Archeologia powszechna VIII. Okres nowożytny

załącznik do zarządzenia Rektora UG nr 78/R/11
Nazwa przedmiotu
Archeologia powszechna VIII – późne średniowiecze i
nowożytność
Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot
Instytut Archeologii
Kod ECTS
Studia
kierunek
Archeologia
stopień
Studia pierwszego stopnia
tryb
stacjonarne
specjalność
specjalizacja
Nazwisko osoby prowadzącej (osób prowadzących)
dr hab. Witold Świętosławski prof. UG, dr Joanna Dąbal
Formy zajęć, sposób ich realizacji i przypisana im liczba godzin
A. Formy zajęć
Liczba punktów ECTS
5
• Wykłady
• Ćwiczenia
B. Sposób realizacji
• zajęcia w sali dydaktycznej
C. Liczba godzin
3 rok, semestr VI, 60h
Cykl dydaktyczny
od roku akademickiego 2012/13 do roku akademickiego 2014/15
Status przedmiotu
• obowiązkowy
Język wykładowy
Język polski
Metody dydaktyczne
Forma i sposób zaliczenia oraz podstawowe kryteria oceny lub
wymagania egzaminacyjne
• wykłady z prezentacjami multimedialnymi
• A. Sposób zaliczenia
• Wykład Egzamin
• Ćwiczenia: zaliczenie z oceną
• B. Formy zaliczenia
• egzamin ustny
• Ćwiczenia: test, praca pisemna
D. Podstawowe kryteria
Umiejętność sformułowania poprawnego przedstawienia
wylosowanych dwóch tematów związanych w problematyką
przedmiotu
Ćwiczenia – test końcowy
Określenie przedmiotów wprowadzających wraz z wymogami wstępnymi
Należy określić:
A. Wymagania formalne, brak
B. Wymagania wstępne, wiadomości geografii i historii (historia późnego średniowiecza), umiejętność krytyczne
porównywania różnych kategorii danych i wskazywania zależności.
Cele przedmiotu
Zapoznanie studenta z podstawowymi problemami archeologii późnego średniowiecza i nowożytności ogólnoeuropejskiego
i polskiego.
Treści programowe
W tym polu umieszcza się jasną i zwięzłą prezentację treści realizowanych podczas zajęć, przy czym uwzględnia się podział
na poszczególne formy zajęć, na przykład:
A. Problematyka wykładu
Przedstawienie podstawowych zagadnień dotyczących możliwości poznawczych archeologii w badaniach nad kulturą materialną
późnośredniowiecznej i nowożytnej Polski:
1. Specyfika i zakres zainteresowań archeologów późnym średniowieczem i czasami nowożytnymi.
2. Przełom wczesnego i późnego średniowiecza – przemiany cywilizacyjne.
3. Podstawy bytu: pozyskiwanie surowców organicznych.
4. Podstawy bytu: przetwórstwo surowców organicznych.
5. Podstawy bytu: pozyskiwanie surowców mineralnych.
6. Podstawy bytu: przetwórstwo surowców mineralnych.
7. Osadnictwo wiejskie. Wieś i folwark.
8. Osadnictwo wiejskie. Budownictwo mieszkalne, gospodarcze i przemysłowe.
9. Miasto: początki miast na ziemiach polskich - ośrodki wczesnomiejskie i miasta lokacyjne.
10. Miasto: struktura, budownictwo miejskie, socjotopografia.
11. Budownictwo obronne: grody, gródki stożkowate, dwory obronne.
12. Budownictwo obronne: zamki, fortyfikacje.
13. Archeologia zespołów sakralnych.
14. Archeologia przemysłowa.
15. Archeologia prawna.
16. Archeologia dokumentująca martyrologię narodu polskiego w XX w.
B. Problematyka ćwiczeń
1. Rozwój osadnictwa wiejskiego i obszarów miejskich w okresie od późnego średniowiecza do czasów nowożytnych.
2. Fortyfikacje miejskie od średniowiecza do czasów nowożytnych.
3. Budynki użyteczności publicznej, kościoły, budownictwo mieszkalne ogrody w okresie od późnego średniowiecza do czasów
nowożytnych.
4-5. Budownictwo w okresie od późnego średniowiecza do czasów nowożytnych. Detale architektoniczne.
6. Kafle, płytki posadzkowe oraz flizy
7. Transport w okresie od późnego średniowiecza do czasów nowożytnych.
8. Organizacja rzemiosła. Kultura materialna (teoria i przykłady)
9. Naczynia ceramiczne (1)
10. Naczynia ceramiczne (2)
11. Wyroby szklane.
12-13. Narzędzia i osprzęt
14. Ozdoby i przedmioty toaletowe.
15. Wyroby fajczarskie.
Wykaz literatury
A. Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć (zdania egzaminu):
Braudel F., Kultura materialna, gospodarka, kapitalizm XV-XVIII wiek, Warszawa 1992.
Historia kultury materialnej Polski w zarysie, red. W. Hensel, J. Pazdur, t. II-IV, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1978.
Kajzer L., Wstęp do badań archeologiczno-architektonicznych, Łódź 1984.
Kajzer L., Zamki i społeczeństwo. Przemiany architektury i budownictwa obronnego w Polsce X-XVIII wieku, Łódź 1993.
Kowalski M. K., Artefakty jako źródła poznania, Gdańsk 1996.
Maisel W., Archeologia prawna Polski, Warszawa-Poznań 1982.
Maisel W. Archeologia prawna Europy, Warszawa-Poznań 1989.
Rębkowski M., Pierwsze lokacje miast w księstwie zachodniopomorskim. Przemiany przestrzenne i kulturowe, Kołobrzeg 2001.
Tabaczyński S., Archeologia średniowieczna. Problemy. Źródła. Metody. Cele badawcze, Wrocław 1987.
Ćwiczenia:
Archeologia Gdańska t III, red. H. Paner, Gdańsk 2007(wybrane zagadnienia).
Archeologia Gdańska t IV, red. H. Paner, Gdańsk 2010 (wybrane zagadnienia).
Gdańsk jego dzieje i kultura, red. A. Czeszunist, Gdańsk 1969 (wybrane zagadnienia)
Historia kultury materialnej Polski w zarysie, red. W. Hensel, J. Pazdur, t. II-IV, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1978.
Historia Płocka w ziemi zapisana. Podsumowanie wyników badań archeologicznych, red. A. Gołembnik, Płock 2000 (wybrane
zagadnienia).
Kajzer L., Wstęp do badań archeologiczno-architektonicznych, Łódź 1984.
Koch W., Style w architekturze, Warszawa 1996 (wybrane zagadnienia)
Tabaczyński S., Archeologia średniowieczna. Problemy. Źródła. Metody. Cele badawcze, Wrocław 1987.
Wratislavia Antiqua t.6, Wrocław na przełomie średniowiecza i nowożytności, red. K. Wachowski, Wrocław 2004 (wybrane
zagadnienia).
B. Literatura uzupełniająca
Kiersnowski R., Wstęp do numizmatyki polskiej wieków średnich, Warszawa 1964.
Jakimowicz T., Dwór murowany w Polsce w XVI wieku, Warszawa-Poznań 1969.
Kajzer L., Dwory w Polsce, Warszawa 2010.
Mikołajczyk A., Geneza i rozwój nowożytnej monety polskiej, Kraków 1983.
Salm J., Kajzer L., Kołodziejski S., Leksykon zamków w Polsce, Warszawa 2004.
Ćwiczenia:
Bogucka M., Gdańsk jako ośrodek produkcyjny w XIV-XVII wieku, Warszawa 1962 (wybrane zagadnienia).
Kowecka E., W salonie i w kuchni. Opowieść o kulturze materialnej pałaców i dworów polskich w XIX wieku, Poznań 2008.
Kruppe J., Garncarstwo warszawskie w wiekach XIV i XV, Wrocław-Warszawa-Kraków 1967.
Ossowski W., Archeologiczne badania wraków statków żaglowych z XVIII wieku prowadzone przez Centralne Muzeum
Morskie w Gdańsku, [w:] XIII Sesja Pomorzoznawcza, tom 2, red. H. Panner, M. Fudziński, Gdańsk 2003, s. 313-334.
Piekalski J., Od Kolonii do Krakowa. Przemiana topografii wczesnych miast, Wrocław 1999.
Rozmarynowska K., Ogrody odchodzące. Z dziejów gdańskiej zieleni publicznej 1708-1945, Gdańsk 2011.
Efekty uczenia się
Wiedza
H1A_W02
K_W02 Ma uporządkowaną, podstawową wiedzę, obejmującą terminologię, teorie, metodologie i
H1A_W03
narzędzia opisu, z zakresu nauk humanistycznych i pokrewnych, właściwych dla kierunku
H1A_W04
archeologia
H1A_U02
K_W03 Ma uporządkowaną chronologicznie i tematycznie, wiedzę ogólną z zakresu archeologii
H1A_U03
Ma uporządkowaną chronologicznie i tematycznie, pogłębioną wiedzę szczegółową z zakresu
H1A_U04
wiedzy właściwej dla kierunku archeologia
H1A_U09
K_W06 Ma uporządkowaną wiedzę szczegółową w wybranych obszarach archeologii Polski i
H1A_K01
powszechnej
H1A_K03
K_W07 Wykazuje znajomość prahistorii porównawczej Europy
H1A_K04
Umiejętności
K_U01 Potrafi zdobywać, selekcjonować, analizować i utrwalać wiedzę z wykorzystaniem
różnych źródeł w sposób uporządkowany i systematyczny
K_U02 Samodzielnie zdobywa i utrwala wiedzę w sposób uporządkowany i systematyczny przy
zastosowaniu nowoczesnych technik pozyskiwania, klasyfikowania i analizowania informacji,
zgodnie ze wskazówkami opiekuna naukowego.
K_U05 Definiuje, objaśnia i stosuje poprawnie w mowie i w piśmie podstawowe terminy
fachowe właściwe archeologii i nauk jej pokrewnych zarówno w pracy nad wybranymi tematami,
jak i w popularyzacji archeologii.
K_U10 Prowadzi krytyczną analizę źródeł archeologicznych i interpretuje je stosując podstawowe
metody badawcze i wybrane elementy warsztatu prahistoryka.
K_U11 Wyszukuje i systematyzuje informacje dotyczące archeologii i nauk jej pokrewnych
korzystając z bibliografii, pomocy archiwalnych, baz danych itp.
Kompetencje społeczne (postawy)
K_K01 Ma świadomość zakresu swojej wiedzy i umiejętności profesjonalnych, a także rozumie
potrzebę dalszego, ciągłego rozwoju kompetencji w zakresie wybranej specjalności oraz
ogólnohumanistycznym, jak też kompetencji personalnych i społecznych
K_K05 Potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub
innych zadania
K_K07 Dostrzega i formułuje problemy moralne i dylematy etyczne związane ze środowiskiem
zawodowym; poszukuje optymalnych rozwiązań, postępuje zgodnie z zasadami etyki
Kontakt
[email protected], [email protected]