
rs
on
al
Ryc. 2. Odsetek ch³opców w klasach sportowych i populacji o symetrycznym i asymetrycznym ustawieniu analizowanych parametrów
Fig. 2. Percentage of boys from sports classes with symmetric and asymmetric position of analyzed parameters
is c
op
y is
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
ed
.
Dokonuj¹c oceny czêstoœci wystêpowania asymetrii w obrêbie tu³owia u dzieci wczesnej specjalizacji sportowej i przeciêtnej populacji dzieci szkolnych
zauwa¿a siê, ¿e u uczniów z klas sportowych istotnie
czêœciej wystêpuje odchylenie linii wyrostków kolczystych od linii C7-S1 (UK), co oznacza czêstsze ni¿
w populacji nieprawid³owe po³o¿enie krêgos³upa
w p³aszczyŸnie czo³owej (Ryc. 2,3). Wœród dzieci regularnie trenuj¹cych asymetria dwukrotnie czêœciej
zdarza siê u ch³opców ni¿ u dziewcz¹t. Wœród dzieci
nietrenuj¹cych opisywane odsetki s¹ u obu p³ci zbli¿one. Szczegó³owa analiza danych wykaza³a, ¿e
w obu populacjach czêœciej wyst¹pi³a asymetria lewostronna.
Analiza k¹ta nachylenia linii barków (KLB) ukazuje najwy¿szy odsetek symetrii spoœród badanych cech.
Wynosi on oko³o 90%. Ró¿nica miêdzy badanymi gru-
Th
Ryc. 3. Odsetek dziewcz¹t w klasach sportowych i populacji o symetrycznym i asymetrycznym ustawieniu parametrów jednoimiennych
Fig. 3. Percentage of girls from sports classes with symmetric and asymmetric position of analyzed parameters
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
pami pod wzglêdem czêstoœci wystêpowania prawid³owego po³o¿enia barków (KLB) wynosi: u ch³opców
zaledwie 2%, a u dziewcz¹t 3%. Jednoczeœnie jest to
cecha, która bardziej ró¿nicuje p³cie w grupie dzieci
wczesnej specjalizacji sportowej ani¿eli w populacji porównawczej. U dziewcz¹t asymetria w tym zakresie
jest czêstsza ni¿ u ch³opców ( -11% i
-5%) i mo¿e byæ spowodowana innym rodzajem treningu podejmowanego przez obie p³cie lub te¿ wiêksz¹ wra¿liwoœci¹ organizmu dziewcz¹t na obci¹¿enia treningowe.
Spoœród dwóch analizowanych parametrów opisuj¹cych ustawienie ³opatek w p³aszczyŸnie czo³owej, u dzieci trenuj¹cych nieco czêœciej wystêpuje asymetria wysokoœci dolnych k¹tów ³opatek (UL) oraz ich
oddalenia od krêgos³upa (OL) ni¿ w przeciêtnej populacji szkolnej. Ró¿nice czêstoœci u³o¿enia asymetrycznego badanych parametrów jednoimiennych miêdzy
dziewczêtami z obu porównywanych grup s¹ mniejsze ani¿eli pomiêdzy ch³opcami.
Wyniki
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
S³awiñska T. i wsp., Asymetria cia³a dzieci z klas sportowych
99
tio
np
roh
ibit
Piœmiennictwo
1. Przewêda R. Rozwój pogl¹dów na wczesn¹ specjalizacjê sportow¹. Sport Wyczynowy 1968; 2-3.
2. Starosta W. Krytycznie o doborze dzieci do sportu.
W: Aktualne problemy sportu dzieci i m³odzie¿y, Instytut Sportu, Warszawa 1995; 204-210.
3. Kochan-Jacheæ K, Ignasiak Z, Fugiel J, Krynicka I. The
body posture of urban children in respect of the physical
development. Anthropologie 2004; 42 (2): 129-136.
4. Prêtkiewicz-Abacjew E, Wróblewska A, Zajt-Kwiatkowska J, Rogo B, Zeyland-Malawka E. Spostrze¿enia i uwagi dotycz¹ce oceny postawy cia³a na podstawie badania metod¹ fotogrametryczn¹. Pediatria
Polska 2001, LXXVI, 9; 643-650.
5. Malina RM, Spirduso WW, Tate C, Baylor AM. Age at
menarche and selected menstrual characteristics in
athletes at different competitive levels and in different sports. Med Sci Sports 1978; 10 (3): 218-222.
6. Skierska E, Wierzyñska-Starosta A, Gajewski A.
Wp³yw wysi³ku fizycznego na regularnoœæ cykli miesi¹czkowych studentek wychowania fizycznego.
Wych Fiz Sport 1992; 1-2: 101-108.
7. Ziemilska A. (red.) Sport dzieci i m³odzie¿y szkolnej
i problemy zdrowotne. AWF Warszawa 1984.
8. Ziemilska A. Sport dzieci i m³odzie¿y – uwarunkowania i konsekwencje. AWF Warszawa 1987.
9. Uetake T, Ohtsuki F. Okajimas Sagittal configuration
of spinal curvature line in sportsmen using Moire
technique. Folia Anat Jpn 1993; 70 (2-3): 91-103.
10. Wojtys EM, Ashton-Miller JA, Huston LJ, Moga PJ.
The association between athletic training time and
the sagittal curvature of the immature spine. Am J
Sports Med 2000; 28 (4): 490-498.
11. Nissinen M, Heliovaara M, Seitsamo J, Alaranta H,
Poussa M. Anthropometric measurements and the
incidence of low back pain in a cohort of pubertal
children. Spine 1994; 15, 19 (12): 1367-1370.
12. Nissinen MJ, Heliovaara MM, Seitsamo JT, Kononen
MH, Hurmerinta KA, Poussa MS. Development of
trunk asymmetry in a cohort of children ages 11 to 22
years. Spine 2000; 1, 25 (5): 570-574.
13. Poussa MS, Heliovaara MM, Seitsamo JT, Kononen
MH, Hurmerinta KA, Nissinen MJ. Development of
spinal posture in a cohort of children from the age
of 11 to 22 years. Eur Spine J 2005; 14 (8): 738-742.
14. Stok³osa H, Gieremek K. Asymetria morfologiczna
strzelców na przyk³adzie wybranych cech somatycznych. Wych Fiz i Sport 1992; 1-2: 53-58.
15. Totuszyñski J, Ficek K, Wiatr A, Bienek T, Rokicki W,
Fojt E, Markiewicz-£oskot G, Szewieczek J. Wp³yw
ukierunkowanej aktywnoœci fizycznej na postawê cia³a
i odchylenia w pozosta³ych elementach narz¹du ruchu.
W: Prozdrowotne Wychowanie Fizyczne i Sport Dzieci
i M³odzie¿y, Instytut Sportu, Warszawa 1995; 144-145.
16. Bibrowicz K, Skolimowski T. Wystêpowanie zaburzeñ symetrii postawy w p³aszczyŸnie czo³owej
u dzieci od 6 do 9 lat. Fizjoterapia 1995; 3 (2): 26-29.
y is
for
pe
rs
on
al
us
eo
nly
-d
istr
ibu
Dyskusja
Wraz z rozwojem i upowszechnianiem sportu kwalifikowanego oraz obni¿aniem wieku rozpoczynania
specjalizacji sportowej, roœnie liczba opracowañ naukowych, których autorzy zwracaj¹ uwagê na zagro¿enia zdrowotne, jakie mog¹ towarzyszyæ wysokim
obci¹¿eniom fizycznym [5,6,7,8]. Uetake i Ohtsuki [9]
obserwowali, ¿e wraz z up³ywem lat treningu wzrastaj¹ k¹ty kyfozy piersiowej i lordozy lêdŸwiowej. Podobne wyniki pog³êbiania siê kyfozy piersiowej i lordozy lêdŸwiowej, w porównaniu do grupy referencyjnej, otrzymali Wojtys i wsp. [10]. Jak wykaza³y niniejsze badania, w okresie pokwitania obserwuje siê wzrost
asymetrii w obrêbie tu³owia, dotycz¹cy g³ównie u³o¿enia ³opatek i miednicy oraz ukszta³towania krêgos³upa
w p³aszczyŸnie czo³owej. W pocz¹tkowym okresie asymetria ta ma charakter funkcjonalny i nie towarzysz¹
jej zmiany strukturalne w obrêbie biernego uk³adu ruchu. Z czasem jednak nieprawid³owa postawa cia³a
utrwala siê i wówczas mamy ju¿ do czynienia ze skolioz¹ [11,12,13,14].
Wyniki naszych badañ wskazuj¹, ¿e u dzieci wczesnej specjalizacji sportowej czêœciej pojawia siê asymetria cech postawy cia³a ni¿ u rówieœników nietrenuj¹cych. Podobne wyniki uzyskali równie¿ Totuszyñski i wsp. [15]. Prowadzili oni badania nad wp³ywem
ukierunkowanej aktywnoœci fizycznej na postawê cia³a. Badaniami objêli 73 dzieci ze szkó³ mistrzostwa
sportowego oraz 337 dzieci z grupy porównawczej.
Stwierdzili wiêkszy odsetek dzieci z odchyleniami w postawie cia³a w populacji uprawiaj¹cej sport ani¿eli
u uczniów z grupy referencyjnej.
Nale¿y wiêc ze szczególn¹ uwag¹ œledziæ zmiany
w postawie cia³a m³odzie¿y sportowej, w celu unikniêcia b¹dŸ wyeliminowania i ograniczenia ewentualnych
patologii w uk³adzie ruchu. Problem jest tym istotniejszy, ¿e wed³ug wielu statystyk 60-80% doros³ej populacji cierpi na bóle krêgos³upa spowodowane bocznym skrzywieniem, które wed³ug badaczy uznane s¹
jako wtórne po wczeœniejszym pojawieniu siê asymetrii barków, ³opatek i trójk¹tów talii [16].
ed
.
czêœciej ma miejsce asymetryczne po³o¿enie barków [KLB].
3. W zakresie wiêkszoœci analizowanych parametrów wczesna specjalizacja sportowa przyczynia
siê do wzrostu asymetrii w obrêbie tu³owia.
Ró¿nice miêdzy porównywanymi grupami dzieci
dotycz¹ tak¿e parametrów opisuj¹cych po³o¿enie
miednicy. Oba porównywane k¹ty, nachylenia miednicy (KNM) i skrêcenia miednicy (KSM), u dzieci wczesnej specjalizacji sportowej czêœciej ni¿ w populacji
przyjmuj¹ wartoœci œwiadcz¹ce o braku symetrii w po³o¿eniu kolców biodrowych tylnych górnych w p³aszczyŸnie czo³owej i poprzecznej.
Czêstoœci wystêpowania asymetrii trójk¹tów talii
nale¿¹ do najwy¿szych spoœród analizowanych cech.
Odsetki te wynosz¹ oko³o 40% u dzieci z klas sportowych i 50% w grupie kontrolnej.
Wnioski
Th
is c
op
1. U dzieci z klas sportowych czêœciej ni¿ w populacji
wystêpuje odchylenie wyrostków kolczystych od linii
C7-S1, asymetria po³o¿enia ³opatek oraz miednicy.
2. We wszystkich porównywanych grupach wystêpuje znaczny odsetek dzieci z asymetri¹ trójk¹tów
talii [TT] – jest to jedyny parametr spoœród badanych o wiêkszej czêstoœci asymetrii zarówno
u ch³opców, jak i dziewcz¹t z grupy kontrolnej ni¿
sportowej. Ponadto, u ch³opców z grupy kontrolnej
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
S³awiñska T. i wsp., Asymetria cia³a dzieci z klas sportowych
100
Zród³a wsparcia finansowego: Realizacja projektu
statutowego Katedry Antropokinetyki