pobierz

KARTA PRZEDMIOTU
1.
NAZWA PRZEDMIOTU: Biochemia wysiłku fizycznego
2.
KIERUNEK: Wychowanie fizyczne
3.
POZIOM STUDIÓW1: II stopień – studia stacjonarne
4.
ROK/ SEMESTR STUDIÓW: I rok/I semestr
5.
LICZBA PUNKTÓW ECTS: 3
6.
LICZBA GODZIN: 15
7.
TYP PRZEDMIOTU2: obowiązkowy
8.
JĘZYK WYKŁADOWY: polski/angielski
9.
FORMA REALIZACJI PRZEDMIOTU3: ćwiczenia
10.
KOD
WF/II/st/16
WYMAGANIA WSTĘPNE I DODATKOWE (np. przedmioty poprzedzające):
biologia, fizjologia, biochemia
11.
1
CEL PRZEDMIOTU:
 Przekazanie studentom wiedzy na temat wpływu wysiłku fizycznego o różnym czasie
trwania i intensywności na przemiany metaboliczne organizmu człowieka;
Stacjonarny, niestacjonarny, e-learning
Obowiązkowy, fakultatywny.
3
Wykłady, ćwiczenia, laboratoria, projekty, warsztaty, samodzielne prowadzenie zajęć przez studenta.
2
 Zapoznanie studentów z podstawowymi metodami biochemicznymi
wykorzystywanymi do diagnozowania zmian powysiłkowych;
 Wyjaśnienie studentom roli regularnej aktywności fizycznej w prewencji wielu
chorób oraz przedstawienie biochemicznych aspektów adaptacji organizmu do
różnego rodzaju obciążeń fizycznych.
12.
PRZEDMIOTOWE EFEKTY
KSZTAŁCENIA4
Potrafi
P_W01.
wyjaśnić
biochemiczne
mechanizmy
funkcjonowania
człowieka
spoczynku
w
i
organizmu
w
Odniesienie
do
kierunkowych
efektów
kształcenia
(symbol)
Odniesienie do
obszarowych efektów
kształcenia i
standardów kształcenia
nauczycieli
(symbol)
K_W01
K_W11
M2_W01
M2_W02
M2_W04
M2_W07
K_W08
M2_W04
M2_W08
K_U03
M2_U02
M2_U03
M2_U06
M2_U13
K_U07
M2_U01
M2_U04
M2_U10
K_U13
M2_U04
M2_U05
M2_U11
M2_U12
warunkach
wysiłkowych, w różnych etapach jego rozwoju.
P_W02. Posiada wiedzę na temat zmian
zachodzących
organizmu,
w
procesach
związanych
metabolicznych
z
systematyczną
aktywnością fizyczną i jej brakiem. Rozumie
potrzebę promowania regularnej aktywności
fizycznej w kontekście profilaktyki chorób
metabolicznych i chorób układu krążenia.
P_U01. Posiada umiejętność posługiwania się
prostymi aparatami pomiarowymi i wykonania
pomiarów
podstawowych
parametrów
biochemicznych we krwi oraz, w oparciu o
uzyskane
wyniki,
oceny
stanu
zdrowia
organizmu i jego możliwości wysiłkowych.
P_U02. Potrafi, w oparciu o wybrane parametry
biochemiczne,
kontrolować
efekty
treningu
sportowego i zdrowotnego oraz zaplanować
obciążenia
treningowe
w
zależności
od
sprawności fizycznej i wieku osób ćwiczących.
P_U03.
Potrafi,
parametrów
na
podstawie
biochemicznych,
wybranych
bezpiecznie
organizować zajęcia ruchowe oraz posiada
4
Efekty kształcenia w zakresie wiedzy (P_W), umiejętności (P_U) i kompetencji społecznych (P_K).
umiejętność prognozowania ich wpływu na
organizm.
P_K01.
Propaguje
aktywność
fizyczną
i
K_K01
M2_K01
K_K04
M2_K03
M2_K06
K_K10
M2_K01
M2_K06
M2_K09
zachowania prozdrowotne wśród młodzieży i
osób dorosłych, przedstawiając ich korzystny
wpływ na procesy metaboliczne organizmu.
P_K02. Posiada zdolność pracy w zespole oraz
umiejętność rozdzielania zadań.
P_K03. Potrafi samodzielnie uzupełniać wiedzę
oraz
rozumie
potrzebę
współpracy
interdyscyplinarnej w procesie planowania i
kontroli efektów zajęć ruchowych.
13.
METODY OCENY EFEKTÓW KSZTAŁCENIA
Symbol
przedmiotowego
efektu
kształcenia
Metody (sposoby) oceny5
Typ oceny6
Forma
dokumentacji
P_W01
egzamin pisemny,
końcowe zaliczenie pisemne
egzamin pisemny,
końcowe zaliczenie pisemne
ocenianie ciągłe
podsumowująca
praca pisemna
podsumowująca
praca pisemna
formująca
praca pisemna
P_U02
ocenianie ciągłe oraz zaliczenie
pisemne
formująca
praca pisemna
P_U03
ocenianie ciągłe
formująca
P_K01
ocenianie ciągłe
formująca
dziennik zajęć
prowadzącego
praca pisemna
P_K02
ocenianie ciągłe
formująca
P_K03
egzamin pisemny
podsumowująca
P_W02
P_U01
5
dziennik zajęć
prowadzącego
praca pisemna
Ocenianie ciągłe (bieżące przygotowanie do zajęć), śródsemestralne zaliczenie pisemne, śródsemestralne
zaliczenie ustne, końcowe zaliczenia pisemne, końcowe zaliczenia ustne, egzamin pisemny, egzamin ustny,
praca semestralna, ocena umiejętności ruchowych, praca dyplomowa, projekt, kontrola obecności
6
Formująca, podsumowująca.
14. TREŚCI PROGRAMOWE
Treść zajęć
Forma zajęć7
(liczba godz.)
1. Zapoznanie studenta z celami, efektami kształcenia
i
sposobami
programowymi,
ich
weryfikacji,
literaturą
treściami
oraz
Symbol
przedmiotowych
efektów
kształcenia
ćwiczenia
(1)
P_W01
ćwiczenia
(1)
P_W01, P_W02
P_U01, P_K02
ćwiczenia
(1)
P_W01, P_W02,
P_U01, P_U02,
P_K02
ćwiczenia
(1)
P_W01, P_W02,
P_U02, P_U03,
P_K03
ćwiczenia
(1)
P_W01, P_W02,
P_U01, P_U02,
P_U03, P_K02
sprawami
organizacyjnymi. Podstawy bioenergetyki komórki
mięśniowej. Źródła energii w wysiłkach o różnej
intensywności. Typy włókien mięśniowych i ich
biochemiczna charakterystyka. Biochemia skurczu
mięśnia.
2. Białka i ich rola w wysiłku fizycznym. Katabolizm
białek i aminokwasów. Cykl glukozo-alaninowy.
Funkcja białek osocza krwi. Białka ostrej fazy.
Proteinuria wysiłkowa. Ilościowe oznaczenie
białka całkowitego i albuminy w osoczu krwi.
3. Kreatyna- synteza i metabolizm. Źródła kreatyny i
jej rola w komórce w komórce mięśniowej.
Kreatynina jako produkt przemiany kreatyny.
Wykorzystanie z biochemii klinicznej pomiarów
stężenia kreatyniny we krwi i w dobowej zbiórce
moczu. Klirens kreatyniny. Oznaczenie stężenia
kreatyniny w osoczu krwi.
4. Enzymy wewnątrzmięśniowe i ich rola w badaniu
uszkodzeń
tkanki
mięśniowej
wywołanych
wysiłkiem fizycznym. Budowa i występowanie
kinazy
kreatynowej
mleczanowej
(LDH)
(CK)
w
i
dehydrogenazy
organizmie.
Wpływ
wysiłku fizycznego na stan funkcjonalny błon
komórek mięśniowych.
5. Enzymy i ich rola w badaniu zaburzeń
funkcjonalnych i uszkodzeń tkanki mięśniowej
wywołanych wysiłkiem fizycznym- ciąg dalszy.
Wpływ różnego rodzaju wysiłków na aktywność
7
Wykłady, ćwiczenia, laboratoria, samodzielne prowadzenie zajęć przez studenta.
CK i LDH w osoczu krwi. Wykonanie oznaczeń i
interpretacja wyników. Inne wskaźniki
uszkodzenia mięśni (aminotransferazy,
mioglobina, troponina I, T).
6. Oznaczanie stężenia glukozy we krwi i jej
przydatność praktyczna. Homeostaza glukozy we
ćwiczenia
(1)
P_W01, P_W02,
P_U02, P_U03,
P_K01, P_K03
ćwiczenia
(1)
P_W01, P_W02,
P_U01, P_U02,
P_U03, P_K02
ćwiczenia
(1)
P_W01, P_W02,
P_U01, P_U02
ćwiczenia
(1)
P_W01, P_W02,
P_U02, P_U03,
P_K03
ćwiczenia
(1)
P_W01, P_W02,
P_U01, P_U02,
P_U03, P_K02
krwi- rola hormonów. Pokarmowe źródła glukozy.
Zmiany stężenia glukozy we krwi po spożyciu
produktów o zróżnicowanym indeksie
glikemicznym. Zaburzenia gospodarki
węglowodanowej w organizmie- insulinooporność,
upośledzona tolerancja glukozy, cukrzyca typu II.
7. Oznaczanie stężenia glukozy we krwi i jej
przydatność praktyczna- ciąg dalszy. Wpływ
wysiłku fizycznego na transport glukozy do
komórek mięśniowych (białka GLUT). Regularny
wysiłek fizyczny a profilaktyka cukrzycy typu II.
Zmiany stężenie glukozy we krwi w zależności od
intensywności i czasu trwania wysiłku fizycznego.
Rola napojów węglowodanowych w zapobieganiu
hipoglikemii. Wykonanie oznaczeń stężenia
glukozy we krwi przed i po wysiłku.
8. Kwas mlekowy- powstawanie i metabolizm w
zależności od intensywności wysiłku. Progi
metaboliczne i ich wartość diagnostyczna.
9. Równowaga kwasowo-zasadowa. Mechanizmy
regulujące gospodarkę kwasowo-zasadową.
Parametry równowagi kwasowo-zasadowej krwi.
Pojęcie luki anionowej i jej praktyczne
zastosowanie.
10. Równowaga kwasowo-zasadowa- ciąg dalszy.
Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej
(kwasica oraz zasadowica)-ich podział na
metaboliczne i oddechowe i przyczyny.
Mechanizmy kompensacyjne zaburzeń równowagi
kwasowo-zasadowej. Wykonanie pomiaru
parametrów równowagi kwasowo-zasadowej w
spoczynku i po intensywnym wysiłku fizycznym i
analiza uzyskanych wyników.
11. Równowaga
ćwiczenia
(1)
P_W01, P_W02,
P_U01, P_U02
P_U03, P_K01,
P_K03
ćwiczenia
(1)
P_W01, P_W02,
P_U02, P_U03,
P_K03
ćwiczenia
(1)
P_U01, P_U03
P_K01, P_K02
14. Zaliczenie materiału.
ćwiczenia
(1)
15. Zaliczenie poprawkowe.
ćwiczenia
(1)
P_W01, P_W02,
P_U01, P_U02,
P_U03, P_K01,
P_K02, P_K03
P_W01, P_W02,
P_U01, P_U02,
P_U03, P_K01,
P_K02, P_K03
roztworu.
wodno-elektrolitowa.
Regulacja
osmolalności
Molalność
płynów
ustrojowych. Obliczanie osmolalności surowicy
krwi. Wpływ wysiłku fizycznego na gospodarkę
wodno-elektrolitową.
12. Oznaczanie stężenia triglicerydów i cholesterolu
we krwi. Wpływ wysiłku fizycznego na zmianę
profilu lipidowego we krwi; regularny wysiłek
fizyczny a profilaktyka chorób sercowonaczyniowych.
13. Oznaczanie stężenia triglicerydów i cholesterolu
we krwi- ciąg dalszy. Wykonanie pomiarów
stężenia triglicerydów, cholesterolu całkowitego i
cholesterolu HDL w osoczu krwi przed i po
wysiłku.
15.
NARZĘDZIA DYDAKTYCZNE:
1. Minifotometr oraz odczynniki do oznaczania stężenia mleczanów we krwi.
2. Spektrofotometr oraz odczynniki do oznaczania w osoczu: stężenia białka
całkowitego, kreatyniny, glukozy, całkowitego cholesterolu, HDL- cholesterolu,
triglicerydów oraz aktywności kinazy keratynowej i dehydrogenazy
mleczanowej.
3. Analizator do oznaczania parametrów równowagi kwasowo-zasadowej.
4. Komputer osobisty (laptop).
5. Rzutnik multimedialny.
16.
WARUNKI ZALICZENIA:
Uzyskanie pozytywnej oceny z zaliczenia końcowego obejmującego treści programowe
ćwiczeń oraz aktywne uczestnictwo w zajęciach.
17.
PRZYKŁADOWE ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE (ZALICZENIOWE):
1. Scharakteryzuj poszczególne systemy resyntezy ATP w komórce mięśniowej i
omów, w jakiego typu wysiłkach dominują.
2. Opisz, na czym polega rola kreatyny i fosfokreatyny w komórce mięśniowej.
3. Omów rolę HDL-cholesterolu w profilaktyce miażdżycy oraz wpływ regularnej
aktywności fizycznej na profil lipidowy krwi.
4. Jak zmienia się stężenie glukozy we krwi podczas wysiłku fizycznego? Omów rolę
napojów węglowodanowych w przeciwdziałaniu zmęczenia.
5. Wymień hormony regulujące poziom glukozy we krwi podczas wysiłku fizycznego
i omów mechanizm ich działania.
18.
LITERATURA PODSTAWOWA I UZUPEŁNIAJĄCA8:
1. Hübner-Woźniak E., Lutosławska G. (2000). Podstawy biochemii wysiłku fizycznego,
COS, Warszawa.
2. Kokot F. (2001). Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej,
PZWL.
3. Borkowski J. (2003). Bioenergetyka i biochemia tlenowego wysiłku fizycznego.
Wydawnictwo AWF, Wrocław.
4. Hübner-Woźniak E. (2006). Ocena wysiłku fizycznego oraz monitorowanie treningu
sportowego metodami biochemicznymi, Wydawnictwo AWF, Warszawa.
5. Houston M.E. (1995). Biochemistry primer for exercise science, Human Kinetics,
Champaign, III.
6. Viru A., Viru M. (2001). Biochemical monitoring of sport training, Human Kinetics,
Champaign.
7. Kozłowski S. i Nazar K. (red.) (1995). Wprowadzenie do fizjologii klinicznej, PZWL.
8. Williams M.H. (1999). Granice wspomagania, Medicina Sportiva, Kraków.
8
Dostępna w czytelni, bibliotece, Internecie.
19. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA
Forma aktywności
Liczba godzin
na zrealizowanie
aktywności w semestrze
0
a) Realizacja przedmiotu: wykłady
c) Realizacja przedmiotu: laboratoria
d) Egzamin
e) Inne godziny kontaktowe z nauczycielem
Łączna liczba godzin zajęć realizowanych z
udziałem prowadzącego (pkt. a +b + c + d + e)
f) Przygotowanie się do zajęć
h) Przygotowanie się do egzaminu/zaliczenia
końcowego
i) Wykonanie zadań poza uczelnią
20.
15
0
0
10
25
15
Samokształcenie
g) Przygotowanie się do zaliczeń/kolokwiów
Zajęcia wymagające udziału
prowadzącego
b) Realizacja przedmiotu: ćwiczenia
10
25
0
Łączna liczba godzin zajęć realizowanych we
własnym zakresie (pkt. f + g +h + i)
50
Razem godzin
(zajęcia z udziałem prowadzącego +
samokształcenie)
Liczba punktów ECTS
75
3
PROWADZĄCY PRZEDMIOT (IMIĘ, NAZWISKO, ADRES E-MAIL,
KATEDRA, ZAKŁAD, NR POKOJU)
1. dr Ewa Jówko, [email protected]; Katedra Nauk Przyrodniczych,
Zakład Fizjologii i Biochemii, Pokój nr 8, tel. 83 342 87 27
2. dr Małgorzata Charmas, [email protected]; Katedra Nauk
Przyrodniczych, Zakład Fizjologii i Biochemii, Pokój nr 21, tel. 83 342 87 67