docFarmacja Praktyczna nr 12
download 
Reklamacja Transkrypt
Farmacja Praktyczna nr 12
PRAKTYCZNY MAGAZYN DLA FARMACEUTÓW www.farmacjapraktyczna.pl Farmacja praktyczna POLPHARMA FARMACEUTOM Nr 12 (71) Grudzień 2013 Cena: 6,70 zł Nauka Udar mózgu objawy, pierwsza pomoc, leczenie TEMAT NUMERU Zaplanuj swój dzień popraw efektywność i jakość pracy Receptura Czy w dzisiejszych czasach potrzebne są jeszcze leki recepturowe? Gdy małe i wi´ksze noski atakuje katar! Zmniejsza katar1 ● Udrożnia nos1 ● Ułatwia swobodne oddychanie1 ● 3 lat Wy od go dn od 6 lat af ia n orm a a pod wp o sta ci ˝ el u Oxalin 0,025%, Oxalin 0,05% (Oxymetazolini hydrochloridum). Skład i postać: Oxalin 0,025%: 1 g żelu do nosa zawiera 0,25 mg chlorowodorku oksymetazoliny. Oxalin 0,05%: 1 g żelu do nosa zawiera 0,5 mg chlorowodorku oksymetazoliny. Substancje pomocnicze: benzalkoniowy chlorek. Wskazania: Obrzęk błon śluzowych występujący w: ostrym zapaleniu błony śluzowej nosa, alergicznym zapaleniu błony śluzowej nosa, zapaleniu zatok przynosowych. Dawkowanie i sposób podawania: Wyłącznie do stosowania donosowego. Oxalin 0,025%: 1 dawka zawiera 0,025 mg chlorowodorku oksymetazoliny. Dzieci w wieku od 3 do 6 lat: 1 dawka do każdego otworu nosowego dwa do trzech razy na dobę. Nie należy stosować preparatu częściej niż 3 razy na dobę. Oxalin 0,05%: 1 dawka zawiera 0,05 mg oksymetazoliny chlorowodorku. Dorośli i dzieci w wieku powyżej 12 lat: 1 dawka do każdego otworu nosowego dwa do trzech razy na dobę. Nie należy stosować produktu częściej niż 3 razy na dobę. Dzieci w wieku od 6 do 12 lat: 1 dawka do każdego otworu nosowego dwa razy na dobę. Nie należy stosować produktu częściej niż 2 razy na dobę. Nie stosować dłużej niż przez 3 do 5 dni. Ze względów higienicznych opakowanie produktu powinno być stosowane tylko przez jednego pacjenta. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na którykolwiek składnik produktu. Suche zapalenie błony śluzowej nosa. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Produkty zawierające oksymetazolinę mogą być stosowane ze szczególną ostrożnością i tylko po dokładnym rozważeniu stosunku korzyści i ryzyka w przypadku: leczenia inhibitorami monoaminooksydazy (IMAO) i innymi lekami zwiększającymi ciśnienie tętnicze; zwiększonego ciśnienia śródgałkowego, szczególnie w przypadku jaskry z zamkniętym kątem; ciężkich chorób serca i naczyń krwionośnych, np. choroby niedokrwiennej serca, nadciśnienia tętniczego; guza chromochłonnego nadnerczy; zaburzeń metabolicznych, np. nadczynności tarczycy, cukrzycy. Długotrwałe stosowanie oraz nadużywanie leków zmniejszających obrzęk błony śluzowej nosa może prowadzić do osłabienia ich działania. Może również spowodować uszkodzenie komórek nabłonka błony śluzowej nosa, zahamowanie aktywności rzęsek i doprowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia błony śluzowej nosa oraz suchego zapalenia błony śluzowej nosa. Należy unikać stosowania dłuższego niż zalecane oraz przedawkowania. Ze względu na zawartość chlorku benzalkoniowego, produkt może powodować podrażnienie błony śluzowej nosa. Działania niepożądane: Działania niepożądane uszeregowano w następujący sposób: Bardzo często (≥1/10), często (≥1/100 do <1/10), niezbyt często (≥1/1000 do <1/100), rzadko (≥1/10 000 do <1/1000), bardzo rzadko (<1/10 000, w tym pojedyncze przypadki). Często: pieczenie w miejscu podania, suchość błony śluzowej nosa, kichanie. Niezbyt często: kołatanie serca, tachykardia; wzrost ciśnienia tętniczego. Niezbyt często: Zaburzenia układu nerwowego. Rzadko: Niepokój ruchowy, bezsenność, bóle głowy; zmęczenie; nasilenie obrzęku błony śluzowej nosa (występuje po ustaniu działania produktu, jako objaw przekrwienia reaktywnego). Długotrwałe lub częste stosowanie produktu, zwłaszcza w dawkach większych niż zalecane, może prowadzić do polekowego zapalenia błony śluzowej nosa (rhinitis medicamentosa). Takie działanie może wystąpić już po 5 dniach leczenia i w przypadku dalszego stosowania produktu, doprowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia błony śluzowej nosa i suchego zapalenia błony śluzowej nosa. Podmiot odpowiedzialny: Warszawskie Zakłady Farmaceutyczne Polfa S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: Oxalin 0,025%, Oxalin 0,05% odpowiednio nr 4014, 4013 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax. +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Lek wydawany bez recepty. ChPL: 2012-03-22 1. Charakterystyka produktu leczniczego Oxalin 0,025%, Oxalin 0,05% OXAL/005/08-2013 REKLAMA spis treści mgr farm. Barbara Misiewicz-Jagielak Redaktor Merytoryczna „Farmacji Praktycznej” 5 10 Aktualności Informacje Wywiad: ZAPOMNIana receptura? 12 Sonda: czy receptura jest potrzebna? Szanowni Państwo! W naszym magazynie staramy się poruszać tematy nie tylko żywe i aktualne, ale także takie, które dotykają ważnej roli naszego zawodu. Dlatego w tym numerze zajęliśmy się zagadnieniem receptury aptecznej. Tworzenie leków przez wielu traktowane jest jak wymierająca sztuka. Przez innych zaś jest uważane za bardzo ważny element naszego zawodu, pozwalający na indywidualne dostosowanie leczenia do pacjenta i pozwalające świadczyć opiekę farmaceutyczną na wysokim poziomie. Zachęcam Państwa do przeczytania wywiadu z farmaceutą, Panem mgr farm. Wojciechem Chmielakiem, który podjął się trudu odtworzenia zapomnianych receptur w ich pierwotnym składzie. 12 14 Prawo zapytaj eksperta 18 Opieka farmaceutyczna Zdrowie kobiety po 30. roku Życia 20 Problemy z zaburzeniami erekcji powodują spadek poczucia własnej wartości 23 udar mózgu – postępowanie i leczenie 26 psychologia: racjonalne planowanie swojego dnia pracy 18 Prowadzenie apteki 28 Pozapłacowe metody motywowania pracowników 30 Nauka Jednoskładnikowa tabletka antykoncepcyjna Leki recepturowe pozwalają wprowadzić w życie ideał spersonalizowanej terapii 33 racjonalne połĄczenie leków przeciwbólowych 36 28 DERMOKOSMETYKI zimowa pielęgnacja skóry problemowej 40 Życie jest piękne Metamorfozy Z pirolam szampon 42 44 46 48 50 Farmacja Praktyczna® Redaktor Merytoryczna: Barbara Misiewicz-Jagielak Redaguje Zespół: Dominika Bandurska, Dagmara Bąk, Michał Borysiuk, Anna Cielemęcka, Marta Gawrylik, Justyna Grudniak, Monika Jasłowska, Magdalena Kochańska, Marcin Lewandowski, Barbara Misiewicz-Jagielak, Joanna Ordańska-Kucińska, Paulina Pol, Bożenna Płatos, Anna Robak-Reczek, Patryk Starak, Wiktor Zajchowski. olśniewająca kreacja ziołowe mieszanki kuchnia farmaceutyczna kultura krzyżówka Na zlecenie: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa Wydawca: Valkea Media SA, ul. Elbląska 15/17, 01-747 Warszawa Redaktor naczelny: Anna Dąbrowska Dyrektor projektu: Tomasz Opiela Projekt graficzny: Adam Świderski farmacja praktyczna 12/2013 3 aktualności Szanowni Państwo! Z okazji Świąt Bożego Narodzenia i Nowego Roku przyjmijcie serdeczne życzenia zdrowia, szczęścia oraz wszelkiej pomyślności w życiu osobistym i zawodowym. Życzymy Państwu z całego serca, by nadchodzący nowy 2014 rok obfitował w chwile pełne radości, zadowolenia i satysfakcji. Pracownicy Polpharmy oraz Redakcja „Farmacji Praktycznej” 4 farmacja praktyczna 12/2013 www.farmacjapraktyczna.pl informacje Klauzula sumienia farmaceuty Komitet Bioetyki Polskiej Akademii Nauk wydał oświadczenie, w którym twierdzi, że klauzula sumienia jest nadużywana. „Aptekarzom nie wolno z niej korzystać”. Komitet Bioetyki Polskiej Akademii Nauk ogłosił stanowisko w sprawie klauzuli sumienia – pisze „Gazeta Wyborcza”. Zdaniem Komitetu, klauzula jest nadużywana, co godzi w prawa pacjenta. Za stanowiskiem opowiedziało się 24 z 26 obecnych na głosowaniu członków Komitetu. W skład Komitetu Bioetyki wchodzą łącznie 32 osoby: lekarze, pielęgniarki, farmaceuci, prawnicy, biolodzy, filozofowie, teologowie i socjolodzy. Na jego czele stoi etyk prof. Zbigniew Szawarski. Opinie Komitetu nie są wiążące. Według Komitetu na klauzulę sumienia nie mogą się powoływać całe placówki medyczne, ale jedynie poszczególne osoby. W sytuacji, gdy lekarz odmawia wykonania zabiegu z powodów światopoglądowych, dyrektor szpitala powinien wyznaczyć innego medyka. P rawo do korzystania z klauzuli nie może przysługiwać aptekarzom, bo oni nie wykonują działań medycznych – wskazuje Komitet. Akcja na temat szczepień „Zaszczep w sobie chęć szczepienia!” – pod takim hasłem rusza akcja informacyjna Głównego Inspektoratu Sanitarnego, która ma zachęcić Polaków do szczepień. Akcja ma podnieść poziom wiedzy, w zakresie umiejętności zapobiegania chorobom zakaźnym, którym można przeciwdziałać, szczepiąc się. Kampania kierowana jest zarówno do środowisk medycznych, w tym lekarzy i pielęgniarek podstawowej opieki zdrowotnej, jak i środowisk pozamedycznych. Efektem prowadzonych działań powinien być wzrost poziomu wiedzy społeczeństwa w zakresie szczepień ochronnych oraz lepsza dostępność do informacji na temat Programu Szczepień Ochronnych w Polsce. źródło: Główny Inspektorat Sanitarny źródło: Gazeta Wyborcza REKLAMA farmacja praktyczna 10/2013 5 REKLAMA informacje Przygotować Polaków na wstrząs źródło: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o. Wstrząs anafilaktyczny jest najcięższą, uogólnioną postacią anafilaksji. Często nie da się przewidzieć wystąpienia reakcji anafilaktycznej. I to jest niebezpieczne 6 farmacja praktyczna 12/2013 „Przygotuj się na wstrząs!” – z takim hasłem ruszyła kampania edukacyjna. To ogólnopolski program dotyczący problemu anafilaksji, którego celem jest edukacja społeczeństwa, pacjentów i ich rodzin na temat przyczyn anafilaksji, konsekwencji oraz zasad postępowania w sytuacji wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego. P rogram „Przygotuj się na wstrząs” obejmuje szeroko zakrojone działania informacyjne skierowane do całego społeczeństwa, zwłaszcza do osób z grupy ryzyka – alergików. Inicjatywy będą skierowane m.in. do mediów, ekspertów z dziedziny alergologii czy blogerów. Ambasadorka kampanii, Matylda Kirstein, córka aktorki Ewy Sałackiej, uważa, że: „za sukces kampanii będziemy mogli uznać sytuację, kiedy podniesie się świadomość społeczną na temat anafilaksji, a co za tym idzie, nauczymy jak najwięcej osób, na czym polega odpowiednie zachowanie w momencie zetknięcia się z osobą w stanie wstrząsu anafilaktycznego”. Na czym polega anafilaksja? Anafilaksja to ciężka, zagrażająca życiu, systemowa lub uogólniona, natychmiastowa reakcja nadwrażliwości. Nadwrażliwość natomiast określana jest jako obiektywnie występujące, powtarzalne objawy wywołane przez ekspozycję na bodziec o sile (dawce) dobrze tolerowanej przez osoby zdrowe. Inaczej mówiąc, to uogólniona reakcja organizmu na alergen lub inne czynniki (np. wysiłek fizyczny). Charakteryzuje ją nagły początek objawów z upośledzeniem funkcji dróg oddechowych i/lub układu krążenia, połączonych zwykle ze zmianami skórnymi. Do wystąpienia objawów anafilaksji dochodzi w ciągu kilku minut do kilku godzin po kontakcie z czynnikiem wywołującym. Najczęstszymi przyczynami anafilaksji są leki, żywność oraz użądlenia przez owady błonkoskrzydłe. Im gwałtowniejsza i szybsza jest reakcja organizmu, tym większe zagrożenie dla zdrowia i życia. Dodatkowe utrudnienie w przypadku anafilaksji stanowi fakt, że często nie da się przewidzieć jej wystąpienia. Wstrząs anafilaktyczny jest najcięższą uogólnioną postacią anafilaksji. Stanowi on zespół ciężkich zaburzeń ze strony układu krążenia, ze znacznym obniżeniem ciśnienia tętniczego krwi oraz ostrym niedotlenieniem narządów. Kampania „Przygotuj się na wstrząs!” Kampania objęta jest patronatem Polskiego Towarzystwa Alergologicznego. Głównymi ekspertami programu są: profesor Jerzy Kruszewski z Kliniki Chorób Infekcyjnych i Alergologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie oraz profesor Bolesław Samoliński z Zakładu Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Więcej informacji można znaleźć na stronie: @ www.odetchnijspokojnie.pl Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl www.farmacjapraktyczna.pl Bądź wyczulony na alergików! Twoja porada może uratować życie! Skieruj ich do Specjalisty, który oceni potencjalne ryzyko anafilaksji. SUGEROWANA CENA DETALICZNA: adrenalinę w ampułko-strzykawce powinien mieć przy sobie każdy pacjent z: adrenalinę wzF można mieć zawsze przy sobie, ponieważ: • uczuleniemnajadowadówbłonkoskrzydłych (nawetjeżelipodlegałimmunoterapii), • reakcjąanafilaktycznąwwywiadzie, • uczuleniemnapokarmy, • anafilaksjąindukowanąwysiłkiem.1 • jestwampułko-strzykawce do samodzielnegopodania, • możnająprzechowywaćpoza lodówkąażdo6miesięcy, • jestdostępnacenowo. ADRENALINA WZF 300 mikrogramów/0,3 ml roztwór do wstrzykiwań w ampułko-strzykawce (Adrenalinum) . Skład jakościowy i ilościowy: 1 ml roztworu zawiera 1 mg adrenaliny w postaci adrenaliny winianu. Jedna dawka 0,3 ml zawiera 300 mikrogramów adrenaliny. Wskazania do stosowania: Leczenie doraźne w nagłych przypadkach ostrych reakcji alergicznych (anafilaksji), wywołanych przez pokarmy, leki, ukąszenia i użądlenia owadów oraz inne alergeny, jak również w przypadku anafilaksji samoistnej. Dawkowanie i sposób podawania: Preparat należy wstrzykiwać wyłącznie domięśniowo. Ampułko-strzykawka ma blokadę umożliwiającą podanie jednorazowej dawki 300 mikrogramów adrenaliny. Ze względu na stabilność produktu ampułko-strzykawka zawiera 1 ml roztworu. Po podaniu dawki leku w ampułko-strzykawce pozostaje 0,7 ml roztworu, ale ampułko-strzykawka nie nadaje się do ponownego użytku i należy ją w bezpieczny sposób usunąć. Preparat należy podawać natychmiast po wystąpieniu objawów ciężkiej reakcji alergicznej (w tym wstrząsu anafilaktycznego). Mogą one wystąpić w ciągu kilku minut od zetknięcia się z alergenem i zazwyczaj są to: pokrzywka, zaczerwienienie lub obrzęk naczynioruchowy. Objawy o ciężkim przebiegu obejmują układ oddechowy i krążenia. Preparat należy wstrzykiwać tylko w mięsień w przednio-bocznej części uda, nie wstrzykiwać w mięśnie pośladka. Miejsce, w które wstrzyknięto preparat należy lekko masować przez 10 sekund po wykonaniu iniekcji. Zazwyczaj stosuje się od 0,005 mg/kg mc. do 0,01 mg/kg mc., jednak w niektórych przypadkach może być konieczne zastosowanie większej dawki. Dorośli i dzieci o masie ciała powyżej 30 kg: zazwyczaj stosuje się 300 mikrogramów (0,3 ml). U dorosłych o większej niż przeciętna masie ciała może być konieczne powtórne wstrzyknięcie, aby odwrócić skutki reakcji alergicznej. W niektórych przypadkach pojedyncza dawka adrenaliny może być niewystarczająca do całkowitego odwrócenia skutków ostrej reakcji alergicznej. U tych pacjentów wstrzyknięcie dodatkowej dawki (z innej ampułko-strzykawki) może być wykonane po 10-15 minutach. Dzieciom o masie ciała poniżej 30 kg nie można podać dawki mniejszej niż 300 mikrogramów z odpowiednią dokładnością ze względu na konstrukcję ampułko-strzykawki. Dlatego też mniejsze dawki mogą być stosowane wyłącznie w sytuacjach zagrażających życiu i pod kontrolą lekarza. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na adrenalinę lub którykolwiek ze składników preparatu. UWAGA: w stanach zagrożenia życia nie ma bezwzględnych przeciwwskazań do zastosowania adrenaliny. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: Pacjentów, którym przepisano preparat należy poinformować o sposobie podawania oraz pouczyć, w jakich sytuacjach preparat należy stosować. Preparat jest przeznaczony do stosowania w sytuacjach zagrożenia życia, wynikającego z wystąpienia ciężkiej reakcji alergicznej. Pacjenci z ryzykiem wystąpienia ciężkiej reakcji alergicznej, w tym wstrząsu anafilaktycznego powinni nosić przy sobie preparat (w obowiązującym terminie ważności dopuszcza się przechowywanie produktu leczniczego przez okres 6 miesięcy w temperaturze poniżej 25°C). Po zastosowaniu preparatu pacjent powinien natychmiast uzyskać pomoc lekarską. Należy zachować ostrożność u osób z chorobą serca, np. chorobą wieńcową oraz chorobami mięśnia sercowego (lek może wywołać napad dławicy piersiowej), sercem płucnym, zaburzeniami rytmu serca lub tachykardią. U pacjentów z nadczynnością tarczycy, schorzeniami sercowo-naczyniowymi (ciężka dławica piersiowa, kardiomiopatia przerostowa z zawężeniem drogi odpływu z lewej komory i komorowe zaburzenia rytmu lub nadciśnienie tętnicze), guzem chromochłonnym, wysokim ciśnieniem śródgałkowym, ciężką niewydolnością nerek, gruczolakiem gruczołu krokowego prowadzącym do zalegania moczu, hiperkalcemią, hipokaliemią, cukrzycą, a także u pacjentów w podeszłym wieku oraz u kobiet w ciąży istnieje ryzyko wystąpienia działań niepożądanych po podaniu adrenaliny. Dzieciom o masie ciała poniżej 30 kg nie można podać dawki mniejszej niż 300 mikrogramów adrenaliny z odpowiednią dokładnością ze względu na konstrukcję ampułko-strzykawki. Dlatego też mniejsze dawki mogą być stosowane wyłącznie w sytuacjach zagrażających życiu i pod kontrolą lekarza. Preparat zawiera pirosiarczyn sodu, który może wywołać reakcje alergiczne, w tym również objawy anafilaktyczne i skurcz oskrzeli u osób z nadwrażliwością, szczególnie u osób z astmą w wywiadzie. Pacjentów z tymi schorzeniami należy dokładnie poinstruować odnośnie okoliczności, w których mogą stosować preparat. W przypadku wykonywania wstrzykiwań w to samo miejsce może wystąpić martwica, spowodowana zwężeniem naczyń krwionośnych. Przypadkowe wstrzyknięcie do naczynia może spowodować krwotok mózgowy, spowodowany nagłym wzrostem ciśnienia tętniczego krwi. Przypadkowe wstrzyknięcie w ręce lub stopy może wywołać nagłe zmniejszenie przepływu krwi do przylegających tkanek w wyniku zwężenia naczyń. Działania niepożądane: Wystąpienie działań niepożądanych zależy od wrażliwości pacjenta na adrenalinę oraz od podanej dawki. Działania niepożądane występujące często, nawet po podaniu małych dawek adrenaliny to: kołatanie serca, tachykardia, nadmierna potliwość, nudności, wymioty, trudności w oddychaniu, bladość, zawroty głowy, osłabienie, drżenie, ból głowy, stan lękowy, pobudliwość nerwowa, niepokój, zimne kończyny. Rzadko odnotowywano omamy, omdlenia, hiperglikemię, hipokaliemię, kwasicę metaboliczną, rozszerzenie źrenic, trudności w oddawaniu moczu z zatrzymaniem moczu włącznie, drżenie mięśni. Działania niepożądane, które występowały po zastosowaniu większych dawek adrenaliny lub u osób wrażliwych: zaburzenia rytmu serca (migotanie przedsionków lub zatrzymanie czynności serca), nagły wzrost ciśnienia tętniczego (czasami prowadzący do krwotoku mózgowego) oraz skurcz naczyń (np. skóry, błon śluzowych, nerek). Preparat zawiera pirosiarczyn sodu, który może powodować reakcje alergiczne, w tym reakcje anafilaktyczne lub reakcje zagrażające życiu lub mniej ciężkie napady astmy u osób wrażliwych. Podmiot odpowiedzialny: Warszawskie Zakłady Farmaceutyczne Polfa S.A. ul. Karolkowa 22/24, 01-207 Warszawa. www.polfawarszawa.pl. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr 10697 wydane przez MZ. Lek wydawany na podstawie recepty. ChPL z dnia 2008.12.16 1. J. Lange, A. Krauze; Adrenalina i jej zastosowanie we wstrząsie anafilaktycznym, Alergoprofil 2007, Vol. 3, Nr 2, 2-5. ADR-WZF/043/10- 2013 54.99 PLN REKLAMA informacje Wytyczne dotyczące statyn Debata o samorządzie 12 listopada br. w Senacie RP odbyła się konferencja „Samorząd zawodowy w demokratycznym państwie prawa”, zorganizowana przez Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji oraz Mazowieckie Forum Samorządów Zawodów Zaufania Publicznego. Samorząd aptekarski reprezentował prezes NRA Grzegorz Kucharewicz (wystąpienie dostępne jest na stronie www Senatu RP). „Wiele problemów w realizacji ustawowych zadań samorządu aptekarskiego wynika w dużej mierze z przepisów zawartych w aktach prawnych, ustawach i rozporządzeniach, którymi władza stara się skutecznie ograniczyć prawa wynikające z art. 17 Ustawy Zasadniczej. Z drugiej strony środowisko aptekarskie dotkliwie odczuwa brak regulacji, które od dziesięcioleci obowiązują w innych krajach UE” – powiedział prezes NRA. I dodał: „Trudno pojąć, dlaczego aptekarze, mimo długoletnich starań samorządu aptekarskiego, nie mają do tej pory swojej zawodowej ustawy zasadniczej. Konsekwencje braku ustawowych regulacji w tym zakresie zobrazować można na przykładzie opieki farmaceutycznej, której sprawowanie w sposób jednoznaczny przypisane zostało farmaceutom: osobom wykonującym zawód zaufania publicznego”. American Heart Association oraz American College of Cardiology wydały nowe zalecenia dotyczące stosowania statyn. Po raz pierwszy odnoszą się one nie tylko do osób zagrożonych zawałem serca, ale również udarem mózgu. Obowiązujące do tej pory wytyczne mówiły, że statyny powinny przyjmować osoby, w przypadku których całkowity poziom cholesterolu przekracza 200 mg/dl, zaś cholesterolu LDL jest wyższy od 100 mg/dl. Nowe zalecenia w znacznie mniejszym stopniu koncentrują się na liczbach. Biorą za to pod uwagę czynniki takie jak: wiek, płeć i rasa. W wytycznych uwzględniono, że Afroamerykanie są bardziej zagrożeni udarem mózgu. Zgodnie z nowymi wytycznymi, statyny powinny przyjmować osoby chore na serce, mające poziom cholesterolu 190 mg/dl lub więcej z przyczyn genetycznych, starsze osoby z cukrzycą typu II oraz osoby starsze, w przypadku których dziesięcioletnie ryzyko choroby serca przekracza 7,5 proc. Kryteria opisane w nowych zaleceniach spełnia już co trzeci dorosły mieszkaniec USA (44 proc. mężczyzn oraz 22 proc. kobiet) – prawie 72 mln osób. źródło: Naczelna Izba Aptekarska źródło: Medexpress.pl Styczeń 2014 – aktywność w mediach Produkt TV Radio Prasa Internet – – * – – - – – – – – – – - produkt złożony – – - – – - ** źródło: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o. 8 farmacja praktyczna 12/2013 – - – – – – – – *Acidum acetylsalicylicum, Coffeinum, Ethenzamidum; **Wyrób medyczny www.farmacjapraktyczna.pl wywiad Zapomniana receptura? rozmawiała: Anna Dąbrowska redaktor naczelna „Farmacji Praktycznej” „Wyobraźmy sobie aptekę bez leków gotowych, a jednocześnie z lekami »na wszystko«, plus jeszcze produkty weterynaryjne, kosmetyczne, przemysłowe...” – rozmowa z mgr farm. Wojciechem Chmielakiem. N a temat leków recepturowych rozmawiamy z Panem mgr farm. Wojciechem Chmielakiem, farmaceutą, autorem książki „Ściąga z receptury”, jednego z najpełniejszych dostępnych opracowań na ten temat. Warto ocalić recepturę przed zapomnieniem, aby zachować jeden z filarów naszego zawodu W swoim liście w obronie leków recepturowych napisał Pan: „Proszę i wzywam do podjęcia tematu w celu ocalenia kompetencji farmaceutów – jednej z ostatnich w tradycyjnej formie pojmowania zawodu – w temacie znajomości składów i wykonywania leków recepturowych!”. To zdanie było związane z interpretacjami przepisów, jakie pojawiły się po wejściu w życie Ustawy refundacyjnej i przepisów jej towarzyszących. Efektem była moja „Odezwa w sprawie receptury”, z której pochodzi cytowany fragment. Podpisuję się pod tym wciąż i nieustannie. Na szczęście po interwencji Krajowego Konsultanta w dziedzinie farmacji aptecznej, Pani dr n. farm. Elwiry Telejko, ministerstwo wydało korzystną interpretację ówczesnych przepisów. Niestety, jest wciąż wiele do zrobienia. Jak ocenia Pan prawodawstwo w kwestii receptury? Czy jest ono wystarczające? Co trzeba zmienić? Cóż... myślę, że nawet największy optymista nie jest w stanie powiedzieć, że mamy dobre prawo farmaceutyczne. Kwestie receptury nie są tu wyjątkiem. Ponoć Einstein mawiał, że wszystko powinno być 10 farmacja praktyczna 12/2013 tak proste, jak to możliwe, ale nie prostsze. A my mamy łącznie jakieś 150 stron aktów prawnych, z różnych lat, i w każdym jest czegoś po trochu. Trzeba to komentować? Dlaczego receptura Pana zainteresowała? W dzisiejszych czasach takie zainteresowania nie są oczywiste, nawet wśród farmaceutów. Paradoksalnie na samym początku ciekawość receptury była u mnie dość nikła. Wprawdzie wagi ze śrutem do tarowania, czopkarki podobały mi się, ale 40-minutowa trituracja już nie bardzo. Zmiana nastąpiła w trakcie praktyk studenckich po 3. roku. Wtedy pani magister, mój opiekun, przekazała mi najważniejszą rzecz: powiedziała, że będę wykonywał lekarstwa, a nie recepty. Tym stwierdzeniem zaszczepiła we mnie świadomość zawodową. Potem kazała mi wykonać kilka maści i w taki sposób wybrać eucerynę z pudełka, żeby niepotrzebne było mycie pojemnika. To była ważna lekcja. Dlaczego receptura jest ważna? Wykonywanie leków jest unikatową wiedzą i umiejętnością, jaka nie przynależy żadnemu pozaaptecznemu zawodowi i, choć receptura nie jest najważniejsza, to jednak jest fundamentem naszej tożsamości zawodowej i jeśli pozwolimy jej zginąć, rezygnując z wykonywania leków, nie zostanie nam zbyt wiele. Kiedyś praca wyglądała zupełnie inaczej. Wyobraźmy sobie aptekę bez leków gotowych, a jednoczewww.farmacjapraktyczna.pl wywiad śnie z lekami „na wszystko”, plus jeszcze produkty weterynaryjne, kosmetyczne, przemysłowe. To był inny świat, choć nie wiem, czy lepszy. Ważne jednak, żebyśmy jako współcześni farmaceuci mieli świadomość tej przeszłości. We wstępie do swojej książki napisał Pan: „W trakcie opracowywania, największym kłopotem było określenie właściwego (pierwotnego) składu”. „Książka” to za dużo powiedziane. Dziś na podstawie porównywania źródeł, czasem sprawdzania asocjacji związanych z autorem recepty, wiem, że niekiedy zupełnie niemożliwe jest odtworzenie pierwotnego składu leku. Często różne leki nazywano od nazwiska jednego autora, nie bacząc na skład (np. stąd mnogość maści i past Unny). Niekiedy nazwa przypisana jest do połączenia składników – bez względu na ich stosunki ilościowe, modyfikacje w postaci dodatkowych składników czy rodzaj podłoża. Do tego dochodzi fakt przemiany nazwy łacińskiej w nazwę własną. Z czasem (na szczęście) jednak, któryś skład w literaturze zaczyna funkcjonować częściej i ten zwykle jest traktowany jako właściwy. Źródłem wiedzy są dla mnie stare książki, nie tylko farmaceutyczne, ale medyczne w ogóle. Oczywiście obecnie również Internet. Dlaczego nie wykorzystuje się już wielu składników? Przyczyny zniknięcia wielu składników są często oczywiste: jak działania niepożądane, toksyczność (np. rtęć), trudność w pozyskiwaniu, ale też „obrzydliwość” surowca lub brak odpowiedniej jakości i trwałości. Innym powodem może być możliwość pomyłki: np. wycofanie toksycznej percainy, która omyłkowo była dodawana do leku, zamiast wypisanej procainy. Jak opisałby Pan różnicę między lekami gotowymi a recepturowymi? Przede wszystkim unikałbym porównania, co jest lepsze, a co gorsze. Oba typy leków mają swoje zalety. W przypadku leków recepturowych najważniejsze są: możliwość indywidualizacji terapii oraz możli- wość wykonania leków w takiej postaci i z wykorzystaniem substancji, które w przemyśle z różnych względów nie są wykorzystywane, np. cignolina czy prodermina. Ostatnio zauważa się zwiększenie zainteresowania lekami recepturowymi. Aptekarze zwracają uwagę, że liczba recept na nie zaczęła wzrastać. Są takie regiony lecznictwa, w których lek recepturowy jeszcze długo będzie odgrywał ważną rolę w terapii. Oczywiście dużo zależy od wiedzy i świadomości lekarzy, gdyż to oni decydują o tym, co znajdzie się na recepcie. Ale wiele zależy też od farmaceutów. Dopóki apteki nie będą odmawiać realizacji recept, dopóty lekarze nie tylko będą stosować leki robione, ale obserwacja mi podpowiada, że z chęcią będą rozszerzać arsenał stosowanych receptur. Nie bez znaczenia jest pozytywny odbiór takich leków przez pacjentów. To przecież coś, co ma historię i tradycję, słowem: jest sprawdzone. Wielu pacjentów docenia lek wykonany specjalnie dla nich, w prostym pudełku z ręcznie wypisaną sygnaturą. Korzyść z istnienia receptury jest więc oczywista dla wszystkich uczestników terapii. Warto jeszcze wspomnieć o aptekach szpitalnych i aspekcie wykonywania cytostatyków czy preparatów używa- nych w żywieniu pozajelitowym, to także jest formą receptury, choć ma inny wymiar i inną przyszłość. Jak powinno, Pana zdaniem, wyglądać kształcenie farmaceutów w tym zakresie na studiach? To trudne pytanie i sam, jako świeżo upieczony dydaktyk, staram się sobie na nie odpowiedzieć (przynajmniej w zakresie receptury). Korzystam z tego namaszczenia, jakie otrzymałem w trakcie swojej praktyki, i jako cel wyznaczam wykonanie lekarstwa, a nie recepty. Do tego istotne jest pokazywanie tych sytuacji, których powinno się unikać, czyli nauka „na błędach i wyjątkach”. To nie jest takie proste, jak mi się osobiście wydawało, bo zaplanowanie ciekawych i wartościowych zajęć pochłania więcej czasu, niż one trwają. Muszę przyznać, że tym bardziej doceniam teraz warsztat, jaki znajduje się na uczelniach. Dodatkowo staram się przekazać subtelną różnicę między zawodową dumą, do której mamy pełne prawo, a pychą, której jako wykonujący zawód służebny musimy się wystrzegać. @ Dziękuję za rozmowę. Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl farmacja praktyczna 12/2013 11 sonda Czy receptura jest potrzebna? oprac.: mgr farm. Anna Bogucka Denerwuje mnie, gdy inne apteki przysyłają do nas pacjentów z receptami na leki recepturowe. Odsyłając pacjenta do innej placówki, apteka traci dobry wizerunek mgr farm. Olga Stawińska farmaceutka z Radomia 12 farmacja praktyczna 12/2013 Co farmaceuci sądzą o recepturze? Pytamy, czy umiejętność robienia leków jest jeszcze potrzebna. mgr farm. Katarzyna Białoszewska farmaceutka z Warszawy Receptura to coś dla mnie! Bardzo chętnie wykonuję leki recepturowe, których zamawianych jest u nas coraz więcej. Zdarzają się nawet recepty ze składnikami z bardzo starych, dawnych receptur, co świadczy o tym, że lekarze czasem wracają do wypróbowanych „przepisów”. Mamy zamówienia na: maści, kremy, zawiesiny, płyny, płukanki, proszki, czopki czy globulki. Wykonując te leki, czuję się prawdziwym fachowcem, czuję się potrzebna, bo przecież farmaceuta to nie tylko osoba sprzedająca leki, ale też wysokiej klasy fachowiec. Wykonywanie leku dla konkretnego pacjenta, wiąże się ze szczególną odpowiedzialnością za jego zdrowie, co wyjątkowo odczuwam, rozsypując proszki dzielone dla noworodków i niemowląt. Są to zwykle leki kardiologiczne do przygotowania w indywidualnie obliczonej dawce i postaci do podania najmłodszym. Zdarza mi się wertować podręczniki do receptury, gdy mam wątpliwości jak wykonać dany lek lub korzystać z doświadczenia koleżanek starszych stażem. mgr farm. Olga Stawińska farmaceutka z Radomia Denerwuje mnie, gdy inne apteki przysyłają do nas pacjentów z receptami na leki recepturowe. Przecież ustawa Prawo Farmaceutyczne nakłada na nas obowiązek prawidłowego sporządzania i zapewnienia leku pacjentowi. Odsyłając go do innej apteki, nie tylko można stracić klienta, lecz cierpi na tym także nasz wizerunek, jako osób zawsze służących pomocą, godnych zaufania. Z drugiej strony, oczywiście rozumiem problemy z wykonaniem leku w związku z ciężką sytuacją finansową wielu aptek. Często w małych aptekach zatrudnionych jest tak mało osób, że czasem trudno jest odejść od pierwszego stołu do receptury. Pamiętajmy jednak o tym, że musimy zrobić wszystko, co w naszej mocy, by pacjent otrzymał odpowiedni lek. mgr farm. Monika Boguszewska farmaceutka z Warszawy Pracuję w aptece, w której wykonuje się dużo leków recepturowych. Nie wiem, czy jest to kwestia przyzwyczajenia pacjentów, że u nas zawsze mogą liczyć na sporządzenie leku, czy raczej coraz to większe zapotrzebowanie rynku. Staramy się wykonać każdy przepisany lek. Wyjątek stanowią leki okulistyczne, gdy w związku z brakiem niezbędnych warunków musimy skierować pacjenta do innej apteki. Zdarzają się także recepty ze składnikami, których dawno nie ma już na rynku i w tym przypadku nie można niestety wykonać odpowiedniego leku. Z moich obserwacji wynika, że w dzisiejszych czasach, gdy alergie skórne są coraz liczniejsze, lekarze chętnie sięgają po leki recepturowe. Mają one znacznie krótszy termin przydatności w porównaniu do leków gotowych. Ale jako środki bez dodatkowych konserwantów są hipoalergiczne, a w wielu przypadkach także bardzo skuteczne. Największą popularnością cieszą się u nas maści do pielęgnacji bardzo wrażliwej skóry niemowląt, jak również często dość skomplikowane w składzie czopki i globulki. www.farmacjapraktyczna.pl sonda mgr farm. Agata Rozłucka farmaceutka z Rzeszowa Niestety, pracuję w aptece, gdzie receptura nie jest rozbudowana. Niejednokrotnie zdarza mi się, że muszę odesłać pacjenta do konkurencji w związku z brakiem warunków do przygotowania leku (receptura leków jałowych) czy brakiem któregoś ze składników. Braki spowodowane są często obawą przed przeterminowaniem się składników, które mają krótki termin trwałości. Wykonuję tylko proste płukanki do gardła, maści i czasem roztwory na skórę. Wydaje mi się, że zapotrzebowanie na leki recepturowe w ostatnich latach wzrasta, bo mamy na nie coraz więcej zamówień. Niestety, moje koleżanki niechętnie je wykonują i zwykle to ja się tym zajmuję. mgr farm. Katarzyna Morawska farmaceutka z Piaseczna Receptura apteczna, choć przez niektórych nielubiana, jest bardzo potrzebna. Mimo ogromnego zasobu różnych postaci leków gotowych, na rynku wciąż są potrzebne te specjalne, przygotowywane indywidualnie dla pacjenta. Szczególnie dużą grupę odbiorców leków recepturowych stanowią dzieci. To dla nich coraz częściej zdarza mi się rozsypywać proszki dzielone czy maści i kremy, zarówno typowo lecznicze, jak i do codziennej pielęgnacji bardzo wrażliwej skóry najmłodszych. Mimo świetnego wyboru wśród leków gotowych, szczególnie dermatolodzy coraz częściej sięgają po wypróbowane, stare receptury. Często prosty skład leku okazuje się bardzo skuteczny na określone dolegliwości. Zauważyłam także, że niejednokrotnie pacjenci wracają z nową receptą po lek, który został im wcześniej przygotowany i mieli okazję go z powodzeniem wypróbować. @ Coraz częściej przychodzą pacjenci z receptami na leki recepturowe pediatryczne mgr farm. Katarzyna Morawska farmaceutka z Piaseczna Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl farmacja praktyczna 12/2013 13 REKLAMA prawo Zapytaj eksperta autor: mecenas Bartłomiej Kochlewski prawnik specjalizujący się w przepisach prawa pracy i regulacjach dotyczących branży farmaceutycznej Urlopu niewykorzystanego w danym roku należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego 14 farmacja praktyczna 12/2013 Na pytania Czytelników naszego miesięcznika, nadesłane do redakcji za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl, odpowiada mecenas Bartłomiej Kochlewski. Do kiedy muszę rozliczyć się z pracownikami w kwestii zaległego urlopu wypoczynkowego za 2013 rok? Jak wygląda wypłata ewentualnego ekwiwalentu? Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Urlopu niewykorzystanego w danym roku należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego. Urlop ten powinien się zatem rozpocząć nie później niż w ostatnim dniu września, w którym pracownik miał świadczyć pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Zasadniczo urlop wypoczynkowy powinien zostać wykorzystany w naturze, jednak w razie jego niewykorzystania z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, pracownikowi przysługuje w zamian ekwiwalent pieniężny (art. 171 § 1 K.p.). Dniem wypłaty takiego świadczenia powinien być ostatni dzień zatrudnienia. Sposób obliczenia ekwiwalentu za urlop wynika z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop. Co do zasady ekwiwalent za urlop ustala się stosując zasady obowiązujące przy obliczaniu wynagrodzenia urlopowego. Jakie są zasady prawne dotyczące wystawienia w aptece automatu do samodzielnego pomiaru ciśnienia przez pacjentów? Kwestia wystawiania aparatu do mierzenia ciśnienia budziła wiele kontrowersji i była przedmiotem rozstrzygnięcia Naczelnego Sądu Administracyjnego, który 11 stycznia 2012 roku w sprawie o sygn. II GSK 1365/10* orzekł, że: „Apteka ogólnodostępna jako placówka ochrony zdrowia może posiadać ciśnieniomierz do dokonywania bezpłatnego pomiaru ciśnienia tętniczego przez jej klientów.” Taka interpretacja art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne**, w którym ustawodawca, określając zakres działania apteki, użył wyrażenia „w szczególności”, pozostaje w zgodzie z art. 68 ust. 1 Konstytucji RP, z którego można wywieść podmiotowe prawo jednostki do ochrony zdrowia oraz obiektywny nakaz podejmowania przez władze publiczne takich działań, które są konieczne dla należytej ochrony i realizacji tego prawa, dopuszczający możliwość dokonywania bezpłatnego pomiaru ciśnienia w aptece ogólnodostępnej i stwierdził nieważność decyzji organów niższej instancji w tej sprawie. Zdaniem NSA, apteka ogólnodostępna, jako placówka ochrony zdrowia, może posiadać ciśnieniomierz do dokonywania bezpłatnego pomiaru ciśnienia tętniczego przez jej klientów. Sąd uznał także, iż przepisy ustawy Prawo farmaceutyczne nie stanowią podstawy prawnej zakazu wystawienia ciśnieniomierza na użytek klientów apteki. * (http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/ /0CD67DD23F) ** (tj. Dz.U. z 2008 r., Nr 45, poz. 271 ze zm.) www.farmacjapraktyczna.pl Po pierwsze Formetic w leczeniu cukrzycy typu II • be bezpieczny ezpieczny - nie wywo wywo³uje o³uje hipoglikemii hipoglike * wygodny stosowaniu • wy ygodny w stosowani u - wszystkie tabletki s¹ powlekane 500 mg, 850 mg mg, 1000 mg • pe³na e³na gama dawek: 50 00 mg opakowaniach 30 i 60 tabletkowych • dostêpny w opakowan Po pierwsze Formetic w leczeniu cukrzycy typu II Forme�c (Me�orminum). Skład i postać: Tabletki powlekane, 1 tabletka zawiera odpowiednio 500 mg, 850 mg lub 1000 mg me�orminy chlorowodorku. Wskazania: Leczenie cukrzycy typu 2, zwłaszcza u pacjentów z nadwagą, gdy za pomocą ściśle przestrzeganej diety i ćwiczeń zycznych nie można uzyskać właściwej kontroli glikemii. U dorosłych me�ormina może być stosowana w monoterapii lub w skojarzeniu z innymi doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi lub insuliną. U dzieci w wieku powyżej 10 lat i młodzieży me�ormina może być stosowana w monoterapii lub w skojarzeniu z insuliną. Wykazano zmniejszenie powikłań cukrzycowych u dorosłych pacjentów z nadwagą z cukrzycą typu 2, leczonych me�orminą jako lekiem pierwszego rzutu, u których leczenie dietą nie przyniosło oczekiwanych rezultatów. Dawkowanie i sposób podawania: Ze względu na zakres dawkowania preparat Forme�c dostępny jest w postaci tabletek powlekanych w dawkach 500 mg, 850 mg oraz 1000 mg. U pacjentów otrzymujących wysoką dawkę me�orminy chlorowodorku (od 2 do 3 g na dobę), możliwe jest zastąpienie dwóch 500 mg tabletek powlekanych jedną tabletką powlekaną 1000 mg. Dorośli: Monoterapia lub leczenie skojarzone z innymi doustnymi lekamiprzeciwcukrzycowymi: Zwykle początkowa dawka wynosi od 500 mg do 850 mg me�orminy chlorowodorku 2 lub 3 razy na dobę podczas lub po posiłku. Po 10 do 15 dniach należy ustalić dawkę na podstawie wyników badania stężenia glukozy we krwi. Stopniowe zwiększanie dawki może poprawić tolerancję leku ze strony przewodu pokarmowego. Maksymalna dawka dobowa me�orminy chlorowodorku wynosi 3 g, przyjmowana w 3 dawkach podzielonych. W przypadku planowanej zamiany innego doustnego leku przeciwcukrzycowego na me�orminy chlorowodorek, należy odstawić poprzednio stosowany preparat i zastosować me�orminy chlorowodorek w powyżej podanych dawkach. Leczenie skojarzone z insuliną: Stosowanie me�orminy chlorowodorku i insuliny w terapii skojarzonej pozwala osiągnąć lepszą kontrolę stężenia glukozy we krwi. Początkowo me�orminy chlorowodorek najczęściej stosuje się w dawce od 500 mg do 850 mg 2 lub 3 razy na dobę, natomiast dawkę insuliny ustala się na podstawie wyników badania stężenia glukozy we krwi. Pacjenci w podeszłym wieku: Dawkę me�orminy chlorowodorku należy ustalić na podstawie oceny czynności nerek, ze względu na ryzyko zmniejszenia czynności nerek u pacjentów w podeszłym wieku. Konieczne jest regularne kontrolowanie czynności nerek. Dzieci i młodzież: Monoterapia lub leczenie skojarzone z insuliną: Forme�c 500 mg, 850 mg i 1000 mg może być stosowany u dzieci w wieku powyżej 10 lat i młodzieży. Zwykle początkowa dawka wynosi od 500 mg do 850 mg me�orminy chlorowodorku raz na dobę, w czasie lub po posiłku. Po 10 do 15 dniach dawkę należy ustalić na podstawie wyników badania stężenia glukozy we krwi. Stopniowe zwiększanie dawki może poprawić tolerancję leku ze strony przewodu pokarmowego. Maksymalna dawka me�orminy chlorowodorku wynosi 2 g na dobę, przyjmowana w 2 lub 3 dawkach podzielonych. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na me�orminy chlorowodorek lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Kwasica ketonowa, stan przedśpiączkowy w cukrzycy. Niewydolność nerek lub zaburzenia czynności nerek (klirens kreatyniny <60 ml/min). Ostre stany mogące prowadzić do zaburzeń czynności nerek, takie jak: odwodnienie, ciężkie zakażenie, wstrząs. Ostre i przewlekłe choroby, które mogą spowodować ostre niedotlenienie tkanek, takie jak: niewydolność serca lub niewydolność oddechowa, świeżo przebyty zawał mięśnia sercowego, wstrząs. Niewydolność wątroby, ostre zatrucie alkoholem, alkoholizm. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Kwasica mleczanowa: Kwasica mleczanowa jest rzadko występującym, ale ciężkim powikłaniem metabolicznym (obarczonym dużą śmiertelnością w przypadku braku natychmiastowego leczenia), mogącym wystąpić w wyniku kumulacji me�orminy. Zgłoszone przypadki kwasicy mleczanowej u pacjentów przyjmujących me�orminę, wystąpiły przede wszystkim u pacjentów z cukrzycą ze znaczną niewydolnością nerek. Częstość występowania kwasicy mleczanowej można zmniejszyć dokładnie oceniając także inne czynniki ryzyka kwasicy mleczanowej, takie jak: źle kontrolowana cukrzyca, kwasica ketonowa, długotrwałe głodzenie, nadmierne spożywanie alkoholu, niewydolność wątroby oraz niedotlenienie tkanek z jakiegokolwiek powodu. Rozpoznanie: W przypadku niespecycznych objawów takich jak skurcze mięśni z zaburzeniami trawienia, w tym ból brzucha i osłabienie mięśni, należy wziąć pod uwagę ryzyko wystąpienia kwasicy mleczanowej. Kwasica mleczanowa charakteryzuje się występowaniem duszności, bólami brzucha oraz hipotermią a następnie śpiączką. W badaniach laboratoryjnych stwierdza się zmniejszenie pH krwi, zwiększenie stężenia mleczanów powyżej 5 mmol/l, zwiększenie luki anionowej oraz zwiększenie stosunku stężenia mleczanów do stężenia pirogronianów we krwi. W każdym przypadku podejrzenia kwasicy metabolicznej me�orminę należy bezwzględnie odstawić, a pacjenta niezwłocznie umieścić w szpitalu. Czynność nerek: Ponieważ me�ormina jest wydalana przez nerki, przed rozpoczęciem leczenia należy oznaczyć klirens kreatyniny (może być określony na podstawie stężenia kreatyniny za pomocą wzoru Cockro�a-Gaulta) i następnie regularnie go kontrolować: u pacjentów z prawidłową czynnością nerek przynajmniej raz do roku, przynajmniej dwa do czterech razy w ciągu roku u pacjentów, u których klirens kreatyniny jest bliski górnej granicy normy, oraz u pacjentów w podeszłym wieku. U pacjentów w podeszłym wieku pogorszenie czynności nerek występuje często i bezobjawowo. Szczególną ostrożność należy zachować w sytuacjach, w których może dojść do zaburzenia czynności nerek, np. kiedy rozpoczyna się leczenie preparatem obniżającym ciśnienie tętnicze krwi lub lekiem moczopędnym, oraz kiedy rozpoczyna się leczenie niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ). Podawanie środków kontrastowych zawierających jod: Dożylne podanie środków kontrastowych zawierających jod w badaniach radiologicznych może spowodować niewydolność nerek. To z kolei może doprowadzić do nagromadzenia się me�orminy i wywołać kwasicę mleczanowa. Me�orminy chlorowodorek należy odstawić przed badaniem, i jego podawanie można wznowić nie wcześniej niż po 48 godzinach po badaniu i tylko po ocenieniu czynności nerek i stwierdzeniu, że jest ona prawidłowa. Zabiegi chirurgiczne: Podawanie me�orminy chlorowodorku należy przerwać na 48 godzin przed planowanym zabiegiem chirurgicznym ze znieczuleniem ogólnym, rdzeniowym bądź zewnątrzoponowym. Leczenie można wznowić nie wcześniej niż po 48 godzinach po zabiegu i odzyskaniu zdolności przyjmowania pokarmów drogą doustną i tylko po stwierdzeniu, że czynność nerek jest prawidłowa. Dzieci i młodzież: Przed rozpoczęciem stosowania me�orminy należy potwierdzić rozpoznanie cukrzycy typu 2. Nie odnotowano wpływu me�orminy na wzrost i dojrzewanie płciowe podczas rocznych badań klinicznych, jednak badania długoterminowe u dzieci i młodzieży w tym kierunku nie są dostępne. Z tego względu zaleca się uważną obserwację powyższych parametrów u dzieci w trakcie stosowania me�orminy, szczególnie u dzieci przed okresem dojrzewania. Dzieci w wieku od 10 do 12 lat: W kontrolowanych badaniach klinicznych wzięło udział jedynie 15 dzieci w wieku od 10 do 12 lat. Chociaż skuteczność i bezpieczeństwo stosowania me�orminy u tych dzieci nie różniło się od skuteczności i bezpieczeństwa u młodzieży, należy zachować ostrożność stosując me�ormiinę u dzieci w wieku od 10 do 12 lat. Inne środki ostrożności: Należy przestrzegać zaleceń diety cukrzycowej z regularnym przyjmowaniem węglowodanów w czasie dnia. Pacjenci z nadwagą powinni ponadto kontynuować dietę niskokaloryczną. Należy regularnie wykonywać rutynowe badania monitorujące przebieg cukrzycy. Me�ormina nie wywołuje hipoglikemii, jednak zaleca się ostrożność w przypadku stosowania jej jednocześnie z insuliną lub innymi lekami przeciwcukrzycowymi (np. sulfonylomocznikiem lub meglitynidami). Działania niepożądane: Na początku leczenia, najczęściej występujące działania niepożądane to: nudności, wymioty, biegunka, ból brzucha i utrata apetytu, które w większości przypadków ustępują samoistnie. Aby im zapobiec, zaleca się przyjmowanie me�orminy w 2 lub 3 dawkach oraz powolne zwiększenie dawek. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania: Bardzo rzadko: Kwasica mleczanowa (hipotermia i ostra niewydolność nerek). Zmniejszenie wchłaniania witaminy B12 i zmniejszenie jej stężenia w surowicy u pacjentów stosujących długotrwale me�orminę. Należy zachować ostrożność u pacjentów z niedokrwistością megaloblastyczną. Zaburzenia układu nerwowego: Często: Zaburzenia smaku. Zaburzenia żołądka i jelit: Bardzo często: Zaburzenia żołądka i jelit, takie jak nudności, wymioty, biegunka, bóle brzucha i utrata apetytu. Te objawy niepożądane występują częściej na początku leczenia i w większości przypadków ustępują samoistnie. Aby im zapobiec zaleca się podawanie me�orminy chlorowodorku 2 lub 3 razy na dobę, w czasie posiłków lub bezpośrednio po posiłkach. Stopniowe zwiększanie dawki może również poprawić tolerancję preparatu ze strony przewodu pokarmowego. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych: Bardzo rzadko: W pojedynczych przypadkach nieprawidłowe wyniki testów wątrobowych lub zapalenie wątroby ustępujące po odstawieniu me�orminy. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: Bardzo rzadko: Reakcje skórne, takie jak rumień, świąd, pokrzywka. Dzieci i młodzież: Ograniczone dane wskazują, że działania niepożądane u dzieci i młodzieży w wieku od 10 do 16 lat miały podobny charakter i nasilenie jak u dorosłych. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma SA. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: Forme�c 500 mg, 850 mg i 1000 mg odpowiednio 14181, 14182 i 14183 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax. +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Lek wydawany na podstawie recepty.Cena urzędowa detaliczna leku dla dawki 500 mg opak. 30 tabl., 60 tabl.; dawki 850 mg opak. 30 tabl., 60 tabl.; dawki 1000 mg opak. 30 tabl., 60 tabl. wynosi odpowiednio w PLN: .4,86PLN; 9,61 PLN;8,46 PLN; 16,53 PLN; 7,10 PLN; 13,77 PLN. Kwota dopłaty ponoszona przez pacjenta wynosi odpowiednio w PLN: 3,96 PLN; 4,62 PLN; 3,47 PLN; 3,34 PLN; 3,33 PLN; 3,20 PLN. ChPL z dnia 04.10.2012 r. * ChPL Forme�c z dn. 04.10.2012 r. FORM/137/05-2013 REKLAMA prawo Mój pracownik prosi o urlop ojcowski i nie wiem, jakie ma w związku z tym uprawnienia. Jak wygląda w świetle aktualnych przepisów kwestia urlopu ojcowskiego? Urlop ojcowski został wprowadzony do Kodeksu pracy ustawą z 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Prawo do urlopu ojcowskiego przysługuje w wymiarze dwóch tygodni, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia – w przypadku ojca biologicznego. Przez dwa tygodnie urlopu ojcowskiego należy rozumieć 14 kolejnych dni kalendarzowych, które obejmują również dni wolne, czyli soboty i niedziele oraz święta. Urlop ojcowski może być udzielony równolegle z urlopem macierzyńskim. Warunkiem udzielenia urlopu jest złożenie wniosku przez ojca. Pracownik powinien go złożyć w formie pisemnej co najmniej 7 dni przed planowanym dniem rozpoczęcia urlopu, a pracodawca musi mu go udzielić we wskazanym terminie. Na pracodawcę, który odmówi pracownikowi udzielenia urlopu ojcowskiego, może zostać nałożona kara grzywny. Przebywając na urlopie ojcowskim pracownik podlega szczególnej ochronie trwałości stosunku pracy przewidzianej w art. 177 K.p. i ma prawo do powrotu na wcześniej zajmowane stanowisko. Za czas urlopu ojcowskiego pracownikowi przysługuje zasiłek macierzyński na zasadach i warunkach określonych w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego. Czy istnieje możliwość dopisania dodatkowej osoby do posiadanej od 1989 r. koncesji na prowadzenie apteki pełnoprofilowej? Nie jest możliwe dopisanie innej osoby do zezwolenia na prowadzenie apteki. W takim wypadku konieczne jest wystąpienie o wydanie nowego zezwolenia. Przepisy ustawy z 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne nie przewidują również możliwości prze- niesienia zezwolenia na prowadzenie apteki na inny podmiot. Zgodnie z art. 99 ust. 1 ustawy apteka ogólnodostępna może być prowadzona tylko na podstawie uzyskanego zezwolenia na prowadzenie apteki. Może być ono wydane na osobę fizyczną, osobę prawną oraz niemającą osobowości prawnej spółkę prawa handlowego. Co do zasady, zezwolenie na prowadzenie apteki wygasa wraz ze śmiercią osoby fizycznej, na rzecz której zostało wydane. Chcę wycofać swoją aptekę z całodobowego cyklu pracy. Czy i jak mogę to zrobić? Czy zmiana godziny pracy apteki musi być konsultowana? Tak, zmiana czasu pracy apteki musi być konsultowana z zarządem powiatu, na którym działa apteka. Wynika to z faktu, że celem pracy aptek ogólnodostępnych jest konieczność zapewnienia dostępności świadczeń obywatelom w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy. Rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych ustala lokalnie zarząd powiatu po zasięgnięciu opinii wójtów gmin, burmistrzów lub prezydentów miast oraz okręgowej izby aptekarskiej. Całodobowa praca wyznaczonych aptek wynika zatem z aktów prawa miejscowego i jest ustalana odrębnie dla danego powiatu. Przepisy prawa nie wskazują, ile aptek powinno pełnić dyżur w tym samym czasie, nie regulują też procedury wprowadzania zmian wcześniej ustalonego rozkładu. Oznacza to, że zarówno ustalenie, jak i zmiana czasu pracy aptek podejmowana jest w drodze uchwały zarządu powiatu. Zmiany rozkładu czasu pracy aptek można dokonać także na wniosek prowadzącego aptekę lub jej kierownika. Najczęściej spotyka się uchwały zarządu, których zakres czasowy obejmuje jeden rok kalendarzowy, może to być jednak także kwartał.*** Przebywając na urlopie ojcowskim pracownik podlega szczególnej ochronie trwałości stosunku pracy przewidzianej w art. 177 Kodeksu pracy i ma prawo do powrotu na wcześniej zajmowane stanowisko *** (podstawa prawna: Ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne) @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl farmacja praktyczna 12/2013 17 opieka farmaceutyczna Zdrowie kobiety po 30. roku życia autor: Anna Dąbrowska redaktor naczelna „Farmacji Praktycznej”, na podstawie materiałów z V Kongresu Kobiet konsultacja merytoryczna: prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska prof. dr hab. n. med. Zdzisława Kornacewicz-Jach prof. dr hab. n. med. Voletta Skrzypulec-Plinta prof. dr hab. n. med. Ewa Sewerynek dr n. med. Maria Noszczyk Jakie działania może podjąć farmaceuta w przypadku problemów zdrowotnych kobiet, które ukończyły 30 lat? Odpowiadamy na pytania dotyczące najczęstszych dolegliwości u pań w tym wieku. W Badania profilaktyczne kobiety między 30. a 40. r.ż. 1 omiar ciśnienia tętniczego P oraz ogólne badanie u lekarza internisty: raz do roku. 2 Podstawowe badania, takie jak OB, stężenie glukozy we krwi, morfologia i badanie ogólne moczu: raz na rok. 3 Lipidogram (badanie stężenia cholesterolu we krwi): raz na 5 lat. Uwaga: jeżeli najbliżsi członkowie rodziny cierpią na choroby krążenia lub nadwagę, badanie powinno być wykonywane co roku. 4 5 6 Kontrola stomatologiczna: raz na pół roku. 7 8 Samobadanie piersi: raz na miesiąc. 9 Mammografia: po 36. roku życia raz na 5 lat. 18 RTG klatki piersiowej: raz na 5 lat. Badanie ginekologiczne, cytologia, USG przezpochwowe narządów rodnych, USG piersi: raz do roku. Kontrola wzroku u okulisty i badanie dna oka: raz na 5 lat. farmacja praktyczna 12/2013 przypadku kobiet w tym przedziale wiekowym rolą farmaceuty jest nie tylko zachęcanie do profilaktyki, ale i zwracanie uwagi pacjentki na niepokojące objawy, pamiętając o najczęstszych problemach zdrowotnych w tym wieku. Zespół jelita drażliwego Inaczej IBS (ang. Irritable Bowel Syndrome) – to choroba przewlekła, trwająca co najmniej 3 miesiące, idiopatyczna. Choroba zaczyna się przeważnie w wieku 30-40 lat. Występuje u ok. 10-20 proc. dorosłych ludzi – 2/3 z tej liczby to kobiety. Do objawów IBS najczęściej należą: ostre, skurczowe, nękające bóle brzucha (zazwyczaj podbrzusza i lewego dołu biodrowego), prawie nigdy nie budzą w nocy, nasilają się po posiłkach, biegunki, zazwyczaj występujące po posiłkach, w stresie psychicznym i w godzinach rannych, zaparcia (u chorych bez biegunek), częstotliwość wypróżnień jest zmniejszona, stolec oddawany jest z wysiłkiem, po oddaniu stolca częste uczucie niepełnego wypróżnienia, w zdęcia, zgaga, odbijanie, nudności, wymioty, bóle głowy, u czucie zmęczenia bez wyraźnej przyczyny. Co może zrobić farmaceuta? Duża liczba pacjentek, mimo dokuczliwych objawów, nie zgłasza się do lekarza (tylko 10-25 proc. osób szuka pomocy u specjalisty), pomimo tego, że choroba znacząco utrudnia funkcjonowanie. Dlatego istotna jest rola farmaceuty, który pacjentce kupującej nieustannie leki na zgagę, zaparcia czy biegunki może zasugerować wizytę lekarską. W przypadku IBS istotne jest namawianie pacjentek do zmiany nawyków związanych z trybem życia i żywieniem. Chorobę zaostrza stres oraz silne emocje, dlatego warto zwrócić na to uwagę pacjentki (pomocne bywają ziołowe suplementy uspokajające). Należy także podkreślić, że istotne jest to, jakie pokarmy przyjmuje pacjentka. Warto także zaproponować pacjentce wykonanie testu na obecność Helicobacter pylori, ponieważ zakażenie tymi bakteriami może powodować objawy podobne do zespołu jelita drażliwego, a jest ono zwykle możliwe do wyleczenia, aż do ustąpienia objawów. Zaburzenia pracy tarczycy Najczęstsze zaburzenia to: nadczynność i niedoczynność tarczycy (związane z nieprawidłowym wydzielaniem hormonów tarczycy) oraz guzy tarczycy (szczyt zachorowań na nowotwory występuje przed 40. r.ż.). Profilaktyka i regularne badania są bardzo istotne, ponieważ, poza licznymi powikłaniami, choroby tarczycy mają także negatywny wpływ na pracę serca. Co może zrobić farmaceuta? Objawy, które powinny zwrócić naszą uwagę, a kobietę skłonić do wizyty lekarskiej to: uczucie stałego gorąca, zwiększona potliwość, nadpobudliwość, spadek masy ciała bez wyraźnej przyczyny, kołatanie serca, drżenie www.farmacjapraktyczna.pl opieka farmaceutyczna dłoni, blada, zimna skóra, osłabienie, nadmierna senność, przyrost masy ciała i zatrzymywanie wody w organizmie, obniżone ciśnienie tętnicze, zwolnienie pracy serca. Istotne mogą być także zmiany w zachowaniu pacjentki: aktywna do tej pory kobieta, staje się ospała, lub odwrotnie: kobieta wydaje się nienaturalnie pobudzona. Warto zwracać także uwagę na występujące u pacjentek wole. Endometrioza Ta choroba jest wyjątkowo niebezpieczna, bo zwykle nie daje żadnych objawów, a dotyczy najczęściej kobiet w wieku rozrodczym. W Polsce choruje na nią ok. 1 mln kobiet. Jest to choroba spowodowana migracją endometrium poza jamę macicy. Ogniska endometriozy usytuowane są najczęściej wewnątrz jamy otrzewnej (w 94-97 proc. przypadków) lub znacznie rzadziej poza nią (szyjka macicy, pęcherz moczowy). Występowanie endometrium w niewłaściwych miejscach powoduje przewlekłą reakcję zapalną i tworzenie blizn oraz zrostów w obrębie narządów rozrodczych. W przypadku gdy zmiany endometriotyczne obejmują swoim zasięgiem jajniki i jajowody, najczęściej nie dochodzi do pękania pęcherzyka Graafa, a tym samym nie występuje owulacja. Dlatego nieleczona i nierozpoznana endometrioza jest częstą przyczyną bezpłodności. Aż połowa kobiet dotkniętych tą chorobą ma znaczne problemy z zajściem w ciążę. Co może zrobić farmaceuta? Mimo braku charakterystycznych objawów, istnieją przesłanki, które powinny skłonić kobietę do wizyty u lekarza. Pacjentka skarży się między innymi na: bóle miednicy, bolesne miesiączkowanie, bóle w krzyżowym odcinku kręgosłupa. W takich wypadkach ważne jest zachęcanie pacjentki do przeprowadzenia właściwej diagnostyki. Dodatkowo w leczeniu zaleca się często niesterydowe leki przeciwzapalne. Dodatkowa profilaktyka W przypadku pacjentek w wieku między 30. a 40. r.ż. należy namawiać do dbania o prawidłowy poziom jodu w żywności (niedobór jodu może powodować powikłania w czasie ciąży, ale jest także jedną z przyczyn nowotworów tarczycy). W tym wieku istotna jest profilaktyka osteoporozy, czyli np. prawidłowa podaż wapnia i witaminy D, by w wieku 30-40 lat osiągnąć optymalną szczytową masę kostną, co w późniejszym wieku zmniejszy ryzyko osteoporozy. @ Żywność bogata w jod, wapń i witaminę D3 Pokarmy bogate w jod (mikrogramy/100g): dorsz świeży: 110 ser edamski tłusty: 30 szpinak: 12 płatki owsiane: 5,9 Pokarmy bogate w wapń (miligramy/100g): ser żółty: 800 orzechy: 58 – 186 szpinak: 130 ser biały: 60 Pokarmy bogate w witaminę D3 (IU/100g): śledź: 20 łosoś wędzony: 13 jajko kurze: 1,3 mleko: 0,03 Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl farmacja praktyczna 12/2013 19 REKLAMA opieka farmaceutyczna Problemy z zaburzeniami erekcji powodują spadek poczucia własnej wartości rozmawiała: Anna Dąbrowska redaktor naczelna „Farmacji Praktycznej” T emat zaburzeń erekcji jest dla pacjentów bardzo trudny. Często wstydzą się oni rozmawiać o tym z farmaceutą. Dlaczego tak wielu mężczyzn ryzykuje, kupując niesprawdzone produkty w Internecie, zamiast zaufać lekom, których działanie jest potwierdzone naukowo? Problem erekcji w Polsce dotyczy aż 1,6 miliona mężczyzn i ich partnerek, choć w naszym kraju panuje przekonanie, że „prawdziwy mężczyzna” problemów z zaburzeniami erekcji nie ma i mieć nie powinien. A pełna gotowość jest, zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet, symbolem męskości. Potencja mężczyzny utożsamiana jest często z siłą charakteru i sukcesem. To dlatego mężczyźni obawiają się mówić wprost o swoich problemach: obawiają się posądzenia o słabość i brak ego. Dlatego często wybierają „dyskretną” drogę zakupu niesprawdzonych leków przez Internet. To jest łatwiejsze, niż otwarte rozmawianie, doszukiwanie się przyczyn i złożonych rozwiązań. A przecież problem z erekcją w 80% przypadków powstaje na tle organicznym i ma związek z cukrzycą, miażdżycą i chorobami kardiologicznymi, endokrynologicznymi, neurologicznymi. Często problemy te 20 farmacja praktyczna 12/2013 Rozmowa z prof. dr hab. n. med. Violettą Skrzypulec-Plintą, ginekologiem, seksuologiem, endokrynologiem, kierownikiem Katedry Zdrowia Kobiety Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. mają podłoże psychologiczne. Dlatego tak ważne jest, aby edukować pacjentów. Zamiast mówić o seksie, lepiej mówić o „zdrowiu seksualnym”, co przesuwa temat z obszaru problemów osobistych do sfery zdrowia. O zdrowiu łatwiej jest nam rozmawiać. Według badań próby poradzenia sobie z problemem przez zażywanie suplementów diety opóźniają wizytę u specjalisty o ok. 2 lata. Z jednej strony coraz otwarciej rozmawiamy o seksie. Temat poruszany jest w rozmowach, reklamach telewizyjnych czy kolorowych magazynach. Z drugiej strony mężczyźni niechętnie szukają pomocy u lekarzy i wstydzą się rozmawiać o problemach ze wzwodem z lekarzem pierwszego kontaktu. U nas zbyt mocno zakorzeniona jest zasada: „lekarz nie pyta – pacjent nie odpowiada”. Pamiętajmy, że problem z erekcją może być zapowiedzią wystąpienia w niedługim czasie chorób sercowo-naczyniowych czy cukrzycy. Dlaczego zdobycie recepty od lekarza to nadal bariera mentalna? Każda wizyta u lekarza to nie tylko kontakt ze specjalistą. Wymaga od pacjenta rozmowy z konkretną osobą, co może być barierą trudną do przeskoczenia, więc taka wizyta wymaga pewnej dojrzałości psychicznej i dystansu. Czy więc farmaceuta może jakoś ułatwić pacjentowi rozmowę i poszukiwanie pomocy? Wyedukowany farmaceuta w swojej misji pracy ma możliwość przekazywania pacjentom rzetelnej wiedzy na temat leków wpływających na potencję o udowodnionym działaniu. Czasem podsunięcie broszury, ulotki dotyczącej leków (gdy widzi się niezdecydowanego pacjenta wodzącego wzrokiem po półkach z suplementami) na potencję może przynieść wymierne korzyści. Po pierwsze może spowodować, że pacjent uda się do specjalisty, po drugie zrobi badanie poziomu PSA (badanie na prostatę). Oczywiście wszystko wymaga ogromnej kultury z zachowaniem zasad etyki. Ważne jest podkreślenie faktu, iż zaburzenia erekcji wywierają wpływ na ogólne zdrowie i poczucie mężczyzny, ale przede wszystkim mogą wyprzedzać zmiany chorobowe. @ Dziękuję za rozmowę. Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl www.farmacjapraktyczna.pl R E K L A M A opieka farmaceutyczna Udar mózgu postępowanie i leczenie autor: dr n. med. Włodzimierz Dłużyński specjalista neurolog, Prezes Zarządu Fundacji Udaru Mózgu K ażdego roku w Polsce odnotowuje się ok. 70 tys. udarów mózgu. Oznacza to, że co osiem minut ktoś doznaje tego schorzenia. Udar mózgu jest stanem zagrożenia życia, wymaga szybkiego rozpoznania i natychmiastowego leczenia. Co to jest udar? Udar mózgu to nagłe wystąpienie zaburzeń czynności mózgu trwające dłużej niż 24 godziny, spowodowane przyczynami naczyniowymi. Najczęstszą przyczyną udaru jest niedrożność naczyń mózgowych prowadząca do niedokrwienia tkanek mózgowych. Pod względem zaopatrzenia mózgu w krew udary dzielimy na takie, w których obszar mózgu jest pozbawiony dopływu krwi (udary niedokrwienne) oraz takie, w których w mózgu następuje wylew krwi poza obręb naczynia (krwotoczne). Typy udarów Niedokrwienne (ok. 80 proc.): spowodowane zmianami zakrzepowymi w dużych naczyniach szyjnych i mózgowych (ok. 30 proc.), s powodowane zmianami w małych tętnicach mózgowych (ok. 20 proc.), s powodowane zatorem (ok. 30 proc.). W przypadku tego schorzenia najbardziej liczy się szybka reakcja otoczenia. Dlatego tak dużą rolę może odegrać farmaceuta: np. edukując pacjentów o przyczynach, objawach oraz sposobie postępowania. Dobrze także, aby farmaceuta znał zasady pierwszej pomocy w przypadku udaru. Krwotoczne (ok. 20 proc.): k rwotoki śródmózgowe (ok.15 proc.), k rwotoki podpajęczynówkowe (ok. 5 proc.). Pierwsza pomoc przy udarze Wezwać pogotowie. Poszkodowanego należy ułożyć w pozycji bezpiecznej ustalonej, aby zapobiec w ten sposób ewentualnemu zapadaniu się języka lub zachłyśnięciu wymiocinami. G łówne zadanie osoby, która udziela pierwszej pomocy poszkodowanemu z udarem mózgu polega na podtrzymaniu podstawowych funkcji życiowych. W przypadku braku przytomności i braku oddechu u poszkodowanego rozpocząć reanimację. Leczenie Leczenie udaru musi odbywać się w szpitalu. Gdy chory trafi do szpitala, przed zastosowaniem odpowiedniego leczenia lekarz musi postawić diagnozę. Podstawą rozpoznania udaru jest wywiad lekarski zebrany od pacjenta lub – jeżeli jest to niemożliwe ze względu na to, że pacjent jest nieprzytomny lub ma zaburzenia świadomości – od rodziny lub świadków zdarzenia. W Polsce co 8 minut ktoś doznaje udaru. Szybka reakcja otoczenia może uratować życie pacjenta farmacja praktyczna 12/2013 23 REKLAMA opieka farmaceutyczna Objawy udaru mózgu: objawy porażenia ruchowego, zaburzenie czucia po jednej stronie ciała, porażenia dolnej części twarzy (czasem jest to opadający kącik ust; aby zdiagnozować porażenie wystarczy poprosić pacjenta, aby się uśmiechnął – widać wtedy czy kąciki ust unoszą się symetrycznie), zaburzenia mowy, nagłe, występujące falowo, silne bóle głowy, zaburzenia wzroku, utrata świadomości, m dłości. Niezbędne jest zweryfikowanie czasu, jaki minął od pojawienia się objawów do czasu przywiezienia do szpitala – warunkuje to sposób leczenia. U każdego chorego z podejrzeniem udaru mózgu należy jak najszybciej wykonać tomografię komputerową głowy lub rezonans magnetyczny. Badania te pozwalają zróżnicować przyczynę udaru – czy był on skutkiem zamknięcia tętnicy, czy wręcz przeciwnie, następstwem krwotoku do mózgu. Mimo tego, że udaru niedokrwiennego czasem nie widać w tomografii, to badanie to jest przydatne w rozpoznawaniu udaru, gdyż pozwala wykluczyć udar krwotoczny. Leczenie udaru ma na celu jak najszybsze przywrócenie przepływu krwi w obszarze objętym niedokrwieniem. W udarach niedokrwiennych będzie to leczenie przeciwpłytkowe lub leczenie trombolityczne (rozpuszczające zakrzep). Leczenie operacyjne może być prowadzone w niektórych przypadkach zakrzepów w tętnicach szyjnych oraz w części udarów krwotocznych. Najskuteczniejszym sposobem przywrócenia krążenia w mózgu 24 farmacja praktyczna 12/2013 jest tromboliza, mająca na celu rozpuszczenie zakrzepu zamykającego lub zwężającego światło naczynia. Jest to nowoczesna i bardzo skuteczna metoda. Należy jednak pamiętać, że trombolizę można zastosować wyłącznie do 4,5 godziny od wystąpienia pierwszych objawów udaru. Dlatego w przypadku podejrzenia udaru należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe. Liczy się każda minuta! Choć tromboliza może doprowadzić do pełnego wyzdrowienia, nie każda osoba może otrzymać to leczenie, a u części osób mogą wystąpić powikłania. Każdy chory z udarem mózgu, przy braku przeciwwskazań, powinien otrzymywać ASA. Rehabilitacja W leczeniu udaru ogromnie ważna jest rehabilitacja chorego, którą należy rozpocząć jak najwcześniej. Wczesne włączenie rehabilitacji, już w pierwszej dobie udaru, zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań pozamózgowych związanych z unieruchomieniem chorego oraz – stymulując zjawisko plastyczności mózgu – zmniejsza objawy deficytu ruchowego, wpływa na poprawę sprawności, siły mięśni, poruszania się, codziennego funkcjonowania, zapobiega przykurczom mięśniowym, depresji. W rehabilitacji poudarowej bardzo ważne miejsce zajmuje rehabilitacja mowy i rozmowy z psychologiem. Jednym z najważniejszych działań mających na celu przywrócenie zdrowia chorego jest właściwa opieka i wsparcie osób bliskich. Rola farmaceuty Niezwykle istotna jest poudarowa rehabilitacja i leczenie podtrzymujące. Rolą farmaceuty jest pomoc pacjentowi w przestrzeganiu zaleceń lekarskich, gdyż wielu z nich ma problem z czasami wielomiesięcznym utrzymaniem terapii. Warto także zachęcać pacjentów do rehabilitacji: szczególnie, jeżeli wskutek udaru pacjent ma problemy z poruszaniem. W takich przypadkach rehabilitacja jest szczególnie istotna. @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl www.farmacjapraktyczna.pl Chroni przed zawałem serca i udarem niedokrwiennym mózgu. Wystarczy 1 tabletka na dobę. * Sponsor kampanii „Ciśnienie na życie” www.cisnienienazycie.pl Acard (Acidum acetylsalicylicum). Skład i postać: Jedna tabletka dojelitowa zawiera odpowiednio 75 mg lub 150 mg kwasu acetylosalicylowego. Wskazania do stosowania: Choroba niedokrwienna serca oraz wszelkie sytuacje kliniczne, w których celowe jest hamowanie agregacji płytek krwi: zapobieganie zawałowi serca u osób dużego ryzyka, świeży zawał serca lub podejrzenie świeżego zawału serca, niestabilna choroba wieńcowa, prewencja wtórna u osób po przebytym zawale serca, stan po wszczepieniu pomostów aortalno-wieńcowych, angioplastyce wieńcowej, zapobieganie napadom przejściowego niedokrwienia mózgu (TIA) i niedokrwiennego udaru mózgu u pacjentów z TIA, po przebytym udarze niedokrwiennym mózgu u pacjentów z TIA, u osób z zarostową miażdżycą tętnic obwodowych, zapobieganie zakrzepicy naczyń wieńcowych u pacjentów z mnogimi czynnikami ryzyka, zapobieganie zakrzepicy żylnej i zatorowi płuc u pacjentów długotrwale unieruchomionych, np. po dużych zabiegach chirurgicznych jako uzupełnienie innych sposobów profilaktyki. Dawkowanie i sposób podawania: Podanie doustne. Tabletka dojelitowa produktu Acard ma otoczkę i nie rozpada się w żołądku, przez co zmniejsza się drażniące działanie kwasu acetylosalicylowego na błonę śluzową żołądka. Tabletki dojelitowe należy przyjmować po posiłku - połykać w całości. Uwaga: w świeżym zawale serca lub podejrzeniu świeżego zawału serca tabletki dojelitowe mogą być stosowane, gdy nie jest dostępny kwas acetylosalicylowy w tabletkach niepowlekanych. W takim przypadku tabletki dojelitowe należy bardzo dokładnie rozgryźć, aby uzyskać szybkie wchłanianie. Zapobieganie zawałowi serca u osób dużego ryzyka: zwykle 1 tabletka dojelitowa ( 75 mg lub 150 mg) na dobę. Świeży zawał serca lub podejrzenie świeżego zawału serca: jednorazowo 2 tabletki dojelitowe 150 mg lub 4 tabletki dojelitowe 75 mg (300 mg). Tabletki dojelitowe należy bardzo dokładnie rozgryźć, aby uzyskać szybkie wchłanianie! Niestabilna choroba wieńcowa, prewencja wtórna u osób po przebytym zawale serca: zwykle 1 tabletka dojelitowa (75 mg lub 150 mg) na dobę. Stan po wszczepieniu pomostów aortalno-wieńcowych, angioplastyce wieńcowej: zwykle 1 tabletka dojelitowa (75 mg lub 150 mg) na dobę. Zapobieganie napadom przejściowego niedokrwienia mózgu (TIA) i niedokrwiennego udaru mózgu u pacjentów z TIA: zwykle 1 tabletka dojelitowa (75 mg lub 150 mg) na dobę. Po przebytym udarze niedokrwiennym mózgu u pacjentów z TIA: 1 tabletka dojelitowa (75 mg lub 150 mg) na dobę. U osób z zarostową miażdżycą tętnic obwodowych: zwykle 1 tabletka dojelitowa (75 mg lub 150 mg) na dobę. Zapobieganie zakrzepicy naczyń wieńcowych u pacjentów z mnogimi czynnikami ryzyka: zalecana dawka dobowa: 1-2 tabletki dojelitowe 75 mg lub 1 tabletka dojelitowa 150 mg na dobę. Zapobieganie zakrzepicy żylnej i zatorowi płuc u pacjentów długotrwale unieruchomionych, np. po dużych zabiegach chirurgicznych jako uzupełnienie innych sposobów profilaktyki: 1-2 tabletki dojelitowe 75 mg lub 1 tabletka dojelitowa 150 mg na dobę. Przeciwwskazania: Produktu Acard nie należy stosować: w przypadku nadwrażliwości na substancję czynną - kwas acetylosalicylowy, inne salicylany lub na którąkolwiek substancję pomocniczą leku; u pacjentów ze skazą krwotoczną, u pacjentów z czynną chorobą wrzodową żołądka i (lub) dwunastnicy; u pacjentów z ciężką niewydolnością nerek; u pacjentów z ciężką niewydolnością wątroby; u pacjentów z ciężką niewydolnością serca; u pacjentów z napadami tzw. astmy aspirynowej w wywiadzie, wywołanymi podaniem salicylanów lub substancji o podobnym działaniu, szczególnie niesteroidowych leków przeciwzapalnych; jednocześnie z metotreksatem w dawkach 15 mg na tydzień lub większych; w ostatnim trymestrze ciąży; u dzieci w wieku do 12 lat w przebiegu infekcji wirusowych ze względu na ryzyko wystąpienia zespołu Reye’a – rzadko występującej, ale ciężkiej choroby powodującej uszkodzenie wątroby i mózgu. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: Znaczna część podanych poniżej ostrzeżeń i środków ostrożności dotyczy kwasu acetylosalicylowego stosowanego w dawkach konwencjonalnych, tj. od 1g do 3 g na dobę i wystąpienie tych reakcji jest mało prawdopodobne przy stosowaniu małych dawek produktu. Kwas acetylosalicylowy należy stosować ostrożnie: w pierwszym i drugim trymestrze ciąży, w okresie karmienia piersią, w przypadku nadwrażliwości na niesteroidowe leki przeciwzapalne i przeciwreumatyczne lub inne substancje alergizujące, podczas jednoczesnego stosowania leków przeciwzakrzepowych, podczas jednoczesnego stosowania ibuprofenu, który może wpływać na działanie antyagregacyjne kwasu acetylosalicylowego, u pacjentów z zaburzoną czynnością wątroby lub nerek, u pacjentów z chorobą wrzodową lub krwawieniami z przewodu pokarmowego w wywiadzie, u pacjentów z niedoborem dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej. Kwas acetylosalicylowy może być stosowany u pacjentów z nadwrażliwością na niesteroidowe leki przeciwzapalne lub inne substancje alergizujące wyłącznie po rozważeniu stosunku ryzyka do korzyści. Kwas acetylosalicylowy może powodować skurcz oskrzeli i wywoływać napady astmy lub inne reakcje nadwrażliwości. Czynniki ryzyka obejmują: astmę oskrzelową, przewlekłe choroby układu oddechowego, katar sienny z polipami błony śluzowej nosa. Ostrzeżenie to odnosi się także do pacjentów wykazujących reakcje alergiczne (np. odczyny skórne, świąd, pokrzywka) na inne substancje. U pacjentów ze zwiększoną skłonnością do krwawień (hemofilia, niedobór witaminy K), przyjmujących leki przeciwzakrzepowe (np. pochodne kumaryny lub heparynę – z wyjątkiem leczenia heparyną w małych dawkach) zastosowanie kwasu acetylosalicylowego należy rozważyć, uwzględniając stosunek ryzyka do korzyści. Kwas acetylosalicylowy należy stosować ostrożnie u pacjentów z zaburzoną czynnością wątroby lub nerek. Należy rozważyć stosowanie produktu leczniczego u pacjentów, u których w wywiadzie stwierdzono owrzodzenie żołądka i (lub) dwunastnicy, ponieważ może się uczynnić choroba wrzodowa oraz mogą wystąpić krwawienia z przewodu pokarmowego. Kwas acetylosalicylowy, ze względu na działanie antyagregacyjne, może powodować wydłużenie czasu krwawienia podczas lub po zabiegach chirurgicznych (włącznie z niewielkimi zabiegami, np. ekstrakcją zęba). Nie należy podawać kwasu acetylosalicylowego na 5 dni przed planowanym zabiegiem chirurgicznym, zwłaszcza okulistycznym i otologicznym. Kwas acetylosalicylowy, nawet w małych dawkach, hamuje wydalanie kwasu moczowego. U pacjentów ze zmniejszonym wydalaniem kwasu moczowego produkt leczniczy może wywołać napad dny moczanowej. Działania niepożądane: Poniżej przedstawiono działania niepożądane związane ze stosowaniem kwasu acetylosalicylowego: bardzo często (≥1/10); często (≥1/100 do <1/10); niezbyt często (≥1/1 000 do <1/100); rzadko (≥1/10 000 do <1/1 000); bardzo rzadko (<1/10 000), częstość nieznana (nie może być określona na podstawie dostępnych danych). Zaburzenia żołądka i jelit. Często: objawy niestrawności (zgaga, nudności, wymioty) i bóle brzucha. Rzadko: stany zapalne żołądka i jelit, choroba wrzodowa żołądka i (lub) dwunastnicy bardzo rzadko prowadzące do krwotoków i perforacji charakteryzujące się odpowiednimi objawami klinicznymi i wynikami badań laboratoryjnych. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych. Rzadko: przemijające zaburzenia czynności wątroby ze zwiększeniem aktywności aminotransferaz. Zaburzenia układu nerwowego. Zawroty głowy i szumy uszne, będące zazwyczaj objawami przedawkowania. Zaburzenia krwi i układu chłonnego. Zwiększone ryzyko krwawień, wydłużenie czasu krwawienia. Obserwowano krwawienia takie jak: krwotok okołooperacyjny, krwiaki, krwawienie z nosa, krwawienia z dróg moczowo-płciowych, krwawienia z dziąseł. Rzadko lub bardzo rzadko raportowano poważne krwawienia takie jak: krwotok z przewodu pokarmowego, krwotok mózgowy (szczególnie u pacjentów z niekontrolowanym nadciśnieniem tętniczym i (lub) podczas równoczesnego podawania leków hemostatycznych), które w pojedynczych przypadkach mogą potencjalnie zagrażać życiu. Krwotok może prowadzić do ostrej lub przewlekłej niedokrwistości w wyniku krwotoku i (lub) niedokrwistości z niedoboru żelaza (na przykład w wyniku utajonych mikrokrwawień) z odpowiednimi objawami laboratoryjnymi i klinicznymi, takimi jak osłabienie, bladość, hypoperfuzja. Zaburzenia układu immunologicznego. Reakcje nadwrażliwości z odpowiednimi objawami laboratoryjnymi i klinicznymi, w tym: astma, odczyny skórne, wysypka, pokrzywka, obrzęk, świąd, zaburzenia serca i układu oddechowego. Bardzo rzadko: ciężkie reakcje alergiczne włączając wstrząs anafilaktyczny. Zaburzenia nerek i dróg moczowych. Bardzo rzadko: zaburzenia czynności nerek. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania. Bardzo rzadko: hipoglikemia. Podmiot odpowiedzialny: Warszawskie Zakłady Farmaceutyczne Polfa S.A. ul. Karolkowa 22/24, 01-207 Warszawa. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax. +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu dla dawek 75 mg, 150 mg odpowiednio nr R/6725, 17975 wydane przez MZ. Lek wydawany bez recepty – OTC. ChPL Acard 75mg: 03.10.2013 r., ChPL Acard 150 mg: 03.10.2013 r. * zgodnie z ChPL Acard wskazany jest m.in. w: zapobieganiu napadom przejściowego niedokrwienia mózgu (TIA) i niedokrwiennego udaru mózgu u pacjentów z TIA; po przebytym udarze niedokrwiennym mózgu u pacjentów z TIA. ACARD/111/11-2013 psychologia Racjonalne planowanie swojego dnia pracy autor: mgr Kamila Bielińska psycholog, terapeuta i trener, prowadzi m.in. szkolenia z komunikacji interpersonalnej Dobrze jest zaczynać dzień od zadań, które nas najbardziej stresują. Odkładanie ich na później podwyższa Rozległy zakres obowiązków wymaga umiejętności zarządzania sobą i swoimi zasobami w czasie. Istotna jest zdolność alokacji: w jaki sposób możemy zaplanować zadania, by osiągać jak najlepsze efekty? W spółczesne apteki stały się przedsiębiorstwami łączącymi w sobie pracę o charakterze usługowym oraz placówki zdrowia publicznego, w których kluczowymi celami są między innymi: zdrowie pacjentów, prestiż i społeczne uznanie, ale również sprzedaż i rentowność. W związku z tą specyfiką pracy wzrastają wymagania dotyczące rozwoju farmaceutów w zakresie kompetencji: osobistych, społecznych i technicznych. Ale nie tylko, dobrze abyśmy znali własne kompetencje – to, co nam wychodzi najlepiej, potrafimy zwykle wykonać nawet wtedy, kiedy ktoś nam przerywa lub czasu jest mało. Istotne jest także uwzględnianie w miarę możliwości naszych indywidualnych cykli dobowych, czyli krzywej zmiennej efektywności pracy. Jak więc planować pracę, abyśmy byli jak najbardziej efektywni? Zasady planowania zadań „Człowiek planując co rano działania na nadchodzący dzień i wywiązując się z planu, trzyma w dłoni nić, która przeprowadzi go przez labirynt najbardziej skomplikowanego życia” – pisał wielki Francuz Victor Hugo. Współcześnie jedną z reguł planowania dnia pracy jest zasada 60/20/20. Warto zaplanować jedynie 60 proc. czasu pracy. 20 proc. to tzw. bufor, który pozwala na realizację zadań, które zajęły więcej godzin niż planowaliśmy. Pozostałe 20 proc. pozostawia się na sytuacje nieprzewidziane lub trudności. Dobrze jest zaczynać dzień od zadań, które najbardziej nas stresują (odkładanie ich na później podwyższa znacząco poziom stresu i obniża jakość wykonywanej pracy 26 farmacja praktyczna 12/2013 www.farmacjapraktyczna.pl psychologia poziom stresu i obniża jakość wykonywanej przedtem pracy) oraz od takich, które są dla nas najtrudniejsze. Pamiętajmy także o Zasadzie Pareto, która mówi, że 20 proc. nakładów, czasu, pieniędzy, energii przynosi 80 proc. efektów. W czasie planowania zadań pamiętajmy że: Rzeczy najważniejsze i wymagające największej koncentracji i uwagi powinny zostać wykonane w okresach naszej najwyższej wydajności (kiedy jesteśmy: wypoczęci lub w godzinach, na które przypada nasz „szczyt produktywności”). Zwykle najtrudniejsze zadania planuje się na początku. Nowych zadań nie podejmujemy w czasie spadku wydajności, gdyż wydłuża się wtedy czas nauki, wzrastać może poziom irytacji. Co zrobić, aby pracować efektywniej? 1. W pracy ważne są przerwy – optymalny czas na odpoczynek, który nie rozprasza i nie wybija z rytmu pracy, to: 5-10 minut, co 1-1,5 godziny. 2. 3. 4. 5. Przerwa nie musi oznaczać „siedzenia przy kawie”. Możemy w tym czasie zająć się innymi czynnościami. Warto wykonywać ćwiczenia izometryczne (w Internecie można znaleźć krótkie zestawy). Warto zadbać o nagrody dla siebie: za czas, za uwagę, za koncentrację. Nagrody mogą być małe – krótka przerwa, smakołyk. Istotne, by nagradzać się za wykonane działania, a nie przed nimi, bo wtedy paradoksalnie motywacja spada. Jeżeli mamy bardzo dużo pracy, warto poprosić o wsparcie. Pamiętajmy, że pracujemy w zespole. Warto też znaleźć czas na rozmowę ze współpracownikami, aby np. powiedzieć o negatywnych emocjach wywołanych przez „trudnego” pacjenta. Krzywa wydajności Każdy człowiek ma swój określony cykl obrazujący możliwości fizyczne i psychiczne w ciągu dnia, a jego sprawność w ciągu doby ulega zmianie. Warto opracować własną krzywą, by potrafić przewidzieć okresy nadchodzącego zmęczenia i zaplanować najbardziej wymagające prace w czasie najwyższej efektywności organizmu. Zastanówmy się: w jakich godzinach jesteśmy najlepiej skoncentrowani, tak, że pracujemy szybko i sprawnie, kiedy potrzebujemy krótkiej przerwy np. na kawę, rozmowę, krótkie ćwiczenia, śniadanie itp. Średnie wykresy wydajności wskazują, że szczyt możliwości człowieka do pracy w skupieniu i najwyższej koncentracji przypada na godzinę 11, a spadek na godziny popołudniowe. Kolejny wzrost wydajności aktywności to czas między 15 a 17, później następuje kolejne obniżenie wydajności pracy. Zgodnie z opisanymi wytycznymi planowanie polegałoby na układaniu działań do wykonania w ciągu dnia, w zależności od stopnia ich trudności oraz ważności. @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl farmacja praktyczna 12/2013 27 prowadzenie apteki Pozapłacowe metody motywowania pracowników autor: mgr farm. Maciej Karbowiak prezes firmy doradczej „New Concept”, specjalista w zakresie zarządzania i trade marketingu na rynku farmaceutycznym Motywując pracowników, pamiętajmy, aby dostosować środki do ich indywidualnych potrzeb 28 farmacja praktyczna 12/2013 Czy istnieją skuteczne metody pozapłacowego motywowania pracowników? Tak! Dzięki nim możemy sprawić, że pracownicy zaczną lubić swoją pracę i będą czuć się docenieni. W ielu właścicieli i menedżerów aptek zdaje sobie sprawę, że bez dobrego systemu motywacyjnego nie są w stanie skutecznie zarządzać placówką. Poza tym, chcą docenić swoich pracowników i pokazać im, jak bardzo są wartościowi. Dlatego chcę Państwu przybliżyć temat świadczeń pozapłacowych o charakterze motywacyjnym. Sprawa jest o tyle istotna, iż porusza aspekt budowania więzi społecznych w obrębie apteki. Nasze rozważania chciałbym w dużej mierze oprzeć na teorii potrzeb i odnieść je do praktyk stosowanych przez pracodawców, z którymi miałem możliwość się zetknąć. Optymalnym wydaje się być stworzenie takiego systemu, w którym większość rozwiązań będzie miała charakter dedykowany, czyli dostosowany zarówno do indywidualnych, jak i grupowych potrzeb i preferencji pracowników. Zanim przejdziemy do budowania pozapłacowego systemu motywowania naszych pracowników, zastanówmy się, czy nie zapominamy o podstawowych potrzebach. Jeżeli bowiem ich nie realizujemy, trudno jest mówić o pozapłacowych elementach motywowania pracowników. Skoro nie zapewniliśmy im podstawowych potrzeb, pozapłacowe motywatory nie będą miały sensu. Pamiętając o hierarchii potrzeb, zgodnej z piramidą Maslowa, musimy zastanowić się, które z elementów są najistotniejsze poza systemem finansowego wynagradzania za wykonaną pracę. Podstawowe świadczenia pracownicze Dobry menedżer, sięgając po pozapłacowe bodźce motywowania pracowników, powinien skupić się na wykorzystywaniu swoich kompetencji miękkich. W wielu przypadkach już samo nasze uczciwe i sprawiedliwe postępowanie wpływa na pracowników motywująco. Jeśli pracownicy widzą, że naprawdę zależy nam na ich dobrostanie, będą się czuli szanowani i zauważeni. Szczególną uwagę należy zwrócić na: przyjazne nastawienie, zrozumienie potrzeb i empatię w zachowaniu, sprawiedliwość w ocenie, umiejętne przedstawienie opcji i alternatyw, informacje i zasady komunikacji, wzajemny szacunek i akceptację. Pozapłacowa motywacja to przede wszystkim sprawienie, aby pracownik czuł się doceniany, chciał być częścią zespołu i angażował się w pracę. Co może motywować? Sposoby motywowania pracowników, które można wprowadzić niemalże w każdej aptece bez względu na jej wielkość czy formę prowadzonej działalności, to: Karnet na siłownię i prywatna opieka medyczna: te dodatki do pensji są postrzegane jako wartościowe bonusy. Spotkania integracyjne, „obchodzenie” urodzin/imienin pracowników czy organizacja „dnia www.farmacjapraktyczna.pl prowadzenie apteki dziecka” dla dzieci pracowników – dobrze wpływają one na atmosferę w zespole. Pochwała przekazana pracownikowi osobiście, a nawet przesłana mailem – jej napisanie nie zajmuje wiele czasu. Jeżeli załatwiamy coś z pracownikiem przez telefon, po zakończeniu rozmowy podziękujmy mu za pomoc. Kartki na święta/kartki okolicznościowe adresujmy również do rodziny pracownika. Jeżeli ktoś z zespołu odniósł pozazawodowy sukces, pochwalmy go publicznie i postarajmy się zachęcić do dalszej realizacji pozazawodowych zainteresowań. Miejsca parkingowe dla pracowników? Może z naszego punktu widzenia to nic ważnego, ale pracownicy na pewno to docenią, ponieważ zobaczą, jak bardzo liczy się dla nas ich komfort. K iedy tylko usłyszymy od pacjenta pozytywną opinię na temat obsługi, przekażmy ją zespołowi. Wspierajmy pracownika, który jest pod wpływem silnej presji i powoli przestaje wywiązywać się ze swoich zadań. Warto z nim porozmawiać i razem pomyśleć, jak można mu pomóc. Jeśli dostajemy zaproszenia na branżowe konferencje, szkolenia czy eventy, na których nie planujemy się pojawić, przekażmy je do wykorzystania naszym pracownikom. W miarę posiadanych możliwości ułatwiajmy pracownikom godzenie życia zawodowego z pracą. Zapytajmy pracownika, który jest specjalistą w danej dziedzinie, czy nie chciałby przeprowadzić szkolenia/prezentacji dla pozostałych członków zespołu. Raz na jakiś czas organizujmy spotkania, w trakcie których wszyscy członkowie zespołu będą opowiadali np. o swoich sposobach walki ze stresem, sporcie, który uprawiają, ulubionych kierunkach podróży. To pozwoli stworzyć swobodną, koleżeńską atmosferę. Zapewnijmy dostęp do bazy (biblioteki, portalu), w której znajdą się branżowe książki, magazyny, poradniki coachingowe i wszystko to, czym chcielibyśmy się podzielić ze swoimi pracownikami. Zgłaszajmy swoich pracowników do wystąpień w seminariach i konferencjach branżowych, niech wiedzą, że cenimy ich wiedzę i doświadczenie. Fiskus a nieodpłatne świadczenia pracownicze Oczywiście, jak to najczęściej bywa, i w beczce miodu musi znaleźć się łyżka dziegciu. W ostatnich latach fiskus zaostrzył stanowisko w sprawie opodatkowania „nieodpłatnych świadczeń pracowniczych”. Tak było na przykład z pakietami medycznymi, które część firm wykupuje pracownikom w prywatnych placówkach. Ale fiskus na tym nie poprzestał. Na listę „nieodpłatnych świadczeń pracowniczych”, na podstawie własnych interpretacji wielu urzędów, wciągnięte zostały nowe pozycje, od których należy płacić podatek. Pojawił się też problem firmowych spotkań integracyjnych, jak przyjęcia gwiazdkowe. Zdaniem fiskusa to także przychód dla pracownika, nawet jeśli w imprezie nie brał udziału! Bo już sama możliwość udziału i zjedzenia czegokolwiek wg niektórych Urzędów Skarbowych jest przychodem. Na całe szczęście część z tych orzeczeń została skierowana do NSA i tam zakwestionowana. Dlatego pamiętajmy, że organizując np. przyjęcie gwiazdkowe, należy upewnić się, że urząd skarbowy nie będzie miał podstaw do wydania niekorzystnej dla nas interpretacji (np. nie będzie miał podstaw, jeżeli zorganizujemy przed integracją małe szkolenie merytoryczne). Podsumowanie Ważnym czynnikiem zadowolenia pracownika jest jego indywidualna ocena otrzymanej „nagrody”. Dla wielu osób istotne są takie czynniki jak: kultura pracy, pozycja w grupie, odpowiednie relacje z kolegami i przełożonymi, poczucie przynależności do grupy, poczucie, że jest się potrzebnym. Właściciel/menedżer apteki powinien znać hierarchię wartości swoich podwładnych oraz umieć tę wiedzę zastosować, nie tylko przy przyznawaniu świadczeń, nagród czy ustalaniu struktury wynagrodzenia poszczególnych pracowników, ale przede wszystkim przy korzystaniu z pozapłacowych narzędzi motywowania. Pamiętajmy także, że my, naszą postawą, kształtujemy atmosferę środowiska pracy i to od nas zależy, czy relacje w grupie oparte będą na wspieraniu się i wzajemnym zrozumieniu. @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl farmacja praktyczna 12/2013 29 R E K L A M A nauka Jednoskładnikowa tabletka antykoncepcyjna autor: prof. dr hab. n. med. Violetta Skrzypulec-Plinta ginekolog, seksuolog, endokrynolog, kierownik Katedry Zdrowia Kobiety Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Progestagenowe tabletki antykoncepcyjne nie zawierające estrogenu mają zmniejszone ryzyko zakrzepowo-zatorowe. Są one równie skuteczną formą zapobiegania niechcianej ciąży, jak preparaty dwuskładnikowe 30 farmacja praktyczna 12/2013 Stosowanie jednoskładnikowych pigułek antykoncepcyjnych jest doskonałą alternatywą dla złożonych preparatów estrogenowo-progestagenowych, np. w przypadkach, w których tabletka dwuskładnikowa jest przeciwwskazana. M echanizm działania doustnej antykoncepcji progestagenowej, czyli POP (Progesteron Only Pill) zależy od aktywności substancji czynnej oraz jej dawki. Tabletki podawane w bardzo niskiej dawce (<60 µg) – przyjmuje się, że są w stanie wyhamować jedynie 50 proc. cykli owulacyjnych, ich główne działanie oparte jest na zagęszczaniu śluzu szyjkowego, co w konsekwencji uniemożliwia dalszą penetrację plemników. Przy średniej dawce – hamują rozwój pęcherzyków owulacyjnych (na pewnym etapie), przez co konsekwentniej hamują owulację (97-99 proc. cykli), powodując te same zmiany śluzu szyjki, jak przy bardzo małej dawce. Z dużą dawką wiąże się całkowite zahamowanie procesu owulacji oraz zmiany w błonie śluzowej macicy uniemożliwiające implantację jaja. W farmakodynamice „minipigułce” progestagenowej przypisuje się wiele działań. Od procesu hamowania osi przysadkowo-podwzgórzowej (hamuje pulsację GnRH) i zahamowanie owulacji, przez zmiany śluzu szyjkowego do hamowania perystaltyki jajowodów i ruchu nabłonka rzęskowego włącznie. Udowodniono, że po 30 minutach od przyjęcia dezogestrelu w dawce 75 µg dochodzi do zagęszczenia śluzu szyjkowego, a ze szczytem przypadającym na 3-4 godzinę, co skutecznie uniemożliwia penetrację plemników do jamy macicy i jajowodów. Istnieje wiele sytuacji klinicznych, w których stosowanie złożonej antykoncepcji jest przeciwwskazane, a gdzie z powodzeniem można zastosować POP. Należą do nich m.in. okres laktacji, wiek >35 r.ż., palenie tytoniu, wiek okołomenopauzalny, padaczka, współistniejące choroby układu sercowo-naczyniowego oraz aktywne choroby narządów rodnych (endometrioza, adenomyoza, czy mastopatia). Minitabletki zawierają 75 µg dezogestrelu. Znalazły one również zastosowanie jako tzw. „ratunkowa antykoncepcja”, czyli antykoncepcja stosowana po stosunku (dawka 1,5 mg – lewonogestrelu jednorazowo do 72 godzin. Ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych doustnej antykoncepcji od kilkunastu lat pozostaje tematem przewodnim. Szereg badań klinicznych potwierdza, że występowanie epizodów zakrzepowo-zatorowych u kobiet przyjmujących doustnie steroidy płciowe jest w głównej mierze związane z estrogenowym składnikiem tabletek złożonych oraz z aktywnością androgenną syntetycznych progestagenów. „Nowe POP-y” są w pewnym stopniu pozbawione ryzyka powikłań zakrzepowo-zatorowych. Inne dane epidemiologiczne wskazują, że progestageny takie jak lewonorgestrel, noretyndron i norgestymat wykazują niższe ryzyko wystąpienia incydentów zakrzepowych niż dezogestrel i drospirenon. W badaniach przeprowadzonych dla noretyndronu w dawce 0,35 mg i 75 µg dezogestrelu ostatecznie uzyskano wynik odpowiadający grupie placebo.. Można na tej podstawie wnioskować, iż są one równie skuteczną formą zapobiegania niechcianej ciąży, jak preparaty dwuskładnikowe. @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl www.farmacjapraktyczna.pl REKLAMA nauka Racjonalne połączenie leków przeciwbólowych autor: prof. Józef Drzewoski Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Farmakologii Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi B ól jest najczęstszą przyczyną stosowania leków, w tym przede wszystkim preparatów dostępnych w sprzedaży odręcznej. Dane pochodzące z Wielkiej Brytanii (brak danych pochodzących z Polski) wskazują, że wśród siedmiu najczęstszych przyczyn stosowania leków bez recepty są: bóle głowy, migrena, bolesne miesiączkowanie i przeziębienie. Okazuje się, że ponad 80 proc. preparatów stosowanych w leczeniu bólów głowy, ponad 60 proc. w migrenie i bolesnym miesiączkowaniu oraz około 60 proc. leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych stosowanych w leczeniu przeziębienia dostępnych jest w sprzedaży odręcznej. Według szacunków firm badających rynek farmaceutyczny w 2011 r. zakupiono w Polsce ponad dwa miliardy tabletek, z czego ponad 1 mld 437 mln bez recepty. Niektórzy pacjenci zażywają leki przeciwbólowe prawie codziennie, często przez okres wielu miesięcy, a nawet lat. Dotyczy to m.in. osób z bólami przewlekłymi w przebiegu procesów zapalno-zwyrodnieniowych w stawach biodrowych, kolanowych i kręgosłupie. Udowodniono, że długoterminowe stosowanie leków przeciwbólowych zwiększa istotnie ryzyko wystąpienia poważnych działań niepożądanych. Dlatego też rola farmaceuty w udzielaniu fachowej, zrozumiałej dla pacjenta informacji o bezpieczeństwie i skuteczności leków jest tak istotna. W samoleczeniu bólu lub objawów przeziębienia pacjenci najczęściej stosują paracetamol lub niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Jak działa połączenie paracetamolu z ibuprofenem w leczeniu przeciwbólowym? Paracetamol Paracetamol (acetaminofen, N-acetylo-p-aminofenol) został wprowadzony do lecznictwa ponad pół wieku temu. Dokładny mechanizm jego działania nie został dotychczas w pełni wyjaśniony1. Wydaje się, że działanie przeciwbólowe paracetamolu wynika głównie z wpływu na ośrodkowy układ nerwowy i aktywacji odśrodkowych dróg serotoninowych. Skutkuje to zahamowaniem transmisji sygnałów bólowych w rdzeniu kręgowym2, 3. Wysuwa się również sugestie, że lek jest stosunkowo słabym inhibitorem cyklooksygenazy 2 (COX-2) w ośrodkowym układzie nerwowym. W konsekwencji zmniejsza biosyntezę niektórych prostanoidów oraz wpływa na przesyłanie informacji wewnątrz- i międzykomórkowych. Zastanawia jednak, że paracetamol, w przeciwieństwie do klasycznych inhibitorów COX-2, nie wykazuje działania przeciwzapalnego. Podważa to w istotnym stopniu hipotezę o blokowaniu COX-2 przez paracetamol. Próbowano również tłumaczyć skutki działania paracetamolu jego wpływem na COX-3 (wariant COX-1), ale hipoteza ta nie znalazła potwierdzenia3. Przyjęcie paracetamolu, zwłaszcza w dużych dawkach i w połączeniu z alkoholem, jest jedną z najczęstszych przyczyn uszkodzenia wątroby i – w krańcowych przypadkach – krańcowej niewydolności tego narządu4. Połączenie dwóch substancji o działaniu przeciwbólowym pozwala zmniejszyć jednorazowo przyjętą dawkę każdej z nich Ibuprofen Ibuprofen, ze względu na korzystny stosunek skuteczności i bezpieczeństwa, należy do podstawowych leków farmacja praktyczna 12/2013 33 R E K L A M A nauka w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej według Model List of Essential Medicines wydanej przez WHO 5. Znajduje to potwierdzenie w szerokim jego wykorzystaniu w krótkotrwałej terapii bólu w stomatologii, otolaryngologii, urologii, ginekologii i położnictwie. Wykorzystuje się go również bardzo często w leczeniu bólów: głowy, pourazowych i pochodzenia naczyniowego. Stosowany jest ponadto w walce z bólem przewlekłym (choroba zwyrodnieniowa stawów, bóle w przebiegu chorób reumatoidalnych) oraz jako lek przeciwgorączkowy. Ibuprofen, podobnie jak inne nieselektywne NLPZ, działa poprzez zahamowanie obu izoform cyklooksygenazy, tj. COX-1 i COX-2. COX-1 jest enzymem konstytutywnym występującym w wielu komórkach. Z jego udziałem są wytwarzane prostaglandyny determinujące w dużym stopniu czynność nerek, sprawność śródbłonka naczyniowego, aktywność płytek krwi oraz ochronę śluzówki przewodu pokarmowego przed działaniem czynników toksycznych. Jego ekspresja ulega natomiast znacznemu zwiększeniu w tkankach objętych procesem zapalnym. Izoforma ta uczestniczy w powstawaniu prostaglandyn pośredniczących w bólu i zapaleniu. Udowodniono, że COX-2 przekształca kwas arachidonowy zawarty w lipidach błon komórkowych do prostaglandyny PGH2, z której w drodze dalszych przemian mogą powstać prostaglandyny PGE1, PGE2, PGF2 i PGD2 oraz także prostacyklina PGI2 i tromboksa ny (TxA2 i TxB2). Zahamowanie syntezy PGH2 wpływa również na inne mediator y zapalenia, takie jak leukotrieny, zwłaszcza LTB4 i niektóre kininy. Przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwagregacyjne działanie ibuprofenu, będące wynikiem zahamowania COX-2, pojawia się po ok. 30 minutach od chwili przyjęcia dawki doustnej i trwa przez około 4-6 godzin5. Połączenie paracetamolu i ibuprofenu W 1986 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opracowała tzw. 34 farmacja praktyczna 12/2013 drabinę analgetyczną, czyli schemat stosowania leków przeciwbólowych oraz innych leków podawanych w celu zmniejszenia bólu. W zaleceniach tych wyróżnia się trzy stopnie intensywności leczenia, w zależności od poziomu odczuwania bólu. Paracetamol i NLPZ są zalecane na każdym stopniu leczenia. Na pierwszym stopniu drabiny analgetycznej, czyli w bólach o małym i średnim nasileniu, są one lekami podstawowymi. Najistotniejszym problemem związanym z leczeniem bólu (a zwłaszcza samoleczeniem) preparatami z grupy NLPZ jest możliwość wystąpienia działań niepożądanych, nawet w czasie krótkotrwałych terapii. Zagrożenie to można zmniejszyć poprzez: określenie czynników ryzyka wystąpienia działań niepożądanych (stan fizjopatologiczny chorego, wiek, skaza krwotoczna, ciąża, alergie, astma, choroby układu krążenia – choroba niedokrwienna i niewydolność serca itd.), stosowanie leków w najmniejszych, skutecznych terapeutycznie dawkach, stosowanie możliwie krótkie – w najkrótszym, skutecznym terapeutycznie czasie, niestosowanie leków o długim czasie biologicznego półtrwania, w ykorzystanie komplementarnych mechanizmów działania leków, co umożliwia zmniejszenie dawek odpowiednich medykamentów wchodzących w skład preparatu złożonego. Metafen Przykładem preparatu złożonego jest Metafen (Polpharma S.A.). Jest on złożonym lekiem przeciwbólowym zawierającym w jednej tabletce 325 mg paracetamolu i 200 mg ibuprofenu. Przy opracowywaniu tego preparatu wykorzystano zjawisko synergizmu dwóch leków o różnych mechanizmach działania w zakresie działania przeciwbólowego i przeciwgorączkowego. Dzięki temu możliwe było zmniejszenie dawki ibuprofenu do 200 mg (przy zalecanej maksymalnej jednorazowej dawce przeciwbólowej 400 mg w produktach OTC) i paracetamolu do 325 mg (przy zalecanej maksymalnej jednorazowej dawce przeciwbólowej 1000 mg). Pozwala to ponadto na istotne ograniczenie wystąpienia powikłań związanych z leczeniem obydwoma składnikami leku w monoterapii, kiedy zazwyczaj dawki każdego ze składników są znacznie większe. Zalety Metafenu określają jego szerokie zalecenia terapeutyczne, obejmują one: schorzenia reumatyczne (reumatoidalne zapalenie stawów, zapalenie kości i stawów, zmiany zwyrodnieniowe kręgów, zesztywniejące zapalenie stawów kręgosłupa), stany zapalne tkanek miękkich (zapalenie ścięgien i mięśni, gościec, zapalenie torebki stawowej), dolegliwości bólowe m.in. w ginekologii, urologii, ortopedii (złamania, zwichnięcia, urazy sportowe, urazy tkanek miękkich, np. stłuczenia), w stomatologii, laryngologii (infekcje górnych dróg oddechowych, m.in. zapalenie migdałków, gardła, zatok), bóle pooperacyjne. Piśmiennictwo: 1. Dewall, C. N.; MacDonald, G.; Webster et al: Acetaminophen Reduces Social Pain: Behavioral and Neural Evidence. Psychological Science 2010: 7; 931–937 2. Graham GG, Scott KF: Mechanism of action of paracetamol. Am J Ther 2005; 12: 46-55 3. Hinz B., Cheremina O., Brune K.: Acetaminophen (paracetamol) is a selective cyclooxygenase-2 inhibitor in Man. FASEB J. 2008: 22; 383-390 4. Larson AM, Polson J, Fontana RJ, et al.(2005). „Acetaminophen-induced acute liver failure: results of a United States multicenter, prospective study”. Hepatology 2005; 6: 1364–72 5. Moller, P.; Sindet-Pedersen, S.; Petersen, C.; Juhl, G.; Dillenschneider, A.; Skoglund, L.: Onset of acetaminophen analgesia: comparison of oral and intravenous routes after third molar surgery”. British Journal of Anaesthesia 2005; 5: 642–648 @ Artykuł sponsorowany przez firmę Polpharma S.A. Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl www.farmacjapraktyczna.pl dermokosmetyki Zimowa pielęgnacja skóry problemowej autor: Monika Pasikowska dr n. biochemicznych Z imą skóra narażona jest na szereg szkodliwych czynników atmosferycznych znacznie bardziej niż latem, stąd jej większe wymagania dotyczące codziennej pielęgnacji. Gwałtowne zmiany temperatur, wiatr, mróz, ciepłe ubrania przyczyniają się do pogorszenia jej kondycji. Wiele osób, zwłaszcza ze skórą wrażliwą, zaczyna obserwować zwiększoną suchość skóry, łuszczenie, a nawet odczuwać pieczenie i świąd. Zwalczenie tych objawów jest jednak możliwe i związane z odpowiednią, dostosowaną do pory roku pielęgnacją. Jej sposób musi być odpowiedzią na potrzeby skóry, które zimą po prostu się zmieniają – teraz wymaga ona więcej składników natłuszczających, odżywczych i nawilżających. Produkty stosowane do tej pory, o lekkiej konsystencji, takie jak kremy do twarzy, balsamy czy mleczka do ciała, mogą być niewystarczające i należy je zastąpić produktami o bogatszej konsystencji, np. tłustym kremem do twarzy lub masłem do ciała. Warto zrobić to od razu, kiedy tylko zauważymy, że wymagania skóry się zmieniły. Jakie kosmetyki wybierać zimą? O tej porze roku sprawdzą się kosmetyki dość tłuste (zawierające w swoim składzie związki z grupy emolientów) o bogatszej konsy- 36 farmacja praktyczna 12/2013 Zimą skóra jest bardziej wymagająca niż latem. Zwłaszcza, gdy mamy do czynienia z cerą problemową, np. wrażliwą, trądzikową czy naczynkową. Pod wpływem mrozu, zmian temperatury czy ogrzewania jej dolegliwości mogą się nasilać. Pharmaceris ma w swojej ofercie dermokosmetyki, które nawet najtrudniejszej w pielęgnacji skórze pomogą bezpiecznie przetrwać zimę. stencji, które będą zapobiegały utracie wody z naskórka i odbudowywały naturalny płaszcz lipidowy, stanowiący podstawową barierę ochronną skóry. Najważniejszą funkcją „kosmetyków zimowych” jest ochrona skóry oraz jej odpowiednie nawilżenie i regeneracja. Produkty te powinny być bogate w lipidy (woski i oleje roślinne), substancje działające kojąco i łagodząco (np. alantoina) oraz substancje nawilżające. Pamiętajmy, że nawilżanie skóry nie polega na wprowadzaniu do niej wody z zewnątrz, lecz na umożliwieniu jej zatrzymania wilgoci pochodzącej z wewnątrz. Nowoczesne kremy nawilżające nie zawierają wolnej wody, która mogłaby w skórze zamarzać. Ich działanie związane jest z obecnością specjalnych hydroskopijnych cząstek hamujących parowanie wody obecnej naturalnie w naskórku. Zimą skórę należy nawilżać kompleksowo oraz jednocześnie unikać kosmetyków, które mogłyby ją wysuszać. Balsam lub gęstszy krem, serum albo masło do ciała stosujmy codziennie, bezpośrednio po kąpieli. W kosmetykach zimowych do pielęgnacji twarzy należy dodatkowo zwrócić uwagę na zawartość filtrów ochronnych UVA i UVB, które zabezpieczą skórę przed intensywnym promieniowaniem słonecznym. To ważne, zwłaszcza wtedy, gdy wybieramy się na narty. Skóra sucha, wrażliwa i atopowa Tego typu skóra zimą sprawia najwięcej problemów – staje się szorstka, wiotka i mało elastyczna. Objawy te mogą występować na wszystkich okolicach ciała, ale najsilniej występują na tułowiu i kończynach dolnych, a także na grzbietach rąk. Przesuszona, podrażniona skóra zaczyna się łuszczyć i swędzieć (dokuczliwy świąd pojawia się zazwyczaj na nogach). U osób ze skórą atopową niedostatecznie działająca bariera skórna może spowodować wystąpienie lub zaostrzenie objawów wyprysku – zaczerwienienie i powierzchniowe łuszczenie się naskórka, a nawet tworzenie się pęknięć i szczelin – a w efekcie rozwój stanu zapalnego w obrębie skóry podrażnionych okolic ciała. Dlatego też w okresie jesienno-zimowym u osób ze skórą suchą i wrażliwą szczególnie istotne jest jej właściwe natłuszczanie preparatami z grupy emolientów, które odbudowują skórną barierę ochronną i aktywnie przeciwdziałają rozwojowi zmian zapalnych. Alergicy i wrażliwcy zimą polubią dermokosmetyki z linii Pharmaceris A, które zawierają innowacyjne, zaawansowane naukowo formuły: Immuno-Prebiotic oraz Leukine-Barrier™, ukierunkowane na regulację systemu immunologicznego skóry oraz łagodzenie podrażnień. Dzięki www.farmacjapraktyczna.pl dermokosmetyki katnie natłuszczające. Zastosowane w nim aktywne emolienty osłaniają skórę, jednocześnie stymulując w niej procesy odnowy i regeneracji. Bogaty we flawonoidy kompleks składników ziołowych pomaga łagodzić podrażnienia, a synergiczny, łagodny kompleks peptydowo-ceramidowy stymuluje proces naprawy uszkodzeń skóry oraz reguluje i przywraca prawidłowe fizjologicznie procesy złuszczania martwych komórek naskórka. Wysoki filtr chroni skórę przed wysuszającym działaniem promieni UV. EMOLIACTI emolientowy krem odżywczy na noc – synergiczne tym substancjom kosmetyki Pharmaceris A stymulują wzrost ochronnej, fizjologicznej mikroflory naskórka, zmniejszając nadwrażliwość skóry. Aktywnie zapobiegają podrażnieniom, zaczerwienieniom, świądowi oraz pieczeniu towarzyszącemu skórze nadwrażliwej, wpływając na zdrowy wygląd i stan skóry. Z tej gamy produktów warto polecić: LIPO-SENSILIUM multilipidowy krem odżywczy do twarzy – dzię- ki wysokiej 8,5% zawartości dermolipidów doskonale odżywia i natłuszcza skórę, wzmacniając jej płaszcz hydrolipidowy oraz tworząc skuteczną barierę przed utratą wody i przesuszeniem. Oprócz formuły Immuno-Prebiotic krem zawiera kwas hialuronowy oraz woski roślinne, które eliminują uczucie suchości i szorstkości, a w połączeniu z naprawczymi peptydami regenerują naskórek, wyraźnie poprawiając jego elastyczność i gładkość. Stanowi doskonałą bazę pod makijaż. LIPO-INTENSIVE krem ochronny do twarzy SPF 20 – to doskonała pielęgnacja skóry wrażliwej i przesuszonej narażonej na czynniki zewnętrzne: mróz, wiatr, słońce. Laboratoryjnie opracowana receptura, łącząca w sobie wosk pszczeli i olej z passiflory, tworzy barierę ochronną, zabezpieczającą przed negatywnym wpływem czynników zewnętrznych, takich jak mróz czy wiatr. Zastosowana w kremie alantoina łagodzi podrażnienia skóry spowodowane działaniem niekorzystnych warunków atmosfe- rycznych. Zaawansowana formuła, wzbogacona gliceryną nadaje właściwości odżywcze, poprawiając elastyczność i miękkość naskórka. Krem chroni też skórę przed UVA i UVB. LIPO-PROTECT regenerujący krem ochronny do rąk – dzięki specjalistycznemu połączeniu wosku pszczelego i D-pantenolu krem tworzy na skórze ochronną warstwę powierzchniową, zabezpieczając dłonie przed wysuszeniem oraz szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych. Innowacyjna receptura oparta na glicerynie łagodzi podrażnienia, nawilża i przywraca skórze miękkość. Formuła wzbogacona witaminą A wzmacnia funkcje ochronne kremu, przyspiesza cykl odnowy naskórka i zabezpiecza przed utratą wody z powierzchniowych warstw skóry. PHYSIOPURIC-GEL nawilżający fizjologiczny żel do mycia twarzy i oczu – fizjologiczny żel przezna- czony do codziennego oczyszczania skóry szczególnie wrażliwej, suchej i alergicznej, ze skłonnością do podrażnień. Dostosowany do potrzeb skóry nietolerującej mydła, nadmiernie ulegającej podrażnieniom oraz dla osób po zabiegach dermatologicznych. Z kolei osoby o skórze suchej i przesuszonej powinny sięgnąć po kosmetyki z emolientowej linii Pharmaceris E, takie jak przede wszystkim: EMOLIACTI emolientowy krem nawilżający na dzień z SPF 20 – ma silne właściwości nawilżające, zmiękczające, wygładzające i deli- działanie aktywnych emolientów przywraca nawilżenie głębokich warstw naskórka, nadając skórze miękkość i elastyczność. Specjalistyczna receptura kremu, wzbogacona kompleksem lipidowym naśladującym składem i strukturą naturalny płaszcz hydrolipidowy skóry, pomaga uzupełnić braki w naturalnej naskórkowej warstwie ochronnej. Specjalnie wyselekcjonowane składniki łagodzące silnie koją, delikatnie zmiękczają i przywracają komfort nawet najbardziej przesuszonej skórze. Zawarte w kremie proteiny jedwabiu mają działanie wygładzające. EMOLIACTI kremowa emulsja do ciała – dostarcza skórze substancje odżywcze niezbędne do prawidłowego nawilżenia i regeneracji. Lanolina zapewnia odbudowę płaszcza hydrolipidowego skóry, redukując wysuszenie i łuszczenie. Unikalne połączenie alantoiny i mleczanu sodu zapewnia intensywne nawilżenie skóry przy jednoczesnym działaniu kojącym, wygładzającym i zmiękczającym. Emulsja natychmiastowo łagodzi uczucie ściągnięcia i dyskomfort suchej skóry. Przywraca jej jędrność i elastyczność, wspomagając naturalne mechanizmy ochronne. Cera naczyniowa i z trądzikiem różowatym Osoby z cerą naczyniową powinny szczególnie zatroszczyć się o odpowiednią ochronę skóry twarzy zimą. Należy też zwrócić uwagę na właściwe wykonywanie podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych. Do mycia twarzy zaleca się stosowanie łagodnych toników lub żeli farmacja praktyczna 12/2013 37 R E K L A M A dermokosmetyki myjących, które należy zmywać z twarzy letnią wodą. Pamiętajmy też, aby nie myć skóry bezpośrednio przed wyjściem na dwór. Należy unikać gorących kąpieli, a w szczególności sauny i solarium. Szczególnie w okresie silnych mrozów powinno chronić się twarz przed bezpośrednim kontaktem z wysoką temperaturą i trzymać się z dala od gorących pieców, kominków czy ognisk. Do codziennej pielęgnacji stosujmy dermokosmetyki poprawiające krążenie krwi, redukujące obrzęki i zaczerwienienia oraz przede wszystkim te, które wzmacniają i uszczelniają naczynia krwionośne. Składniki aktywne zawarte w dermokosmetykach z serii Pharmaceris N pomagają odbudować uszkodzoną barierę ochronną skóry, a także uszczelniają ściany naczyń oraz stymulują podziały komórek skóry właściwej, przez co zwiększają ilość włókien podporowych przestrzeni międzykomórkowej, ochraniających naczynia skórne. Z tej gamy zimą warto polecić zwłaszcza: PURI-CAPILIUM kojący żel myjący do twarzy – nawilża, zmniejsza uczucie ściągnięcia i zaczerwienienie skóry. Oparty jest na łagodnej bazie myjącej niezawierającej mydła, sprzyja zachowaniu naturalnej bariery ochronnej naskórka. Zawiera zmniejszający zaczerwienienie skóry wyciąg z ostropestu oraz odżywczy i nawilżający wosk z mango. Alantoina i D-pantenol działają kojąco i łagodząco. VITA–CAPILARIL krem nawilżająco–wzmacniający do twarzy SPF 20 – krem o lekkiej, szybko wchłaniającej się formule. Dzięki synergicznemu działaniu wosku z oliwek i gliceryny dostaje się w głąb skóry, wiążąc i trwale utrzymując wodę w naskórku. Ekstrakt ze złotej algi wzmacnia hydrolipidowy płaszcz ochronny skóry, zapobiegając nadmiernemu ubytkowi wilgoci. Witamina PP działa wzmacniająco na naczynia krwionośne, a kompleks tiotainy i tioproliny (posiadający zgłoszenie patentowe), neutralizuje wolne rodniki. Systematyczne stosowanie kremu zmniejsza nadreaktywność skóry na czynniki zewnętrzne. Filtr SPF 20 chroni ją przed działaniem UV. 38 farmacja praktyczna 12/2013 Osoby z trądzikiem różowatym powinny natomiast sięgać po preparaty z serii Pharmaceris R, które dodatkowo zawierają składniki aktywne o działaniu przeciwzapalnym, dzięki czemu zmniejszają objawy choroby i zapobiegają nawrotom aktywnych zmian trądzikowych. W gamie znajdują się: PURI-ROSALGIN kojący fizjologiczny żel do mycia twarzy – jego formuła oparta jest na wyjątkowo łagodnej bazie myjącej niezawierającej mydła, dzięki czemu preparat pozwala zachować równowagę fizjologiczną skóry, nie naruszając naturalnej bariery ochronnej naskórka. Skutecznie usuwa zanieczyszczenia i zmywa makijaż, nie podrażniając i nie wysuszając skóry. Zawiera alantoinę i D-pantenol, które zmniejszają skłonność do reakcji zapalnych, łagodzą podrażnienia i zaczerwienienia. LIPO-ROSALGIN multikojący krem do twarzy dla skóry suchej, normalnej i wrażliwej z trądzikiem różowatym – wzmacnia i uszczelnia naczynka krwionośne, zmniejszając stopień zaczerwienienia skóry. Zawarty w jego recepturze Octopirox® wykazuje działanie antybakteryjne i wspomaga ustępowanie istniejących zmian grudkowo-krostkowych. Przywraca równowagę mikroflory naskórka, zapobiegając nawrotom dolegliwości. D-pantenol oraz alantoina łagodzą podrażnienia, trwały i napadowy rumień oraz zmniejsza tendencje do nadreaktywności skóry na czynniki zewnętrzne. Wosk z oliwek wzmacnia barierę hydrolipidową naskórka oraz zapewnia odpowiednie nawilżenie i natłuszczenie. Systematyczne stosowanie preparatu zapobiega utrwalaniu się zaczerwienień. Krem zawiera fotostabilne filtry UVA/ UVB SPF 15 i stanowi doskonałą bazę pod makijaż. HYDRO–ROSALGIN multikojący krem do twarzy dla skóry tłustej, mieszanej i wrażliwej z trądzikiem różowatym – nie tylko łagodzi rumień i podrażnienie, ale też reguluje wydzielanie sebum. W kremie zastosowano niacynamid w stężeniu 2%, szczególnie wskazany przy wspomaganiu leczenia trądziku różowatego i jego objawów. Działa on wie- lokierunkowo. Wpływa korzystnie na produkcję ceramidów, wzmacniając barierę lipidową naskórka oraz zmniejszając zaczerwienienia i tendencję do nadwrażliwości skóry na czynniki zewnętrzne. Wykazuje działanie antybakteryjne i przeciwzapalne, zapobiegając powstawaniu zmian grudkowo-krostkowych i ich nawrotom. Zmniejsza nadmierną produkcję sebum oraz zwęża pory. Połączenie sylimaryny z kwasem hialuronowym neutralizuje wolne rodniki oraz długotrwale utrzymuje równowagę hydrolipidową naskórka. Systematyczne stosowanie preparatu zapobiega utrwalaniu się zaczerwienień. Krem zawiera SPF 15 i stanowi doskonałą bazę pod makijaż. Zimowa zmiana nawyków Aby zapewnić skórze odpowiednią pielęgnację, należy ją uważnie obserwować. Mało kto może używać tego samego kremu przez cały rok, bo potrzeby skóry zmieniają się wraz z sezonami. Ważne, aby reagować jak najszybciej, gdy tylko zauważymy niepokojące objawy. W tym zakresie należy też uświadamiać pacjentów, którzy często z przyzwyczajenia lub niewiedzy sięgają po te same, ulubione kosmetyki. W okresie zimowym warto polecić im krem bogaty w emolienty i składniki uszczelniające warstwę lipidową skóry. Jego konsystencja mimo intensywnego działania regenerująco-ochronnego jest przyjazna skórze. Warto zwracać też uwagę na obecność filtrów UVA i UVB w kremach na dzień – słońce to jeden z głównych czynników przesuszających skórę, także zimą. Dodatkowo należy pamiętać, że skóra problemowa, np. wrażliwa, trądzikowa czy naczynkowa, wymaga nie tylko ochrony i nawilżania, ale też intensywnego działania ukierunkowanego na problem. Właśnie taką kompeksową pielęgnację, idealną na zimę, zapewniają nowoczesne formuły kremów opracowane przez naukowców Pharmaceris. @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl www.farmacjapraktyczna.pl DERMOPIELĘGNACJA SKÓRY ALERGICZNEJ I WRAŻLIWEJ 8,5% DERMO-LIPIDÓW DOSKONALE ODŻYWIA I WZMACNIA PŁASZCZ HYDROLIPIDOWY SKÓRY. SKUTECZNOŚĆ POTWIERDZONA KLINICZNIE. 81% nawilża 85% koi i łagodzi 74% wygładza Badanie in vivo w Centrum Naukowo-Badawczym Dr Irena Eris po 4 tygodniach stosowania. Skóra wolna od alergii MULTILIPIDOWY KREM ODŻYWCZY LIPO-SENSILIUM Krem o wysokiej 8,5% zawartości dermo-lipidów doskonale odżywia i natłuszcza skórę. Kwas hialuronowy oraz woski roślinne eliminują uczucie suchości i szorstkości. W połączeniu z peptydami regenerują naskórek poprawiając jego elastyczność i gładkość. Formuły Immuno-Prebiotic i Leukine-Barrier™ aktywnie zapobiegają podrażnieniom, zaczerwienieniom, świądowi oraz pieczeniu. WYSOKA TOLERANCJA I SKUTECZNOŚĆ. BEZ/ PARABENÓW, ALERGENÓW I KOMPOZYCJI ZAPACHOWEJ. www.pharmaceris.com HIPOALERGICZNY. PRZEBADANY KLINICZNIE I DERMATOLOGICZNIE. Pełna światła Pani Monika Łazarecka z bartoszyc udowodniła nam, jak bardzo może zmieniĆ siĘ kobieta, jeśli uwierzy w to, jaka jest piękna. Makijaż Sergiusz Osmański, wizażysta U pani Moniki wykonaliśmy świetlisty makijaż oparty na złotej bazie oraz przyciemnieniu zewnętrznego kącika oka, do którego użyliśmy czekoladowych brązów. Dosyć mocno zaznaczyliśmy linię rzęs za pomocą czarnego linera. Chcieliśmy uzyskać efekt typu „california”, czyli skóra muśnięta słońcem, wyglądająca zdrowo, wyraziście i naturalnie. Do tego pokryliśmy usta delikatną, neutralną pomadką i wykończyliśmy błyszczykiem ze złotymi drobinkami. Pani Monika przed Metamorfozą Fryzura Tomasz Burkacki, fryzjer Pani Monika skrywała swój największy atut związując włosy gumką, mając je mocno wycieniowane, w naturalnym, nieco szarym kolorze. Włosy zostały wyrównane, a graficzna grzywka wymodelowała twarz i rozpromieniła oczy. Efekt ten wzmocniło wprowadzenie słonecznego refleksu na końcach włosów. Nabrały one pięknego zdrowego wyglądu oraz gęstości. Sesja Julia Dunin, fotograf W pani Monice nastąpiła piękna przemiana. Nowa fryzura, makijaż i wieczorowa stylizacja wydobyły z niej grację i elegancję. Cały zespół stwierdził jednogłośnie, że nowy look pani Moniki jest idealny na sylwestra. Dlatego na sesji wybrałam eleganckie wnętrza, a jako rekwizyt kieliszek z szampanem. Jestem bardzo zadowolona ze zbliżeń na twarzy i portretów pani Moniki, ze względu na jej nietuzinkową urodę. KONKURS! Modny makija¿ Metamorfozy Metamorfozy z Sesja zdjêciowa Nowa fryzura (pod okiem fryzjera gwiazd – Tomasza Burkackiego) Wygraj pobyt w SPA! Relaksuj¹ce zabiegi w SPA PIR/086/02-2011 Spośród nades³anych zg³oszeñ wy³onimy 5 pañ, które wezm¹ udzia³ w niezapomnianej metamorfozie w SPA, w hotelu Ossa. 11PH010_kupon_konkursowy_148x105_v4.indd 1 11-02-24 14:01 Czasem nawet najskrytsze marzenia się spełniają! Dzięki tej metamorfozie przemieniłam się z szarej myszki w prawdziwą królową balu! Przez cały weekend czułam się wyjątkowo. Miła atmosfera, sympatyczne dziewczyny, czterogwiazdkowy hotel, zabiegi spa, basen... W dodatku dzięki styliście, fryzjerowi i wizażyście stawałam się z każdą chwilą coraz atrakcyjniejsza. A sesja fotograficzna dopełniła całości. Była to niezapomniana przygoda obfitująca w wiele atrakcyjnych niespodzianek. Monika Łazarecka Ekipa Metamorfoz: Tomasz Burkacki fryzjer www.hairmaster.pl Sergiusz Osmański wizażysta Julia Dunin fotograf życie jest piękne R E K L A M A autor: Adam Chowański stylista Olśniewająca kreacja Grudzień to czas przygotowań do sylwestra. Z naszą kolejną uczestniczką metamorfoz – panią Moniką Łazarecką, postanowiliśmy znaleźć coś odpowiedniego właśnie na tę okazję. Karnawał to okres zabawy i beztroski, kiedy możemy wręcz zabłysnąć i przyćmić wszystkich blaskiem. Ta stylizacja pomoże nam osiągnąć ten cel bardzo dosłownie. W przypadku pani Moniki zdecydowaliśmy się na złocistą sukienkę, która współgra z jej ciepłym typem urody. Rozkloszowany krój, wraz z kontrafałdami, dodają nieco krągłości wąskim biodrom, niwelując tym samym zdecydowanie szersze ramiona. Wyraźnie zaznaczona talia wydłuża (jeszcze bardziej) nogi, natomiast gorsetowa góra z usztywnionymi miseczkami podkreśla i uwypukla linię biustu. Dopełnieniem tej olśniewającej kreacji są dodatki w kolorze klasycznej czerni, które wraz ze złotem tworzą bardzo elegancki duet. W kształtowaniu tego typu sylwetki główny nacisk kładziemy na maksymalne zniwelowanie szerokich (często atletycznych) ramion. Drugim zadaniem będzie dodanie objętości wąskim biodrom przy jednoczesnym ukształtowaniu wcięcia. Aby to osiągnąć, należy wybierać rozkloszowane doły ze sztywniejszych materiałów, tzw. spódnice bombki bądź tulipany. Figurę typu T charakteryzuje zazwyczaj wysoki wzrost, dlatego można sobie pozwolić na fasony przecinające sylwetkę w połowie. W tym wypadku skracające właściwości tego rozwiązania nie zaszkodzą, za to ładnie nakreślą miejsce talii. 42 farmacja praktyczna 12/2013 Jeśli chodzi o marynarki, zalecane są miękkie materiały i wyraźne taliowanie. Możemy również postawić na żakiety dopasowane u góry, a na dole z baskinką. Wskazane będą tu także kroje luźniejsze i nieco dłuższe. Najlepsze swetry to te z dekoltem w szpic, z aplikacją bądź kieszeniami na wysokości bioder. Jeżeli gustujemy w kardiganach, wy- bierzmy model typu „boyfriend”, zwracając uwagę na to, aby dwurzędowe zapięcie na guziki znajdowało się na linii bioder. Dla zachowania równowagi i wyrównania proporcji unikamy wszystkiego, co optycznie powiększy ramiona: odstających rękawków, bufek, wszytych poduszek, rękawów kimonowych, rozłożystych kołnierzy i pagonów. www.farmacjapraktyczna.pl Zdjęcie: Julia Dunin Wskazówki dla sylwetki T (szerokie ramiona, niewielki biust oraz brak wyraźnego wcięcia w talii) mieszanki apteczne Ziołowe mieszanki – naturalna recepta na stany zapalne jamy ustnej autor: mgr farm. Natalia Słowikowska W leczeniu schorzeń jamy ustnej znaczącą rolę odgrywa terapia lekami roślinnymi. W stomatologii zastosowanie mają zioła o właściwościach przeciwzapalnych, przeciwbakteryjnych, antyseptycznych i ściągających. Z R E K L A M A drowie jamy ustnej umożliwia człowiekowi swobodę mówienia, spożywanie pokarmów, komfortowe utrzymanie kontaktów towarzyskich z innymi ludźmi oraz spełnia istotną rolę w utrzymaniu zdrowia całego organizmu. Pomimo wzrostu świadomości prozdrowotnej w ostatnich latach, schorzenia jamy ustnej występują dość powszechnie. Zapalenie jamy ustnej może być jednym z objawów choroby ogólnoustrojowej lub mogą ją wywoływać czynniki miejscowe. Do najczęstszych przyczyn występowania stanów zapalnych jamy ustnej, błony śluzowej i dziąseł należą: brak higieny jamy ustnej, próchnica zębów, odkładanie się kamienia nazębnego, niewłaściwa dieta, nadużywanie alkoholu oraz palenie tytoniu. Objawy zapalenia jamy ustnej są dla większości pacjentów bardzo problematyczne i wstydliwe. Można do nich zaliczyć nieprzyjemny zapach z ust, ból, krwawienie i rozpulchnienie dziąseł, plamy na języku, pleśniawki, zwiększoną produkcję śliny, powiększone węzły chłonne, złe samopoczucie oraz rozdrażnienie. Bardzo ważne jest szybkie wyleczenie tych dolegliwości, ponieważ nieleczona choroba przechodzi w stan przewlekły. Zaczynając leczenie w pierwszej kolejności powinno się wyeliminować przyczynę powstania zapalenia, np. wyleczyć próchnicę zębów. Niezwykle istotna jest również profilaktyka: prawidłowa dieta, właściwa higiena jamy ustnej, porzucenie nałogów, regularne wizyty u stomatologa. W leczeniu schorzeń jamy ustnej znaczącą rolę odgrywa terapia lekami roślinnymi. W stomatologii zastosowanie mają przede wszystkim zioła o właściwościach przeciwzapalnych, przeciwbakteryjnych, antyseptycznych i ściągających. Szałwia lekarska (Salvia officinalis) Surowcem farmakopealnym jest liść szałwii: Salviae folium zawierający olejek eteryczny bogaty w tujon, cyneol, kamforę, borneol i pinen. Poza tym szałwia zawiera flawonoidy, garbniki, gorycze, kwasy organiczne, witaminy A, B1, C i PP. Wykazuje działanie przeciwbakteryjne (hamuje wzrost drobnoustrojów), przeciwzapalne (zmniejsza przepuszczalność naczyń włosowatych), antyseptyczne i ściągające. Wyciągi z liści tego surowca stosowane są jako odkażające 44 farmacja praktyczna 12/2013 www.farmacjapraktyczna.pl mieszanki apteczne i bakteriobójcze w stanach zapalnych i nieżytach jamy ustnej, gardła, pleśniawce oraz przy ropnym zapaleniu dziąseł. Ziele tymianku (Herba Thymi) Zawiera olejek eteryczny z silnie bakteriobójczym składnikiem: tymolem, a także garbniki, kwasy polifenolowe, flawonoidy, gorycze, saponiny i składniki mineralne. Tymianek wchodzi w skład past do zębów, płukanek do ust. Ma silne działanie antyseptyczne i przeciwgnilne. Mięta pieprzowa (Mentha piperita) Liście mięty pieprzowej Folium Menthae piperitae bogate są w olejek miętowy, kwas askorbinowy, karoten, rutynę, apigeninę, betainę, kwas ursulowy i oleanowy. Z olejku miętowego otrzymuje się mentol mający silne właściwości bakteriobójcze i znieczulające. Ponadto olejek działa przeciwzapalnie, antyseptycznie i odświeżająco. R E K L A M A Koszyczek rumianku (Anthodium Chamomillae) Stosowany jest powszechnie jako składnik licznych mieszanek ziołowych. Jest źródłem olejku eterycznego, w którego skład wchodzą chamazulen i a-bisabol: związki działające przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybicznie. Ponadto zawiera flawonoidy, kumaryny, związki śluzowe oraz polisacharydy wykazujące działanie antyseptyczne, łagodzące podrażnienia. W lecznictwie stosowane są napary, wyciągi wodne i spirytusowe. Kora dębu (Quercus cortex) Najważniejszymi składnikami tego surowca są garbniki, polifenole i flawonoidy. Garbniki mają działanie ściągające, zmniejszają przepuszczalność naczyń krwionośnych, hamują mikrokrwawienia. Wykazują działanie bakteriobójcze oraz wirusostatyczne. Dzięki obecności związków polifenolowych kora dębu wykazuje działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne. Kora dębu stosowana zewnętrznie wykorzystywana jest do leczenia dolegliwości jamy ustnej, gardła i dziąseł. Kłącze pięciornika (Tormentillae rhizoma) Surowiec ze względu na zawartość skondensowanych garbników katechinowych wykazuje silne działanie ściągające oraz przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Nalewka stosowana jest zewnętrznie w zapaleniu jamy ustnej, do pędzlowania w krwawieniach i wysiękowym zapaleniu dziąseł. @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl kuchnia farmaceutyczna Najlepsze przepisy na rodzinne święta Drodzy Farmaceuci! Już niedługo Wigilia. Przygotujemy świąteczne potrawy, udekorujemy pięknie stoły, zapalimy świece i podzielimy się opłatkiem z najbliższymi. Ponieważ nie mogę podzielić się z Państwem opłatkiem, podzielę się najlepszymi przepisami kulinarnymi z mojej rodziny. Życzę Państwu wesołych i spokojnych Świąt Bożego Narodzenia. Barbara Misiewicz-Jagielak Redaktor Merytoryczna „Farmacji Praktycznej” Najlepszy na świecie makowiec mojej mamy Ciasto: • 40 dkg mąki • 10 dkg masła • 5 dkg świeżych drożdży • 3 łyżki śmietany • 2 łyżki cukru pudru • 2 całe jajka • 1 żółtko • szczypta soli • otarta skórka z jednej cytryny Farsz makowy: • 40 dkg suchego, mielonego maku • ok. 0,5 litra mleka • 15 dkg masła • pół szklanki miodu • 1 cukier waniliowy • 100 g płatków z migdałów • 150 g orzechów włoskich • 150 g rodzynek • 50-100 g kandyzowanej skórki pomarańczy • 3 jajka • 1 szklanka cukru pudru • 1 kieliszek rumu Lukier: • 20 dkg cukru pudru • sok z 1 cytryny • ok. 50 ml wody Przygotowanie Ciasto: Drożdże mieszamy ze śmietaną, cukrem pudrem, dodajemy do przesianej mąki i mieszamy. Dodajemy jajka, rozpuszczone i lekko wystudzone masło, sól i skórkę z cytryny. Mieszamy i zagniatamy, aż ciasto będzie 46 farmacja praktyczna 12/2013 www.farmacjapraktyczna.pl kuchnia farmaceutyczna Uszka Luizy Farsz: • 0,5 kg suszonych grzybów (prawdziwki lub podgrzybki) • 5 ugotowanych na twardo jajek • 30 dkg zeszklonej na oleju cebuli • sól, pieprz do smaku Ciasto: • 1 kg mąki • 3 jajka, w tym 2 same żółtka • 5 dkg drożdży • 0,5 szklanki mleka • 0,5 szklanki oleju • sól do smaku • trochę cukru • woda do rozrobienia ciasta Przygotowanie Ciasto: Robimy zaczyn z drożdży z odrobiną mąki, cukru i soli i zostawiamy na kwadrans do wyrośnięcia. Mąkę, zaczyn, mleko i wodę mieszamy, dodajemy olej i wyrabiamy. Ciasto powinno być dosyć luźne. Na stolnicy rozwałkowujemy ciasto na grubość ok. 0,5 cm. Wykrawamy szklanką krążki, napełniamy je farszem. Sklejamy jak pierogi i na koniec formujemy uszka, sklejając dwa rogi pieroga. Tak uformowane uszka, zostawiamy na desce do wyrośnięcia. Smażymy je na oleju z pestek winogron (uszka powinny być zanurzone do połowy) na złoty kolor, po obu stronach. Osuszamy na papierze kuchennym. Farsz: lśniące. Kroimy na 3 części. Następnie ciasto należy rozwałkować na prostokąty, na nie położyć masę makową i zawinąć. Brzegi smarujemy roztrzepanym białkiem i przyklejamy. Prostokątną brytfannę wykładamy papierem do pieczenia, układamy ciasto, smarujemy roztrzepanym jajkiem, nakłuwamy widelcem i wkładamy do nagrzanego do 150-170 stopni piekarnika na ok. 30-45 minut. Po wyjęciu z piekarnika studzimy, lukrujemy i posypujemy skórką pomarańczową. Farsz makowy: Mielony mak moczymy w mleku przez kilka godzin. Po tym czasie należy go gotować na małym ogniu, ciągle mieszając przez 30 minut. Rozpuszczamy masło z miodem, dodajemy wanilię i wlewamy do maku. Następnie dodajemy migdały, posiekane orzechy włoskie, namoczone w rumie rodzynki oraz skórkę pomarańczową. Wszystko jeszcze chwilę podgrzewamy w garnku (nie dopuszczamy do zagotowania). Po wystudzeniu dodajemy utarte z cukrem pudrem żółtka oraz kieliszek rumu. Na koniec delikatnie dodajemy pianę z 3 białek. Lukier: Do cukru pudru dodajemy sok z cytryny, niewielką ilość wody i ucieramy, aż masa zgęstnieje. Grzyby dobrze myjemy, namaczamy i gotujemy (wywar zostawiamy do barszczu). Po odcedzeniu, grzyby należy jeszcze raz dobrze wypłukać i odcedzić na sitku. Grzyby, cebulę i jajka mielimy maszynką do mielenia mięsa przez grube sitko. Przyprawiamy solą i pieprzem do smaku. Barszcz Cioci Basi Składniki: • 2 kg obranych i pokrojonych w plastry buraków • wywar z grzybów plus woda – razem 4 litry płynu Przygotowanie Buraki gotujemy przez ok. 10 min. Przyprawiamy czosnkiem (1 główka grubo pokrojona), zielem angielskim, liściem laurowym, majerankiem (2 łyżki), octem jabłkowym, solą i cukrem do smaku. Smak powinien być kwaśno-słodki. Dodajemy 4 buraki (surowe i grubo krojone, dla ładnego koloru). Barszcz należy przygotować poprzedniego dnia, aby nabrał pięknego koloru i smaku. Przed podaniem odcedzamy. farmacja praktyczna 12/2013 47 kultura Intrygi w Białym Domu Jak poradzić sobie wśród intryg Białego Domu w czasach zabójstwa prezydenta Kennedy’ego? Dowie się o tym młody kamerdyner Cecil. W 1926 roku młody Cecil opuszcza skonfliktowane na tle rasowym południe USA, szukając szansy na lepsze życie. Otrzymuje niezwykły dar od losu. Zostaje kamerdynerem w Białym Domu, stając się naocznym świadkiem wydarzeń, gdy kolejni prezydenci USA zmagają się ze skutkami zabójstwa Johna F. Kennedy’ego, Martina Luthera Kinga i kontrowersjami narosłymi wokół wojny w Wietnamie i afery Watergate. Cecil – wspierany przez kochającą żonę Glorię (Oprah Winfrey) – musi podjąć trudną walkę o dobro i szczęście rodziny, któremu na drodze stanie jego własne, bezgraniczne oddanie pracy. „Kamerdyner”, reż.: Lee Daniels, wyst. Forest Whitaker, Oprah Winfrey, John Cusack. Dystrybucja: Kino Świat. Premiera: grudzień 2013 r. dvd mega hit! Przyroda, jakiej nie znacie Znany przyrodnik i fotograf Sam Packham w niekonwencjonalny i fascynujący sposób przedstawia najdziwniejsze i najbardziej tajemnicze zjawiska występujące w przyrodzie. Eksplodujące ropuchy, ptaki umierające w trakcie lotu, krwistoczerwony deszcz, gąsienice oplatające kokonami samochody – to zadziwiające zjawiska, których ludzie nie rozumieją, a często wręcz się ich boją. Te i inne niesamowite wydarzenia zaprzeczające prawom fizyki mają miejsce co roku, zaskakując obserwatorów i badaczy. Narrator serialu nie tylko pokazuje spektakularne fenomeny, ale także wyjaśnia ich genezę. To oparta na solidnej bazie naukowej, a zarazem lekka w stylu narracji wyjątkowa podróż przez najbardziej sensacyjne i niecodzienne osobliwości świata przyrody. „Najdziwniejsze zjawiska przyrody”, BBC. Dystrybucja: Best Film Osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: BBC, mają szansę otrzymać film w prezencie. 48 farmacja praktyczna 12/2013 www.farmacjapraktyczna.pl Muzyka ciszy Dwupłytowy album, którego pomysłodawcą jest Marek Niedźwiecki. Dziennikarz tak tłumaczy swoją fascynację: „Muzyka była moją pierwszą miłością. Bo muzyka jest ciszą, w której słychać muzykę”. „Marek Niedźwiecki, Muzyka Ciszy”, Warner Music Poland Osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: CISZA, mają szansę otrzymać płytę w prezencie. Kayah egzotyczna Kayah zaprasza w egzotyczną podróż. Transoriental Orchestra to niezwykły projekt. Wszystko zaczęło się od wielkiej muzycznej miłości artystki do muzyki tzw. world. Wokalistka od dawna planowała nagranie albumu właśnie w tej stylistyce. „Transoriental Orchestra”, Kayah, Agora S.A. Osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: KAYAH, mają szansę otrzymać płytę w prezencie. Noblistka o miłości „Idealne matki” to inspirowane prawdziwymi wydarzeniami opowiadanie wybitnej brytyjskiej pisarki, Doris Lessing, laureatki literackiej Nagrody Nobla. „Idealne matki”, Doris Lessing, Wydawnictwo Wielka Litera, Osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: MATKI, mają szansę otrzymać książkę w prezencie. Rozwiązanie konkursów z nr 10 (69): film DVD „Przystań” (hasło: PRZYSTAŃ): Karolina Stokowska • płyta „The Best Of Cesaria Evora” (hasło: CESARIA): Olga Wiśniewska • książka „Tato” (hasło: TATA): Ryszard Cieśla • płyta „The Last Ship” (hasło: STING): Maria Ostromecka • książka „Jak jeść mniej i nie zwariować” (hasło: JEDZENIE): Anna Żak. Zapraszamy do udziału w naszych konkursach! Wejdź na stronę: www.farmacjapraktyczna.pl Zabierz dziecko w miasto! REKLAMA kultura Chcesz wiedzieć, dokąd warto wybrać się z młodszym, a gdzie ze starszym dzieckiem? Które kawiarnie mają kącik dla maluchów? Gdzie w weekend odbywa się impreza plenerowa dla najmłodszych? Wejdź na: www.gogaga.pl Jeżeli nie chemia, to co? BESTSELLER! Dużo się ostatnio mówi na temat chemicznych dodatków do żywności. Dlatego wiele osób szuka odpowiedzi na pytanie, co jeść, aby być zdrowym? „Zamień chemię na jedzenie” Julity Bator to książka, w której autorka udziela porad, jak unikać szkodliwej żywności oraz jakie naczynia będą najlepsze w kuchni. Dodatkowo podaje 81 różnych przepisów, które przywracają polskiej kuchni dawną, utraconą przed laty świetność. Na początku trzeba chcieć! Bo co to znaczy tak naprawdę zdrowo się odżywiać? Przede wszystkim pozbyć się z jadłospisu rzeczy w postaci chemicznych dodatków, które są szkodliwe dla zdrowia. Wszystkie takie „dodatki” znajdziemy w batonach, słodzikach, wzmacniaczach smaku, aromatach, a nawet w zwykłych płatkach śniadaniowych. Jeśli zjemy jedną taką rzecz, to organizm potrafi sobie z tym poradzić. Ale co się stanie, gdy zjemy kilkanaście takich rzeczy? Otóż niszczą zdrowie bezpowrotnie! Są przyczyną alergii, niestrawności, złego samopoczucia, a niektórzy nawet twierdzą, że być może także zespołu ADHD. Autorka w swojej książce stara się ustrzec czytelników przed skutkami złego odżywiania i podpowiada, co jeść, aby unikać chemii? „Zamień chemię na jedzenie”, Julita Bator, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak. Osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: CHEMIA, mają szansę otrzymać książkę w prezencie. farmacja praktyczna 12/2013 49 REKLAMA Rozwiązaniem krzyżówki z nr 10 (69) „Farmacji Praktycznej” jest hasło: EKSTRA DAWKA USPOKOJENIA W EKSTRA CENIE. Fartuchy ufundowane przez producenta leku Extraspasmina otrzymują: Marta Łukian, Urszula Koziarska, Paulina Lasota, Monika Święty, Emilia Łapińska, Beata Rajewska-Snuszka, Katarzyna Wietrzyńska, Jarosław Wietrzyński, Agnieszka Poznańska, Ewelina Jutrowska, Felicyta Świgut, Mariola Majewska, Błażej Mieloch, Anna Majewska, Kamila Lewandowska. Litery z ponumerowanych pól utworzą rozwiązanie: 1 2 3 4 5 6 7 8 17 18 19 20 21 22 23 24 25 9 10 11 12 14 15 26 27 28 29 30 31 13 16 Osoby, które nadeślą prawidłowe rozwiązanie krzyżówki, mają szansę otrzymać 1 z 10 mikserów stojących ufundowanych przez producenta leku Ranigast Fast. Rozwiązanie krzyżówki prosimy przesłać do 24 stycznia 2014 r. na adres: Valkea Media S.A., ul. Elbląska 15/17, 01-747 Warszawa, z dopiskiem: „Farmacja Praktyczna” lub na adres e-mail: [email protected] Regulamin konkursu dostępny jest na stronie www.farmacjapraktyczna.pl. Imię i nazwisko: ......................................................................................................................................................................................... Dokładny adres: ......................................................................................................................................................................................... e-mail: ......................................................................................................................................................................................... Telefon: ......................................................................................................................................................................................... Informujemy, że podane dane osobowe przetwarzane będą przez Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., z siedzibą w Warszawie przy ul. Bobrowieckiej 6, zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. 2002 r. Nr 101 poz. 926 ze zm.) w celu informowania o produktach i usługach spółek należących do Grupy Polpharma. Każda osoba ma prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Podanie danych jest dobrowolne. Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o. w określonych powyżej celach*. Wyrażam zgodę na otrzymywanie informacji handlowych drogą elektroniczną*. Data: ........................................... Podpis: .............................................................................. *) Należy skreślić w przypadku niewyrażenia zgody. 50 farmacja praktyczna 12/2013 www.farmacjapraktyczna.pl RAN-MAX/237/12-2013 krzyżówka Extraspasmina (Valerianae radicis extractum siccum, Melissae herbae extractum siccum, Magnesii oxidum, Pyridoxini hydrochloridum). Skład i postać: 1 kapsułka twarda zawiera: 250 mg wyciągu suchego z korzenia kozłka (3-6:1), 50 mg wyciągu suchego z ziela melisy (6-8:1), 80 mg tlenku magnezu, 5 mg witaminy B6. Wskazania do stosowania: Tradycyjnie w łagodnych stanach napięcia nerwowego oraz tradycyjnie jako środek wspomagający w okresowych trudnościach z zasypianiem. Dawkowanie i sposób podawania: Doustnie. Dorośli: 2 kapsułki 2-3 razy dziennie. Maksymalnie do 6 kapsułek na dobę. W trudnościach z zasypianiem: 2 kapsułki na 30-60 minut przed snem. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na składniki preparatu. Ciężka niewydolność nerek (klirens kreatyniny poniżej 30 ml/min). Hipermagnezemia, blok serca, myasthenia gravis. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Ze względu na brak wystarczających danych nie zaleca się stosowania u dzieci poniżej 12 roku życia. Działania niepożądane: Podczas stosowania mogą wystąpić objawy ze strony przewodu pokarmowego (np. nudności, bóle brzucha, biegunka). Podmiot odpowiedzialny: „Herbapol-Lublin” S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr R/10501 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel.: +48 22 364 61 00; faks: +48 22 364 61 02, www.polpharma.pl. Lek dostępny bez recepty. ChPL z dnia 14.04.2011 r. Neo/105/10-2013
Podobne dokumenty
Życie jest piękne
Farmacja Praktyczna Nr 7-8
Dicortineff (Neomycinum, Gramicidinum, Fludrocortisoni acetas) Skład i postać: Krople do oczu i uszu, zawiesina. 1 ml zawiera 2 500 j.m. neomycyny w postaci neomycyny siarczanu, 25 j.m. gramicydyny...