Farmacja Praktyczna Nr 6
Transkrypt
Farmacja Praktyczna Nr 6
PRAKTYCZNY MAGAZYN DLA FARMACEUTÓW www.farmacjapraktyczna.pl Farmacja praktyczna POLPHARMA FARMACEUTOM Nr 6 (66) Czerwiec 2013 Cena: 6,70 zł PSYCHOLOGIA jak zapobiegać konfliktom, kiedy w zespole bardzo się różnimy? kampania truskawkowa czyli opieka nad chorymi na cukrzycę TEMAT NUMERU Pierwsza pomoc Kiedy pacjent potrzebuje pomocy – co robić w sytuacjach zagrożenia zdrowia i życia? REKLAMA spis treści mgr farm. Barbara Misiewicz-Jagielak Redaktor Merytoryczna „Farmacji Praktycznej” Aktualności 4 Informacje 8 Ciekawostki 10 RAport: co może się wydarzyć latem w aptece? 13 Sonda: farmaceuci oczami Szanowni Państwo! Zawód farmaceuty jest zawodem, który cieszy się dużym zaufaniem społecznym. Dlatego często, jeszcze przed wizytą lekarską, pacjenci zgłaszają się do nas po poradę w przypadku dolegliwości zdrowotnych. Czasem jednak zdarza się, że farmaceuci proszeni są o pomoc w stanach nagłych, zagrażających życiu lub zdrowiu pacjenta, takich jak zasłabnięcie na ulicy w okolicy apteki. Dodatkowo w placówce mamy do czynienia z osobami chorymi i starszymi dlatego nawet na terenie apteki mogą zdarzyć się sytuacje potencjalnie niebezpieczne, jak omdlenie. Często w takich sytuacjach nie wiemy co robić, boimy się zaszkodzić pacjentowi, a jednocześnie bardzo chcemy mu pomóc. Dlatego tak ważne jest, abyśmy znali zasady udzielania pierwszej pomocy. Zdobywanie wiedzy na ten temat sprawi, że będziemy wiedzieli jak zareagować w trudnych momentach. Dlatego zachęcam Państwa do zapoznania się z artykułem na temat postępowania, kiedy zagrożone jest zdrowie lub życie pacjenta. małych dzieci 14 Prawo 14zapytaj eksperta Opieka farmaceutyczna 16brak apetytu u dzieci 18 zaburzenia równowagi emocjonalnej u dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym 20 psychologia: kiedy w zespole bardzo się różnimy... 20 Prowadzenie apteki 22fundusze europejskie do wykorzystania w aptece 25systemy motywacyjne – Ważny element pracy Nauka 28 kampania truskawkowa – zdrowe lato diabetyka 31 jedzmy mądrze – czyli jak ważna jest dieta diabetyka 32 dobra opieka nad pacjentem chorym na cukrzycę 34 kamica nerkowa Umiejętność udzielenia pierwszej pomocy może uratować życie pacjenta DERMOKOSMETYKI 36 S jak skuteczna ochrona przeciwsłoneczna Życie jest piękne 24 Farmacja Praktyczna® Redaktor Merytoryczna: Barbara Misiewicz-Jagielak Redaguje Zespół: Dominika Bandurska, Lilianna Bartowska-Lewicka, Michał Borysiuk, Anna Cielemęcka, Marta Gawrylik, Justyna Grudniak, Monika Jasłowska, Magdalena Kochańska, Marcin Lewandowski, Barbara Misiewicz-Jagielak, Joanna Ordańska-Kucińska, Paulina Pol, Bożenna Płatos, Anna Robak-Reczek, Patryk Starak, Wiktor Zajchowski. 40 Metamorfozy Z pirolam szampon 42 w stylu lat 60-tych... 44 ziołowe mieszanki 46kuchnia farmaceutyczna 47 wino: jak daleko do bordeaux? 48kultura 50krzyżówka Na zlecenie: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa Wydawca: Valkea Media S.A., ul. Elbląska 15/17, 01-747 Warszawa Redaktor naczelny: Anna Dąbrowska Dyrektor projektu: Tomasz Opiela Projekt graficzny: Adam Świderski farmacja praktyczna 6/2013 3 informacje Dofinansowanie dla Polpharma Biologics Współpraca kluczem do skutecznego leczenia Fundacja „Wygrajmy Zdrowie” wraz z Naukową Fundacją Polpharmy zainaugurowały ogólnopolską kampanię edukacyjną „Partnerstwo w Leczeniu. Lekarz – Pacjent – Rodzina” pod hasłem „Leczę się skutecznie – przestrzegam zaleceń lekarza”. Pierwsze półrocze 2013 r. zaowocowało kolejnym sukcesem Polpharma Biologics. Krótko po otwarciu pracowni rozwoju procesów produkcji przeciwciał monoklonalnych oraz pracowni analitycznych, firma uzyskała dofinansowanie z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR) z przeznaczeniem na rozwój pierwszego produktu biopodobnego. Fundusze w wysokości ponad 36 mln zł pomogą między innymi w pozyskaniu nowoczesnych technologii niezbędnych do produkcji przeciwciał monoklonalnych, umożliwią ich szybki transfer do pracowni Polpharma Biologics oraz pozwolą na zatrudnienie kolejnych wysoko wykwalifikowanych pracowników. 22 lutego 2013 r. Polpharma podpisała umowę z NCBiR, stając się tym samym beneficjentem Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Projekt jest współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Uzyskane wsparcie finansowe stanowi przykład skutecznej stymulacji prywatnego sektora gospodarki do podejmowania znaczących inwestycji w nowoczesne technologie nawet w okresach spowolnienia gospodarczego. Inwestycje tego typu zapewniają wzrost zatrudnienia wśród polskich biotechnologów i tym samym dają najzdolniejszym z nich możliwość kontynuowania kariery w Polsce. Celem kampanii jest zwrócenie uwagi na problem niewystarczającej współpracy pracowników medycznych z pacjentem i jego rodziną w leczeniu oraz profilaktyce chorób przewlekłych. Chodzi także o podkreślenie roli edukacji na temat barier oraz czynników sprzyjających przestrzeganiu zaleceń terapeutycznych oraz promocję dobrych praktyk współpracy lekarza z pacjentem w procesie leczenia. Jak wskazują badania Naukowej Fundacji Polpharmy, co czwarty chory w Polsce nie stosuje się do zaleceń terapeutycznych. Konsekwencje nieprzestrzegania zaleceń lekarskich są kosztowne zarówno dla pacjenta, jak i systemu ochrony zdrowia. Z tego powodu zmniejsza się dramatycznie skuteczność leczenia, następuje wzrost zapotrzebowania na kolejne porady lekarskie, dodatkowe badania, czasami konieczna jest hospitalizacja, pojawiają się koszty finansowe związane z leczeniem bardziej zaawansowanych stanów chorobowych. Z badań prowadzonych przez prof. Przemysława Kardasa z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi wynika, że dodatkowe koszty jakie ponosi z tego tytułu system opieki zdrowotnej w Polsce można szacować na ok. 6 mld zł rocznie (tyle ile wydaje NFZ na podstawową opiekę zdrowotną). „W ramach kampanii chcemy doprowadzić do spotkania wszystkich stron biorących udział w procesie leczenia i rozmawiać o warunkach skutecznej współpracy. Okazją ku temu będą debaty zdrowotne odbywające się w różnych regionach Polski m.in. w Poznaniu, Łodzi, Krakowie, Katowicach, Wrocławiu i Gdańsku” – mówi Szymon Chrostowski, prezes Fundacji „Wygrajmy Zdrowie”. Polpharma inwestuje w badania i rozwój źródło: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o. o. źródło: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o. o. 4 farmacja praktyczna 6/2013 źródło: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o. o. Instytut Nauk Ekonomicznych PAN opublikował raport dotyczący inwestorów w badania i rozwój w Polsce. Polpharma zajęła 5. miejsce w gronie 795 polskich przedsiębiorstw ujętych w badaniu, z wydatkami na poziomie 61,6 mln zł. Wszystkie sklasyfikowane firmy przeznaczyły w sumie 2 mld 185 mln zł na badania i rozwój w 2011 r. Badania PAN pokazują, że inwestycje przedsiębiorstw w badania i rozwój stanowią najważniejszy czynnik wzrostu i są kluczowym miernikiem konkurencyjności firm. www.farmacjapraktyczna.pl informacje Już 125 000 pomiarów! Kampania „Ciśnienie na życie” jest dopiero na półmetku, a jej przedstawiciele przebadali już 125 tys. osób – to ogromny sukces. Do końca grudnia 2013 r. Polfa Warszawa Grupa Polpharma planuje przeprowadzić łącznie 200 tys. bezpłatnych pomiarów ciśnienia. Kampania „Ciśnienie na życie” ma jeden kluczowy cel – edukację. Organizatorzy chcą uświadomić Polakom, jakie ryzyko niesie ze sobą brak profilaktyki schorzeń układu krążenia oraz co robić, by uniknąć poważnych zdarzeń kardiologicznych takich jak zawał serca czy udar niedokrwienny mózgu. W najbliższych miesiącach organizatorzy kampanii „Ciśnienie na życie” postarają się dowiedzieć, jaki jest średni wiek polskich serc, a wyniki badań przedstawią w raporcie „Serce Polaka”. Będzie to pierwsze na taką skalę badanie wieku serca w Polsce. Więcej na ten temat w kolejnym wydaniu Farmacji Praktycznej. źródło: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o. o. REKLAMA farmacja praktyczna 2/2013 5 informacje Pozytywny Egoizm. Przełącz się na EkoBycie! Ta kampania rzuca wyzwanie wszystkim tym, którzy dbają o ekologię, czyli zewnętrzne środowisko, jednak zapominają o tym, że ważne jest także dbanie o siebie. Egoizm nie zawsze oznacza coś złego, przecież ważne jest, abyśmy dbali także o siebie. Kampania „EkoBycie” zachęca do uporządkowania „wewnętrznego ekosystemu!”. Organizatorzy zachęcają, abyśmy zaczęli wydatkować energię na to, co ważne. Przełączali się na symbiotyczne relacje zamiast walki o dominację, realizowali takie cele, które dają nam szczęście, ale nie krzywdzą innych. W ramach akcji można zapisać się na warsztaty edukacyjne w wybranym mieście. Terminy warsztatów: 8 czerwca 2013 r. – Wrocław, 22 czerwca 2013 r. – Kraków, 21 września 2013 r. – Katowice, 19 października 2013 r. – Sopot. źródło: www.ekobycie.pl Czerwiec 2013 – aktywność w mediach Produkt TV Prasa Billboard – – – – ** – – – – – – – Internet – produkt złożony – – – – – – – – – – – – – – – – * – źródło: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o. 6 farmacja praktyczna 6/2013 – – *Wyrób medyczny; **Acidum acetylsalicylicum, Coffeinum, Ethenzamidum www.farmacjapraktyczna.pl informacje Spotkanie w Ministerstwie Zdrowia Odbyło się spotkanie z podsekretarzem stanu w Ministerstwie Zdrowia Igorem Radziewiczem-Winnickim. Spotkanie odbyło się z inicjatywy prezesa dr. Grzegorza Kucharewicza. Omówiono najważniejsze problemy nurtujące środowisko farmaceutów szpitalnych. Przedstawiciele samorządu aptekarskiego podkreślili, że w trakcie kontraktowania świadczeń przez Narodowy Fundusz Zdrowia należy zwrócić uwagę, czy w szpitalu działa nie tylko apteka, ale również pracownia żywienia pozajelitowego i leków cytostatycznych. W szpitalach, zdaniem Izby powinni być bowiem zatrudnieni farmaceuci odpowiadający zarówno za bezpieczną i skuteczną farmakoterapię, jak i za sporządzenie indywidualnych mieszanin do żywienia pozajelitowego oraz przygotowywanie leków cytostatycznych. źródło: Naczelna Izba Aptekarska Ile kosztują nocne dyżury? Znamy odpowiedź na pytanie, jaki jest koszt nocnych dyżurów. W czasie dokonywania obliczeń przyjęto, iż średni czas dyżuru nocnego to około 10 godzin. Całkowity koszt pracy magistra farmacji dyżurującego w nocy, w dni powszednie kształtuje się na poziomie 26 zł za godzinę. Za to w weekendy i dni świąteczne 34,50 zł za godzinę. Dodatkowo dodano koszt pracy farmaceuty w weekendy i święta w godzinach dziennych (34,50 zł/godz.). W 2013 r. liczba dni wolnych od pracy przy uwzględnieniu wszystkich weekendów i świąt wynosi 114. Analiza została wykonana przez Wielkopolską Izbę Aptekarską, a obliczenia oparto na liczbie aptek dyżurujących w tym właśnie okręgu. 52 dyżurujące apteki przemnożono przez 365 dni w roku. Otrzymano wynik 18980 dyżurów nocnych rocznie. Do tego dodano 5928 dyżurów w weekendy i dni świąteczne. Przyjmując założenie, że średni koszt godziny pracy dyżurującego magistra farmacji to 29,90 zł, obliczono, że na terenie Wielkopolski całkowite wydatki na zapewnienie stałego dostępu do aptek to ok. 7,3 mln zł rocznie. „Dyżury w porze nocnej są rzeczą nieopłacalną dla aptek jako podmiotów gospodarczych” – przekonywał dr Marek Jędrzejczak, wiceprezes Naczelnej Rady Aptekarskiej. źródło: Rynek Zdrowia Antybiotyki refundowane bez antybiogramu? Resort zdrowia chce usunąć wątpliwości interpretacyjne i proponuje taką zmianę zapisów ustawy refundacyjnej, która wpłynie nie tylko na pracę sektora farmaceutycznego, ale również lekarzy. Ministerstwo Zdrowia deklaruje, że w przedstawionych propozycjach zmian do ustawy refundacyjnej i innych ustaw chce wprowadzenia jasnych regulacji. Według nich lekarz przy wypisywaniu antybiotyków refundowanych nie będzie zobowiązany do wykonywania uprzednio antybiogramu. Jak tłumaczy Ministerstwo Zdrowia, zmiana to efekt problemów, jakie pacjenci zgłaszali po wejściu w życie ustawy refundacyjnej oraz zwiększania liczby przypadków, kiedy lekarze w obliczu pojawiających się różnorodnych interpretacji wypisywali antybiotyki ze stuprocentową odpłatnością. źródło: Puls Farmacji farmacja praktyczna 6/2013 7 REKLAMA ciekawostki Pierwszy przeszczep twarzy w Polsce! Informację o pierwszym w Polsce przeszczepie twarzy, przeprowadzonym u pacjenta w szpitalu w Gliwicach, podały nie tylko media polskie, ale także zagraniczne. Nic w tym dziwnego, przeszczepy twarzy wciąż jeszcze są rzadkością. Agencja Associated Press cytuje lekarzy, którzy wskazują, że po raz pierwszy na świecie przeszczepu dokonano w tak krótkim czasie od wypadku. Operację przeprowadzono, by ratować życie pacjenta. Przy okazji przeszczepu podkreślano wielką rolę, jaką odegrała matka dawcy zgadzając się na oddanie organów syna. Według specjalistów edukacja na temat oddawania organów do transplantacji wciąż jest niewystarczająca. źródło: Dziennik Zachodni Uwaga na alergię! Z okazji Światowego Dnia Astmy lekarze zwracali uwagę na fakt, że osoby cierpiące na alergiczny nieżyt nosa są bardziej narażeni na rozwój astmy. To choroba, która w razie nagłej niewydolności oddechowej może prowadzić nawet do zgonu pacjenta. Na astmę choruje w Polsce ok. 4 – 5 mln osób. Jak podkreśliła prof. dr hab. n. med. Barbara Rogala, ordynator Oddziału Alergologii i Immunologii Klinicznej oraz Kierownik Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, w przypadku alergicznego nieżytu nosa leki bez recepty powinno się stosować jedynie doraźnie, np. kiedy pacjent nie ma możliwości natychmiastowego dostępu do lekarza. W takiej sytuacji pacjenci często stosują leki przeciwhistaminowe dostępne bez recepty, które szybko usuwają objawy nieżytu, nie leczą jednak z alergii. Prof. Barbara Rogala zaznacza: „Podkreślam jednak z całą mocą, nie kończmy na tym etapie, ale skontaktujmy się z lekarzem, który zdiagnozuje, czy rzeczywiście ta dolegliwość jest alergią. Każdy lek to produkt chemiczny, wiele osób może mieć przeciwwskazania do stosowania tego konkretnego preparatu, więc kontynuowanie samoleczenia może być niebezpieczne. Alergiczny nieżyt nosa kilkunastokrotnie zwiększa ryzyko rozwoju astmy u dotkniętego tą dolegliwością pacjenta, dlatego znowu nawołuję, jedna wizyta u lekarza pokaże, co powinniśmy robić, aby temu zapobiec, wyjaśni, czy są wskazania do leczenia odczulającego, które potrafi tak przestroić układ immunologiczny, aby zminimalizować ryzyko rozwoju astmy”. źródło: PAP 8 farmacja praktyczna 6/2013 Czy w badaniach nad klonowaniem były błędy? Niedawno głośno było o przełomowym odkryciu dokonanym przez naukowców z Oregon Health & Science University. Uczonym udało się uzyskać ludzkie embrionalne komórki macierzyste przez transfer jądra komórki somatycznej. Rozwiązanie to miało na celu uniknięcie etycznych kontrowersji związanych z pozyskiwaniem komórek macierzystych z ludzkich komórek embrionalnych. Osiągnięcie przez środowisko naukowe zostało uznane za przełomowe. Niestety, szybko pojawiły się wypowiedzi osób, które twierdzą, że w opublikowanej w prestiżowym czasopiśmie specjalistycznym „Cell” pracy, znajdują się nieścisłości. Na przykład ta sama ilustracja zamieszczona jest kilka razy, jako opisująca różne rodzaje komórek. Podobnie naukowcy zamieścili dwa razy to samo zdjęcie opatrując je różnymi podpisami. Autor badania twierdzi, że to przypadek. W odpowiedzi na zarzuty naukowiec zapewnił, że uzyskane dane są prawdziwe, ale zgodził się z wieloma zarzutami o niedociągnięcia, które jego zdaniem wynikały z pośpiechu. źródło: Biotechnologia.pl www.farmacjapraktyczna.pl ciekawostki / gadżety apteki farmacja praktyczna 5/2013 9 raport Co może się wydarzyć latem w aptece? autorzy: Wojciech Seydel Kierownik Mazowieckiego Ośrodka Szkoleniowego Polskiego Czerwonego Krzyża Agnieszka Skura Instruktor Pierwszej Pomocy Polskiego Czerwonego Krzyża Najczęściej udzielamy pomocy osobom, które są przytomne i odczuwają jedynie różne niepokojące dolegliwości, warto wtedy zapytać co się stało i czy osoba cierpi na jakieś przewlekłe schorzenia 10 farmacja praktyczna 6/2013 W pracy często zdarza się, że spotykamy się z sytuacjami, w których musimy zareagować, gdy osoba obecna w aptece np. nagle zasłabnie. Bywa, że w takich sytuacjach nie wiemy, jak postąpić. Jak wygląda schemat działania w pierwszej pomocy? Z e względu na to, że farmaceuci cieszą się autorytetem i powszechnym zaufaniem społeczeństwa, a apteki przez wzgląd na sprzedaż leków kojarzone są z pierwszą pomocą, często osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego przychodzą do placówki zwracając się o pomoc do farmaceuty. W poniższym artykule radzimy, co robić w takich przypadkach. Istnieje stały schemat postępowania, w każdej sytuacji taki sam, który pozwala działać skutecznie i bezpiecznie. Składa się on z następujących elementów: Zabezpieczenie miejsca wypadku. Ocena stanu poszkodowanego. Wezwanie wykwalifikowanej pomocy. Udzielenie pierwszej pomocy poszkodowanemu. Na początku warto rozejrzeć się, czy w okolicy nie znajdują się ostre lub ciężkie i niestabilne przedmioty, które mogą stanowić zagrożenie nie tylko dla poszkodowanego, ale również dla osoby niosącej pomoc. Tego typu przedmioty warto odsunąć na bezpieczną odległość. Kolejnym krokiem jest ocena stanu poszkodowanego. W przypadku osób nieprzytomnych składają się na nią: ocena przytomności, udrożnienie dróg oddechowych, kontrola oddechu, wezwanie pomocy medycznej. Zaczynamy od sprawdzenia przytomności poprzez poklepanie poszkodowanego po ramieniu i próbujemy nawiązać kontakt słowny. Osoba nieprzytomna Gdy osoba nie zareaguje, przyjmujemy, że jest to osoba nieprzytomna. Wówczas trzeba ułożyć jedną swoją dłoń na czole poszkodowanego, zaś drugą na żuchwie i odchylić głowę poszkodowanego do tyłu (aż do przyjazdu pogotowia powinniśmy ją utrzymywać w tej pozycji). Zapewnia to drożność dróg oddechowych. Kontrolujemy oddech korzystając z zasady trzech zmysłów: Słyszę – nasze ucho powinno być w pobliżu nosa poszkodowanego. Nasłuchujemy przez 10 sekund. Czuję – na naszym policzku możemy wyczuć ciepło i powiew wydychanego powietrza. Widzę – obserwujemy jednocześnie klatkę piersiową i brzuch poszkodowanego. Po upewnieniu się, czy poszkodowany oddycha (czy nie) wzywamy pomoc medyczną – tel. 999 lub 112. W przypadku braku oddechu po wezwaniu pogotowia natychmiast rozpoczynamy podstawowe podtrzymywanie życia (czyli resuscytację krążeniowo-oddechową) w cyklu 30 ucisków – 2 wdechy. Osoba przytomna Najczęściej jednak udzielamy pomocy osobom, które są przytomne i odczuwają jedynie różne niepokojące dolegliwości. Jeżeli jest to osoba przytomna to warto zapytać, co się stało, co ją boli i czy cierpi na jakieś przewlekłe schorzenia. Po zorientowaniu się w sytuacji przychodzi czas na decyzję, czy należy wezwać pogotowie, czy wystarczy nasza doraźna pomoc. Jeżeli jest to np. osoba, która się przewróciła i ma drobne skaleczenia czy otarcia, to wystarczy przemyć je wodą www.farmacjapraktyczna.pl raport Kontrolę oddechu zawsze przeprowadzamy na głowie odchylonej do tyłu i zabezpieczyć jałowym opatrunkiem. W przypadku większych zranień połączonych z silnym krwawieniem zewnętrznym, w pierwszej kolejności nakazujemy poszkodowanemu uciśnięcie miejsca krwawienia oraz prosimy go, aby usiadł lub się położył. Zabezpieczamy się przed kontaktem z krwią poprzez założenie rękawiczek i wykonujemy opatrunek uciskowy na miejsce zranienia. Składa się on z gazy opatrunkowej i warstwy uciskającej (np. zwiniętego bandaża), które przywiązujemy bandażem dzianym – nigdy elastycznym! Omdlenie Może się również zdarzyć, że będziemy mieć do czynienia z omdleniem, czyli krótkotrwałą utratą przytomności spowodowaną zbyt małą ilością tlenu dostarczaną z krwią do mózgu. Zwykle powodem jest osłabienie organizmu połączone ze „sprzyjającymi” warunkami np. dusznym, gorącym powietrzem w upalny dzień. W sytuacji, gdy na naszych oczach osoba (bez urazów) osunie się na ziemię, należy ułożyć ją na plecach i unieść jej nogi do góry. Zwykle pomaga to w ciągu kilku, kilkunastu sekund i poszkodowany odzyskuje przytomność. Wówczas prosimy, aby osoba stopniowo usiadła, a następnie, jeśli czuje się już na siłach, spróbowała wstać. Wszelkie działania typu: klepanie po policzkach, polewanie wodą nie są zalecane, dlatego że nie zlikwidują przyczyny omdlenia (nie mają żadnego wpływu na zwiększenie ilości krwi z tlenem dopływającej do mózgu), a mogą spowodować dyskomfort u poszkodowanego. Jeżeli jednak stan poszkodowanego nadal nas niepokoi, to należy wezwać pogotowie. W czasie oczekiwania na przyjazd karetki warto z poszkodowanym rozmawiać i zapewnić mu komfort termiczny – w miarę możliwości okryć foliowym kocem termicznym, bluzą czy płaszczem. Dla osób starszych charakterystyczne są dwa stany nagłe: atak serca i udar mózgu Atak serca Do apteki często przychodzą osoby w podeszłym wieku. Możemy więc się spotkać z charakterystycznymi dla tych osób dwoma nagłymi stanami: atakiem serca i udarem mózgu. Atak serca jest definiowany jako nagłe dolegliwości związane z sercem. Może to być zawał, ale również np. tętniak rozwarstwiający aorty, którego objawy bardzo przypominają te towarzyszące zawałowi. Poszkodowany będzie się uskarżał na gniotący, piekący ból za farmacja praktyczna 6/2013 11 raport Resuscytację wykonujemy w cyklu: 30 ucisków klatki piersiowej i 2 wdechy (na głowie poszkodowanego odchylonej do tyłu) Jeśli osoba straci przytomność to, bez względu na przyczynę, najważniejsze zadania to zapewnienie drożności dróg oddechowych i kontrola oddechu 12 farmacja praktyczna 6/2013 mostkiem, który może promieniować w inne okolice ciała: w górę do żuchwy, w dół do żołądka, w kierunku lewej ręki. Dodatkowo poszkodowany może być blady, mieć sine usta i paznokcie (co wynika z nieprawidłowej pracy serca wywołanej zaburzeniem jego pracy), często zaobserwujemy również pot na czole i nad górną wargą, jak też silne uczucie lęku. Na miejscu zdarzenia nie możemy stwierdzić dokładnej przyczyny objawów i zawsze wzywamy pogotowie. Do przyjazdu zespołu ratunkowego poszkodowany przytomny powinien oczekiwać w wygodnej pozycji półsiedzącej, czyli lekko odchylonej do tyłu (należy mu zapewnić oparcie pod plecy), co ułatwi mu oddychanie. Udar mózgu Udar mózgu, potocznie nazywany wylewem (mimo że wylewy stanowią tylko ok. 20% wszystkich udarów), jest zaburzeniem czynności mózgu wynikającym wyłącznie z przyczyn naczyniowych. Najczęstsze objawy udaru to drętwienie lub bezwład całej połowy ciała, ręki lub nogi. Poszkodowany może mówić niewyraźnie, mieć zawroty głowy i zaburzenia równowagi. Kiedy poprosimy go, aby się uśmiechnął, zauważymy, że podnosi się tylko jeden kącik ust. Postępowanie w przypadku udarów jest analogiczne, jak przy ataku serca. Wstrząs anafilaktyczny Anafilaksja jest to uogólniona, gwałtowna reakcja alergiczna objawiająca się między innymi wystąpieniem pokrzywki, świądem, trudnościami w oddychaniu i czasem gwałtownym spadkiem ciśnienia. W przypadku podejrzenia wstrząsu anafilaktycznego zaleca się postępowanie zgodne z opisanym wcześniej schematem. Jeżeli wiemy, co było powodem reakcji, należy jak najszybciej usunąć alergen z otoczenia poszkodowanego. W przypadku utraty przytomności należy dbać o drożność dróg oddechowych oraz wezwać pogotowie. Uwaga! Pamiętajmy, że poszkodowanemu nie należy podawać żadnych leków, chyba że poszkodowany dysponuje swoimi lekami przepisanymi przez lekarza, który nakazał mu ich użycie w sytuacji ataku choroby. Jednak, nawet jeśli lek zmniejszy dolegliwości, poszkodowany powinien poczekać na przyjazd karetki. Do tego czasu rozmawiamy z poszkodowanym i uspokajamy go. @ Więcej na: www.kursypck.pl Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl www.farmacjapraktyczna.pl sonda Farmaceuci oczami małych dzieci wysłuchała: mgr farm. Anna Bogucka Z okazji Dnia Dziecka zapytaliśmy maluchy, czy wiedzą, co się robi w aptece i czy wiedzą coś o zawodzie farmaceuty. Farmaceuta to taki ktoś, kto pracuje na farmie: opiekuje się zwierzątkami i na przykład doi krowy Ola, 4 lata Z apytaliśmy dzieci w wieku przedszkolnym, co wiedzą o zawodzie farmaceuty, pracy w aptece i lekarstwach. Oto kilka najciekawszych wypowiedzi. Ola, 4 lata: Hmm... Nie wiem kto to jest ten farmaceuta, ale można go do czegoś używać. To znaczy wydaje mi się, że to taki ktoś, kto pracuje na farmie. Pani w przedszkolu nam opowiadała. Ten pan wtedy opiekuje się różnymi zwierzątkami i na przykład doi krowy. Hania, 6 lat: Farmaceuta pracuje w aptece. Aptekarz też, tylko, że on nie robi leków tylko je sprzedaje. Aptekarką może być też kobieta, ale farmaceutą, to już raczej nie. Farmaceuta robi lekarstwa z różnych kwiatków leczniczych i nasionek z lasu. To takie rzeczy, co wyleczają ludzi albo dzieci. W aptece można kupić lekarstwa na gorączkę, ospę i biegunkę, ale nie można na cukrzycę. Koleżanka mi powiedziała, że to jest „choroba niewyleczalna”. Recepta to jest taka karteczka po to, żeby wiedzieć który syropek dawać dziecku, jak jest chore. Na recepcie pisze lekarz, albo aptekarz, albo farmaceuta. Michał, 5 lat: Aptekarz to chyba pracuje w aptece. Ja nie lubię tam chodzić, bo muszę długo stać w kolejce, a mama bardzo długo rozmawia z panią i mi się nudzi. Nawet nie można nic dotykać, bo wszystko jest pochowane. A ostatnio to tatuś kupił mi syrop, jak byłem chory. Strasznie niedobry antybiotyk. Na szczęście już się skończył i nie muszę go już zażywać. W aptece mama kupuje też takie pudełka do psikania dla mojej babci, bo ona ma astmę. W aptece można kupić tabletki dla dorosłych, np. na ból głowy. Jak będę duży to chyba też będzie mnie bolała głowa, bo pani w przedszkolu też połyka te tabletki. Bartek, 4 lata: Nie wiem... Po prostu nie wiem, kto to jest ten fa... A kto to? Bo aptekarz to chyba taki pan co pracuje w aptece. W naszej aptece jest pani co daje nam bardzo smaczne żelki i czasem cukiereczki. Tylko mama nie pozwala mi ich zjadać za dużo, bo to chyba nie są zwykłe żelki. Nie wiem dlaczego ta pani ma ciągle to samo białe ubranie. Mogłaby czasem założyć różowe czy zielone. Mama daje tej pani jakieś karteczki i pieniądze, ale nie wiem po co. @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl farmacja praktyczna 6/2013 13 prawo Zapytaj eksperta Na pytania Czytelników naszego miesięcznika, nadesłane do redakcji za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl odpowiada mecenas Bartłomiej Kochlewski specjalizujący się w prawie pracy i regulacjach dotyczących branży farmaceutycznej. Prawo farmaceutyczne mówi, że w godzinach pracy apteki powinien znajdować się w niej magister farmacji, co oznacza, że technik nie może pracować sam 14 farmacja praktyczna 6/2013 Mam pytanie o odpowiedzialność zawodową kierownika apteki/ magistra za poczynania technika farmaceutycznego, kiedy ma miejsce pomyłka w wydaniu leku. Zawinił technik farmaceutyczny. Pomyłka nie została zauważona przez obecnego na zmianie magistra. Kierownik apteki jest nieobecny w pracy, gdyż na przykład znajduje się na urlopie (2-3 tygodnie). Kto w tej sytuacji jest odpowiedzialny przed odpowiednimi instytucjami za zdrowie/życie pacjentów oraz za kwestię finansową? Bardzo proszę o odpowiedź na nurtujące mnie pytania. Udzielając odpowiedzi na to pytanie należy pamiętać, że opiekunem technika farmaceutycznego jest kierownik danej apteki lub wyznaczony przez niego inny magister farmacji. Prawo farmaceutyczne mówi, że w godzinach pracy apteki powinien znajdować się w niej magister farmacji, co oznacza, że technik nie może pracować sam. Trzeba też zauważyć, że technicy nie podlegają Rzecznikowi Odpowiedzialności Zawodowej oraz wyrokom Sądu Aptekarskiego funkcjonujących w ramach samorządów aptekarskich. Dlatego za błędy technika odpowiada kierownik apteki, który zgodnie z Prawem farmaceutycznym jest odpowiedzialny za organizację pracy, przyjmowanie i wydawanie produktów leczniczych i wyrobów medycznych lub prawidłowe sporządzanie leków recepturowych. Ponosi on też konsekwencje powierzania technikowi zadań niezgodnych z jego ustawowymi uprawnieniami i kwalifikacjami. Nie zmienia to faktu, że technik za swoje błędy może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej, jeżeli dojdzie do popełnienia przez niego przestępstwa. W opisanej tutaj sytuacji trzeba jednak stwierdzić, że doszło do uchybienia w nadzorze, dlatego odpowiadać będzie zarówno farmaceuta, który pełnił nadzór nad działaniami technika danego dnia i nie wychwycił błędu, jak również farmaceuta, który na czas nieobecności kierownika został wyznaczony do pełnienia jego obowiązków. Dużo się teraz mówi o kontrolach NFZ w aptekach, mam więc pytanie o to, jak dokładnie wygląda kwestia odpowiedzialności prawnej i finansowej za błędnie wystawioną receptę. Jeżeli zrealizuję receptę i podczas kontroli NFZ będzie miał do tej realizacji zastrzeżenia, czy odpowiada tylko kierownik? Czy i na jakich zasadach mogę zostać pociągnięta do odpowiedzialności? Zagadnienia związane z zawieraniem i wykonywaniem umów z Narodowym Funduszem Zdrowia na wydawanie refundowanego leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobu medycznego na receptę („umów na realizację recept”) regulowane są przez przepisy Ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych. Na podstawie art. 41 ust. 1 i 3 wskazanej ustawy umowa na realizację recept zawierana jest pomiędzy Narodowym Funduszem Zdrowia i podmiotem prowadzącym aptekę, przy czym podpisywana jest ona również przez kierownika apteki. Z przepisów wynika, że podmiot prowadzący aptekę jest odpowiedzialny za prawidłowe wykonywanie umowy na realizację recept, zaś w przypadku konieczności zwrotu refundacji dokonuje jej podmiot prowadzący aptekę, nie bezpośrednio kierownik apteki. Odpowiedzialność finansowa kierownika apteki lub farmaceuty wobec podmiotu prowadzącego aptekę, jaka może wchodzić w grę w przypadku konieczności zwrotu www.farmacjapraktyczna.pl prawo do Funduszu kwot refundacji, zależna będzie natomiast od tego, czy pracownik (kierownik apteki, farmaceuta) świadczy pracę na podstawie umowy o pracę, czy też jest zatrudniony na podstawie umowy cywilnoprawnej. W przypadku umowy o pracę odpowiedzialność pracownika ograniczona jest – na podstawie przepisów art. 114 – 122 Kodeksu pracy – do wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego w dniu wyrządzenia szkody (tylko w przypadku umyślnego wyrządzenia szkody pracownik byłby zobowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości). Z kolei na podstawie umowy cywilnoprawnej odpowiedzialność pracownika jest szersza – co do zasady odpowiada on za wyrządzenie szkody zarówno z winy umyślnej, jak i nieumyślnej i to w pełnej wysokości. Często przychodzą do apteki pacjenci z zapytaniem lub poradzeniem się o jakiś lek bez recepty. Czy jeśli jakiś lek zostanie polecony, a następnie sprzedany pacjentowi przez farmaceutę to czy w razie wystąpienia jakiś szkód u pacjenta w związku z przyjmowanym lekiem może farmaceuta być pociągnięty do jakiejś odpowiedzialności? Chciałabym jeszcze dodać, że pacjent przed kupnem polecanego leku zostanie poinformowany dla kogo jest dany lek przeznaczony i jakie może wywoływać skutki uboczne. Bardzo proszę o udzielenie odpowiedzi. Co do zasady farmaceuta ponosi odpowiedzialność cywilną względem pacjenta za szkodę wyrządzoną mu z związku z wydaniem niewłaściwego leku, niezgodnie z instrukcją zapisaną na recepcie przez lekarza, np. inny lek, inna dawka niż przepisana na recepcie. W przypadku leków bez recepty trudno mówić o tego rodzaju odpowiedzialności, gdy pacjent informowany jest o właściwym dawkowaniu i możliwych skutkach ubocznych. W przypadku ich wystąpienia można by raczej mówić o odpowiedzialności producenta za ich wystąpienie. Zwłaszcza, że większość leków bez recepty dostępna jest także w sprzedaży w sklepach, gdzie pacjenci mogą je nabywać samodzielnie, bez niczyjej rekomendacji. Co z kosztami dojazdu, gdy apteka jest oddalona od macierzystej placówki? Możliwość czasowego oddelegowania pracownika do innej pracy przewiduje art. 42 § 4 k.p. Dopuszcza on oddelegowanie pracownika do świadczenia pracy innej niż określona w umowie o pracę przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące w roku kalendarzowym. Tego typu sytuacja nie wymaga porozumienia stron ani też wypowiedzenia zmieniającego, gdyż z definicji jest rozwiązaniem tymczasowym, które nie może powodować obniżenia wynagrodzenia i musi odpowiadać kwalifikacjom pracownika. Pracownikom oddelegowanym do pracy w innej miejscowości, pracodawcy powinni przyznać różnego rodzaju dodatkowe świadczenia (np. dodatek za rozłąkę, zwrot kosztów zakwaterowania, zwrot kosztów przejazdu, itp.). @ Czy pracodawca ma prawo oddelegowania pracownika do innej placówki, której jest właścicielem? Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl farmacja praktyczna 6/2013 15 opieka farmaceutyczna Brak apetytu u dzieci autor: dr n. med. Jarosław Kwiecień specjalista pediatra, specjalista gastroenterolog Katedra i Klinika Pediatrii w Zabrzu Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach Zaburzenia łaknienia są coraz częstszym problemem w pediatrii. Wśród pacjentów Poradni Gastroenterologicznej regularnie spotyka się dzieci, których głównym problemem jest zgłaszany przez rodziców brak apetytu, niechęć do poszerzania diety o nowe produkty oraz dziwactwa żywieniowe, takie jak np. zjadanie tylko jednego rodzaju zupy, serka, czy wędliny. Problemów z apetytem D nie należy lekceważyć, bo jeśli trwają one dłużej, znacząco zwiększa się ryzyko powstania niedoborów mikroi makroelementów 16 farmacja praktyczna 6/2013 zieci określane słowem „niejadek” są zwykle w wieku od 2 do 6 lat. Przyczyny zaburzeń łaknienia Nie należy lekceważyć skarg na osłabiony apetyt u dziecka, gdyż zaburzenia łaknienia (zwłaszcza związane z zahamowaniem przyrostu masy ciała) mogą być jednym z objawów wielu poważnych, przewlekłych schorzeń. Brak apetytu może być wczesnym objawem cukrzycy, celiakii, choroby Leśniowskiego-Crohna, zakażenia Helicobacter pylori, choroby refluksowej przełyku, infekcji dróg moczowych, zaburzeń hormonalnych. Pamiętajmy jednak, że u większości dzieci zaburzenia wynikają z błędów dietetycznych i problemów emocjonalno-wychowawczych. Dłużej trwające zaburzenia łaknienia znacząco zwiększają ryzyko powstania niedoborów makro- i mikroelementów, co może niekorzystnie odbić się na zdrowiu dziecka. Dlatego bardzo ważna jest konsultacja lekarska oraz diagnostyka. Przy monotonnej, niepełnowartościowej diecie szczególnie łatwo dochodzi do niedoboru żelaza, kwasu foliowego, wapnia, witaminy D3 oraz witamin z grupy B. Zaburzenia odżywiania w znaczący sposób zaburzają odporność dziecka. Prawidłowe odżywianie jest niezbędne do rozwoju ośrodkowego układu nerwowego i prawidłowego rozwoju intelektualnego dzieci. Szczególnie ważne jest pokrycie zapotrzebowania na substancje odżywcze w pierwszych trzech latach życia, jest to bowiem okres najszybszego rozwoju mózgu i jednocześnie okres tzw. programowania metabolicznego, kiedy kształtuje się równowaga metaboliczna całego organizmu. Najczęstsze błędy żywieniowe Z praktyki klinicznej wydaje się wynikać, że najczęstszym błędem żywieniowym sprzyjającym zaburzeniom apetytu u małych dzieci jest nadmiar węglowodanów (cukrów) w diecie i nieregularność spożywania posiłków. Badania Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie dowodzą, że dieta dzieci w Polsce jest niedoborowa w zakresie wapnia i witaminy D3. Niepokojąco duże jest natomiast spożycie słodyczy oraz napojów zawierających cukry. Większość rodziców ma świadomość, że słodycze nie są zdrowe. Soki i napoje są natomiast zazwyczaj traktowane przez rodziców jako element zdrowej diety. Są one jednak potężnym źródłem cukrów i produktem obarczanym przez dietetyków dużą odpowiedzialnością za zaburzenia apetytu u małych dzieci oraz za nadwagę i otyłość u dzieci starszych. Dodatkowo cukry zawarte w napojach są www.farmacjapraktyczna.pl C M Y CM MY CY CMY K opieka farmaceutyczna bardzo łatwo wchłanialne, co prowadzi do szybkiego poposiłkowego wzrostu stężenia glukozy we krwi i może zaburzać regulację apetytu, zwłaszcza przy systematycznym podawaniu tego typu napojów. Dodatkowo bardzo wielu rodziców podaje dzieciom małe porcje różnych pokarmów, przekąsek i napojów w odstępach 1-2 godzinnych, co jest bardzo niekorzystne dla rytmu opróżniania żołądka i regulacji apetytu. Optymalne dla cykliczności głodu i sytości jest utrzymywanie u dziecka minimum 3-godzinnych odstępów pomiędzy 4-5 głównymi posiłkami z rygorystycznym przestrzeganiem zakazu podjadania lub picia słodkich napojów pomiędzy tymi posiłkami. Dzieci w wieku 2-6 lat z natury wykazują nieufność do nowych pokarmów. Dietetycy często sugerują, że małe dziecko musi co najmniej 10 razy (!) spróbować nowy pokarm, zanim go zaakceptuje. ProfilaktinAPETYT_205x149_130523.ai 1 5/23/13 W kontaktach z niejadkami należy więc konsekwentnie ponawiać podawanie określonych produktów. Żelazna zasada żywienia niejadków mówi: „Rodzic decyduje CO i KIEDY je dziecko. Dziecko ma prawo decydować tylko o tym ILE zje”. Suplementacja Możliwe jest oczywiście dodatkowe podawanie suplementów diety. Zwłaszcza jeżeli dziecko przez dłuższy czas było na ubogiej i mało zróżnicowanej diecie. W szczególności należy dbać o pokrycie zapotrzebowania na żelazo, wapń, witaminę D3 oraz witaminy z grupy B. Niekiedy dobry efekt uzyskuje się po podawaniu zarejestrowanych do stosowania u dzieci preparatów roślinnych i/lub ziołowych poprawiających apetyt. Ich stosowanie powinno być jednak dodatkiem, a nie metodą zastępującą modyfikację diety i normalizację rytmu karmienia. Piśmiennictwo: 1. Rybak A., Socha P., Stolarczyk A., Socha J.: Ocena częstości występowania oraz możliwości diagnostycznych i terapeutycznych w zakresie zaburzeń karmienia u dzieci w Polsce, Standardy Medyczne, Pediatria 2011;8:131-144. 2. Reau NR, Senturia YD, Lebailly SA, Christoffel KK, the Pediatric Practise Research Group: Infant and toddler feeding patterns and problems: normative data and a new direction. J Dev Behav Pediatr 1996;17:149-153. 3. Socha J. (red.): Żywienie dzieci zdrowych i chorych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1998. 4. Szajewska H., Albrecht P.: Jak żywić niemowlęta i małe dzieci. Praktyczny poradnik dla rodziców, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009. @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl 12:54 REKLAMA Profilaktin APETYT Zawiera znany od lat składnik pobudzający apetyt farmacja praktyczna 6/2013 17 opieka farmaceutyczna Zaburzenia równowagi emocjonalnej u dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym autor: dr n. med. Jarosław Kwiecień specjalista pediatra, specjalista gastroenterolog Katedra i Klinika Pediatrii w Zabrzu Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach Duża ilość bodźców wizualnych i słuchowych powoduje zmianę funkcjonowania centralnego układu nerwowego współczesnych pokoleń dzieci i młodzieży 18 farmacja praktyczna 6/2013 Zachowanie dzieci i najczęściej występujące u nich zaburzenia emocjonalne w dużym stopniu zależą od tego, w jakim otoczeniu żyją dzieci. Jakie czynniki w środowisku wpływają na zaburzenia zachowania dzieci i kim są „cyfrowi tubylcy”? C zęsto nie zdajemy sobie sprawy jak bardzo zmieniło się w ostatnich 20-30 latach środowisko, w którym dorastają kolejne pokolenia. A wiedza o tym, jak środowisko wpływa na zachowanie dzieci pomaga zrozumieć przyczyny pojawiających się zaburzeń zachowania. Najważniejszymi cechami życia w Polsce początku XXI wieku są: znaczne zwiększenie się ilości informacji oraz bodźców wizualnych i dźwiękowych jakimi bombardowane są zmysły, siedzący tryb życia i zmniejszająca się aktywność fizyczna dzieci i młodzieży, zwiększanie się udziału komunikacji interpersonalnej za pośrednictwem telefonów i internetu kosztem kontaktów bezpośrednich, zwiększający się nacisk na rywalizację i porównywanie indywidualnych osiągnięć już od wczesnego dzieciństwa, wzrost spożycia „śmieciowego jedzenia” (ang. junk food). „Cyfrowi tubylcy” Istnieją dowody, że wszechobecność ekranów, bodźców wizualnych i słuchowych oraz dostępność nowoczesnych technologii powoduje zmianę funkcjonowania centralnego układu nerwowego współczesnych dzieci i młodzieży. Jednak zmiany te bywają niekiedy pozytywne. Przykładem jest chociażby potwierdzony stały wzrost średniego ilorazu inteligencji (IQ) kolejnych pokoleń. Wyraża się on między innymi lepszą zdolnością abstrakcyjnego myślenia, kojarzenia faktów, szybkości procesów poznawczych i tzw. myślenia wielozadaniowego (ang. multitasking). Szczególnie to ostatnie zjawisko jest uważane za typowe dla pokolenia „cyfrowych tubylców” (ang. digital natives), czyli dzieci wychowanych od urodzenia w otoczeniu ekranów i internetu. Najmłodsze pokolenia posiadają unikatową, obcą ich rodzicom umiejętność, polegającą na jednoczesnej percepcji wielu bodźców ze zdolnością ich poprawnej analizy i reakcji na te bodźce. W efekcie dzieci często są w stanie robić kilka rzeczy na raz, sprawnie „przełączając się” między zadaniami. Czasem sprawia to wrażenie braku koncentracji, ale paradoksalnie, stanowi o przewadze dzieci i młodzieży w środowisku wymagającym szybkiej, jednoczesnej analizy wielu danych, co staje się coraz częściej wymagane na współczesnych stanowiskach pracy. Obciążenie środowiskowe Z drugiej strony pokolenie „cyfrowych tubylców” wykazuje narastające problemy z empatią i poprawnymi bezpośrednimi kontaktami interpersonalnymi. Bezpośredni kontakt wizualny i słowny z drugim człowiekiem jest niezbędny do uruchomienia sprzężeń zwrotnych, które korygują nieprawidłowe zachowania i uczą zachowania prawidłowego. Dzieci preferujące rzeczywistość wirtualną internetu i gier komputerowych mają więcej kontaktów „pośrednich”. Konsekwencją jest niska asertywność, słaba umiejętność rozwiązywania www.farmacjapraktyczna.pl C M Y CM MY CY CMY K opieka farmaceutyczna konfliktów, nadwrażliwość emocjonalna, lęk przed odrzuceniem przez grupę. Coraz częściej problemami z jakimi stykają się pediatrzy są zaburzenia emocjonalne: lęki, zaburzenia snu, wahania nastroju, agresja, obniżony nastrój i depresja. U wielu pacjentów problemy te przybierają formę zaburzeń konwersyjnych – dziecko zaczyna skarżyć się na przewlekłe bóle brzucha, wymioty, biegunki lub zaparcia, nadciśnienie, bóle głowy. Problemy emocjonalne dzieci są odmienne w zależności od wieku. Dzieci w wieku ok. 3-10 lat mają głównie problemy adaptacyjne wynikające ze zmian otoczenia (takich jak pójście do przedszkola, czy potem do szkoły). Niebagatelne znaczenie mają w tym wieku problemy rodzinne, takie jak konflikty między rodzicami, a nawet pojawienie się młodszego rodzeństwa. dzieciństwa dbać o jak najczęstsze bezpośrednie kontakty dziecka z grupą rówieśniczą. Ważna jest regularna aktywność fizyczna, najlepiej w postaci systematycznego treningu na świeżym powietrzu. Limitowanie dostępu do internetu w żadnym wypadku nie powinno być karą, ale konsekwentnie utrzymywaną formą kształtowania rozsądnych proporcji czasowych różnych typów aktywności dziecka. Niezwykle ważna jest prawidłowa dieta, ograniczająca spożycie żywności wysokoprzetworzonej, obfitującej w cukry, nasycone kwasy tłuszczowe, barwniki i konserwanty. Za składniki odżywcze szczególnie ważne dla stanu równowagi emocjonalnej uważane są magnez, żelazo, wielonienasycone kwasy tłuszczowe (LC-PUFA) i witaminy z grupy B. Przy niewielkim nasileniu zaburzeń takich jak trudności z zasypianiem czy nadmierny niepokój, pomocne u dzieci mogą być preparaty ziołowe, np. wyciąg z melisy. Ważne, 1 Piśmiennictwo: 1. Wallis C.: The multitasking generation, Time, 2006 Mar 27; 167(13): 48-55. 2. Socha J. (red.): Żywienie dzieci zdrowych i chorych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1998. 3. Józefik B.: Anoreksja i bulimia psychiczna. Rozumienie i leczenie zaburzeń odżywiania się, Collegium Medicum UJ. Kraków 1999. 4. Howarth R., Fisher P.: Jak pokonywać problemy behawioralne i emocjonalne u dzieci i młodzieży, Wydawnictwo K.E.Liber, Warszawa 2005. @ Zalecane postępowanie Profilaktyka i leczenie tego typu zaburzeń sfery emocji jest niestety trudne. Oczywiście najlepiej byłoby od wczesnego ProfilaktinEMOCJE_205x149_130513.ai aby rodzice dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym byli bardzo wyczuleni na pojawianie się u dzieci sygnałów zaburzeń sfery emocji. Nie należy obawiać się poradnictwa psychologa lub psychiatry, zwłaszcza jeżeli znający dziecko pediatra sugeruje taką konsultację. 5/15/13 Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl 11:18 Gdy Twoje dziecko potrzebuje wyciszenia… Profilaktin RÓWNOWAGA EMOCJI Polecany w stanach nadmiernego pobudzenia, rozkojarzenia, napięcia i niepokoju ju w Przyczynia się do łagodzenia niepokoju i napięcia wywołanego sytuacjami dnia codziennego, wspomaga zasypianie i spokojny sen (melisa) w Wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i utrzymanie prawidłowych funkcji psychologicznych: koncentracji, rozumienia, pamięci (magnez, witamina B6) PRO/054/05-2013 im tak skł t duk prodla ci dzie na rynk u! zie ad i ar iome oni k i NOWOŚĆ! rwszy o Pie szczonym sok z zagę poz z iem Producent: Herbapol-Lublin. Dodatkowych informacji o produkcie udziela: Polpharma Biuro Habdlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel.: +48 22 364 61 00, faks: +48 22 364 61 02, www.polpharma.pl REKLAMA Dzieciństwo pod pełną ochroną. farmacja praktyczna 6/2013 19 psychologia Kiedy w zespole bardzo się różnimy… autor: mgr Agnieszka Borowska psychoterapeuta psychoanalityczny Zależy nam, aby codzienne kontakty ze współpracownikami przebiegały w jak najlepszej atmosferze. Czasami jednak jesteśmy w sytuacji, w której może być nam trudno się porozumieć. Są na przykład zespoły, w których między współpracownikami są duże różnice wieku lub kompetencji. C W zróżnicowanym zespole działa efekt synergii – każdy pracownik wnosi do pracy swoje największe zalety 20 farmacja praktyczna 6/2013 zęsto różnica wieku, doświadczeń życiowych i zawodowych może być w zespole duża, co czasami generuje problemy, którym jednak możemy zapobiec. Kiedy w jednej aptece pracują osoby starsze, z dużym doświadczeniem i młode zaraz po studiach zdarzają się sytuacje, kiedy obie strony nie bardzo chcą się nawzajem słuchać. Co więcej bywa, że to osoba młoda ma większe kompetencje lub zajmuje wyższe stanowisko niż osoba dużo starsza. Takie różnice mogą generować konflikty, czy poczucie frustracji. Tymczasem różnice wieku i kompetencji nie muszą być problemem. Umiejętne poradzenie sobie w tej sytuacji może doprowadzić do rozwoju całego zespołu i do tego, że atmosfera w pracy będzie miła i rozwijająca. Jak tego dokonać? Każdy jest wartościowy Praca w zróżnicowanym zespole może utrudniać pokazanie swoich atutów oraz maksymalne wykorzystywanie swoich kompetencji. Często zamiast próbować się dogadać ustępujemy osobie starszej (ze względu na szacunek dla wieku), albo zaczynamy konflikt, bo mamy poczucie, że nikt nas nie słucha. Tymczasem właśnie praca w zróżnicowanym zespole może przynieść większe korzyści dla wszystkich oraz dla placówki. Zadziała tu efekt synergii – każdy wnosi do pracy inną wartość. Według badań osoby starsze, mimo, że pracują trochę wolniej są dokładniejsze i bardziej cierpliwe. Mają też bardzo dobre, spokojne podejście do pacjentów, szczególnie tych w podeszłym wieku. Za to osoby młode są kreatywne, nie boją się zmian, szybko dostosowują się do nowych sytuacji i potrafią robić kilka rzeczy na raz, ze względu na większą podzielność uwagi. Dlatego warto spróbować nie tylko uczyć się od siebie nawzajem, ale doceniając swoje mocne strony i słuchając się nawzajem pozwalać współpracownikom je wykorzystywać. Wzajemne korzyści Pracę w zespołach i wzajemne uczenie badało wielu naukowców. Na szczególną uwagę zasługują badania i wnioski wysnute przez Margaret Mead. Stworzyła ona koncepcję uczenia się w różnej konfiguracji pokoleniowej. I tak, zauważyła, że najczęstsza jest sytuacja, kiedy starsze osoby uczą dzieci, rzadziej za to uczą osoby młodsze od siebie. Tymczasem to duża strata. Bardziej doświadczone osoby, dłużej pracujące w branży mogłyby nauczyć zawodu młodszych adeptów. Druga sytuacja występuje, gdy młodsze osoby uczą starsze, co w dzisiejszych czasach może zdarzać się nierzadko. Zwłaszcza przy szybkich zmianach technologicznych i informatycznych, które często ułatwiają życie zawodowe w każdej branży. I trzecia sytuacja, gdy osoby młodsze i starsze, mniej doświadczone z bardziej doświadczonymi, lepiej wykształcone z mniej wykształconymi wymieniają się wiedzą. Jest to sytuacja obustronna, każdy daje i każdy korzysta. Istnieją sposoby uczenia się, jak mentoring, www.farmacjapraktyczna.pl psychologia Traktujmy współpracowników z szacunkiem, nawet jeśli posiadają mniejszą wiedzę coaching. Podkreślam także sensowność szkoleń zespołowych, treningów interpersonalnych co może zapewnić optymalną drogę rozwoju dla apteki w danym momencie. Kiedy jesteśmy najmłodsi Jeśli jesteśmy najmłodszym pracownikiem to postarajmy się nie uprzedzać do starszych współpracowników. Pamiętajmy, że znajomość najnowszych technologii, choć istotna, jest jednym z wielu elementów ważnych w pracy. Nie bójmy się przekazywać nowych pomysłów na usprawnienie pracy. Nasze uwagi są bardzo cenne, szczególnie, że z racji wieku często nie boimy się proponować rozwiązań nowatorskich, czy niestandardowych. Pamiętajmy, że od starszych osób warto czerpać doświadczenie – osoba, która pracuje wiele lat, miała kontakt z wieloma pacjentami, także tymi trudnymi i wypracowała swoje, skuteczne, metody postępowania. Wartość wieku Kiedy to my jesteśmy najstarsi pamiętajmy, że wiele zależy od nas. Oddawanie inicjatywy innym może sprawić, że poczujemy frustrację. Dlatego warto wyrażać swoje zdanie w spokojny sposób, bez złości. Pamiętajmy, że osoby starsze mają bogate doświadczenie, także życiowe, z którego warto korzystać. Doceńmy swoją dojrzałość życiową, która pozwala z rozwagą podejmować decyzje nie przejmując się rzeczami nieistotnymi. Pamiętajmy, że starsi pracownicy są spokojniejsi, potrafią ustawić sobie hierarchię zadań, nie rozpraszając się drobiazgami. Jesteśmy także wartościowym mentorem – nie bójmy się podpowiadać młodszym, jak najlepiej odnaleźć się w pracy. Warto także korzystać z pomocy młodszych – poczują się dowartościowani, kiedy spytamy ich o zdanie. Wysokie kompetencje i młodość Jeśli jesteśmy młodsi, ale mamy wyższe kompetencje ważne jest, aby wprowadzać zmiany, czy radzić pracownikom w sposób nieagresywny i pełen szacunku. Otóż przy takiej różnicy kompetencji może dochodzić do rywalizacji i niezdrowej konkurencji, oraz gry w „kto ma rację”. Spróbujmy zastosować konstruktywne postępowanie np.: zaproponujmy szefowi swój pomysł na rozwiązanie jakiegoś problemu i powiedzmy, że chcemy to przedstawić współpracownikom sami. Idealnie byłoby, żebyśmy spokojnie i racjonalnie przekonali zespół do przyjęcia naszego pomysłu. Nie bójmy się nieufności czy krytyki – może wspólnie uda się wymyśleć rozwiązanie łatwiejsze do przyjęcia? Ważne jest jednak, żebyśmy mieli wsparcie w szefie, gdyż to on jest ostateczną instancją przy podejmowaniu decyzji. Doświadczony pracownik Jesteśmy starsi i mamy wyższe kompetencje i władzę, ale młodsi nie chcą korzystać z naszej wiedzy, bo uważają, że wiedzą lepiej? W takim przypadku sytuacja się komplikuje. Jeśli młodsza osoba jest przekonana o swoich racjach, a jednocześnie naszym zdaniem generuje poważne problemy, to warto zaproponować jej system „naprawczy” czyli kilka celów jakie dana osoba powinna osiągnąć (np. poprawa relacji z pacjentami) oraz sposobów ich osiągnięcia. Znając procedurę działań można stworzyć nową jakość pracy tej osoby. Jedyna osoba starsza Jeśli jesteśmy jedyną starszą osobą w zespole to postarajmy się nie przerażać młodym zespołem. Lęk przed młodszymi może powodować alienowanie się. Pewnie, że obie ze stron mogą się czasem czuć niezręcznie, ale nie musi tak być. Inicjując tematy rozmów, czy dzieląc się ogromną wiedzą zdobytą przez lata, wypracujemy autorytet i nabierzemy pewności siebie. @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl farmacja praktyczna 6/2013 21 REKLAMA prowadzenie apteki Fundusze Europejskie do wykorzystania w aptece autor: mgr farm. Michał Mańka W Polsce jedna apteka przypada na 2,9 tys. mieszkańców. Przy takim zagęszczeniu placówek konkurencja jest duża. Warto więc zastanowić się nad dodatkowymi sposobami finansowania. Jednym z pomysłów może być wykorzystanie dotacji z Unii Europejskiej. Jest na to czas do końca 2013 roku. F Fundusze europejskie mogą pomóc zaistnieć na rynku aptekom nowo otwierającym się oraz już istniejącym undusze europejskie mogą pomóc zaistnieć na rynku aptekom nowo otwierającym się. Jednak tylko osoby fizyczne, które wcześniej przez okres 1 roku nie prowadziły apteki, mają możliwość uzyskania dotacji na otwarcie placówki. Wniosek o dofinansowanie na otwarcie apteki zostanie odrzucony, gdy osoba ubiegająca się otrzymała pożyczkę z funduszy publicznych na podjęcie działalności gospodarczej w okresie 5 lat poprzedzających dzień złożenia wniosku. W przypadku ubiegania się o dotację na otwarcie apteki, kwota dofinansowania może się wahać w przedziale od cztero- do sześciokrotności średniego miesięcznego wynagrodzenia. Czas oceny wniosku to ok. 3 miesiące. Wkład własny nie zawsze jest obligatoryjny przy dofinansowaniach na otwarcie działalności gospodarczej, jaką jest apteka. Jednak obecność lub brak wkładu brany jest pod uwagę podczas oceny wniosków. Dlatego warto uiścić nawet niewielką sumę. Może to zwiększyć nasze szanse na pozytywną ocenę projektu. Pamiętajmy jednak, że w większości programów, szczególnie przy dużych kwotach dofinansowania, wkład własny jest obowiązkowy. Jakie są kwoty dotacji? Minimalne oraz maksymalne kwoty dofinansowania w zależności od liczby pracowników w danej aptece wynoszą: 1. Mikroprzedsiębiorstwa (do 10 pracowników): od 40 tys. do 400 tys. zł. 2. Małe przedsiębiorstwa (do 50 pracowników): od 100 tys. do 1 mln zł. 22 farmacja praktyczna 6/2013 3. Średnie przedsiębiorstwa (do 250 pracowników): od 200 tys. do 2 mln zł. Dotacje na edukację Unia Europejska finansuje m.in. edukację. O fundusze na edukację można ubiegać się w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (POKL). W celu uzyskania informacji o podmiotach prowadzących studia lub specjalistyczne kursy, warto czytać na bieżąco aktualności na stronie internetowej Regionalnego Programu Operacyjnego (RPO) danego województwa, przeglądać regularnie portal Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) oraz śledzić ogłoszenia w mediach. Farmaceuta, jako pracownik apteki, ma prawo do otrzymania dotacji na szkolenie umożliwiające poszerzenie wiedzy i zdobycie umiejętności przydatnych w aptece, w wysokości do 45% ceny takiego kursu. W przypadku szkolenia, podczas którego aptekarz nabywa wiedzę przydatną bez względu na miejsce pracy, jest on uprawniony do uzyskania dofinansowania nawet do 80% ceny zajęć. Farmaceuta może zgłosić się np. indywidualnie na studia podyplomowe lub szkolenia prowadzone przez określoną instytucję naukową. Składanie wniosków Po ukazaniu się ogłoszenia o konkursie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego, należy złożyć swój wniosek o dofinansowanie projektu w Urzędzie Marszałkowskim danego województwa. Dla już istniejącej www.farmacjapraktyczna.pl farmacja praktyczna 6/2013 23 prowadzenie apteki apteki, całą dokumentację należy złożyć w Regionalnej Instytucji Finansującej (RIF), właściwej dla lokalizacji projektu, czyli w Wojewódzkiej Agencji Rozwoju Regionalnego. Dokument powinien być sporządzony w dwóch egzemplarzach – jednym papierowym i jednym elektronicznym (format XML lub PDF – wygenerowany w Generatorze Wniosków Aplikacyjnych na www.generatorwnioskow.efs.gov.pl). Wniosek powinien składać się z trzech części: 1. Dane wnioskodawcy. 2. Dane projektu: tytuł projektu, termin jego rozpoczęcia i zakończenia. 3. Spis wymaganych załączników, które składamy wraz z wnioskiem. Oprócz wniosku należy również złożyć wiele innych dokumentów (jak np. biznesplan). Podczas tworzenia wniosku o dotację, warto zwracać uwagę m.in. na słowniczki pojęć, które są jednym z elementów dokumentacji Jak składać dokumenty? W kwestii zbierania całej dokumentacji oraz w razie innych pytań związanych z pozyskiwaniem unijnych dotacji, przyszli beneficjenci mogą korzystać z bezpłatnych konsultacji w wojewódzkich oddziałach PARP. Na stronie www.funduszeeuropejskie.gov.pl można znaleźć wykaz punktów informacyjnych. Część zainteresowanych decyduje się również na pomoc ze strony firm doradczych i prawniczych. Wojewódzkie Agencje Rozwoju Regionalnego na swoich stronach internetowych podają wszelkie niezbędne informacje dotyczące szczegółowej dokumentacji związanej z ubieganiem się o dotację. Również na stronach internetowych Regionalnych Programów Operacyjnych poszczególnych województw można pobrać wszelkie niezbędne formularze oraz załączniki. Podczas pisania wniosku oraz przygotowywania jego załączników, należy pamiętać o tym, aby tytuł projektu był zwięzły i odnoszący się stricte do zaplanowanych działań. Podczas konstruowania wniosku o dotację, warto zwracać uwagę m.in. na słowniczki pojęć, które są jednym ze „składników” całej dokumentacji. Jedno niefortunne sformułowanie w opisie projektu może przekreślić nasze szanse na otrzymanie dofinansowania. W słowniczku tym znajdują się opisy pojęć związane z dotacjami (specyficzne dla danego programu operacyjnego oraz związane z pomocą publiczną). Słowniczek pojęć można znaleźć na stronach: www.nauka.gov.pl lub www.fundusze-europejskie.pl Najczęstsze błędy powodujące odrzucenie wniosku, to: 1. Niewypełnienie wniosku w Genera- torze Wniosków Aplikacyjnych. 2. Niezgodność sumy kontrolnej w wersji papierowej z tą podaną w formie elektronicznej. Suma kontrolna stanowi ciąg liczb i liter, który znajduje się we wniosku. Pojawia się ona na każdej stronie tego dokumentu i powinna być jednakowa dla wersji papierowej i elektronicznej. Po każdej modyfikacji wniosku (za pomocą Generatora Wniosków), suma ta również ulega zmianie. Ważne jest więc dokładne sprawdzenie, czy finalne obie wersje wniosku mają jednakowe sumy kontrolne. 3. Brak wersji elektronicznej biznes- planu. Dokument powinien stanowić nie tylko załącznik do wersji papierowej wniosku, ale należy również dołączyć wersję elektroniczną biznesplanu. Ocena formalna Pierwszym etapem oceny formalnej projektu jest zweryfikowanie czy spełnia on następujące kryteria: 1. Wniosek złożono we właściwej instytucji. 2. Wniosek wypełniono w języku polskim. 3. Wniosek jest kompletny (czy nie brakuje podpisów, pieczątek itp.). 4. Wniosek został sporządzony zgodnie z obowiązującymi procedurami. 5. Złożono wszystkie wymagane załączniki. 6. Wniosek złożono w terminie wskazanym przez instytucję prowadzącą nabór projektów. 7. Wnioskodawca nie podlega wykluczeniu z ubiegania się o dofinansowanie. Wnioski ocenione pozytywnie na etapie formalnym, poddane zostają ocenie merytorycznej. Jeżeli projekt zostanie oceniony pozytywnie, podpisujemy umowę o jego dofinansowanie. Po zakończeniu projektu, ubiegamy się o należny zwrot środków. @ 24 farmacja praktyczna 6/2013 Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl www.farmacjapraktyczna.pl prowadzenie apteki Systemy motywacyjne – ważny element pracy autor: mgr farm. Maciej Karbowiak prezes firmy doradczej „New Concept”, specjalista w zakresie zarządzania i trade marketingu na rynku farmaceutycznym C iekawe jest to, jak wiele osób nie docenia roli motywacji pracowników w dobrym funkcjonowaniu apteki. Tymczasem odpowiednia motywacja pracowników jest często kluczem do sukcesu. W tym artykule zaprezentuję, jak można stworzyć odpowiednio motywujące warunki do pracy dla swoich podwładnych. Ankieta wśród pracowników W środowisku pracowników aptek przeprowadzono ankietę. Jako najbardziej motywujące respondenci wskazywali następujące czynniki: 65% – premie indywidualne, 13% – premie grupowe dla wszystkich pracowników firmy (niestety z moich obserwacji wynika, że wbrew twierdzeniom pracowników wcale nie działają one motywująco), 8% – przywileje w postaci dodatkowego wolnego, pożyczek, bonów zakupowych, kart rekreacyjnych, 6% – dodatkową opiekę medyczną, 4% – dbanie o rozwój pracownika (szkolenia, kursy, itd.), 3% – ryczałt samochodowy, dopłaty za dojazdy, 1% – dodatkowe ubezpieczenie. Co wpływa na motywację? Sprawdźmy więc, co tak naprawdę decyduje o tym, czy pracownik jest Do sukcesu apteki przyczynia się dobra współpraca szefa z zespołem. Dlatego tak ważne jest, aby pracodawca wypracował skuteczne metody motywowania pracowników. Zdarza się, że czasami zapominamy, jak ważne jest pozytywne zachęcanie podwładnych do aktywności. A przecież zaangażowany pracownik to bardzo cenny pracownik! zaangażowany. O efektywności pracownika decyduje wiele czynników związanych ze sferą zawodową. Do najważniejszych z nich należy motywacja. Powinniśmy pamiętać, że za motywowanie zespołu odpowiada przełożony lub menadżer i jest to jedna z najistotniejszych i najtrudniejszych z funkcji zarządzania. Stanowi ona nieodłączny element rozwoju tzw. zasobów ludzkich, którymi dysponuje każde przedsiębiorstwo, a więc i apteka. I nieistotne jest tutaj, czy pracujemy w małej aptece rodzinnej, czy w korporacji sieciowej. Zatem cóż to jest motywacja? Zdaniem psychologów, np. Anthony’ego czy Robbinsa motywację można opisać, jako zachowanie ukierunkowane na cele. Prawidłowo motywowani ludzie, spodziewają się, że odpowiednie postępowanie doprowadzi ich do osiągnięcia wyznaczonego celu, a dzięki temu uzyskają nagrodę, która zaspokoi ich potrzeby. W procesie kierowania zespołem trzeba motywację rozbudzać i kształtować. Takie kierowanie zespołem wymaga systemowego podejścia i określenia czynników motywujących tzw. motywatorów. Dlatego każda firma powinna stworzyć własny system motywacyjny, którego celem jest zachęcanie pracowników do podejmowania zachowań korzystnych z punktu widzenia firmy. Pamiętajmy, że każdego pracownika do zaangażowania w wykonywane obowiązki motywuje coś innego, dlatego, aby stworzyć i wdrożyć właściwy system zachęt, musimy spełnić jeden podstawowy warunek – rozpoznać potrzeby swoich pracowników. Podstawowe rodzaje motywacji Rozróżniamy kilka rodzajów motywacji. Najczęściej pojawiającymi się pojęciami są dwa. Po pierwsze: motywacja zewnętrzna lub wewnętrzna, czyli to czy do działania zachęcamy się sami czy wolimy, żeby ktoś nas zmobilizował. Oraz po drugie: motywacja pozytywna i negatywna, czyli motywowanie poprzez system nagród i kar. W przypadku, kiedy motywacja ma charakter nagrody, określamy ją jako pozytywną, a tę o charakterze kary, jako negatywną. Czynniki płacowe i zasady wynagradzania personelu Pamiętajmy, że najbardziej klasycznym motywatorem jest płaca. Od właściwie prowadzonej polityki płacowej, dobrze ukształtowanego systemu wynagradzania, zależy zaangażowanie pracowników oraz to, ile wysiłku będą oni wkładać w wykonywaną pracę. Coraz powszechniejsze w aptekach jest powiązanie wynagrodzenia pracowników z uzyskiwanymi przez nich efektami (np. w formie premii od obrotów). Wiele osób przychyla się do stanowiska, że wymiernym efektem pracy pracowników jest poziom farmacja praktyczna 6/2013 25 prowadzenie apteki Pamiętajmy, że o efektywności pracownika decyduje wiele zmiennych, niekoniecznie związanych z czynnikami finansowymi! zrealizowanej sprzedaży. Dlatego część z nich wiąże parametry sprzedażowe bezpośrednio z kwotą premii. Pamiętajmy jednak, że apteka realizuje ważną społecznie misję, dlatego przy ocenie pracownika warto brać pod uwagę także aspekty nie związane ze sprzedażą, jak opieka farmaceutyczna. Płaca pracownika Aby praca motywowała pracownika do dobrej pracy oraz oczekiwanych przez pracodawcę postaw i zachowań, należy spełnić następujące warunki: 1. Zapewnić godziwy poziom łącznego wynagrodzenia (tj. pensja podstawowa + premie + bonusy); bez tego pracownik nie będzie się czuł dostatecznie zmotywowany, zobowiązany do efektywności i lojalności wobec pracodawcy. 2. Pewna część płacy powinna być uzależniona od oceny rezultatów pracy, postaw i zachowań pracownika. Jeżeli całe wynagrodzenie lub jego przeważająca część ma charakter gwarantowany, motywacja do efektywnej pracy może być niska. Pozapłacowe czynnki motywacji W grupie tej rozróżniamy czynniki o charakterze materialnym i niematerialnym oraz bodźce o charakterze mieszanym określane często jako czynniki higieny. Czynniki higieny stanowią niezbędne minimum, aby pracownik w ogóle mógł pracować. Jest kilka czynników higieny, które 26 farmacja praktyczna 6/2013 przyczyniają się do poprawy motywacji: Regularna płaca, na tyle wysoka aby pracownik mógł poświęcić się wykonywaniu obowiązków i nie musiał się martwić, co zrobić, żeby „starczyło do pierwszego”. Swobodny dostęp do narzędzi niezbędnych do pracy. BHP i kultura pracy. Odpowiednie relacje z kolegami i przełożonymi. Jasne zasady pracy (Za co i jaką dostaje się nagrodę? Co jest dozwolone, a co nie? Jakie są kary?). Sprawiedliwość i uczciwość – traktowanie wszystkich pracowników na równych zasadach, dotrzymywanie umów, także ustnych. Pochwały i wyróżnienia. Co jeszcze jest ważne Na pewno nie zamyka to listy, ale daje nam pewien pogląd na bardziej skuteczne metody. Jakie kroki podjąć, aby zmotywować zespół do efektywnej pracy? 1. Dobrze zmotywowany szef potrafi zmotywować swoich pracowników – zastanówmy się więc, co nas mobilizuje i zachęca do realizacji wyznaczonych celów. Jeżeli potrafimy zmotywować siebie do działania, to damy dobry przykład swoim współpracownikom i pracownikom. Pamiętajmy, że jeśli szefowi nie będzie zależeć, to pracownicy także przestaną się przykładać do swoich obowiązków. 2. Poznajmy potrzeby pracowników, zarówno te zawodowe, jak i życiowe. 3. Ustalmy cele, które pracownicy powinni realizować. Cele te muszą być konkretne i realne. Pracownicy muszą wiedzieć, czego się od nich oczekuje i jakie profity z tego wynikają. 4. Ustalmy priorytety. Ważne jest możliwie szczegółowe ustalanie zadań zgodne z kompetencjami poszczególnych pracowników. Warto, w miarę możliwości, uwzględnić indywidualne predyspozycje pracowników. Nieśmiała osoba sprawdzi się w innych zadaniach niż towarzyska. 5. Opracujmy klarowny system nagród i kar. Motywujmy pracowników np. przez premie uznaniowe, podwyżki, dodatkowy urlop lub awanse. 6. Kontrolujmy i utrzymujmy motywację na odpowiednim poziomie. Gdy pracownicy osiągną założone cele, nie zapomnijmy wywiązać się z obietnic i nagrodzić ich za sukces. Pamiętajmy jednak, że dla wielu osób najistotniejszą motywacją jest satysfakcja osobista z wykonywanej pracy oraz z dobrej atmosfery w placówce. @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl www.farmacjapraktyczna.pl Leczenie ostrych i przewlekłych bakteryjnych zakażeń oka: zapalenie brzegów powiek i woreczka łzowego zapalenie spojówki, rogówki jęczmień Biodacyna Ophthalmicum 0,3% (Amikacinum). Skład i postać: Krople do oczu, 1 ml roztworu zawiera 3 mg amikacyny w postaci siarczanu. Wskazania: Preparat stosuje się w leczeniu ostrych i przewlekłych bakteryjnych zakażeń oka: w zapaleniu spojówki, rogówki, w zapaleniu brzegów powiek i woreczka łzowego, w leczeniu jęczmienia. Profilaktycznie podaje się przed zabiegami na gałce ocznej. Dawkowanie i sposób podawania: 1-2 krople 3 lub 4 razy na dobę do worka spojówkowego przez 7 do10 dni. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na amikacynę lub inne antybiotyki aminoglikozydowe, lub na którąkolwiek substancję pomocniczą preparatu, w szczególności na chlorek benzalkoniowy. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Leku nie należy stosować dłużej niż to konieczne, zbyt długie stosowanie antybiotyku może prowadzić do rozwoju szczepów opornych i wtórnego nadkażenia bakteryjnego lub grzybiczego. Preparat nie jest przeznaczony do wstrzyknięć podspojówkowych, okołogałkowych i pozagałkowych. Stosowanie kropli można rozpocząć przed uzyskaniem wyników antybiogramu. W przypadku zakażenia bakteriami Pseudomonas aeruginosa należy zastosować amikacynę jednocześnie miejscowo i parenteralnie, gdyż zakażenie to może wywołać ciężkie uszkodzenie gałki ocznej, a nawet utratę wzroku. Podczas stosowania leku może wystąpić reakcja nadwrażliwości objawiająca się świądem powiek, obrzękiem lub długo utrzymującym się stanem zapalnym. W przypadku stwierdzenia ww. objawów należy natychmiast przerwać stosowanie leku. Podczas równoczesnego stosowania preparatu Biodacyna Ophthalmicum 0,3% z innymi lekami do oczu należy zachować pomiędzy ich podaniami co najmniej 15 minut przerwy. Należy zachować ostrożność u pacjentów z niewydolnością nerek. Amikacyna stosowana parenteralnie może wykazywać działanie nefrotoksyczne. Działania niepożądane: Działania niepożądane występują bardzo rzadko. Może wystąpić niespecyficzne zapalenie spojówek, pieczenie, uczucie swędzenia, podrażnienie oraz reakcje nadwrażliwości objawiające się zaczerwienieniem, świądem, obrzękiem powiek. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr R/1293 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax. +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Lek wydawany na podstawie recepty. ChPL: 2012.07.03. BIOD-OPHTHAL/033/04-2013 nauka Kampania truskawkowa – zdrowe lato diabetyka autor: Agata Ziemnicka dietetyk, psycholog Centrum Psychodietetyki RÓWNOWAGA Słodkie, soczyste, aromatyczne, idealne na deser lub małą przekąskę – truskawki! Zawierają znaczące dla zdrowia substancje i mogą być włączone do diety diabetyka. Jednak należy uważać, aby nie wpłynęły negatywnie na poziom cukru we krwi, gdyż truskawki, jak wszystkie owoce, mogą zaburzać glikemię. T ruskawki zawierają dużo wody, dzięki czemu zalicza się je do pokarmów niskokalorycznych. Mają około 40 kcal/100 g. Truskawki ze względu na średni indeks glikemiczny mogą być, spożywane także przez diabetyków, choć w ograniczonych ilościach 28 farmacja praktyczna 6/2013 Truskawki zawierają: przeciwutleniacze, w tym witaminę C, witaminy B1, B2, PP, foliany, czyli na przykład kwas foliowy, składniki mineralne, takie jak magnez, wapń, fosfor oraz potas, antocyjany (chroniące przed nowotworami), fitoncydy o działaniu bakteriobójczym, bromelinę – enzym ułatwiający odchudzanie oraz odtruwanie organizmu (substancja ta ułatwia rozkładanie białek), pektyny, które pęcznieją w żołądku sprawiając, że dłużej po posiłku czujemy się nasyceni. Ze względu na dużą zawartość błonnika i związków mineralnych truskawki usprawniają perystaltykę jelit, dzięki czemu przeciwdziałają zaparciom oraz wpływają na prawidłowe funkcjonowanie mikroflory zasiedlającej jelito grube. Truskawki w cukrzycy? Jak wskazują badania przeprowadzone przez naukowców z Salk Institute For Biological Science w kalifornijskim San Diego jedzenie truskawek może zminimalizować powikłania towarzyszące cukrzycy. Uczeni zaobserwowali, że fizetyna zawarta w truskawkach może zmniejszyć obrzęk nerek związany z nefropatią w cukrzycy typu 1, zwanej dziecięcą. Badania prowadzone na myszach potwierdziły również, że włączenie truskawek do diety gryzoni zmniejsza ryzyko wystąpienia retinopatii cukrzycowej, oraz neuropatii u diabetyków objawiającej się drętwieniem rąk i nóg. Uwaga na poziom cukru! Jest jednak kilka powodów, dla których nie powinniśmy przesadzać z ilością zjedzonych truskawek. Pamiętajmy, że truskawki mają działanie moczopędne. Są również silnymi alergenami i nawet jeśli nie jesteśmy na nie uczuleni, spożywane w dużej ilości mogą wywołać pokrzywkę. Badania wskazują także, że truskawki znajdują się na 3. miejscu na liście owoców o największej zawartości pestycydów, których niewielka ilość jest bezpieczna dla zdrowia, jednak nadmiar może działać toksycznie na nasz organizm. Truskawki, jak każde owoce, są również źródłem cukrów prostych – fruktozy. Miseczka truskawek dostarczy nam ok. 4 g cukru na 100 g owoców (będzie on stopniowo wchłaniał się do krwi dzięki indeksowi glikemicznemu wynoszącemu około 40). To dlatego mogą spożywać je nawet diabetycy. Pamiętajmy jednak o tym, żeby nie przekraczać ilości 2 miseczek dziennie. Oczywiście najkorzystniej będzie spożywać je bez dodatków, czyli bez cukru, tłustej śmietany czy lodów. Rola farmaceuty Ważną rolę w edukacji dietetycznej pacjenta może odegrać farmaceuta. W sezonie warto zwrócić uwagę pacjenta z cukrzycą na to, że jego dieta wymaga ograniczenia ilości cukrów prostych w diecie. Nie powinno się przekraczać dopuszczalnego dziennego spożycia owoców. @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl www.farmacjapraktyczna.pl Po pierwsze Formetic w leczeniu cukrzycy typu II • be bezpieczny ezpieczny - nie wywo wywo³uje o³uje hipoglikemii hipoglike * wygodny stosowaniu • wy ygodny w stosowani u - wszystkie tabletki s¹ powlekane 500 mg, 850 mg mg, 1000 mg • pe³na e³na gama dawek: 50 00 mg opakowaniach 30 i 60 tabletkowych • dostêpny w opakowan Po pierwsze Formetic w leczeniu cukrzycy typu II Forme�c (Me�orminum). Skład i postać: Tabletki powlekane, 1 tabletka zawiera odpowiednio 500 mg, 850 mg lub 1000 mg me�orminy chlorowodorku. Wskazania: Leczenie cukrzycy typu 2, zwłaszcza u pacjentów z nadwagą, gdy za pomocą ściśle przestrzeganej diety i ćwiczeń zycznych nie można uzyskać właściwej kontroli glikemii. U dorosłych me�ormina może być stosowana w monoterapii lub w skojarzeniu z innymi doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi lub insuliną. U dzieci w wieku powyżej 10 lat i młodzieży me�ormina może być stosowana w monoterapii lub w skojarzeniu z insuliną. Wykazano zmniejszenie powikłań cukrzycowych u dorosłych pacjentów z nadwagą z cukrzycą typu 2, leczonych me�orminą jako lekiem pierwszego rzutu, u których leczenie dietą nie przyniosło oczekiwanych rezultatów. Dawkowanie i sposób podawania: Ze względu na zakres dawkowania preparat Forme�c dostępny jest w postaci tabletek powlekanych w dawkach 500 mg, 850 mg oraz 1000 mg. U pacjentów otrzymujących wysoką dawkę me�orminy chlorowodorku (od 2 do 3 g na dobę), możliwe jest zastąpienie dwóch 500 mg tabletek powlekanych jedną tabletką powlekaną 1000 mg. Dorośli: Monoterapia lub leczenie skojarzone z innymi doustnymi lekamiprzeciwcukrzycowymi: Zwykle początkowa dawka wynosi od 500 mg do 850 mg me�orminy chlorowodorku 2 lub 3 razy na dobę podczas lub po posiłku. Po 10 do 15 dniach należy ustalić dawkę na podstawie wyników badania stężenia glukozy we krwi. Stopniowe zwiększanie dawki może poprawić tolerancję leku ze strony przewodu pokarmowego. Maksymalna dawka dobowa me�orminy chlorowodorku wynosi 3 g, przyjmowana w 3 dawkach podzielonych. W przypadku planowanej zamiany innego doustnego leku przeciwcukrzycowego na me�orminy chlorowodorek, należy odstawić poprzednio stosowany preparat i zastosować me�orminy chlorowodorek w powyżej podanych dawkach. Leczenie skojarzone z insuliną: Stosowanie me�orminy chlorowodorku i insuliny w terapii skojarzonej pozwala osiągnąć lepszą kontrolę stężenia glukozy we krwi. Początkowo me�orminy chlorowodorek najczęściej stosuje się w dawce od 500 mg do 850 mg 2 lub 3 razy na dobę, natomiast dawkę insuliny ustala się na podstawie wyników badania stężenia glukozy we krwi. Pacjenci w podeszłym wieku: Dawkę me�orminy chlorowodorku należy ustalić na podstawie oceny czynności nerek, ze względu na ryzyko zmniejszenia czynności nerek u pacjentów w podeszłym wieku. Konieczne jest regularne kontrolowanie czynności nerek. Dzieci i młodzież: Monoterapia lub leczenie skojarzone z insuliną: Forme�c 500 mg, 850 mg i 1000 mg może być stosowany u dzieci w wieku powyżej 10 lat i młodzieży. Zwykle początkowa dawka wynosi od 500 mg do 850 mg me�orminy chlorowodorku raz na dobę, w czasie lub po posiłku. Po 10 do 15 dniach dawkę należy ustalić na podstawie wyników badania stężenia glukozy we krwi. Stopniowe zwiększanie dawki może poprawić tolerancję leku ze strony przewodu pokarmowego. Maksymalna dawka me�orminy chlorowodorku wynosi 2 g na dobę, przyjmowana w 2 lub 3 dawkach podzielonych. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na me�orminy chlorowodorek lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Kwasica ketonowa, stan przedśpiączkowy w cukrzycy. Niewydolność nerek lub zaburzenia czynności nerek (klirens kreatyniny <60 ml/min). Ostre stany mogące prowadzić do zaburzeń czynności nerek, takie jak: odwodnienie, ciężkie zakażenie, wstrząs. Ostre i przewlekłe choroby, które mogą spowodować ostre niedotlenienie tkanek, takie jak: niewydolność serca lub niewydolność oddechowa, świeżo przebyty zawał mięśnia sercowego, wstrząs. Niewydolność wątroby, ostre zatrucie alkoholem, alkoholizm. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Kwasica mleczanowa: Kwasica mleczanowa jest rzadko występującym, ale ciężkim powikłaniem metabolicznym (obarczonym dużą śmiertelnością w przypadku braku natychmiastowego leczenia), mogącym wystąpić w wyniku kumulacji me�orminy. Zgłoszone przypadki kwasicy mleczanowej u pacjentów przyjmujących me�orminę, wystąpiły przede wszystkim u pacjentów z cukrzycą ze znaczną niewydolnością nerek. Częstość występowania kwasicy mleczanowej można zmniejszyć dokładnie oceniając także inne czynniki ryzyka kwasicy mleczanowej, takie jak: źle kontrolowana cukrzyca, kwasica ketonowa, długotrwałe głodzenie, nadmierne spożywanie alkoholu, niewydolność wątroby oraz niedotlenienie tkanek z jakiegokolwiek powodu. Rozpoznanie: W przypadku niespecycznych objawów takich jak skurcze mięśni z zaburzeniami trawienia, w tym ból brzucha i osłabienie mięśni, należy wziąć pod uwagę ryzyko wystąpienia kwasicy mleczanowej. Kwasica mleczanowa charakteryzuje się występowaniem duszności, bólami brzucha oraz hipotermią a następnie śpiączką. W badaniach laboratoryjnych stwierdza się zmniejszenie pH krwi, zwiększenie stężenia mleczanów powyżej 5 mmol/l, zwiększenie luki anionowej oraz zwiększenie stosunku stężenia mleczanów do stężenia pirogronianów we krwi. W każdym przypadku podejrzenia kwasicy metabolicznej me�orminę należy bezwzględnie odstawić, a pacjenta niezwłocznie umieścić w szpitalu. Czynność nerek: Ponieważ me�ormina jest wydalana przez nerki, przed rozpoczęciem leczenia należy oznaczyć klirens kreatyniny (może być określony na podstawie stężenia kreatyniny za pomocą wzoru Cockro�a-Gaulta) i następnie regularnie go kontrolować: u pacjentów z prawidłową czynnością nerek przynajmniej raz do roku, przynajmniej dwa do czterech razy w ciągu roku u pacjentów, u których klirens kreatyniny jest bliski górnej granicy normy, oraz u pacjentów w podeszłym wieku. U pacjentów w podeszłym wieku pogorszenie czynności nerek występuje często i bezobjawowo. Szczególną ostrożność należy zachować w sytuacjach, w których może dojść do zaburzenia czynności nerek, np. kiedy rozpoczyna się leczenie preparatem obniżającym ciśnienie tętnicze krwi lub lekiem moczopędnym, oraz kiedy rozpoczyna się leczenie niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ). Podawanie środków kontrastowych zawierających jod: Dożylne podanie środków kontrastowych zawierających jod w badaniach radiologicznych może spowodować niewydolność nerek. To z kolei może doprowadzić do nagromadzenia się me�orminy i wywołać kwasicę mleczanowa. Me�orminy chlorowodorek należy odstawić przed badaniem, i jego podawanie można wznowić nie wcześniej niż po 48 godzinach po badaniu i tylko po ocenieniu czynności nerek i stwierdzeniu, że jest ona prawidłowa. Zabiegi chirurgiczne: Podawanie me�orminy chlorowodorku należy przerwać na 48 godzin przed planowanym zabiegiem chirurgicznym ze znieczuleniem ogólnym, rdzeniowym bądź zewnątrzoponowym. Leczenie można wznowić nie wcześniej niż po 48 godzinach po zabiegu i odzyskaniu zdolności przyjmowania pokarmów drogą doustną i tylko po stwierdzeniu, że czynność nerek jest prawidłowa. Dzieci i młodzież: Przed rozpoczęciem stosowania me�orminy należy potwierdzić rozpoznanie cukrzycy typu 2. Nie odnotowano wpływu me�orminy na wzrost i dojrzewanie płciowe podczas rocznych badań klinicznych, jednak badania długoterminowe u dzieci i młodzieży w tym kierunku nie są dostępne. Z tego względu zaleca się uważną obserwację powyższych parametrów u dzieci w trakcie stosowania me�orminy, szczególnie u dzieci przed okresem dojrzewania. Dzieci w wieku od 10 do 12 lat: W kontrolowanych badaniach klinicznych wzięło udział jedynie 15 dzieci w wieku od 10 do 12 lat. Chociaż skuteczność i bezpieczeństwo stosowania me�orminy u tych dzieci nie różniło się od skuteczności i bezpieczeństwa u młodzieży, należy zachować ostrożność stosując me�ormiinę u dzieci w wieku od 10 do 12 lat. Inne środki ostrożności: Należy przestrzegać zaleceń diety cukrzycowej z regularnym przyjmowaniem węglowodanów w czasie dnia. Pacjenci z nadwagą powinni ponadto kontynuować dietę niskokaloryczną. Należy regularnie wykonywać rutynowe badania monitorujące przebieg cukrzycy. Me�ormina nie wywołuje hipoglikemii, jednak zaleca się ostrożność w przypadku stosowania jej jednocześnie z insuliną lub innymi lekami przeciwcukrzycowymi (np. sulfonylomocznikiem lub meglitynidami). Działania niepożądane: Na początku leczenia, najczęściej występujące działania niepożądane to: nudności, wymioty, biegunka, ból brzucha i utrata apetytu, które w większości przypadków ustępują samoistnie. Aby im zapobiec, zaleca się przyjmowanie me�orminy w 2 lub 3 dawkach oraz powolne zwiększenie dawek. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania: Bardzo rzadko: Kwasica mleczanowa (hipotermia i ostra niewydolność nerek). Zmniejszenie wchłaniania witaminy B12 i zmniejszenie jej stężenia w surowicy u pacjentów stosujących długotrwale me�orminę. Należy zachować ostrożność u pacjentów z niedokrwistością megaloblastyczną. Zaburzenia układu nerwowego: Często: Zaburzenia smaku. Zaburzenia żołądka i jelit: Bardzo często: Zaburzenia żołądka i jelit, takie jak nudności, wymioty, biegunka, bóle brzucha i utrata apetytu. Te objawy niepożądane występują częściej na początku leczenia i w większości przypadków ustępują samoistnie. Aby im zapobiec zaleca się podawanie me�orminy chlorowodorku 2 lub 3 razy na dobę, w czasie posiłków lub bezpośrednio po posiłkach. Stopniowe zwiększanie dawki może również poprawić tolerancję preparatu ze strony przewodu pokarmowego. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych: Bardzo rzadko: W pojedynczych przypadkach nieprawidłowe wyniki testów wątrobowych lub zapalenie wątroby ustępujące po odstawieniu me�orminy. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: Bardzo rzadko: Reakcje skórne, takie jak rumień, świąd, pokrzywka. Dzieci i młodzież: Ograniczone dane wskazują, że działania niepożądane u dzieci i młodzieży w wieku od 10 do 16 lat miały podobny charakter i nasilenie jak u dorosłych. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma SA. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: Forme�c 500 mg, 850 mg i 1000 mg odpowiednio 14181, 14182 i 14183 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax. +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Lek wydawany na podstawie recepty.Cena urzędowa detaliczna leku dla dawki 500 mg opak. 30 tabl., 60 tabl.; dawki 850 mg opak. 30 tabl., 60 tabl.; dawki 1000 mg opak. 30 tabl., 60 tabl. wynosi odpowiednio w PLN: .4,86PLN; 9,61 PLN;8,46 PLN; 16,53 PLN; 7,10 PLN; 13,77 PLN. Kwota dopłaty ponoszona przez pacjenta wynosi odpowiednio w PLN: 3,96 PLN; 4,62 PLN; 3,47 PLN; 3,34 PLN; 3,33 PLN; 3,20 PLN. ChPL z dnia 04.10.2012 r. * ChPL Forme�c z dn. 04.10.2012 r. FORM/137/05-2013 nauka Jedzmy mądrze – czyli jak ważna jest dieta diabetyka autor: dr n. med. Teresa Stasińska specjalista chorób wewnętrznych, diabetolog Regionalna Poradnia Diabetologiczna, Żytkiewicz-Jaruga, Stasińska, Spółka Partnerska Lekarzy, Wrocław P raktyka lekarska pokazuje, że po okresie zbiorów owoców sezonowych np. truskawek, obserwuje się większą ilość przypadków rozpoznawania cukrzycy. Związane jest to z przyjmowaniem większej niż zwykle ilości owoców. Dlatego w tym okresie roku uczulam wszystkich, którzy lubią truskawki, aby zwrócili szczególną uwagę na swoje samopoczucie i w razie zaobserwowania niepokojących objawów skonsultowali się z lekarzem pierwszego kontaktu. Powinny nas zaniepokoić takie objawy jak np. zwiększone pragnienie, częstomocz, niezamierzony spadek masy ciała, zmęczenie, zaburzenia widzenia, mrowienie i drętwienie kończyn w nocy. Pamiętajmy, że im wcześniej rozpoznana zostanie cukrzyca, tym mniejsze szkody w organizmie wywoła. Wiele osób obawia się, że choroba wiąże się z drastyczną zmianą trybu życia lub Pacjenci po usłyszeniu diagnozy: cukrzyca, często martwią się, że ich menu ulegnie drastycznym ograniczeniom. Jednak prawidłowe prowadzenie diety nie musi być ograniczające ani czasochłonne. Jak to zrobić? diety. Tymczasem dieta chorego na cukrzycę spełnia (z pewnymi ograniczeniami) te same warunki, co dieta ludzi zdrowych. Ograniczeniu ulega jedynie ilość niektórych składników, w tym węglowodanów prostych i złożonych. Węglowodany mają największy wpływ na stężenie glukozy we krwi po spożyciu posiłku, czyli tzw. glikemię poposiłkową. Odpowiednio dobrana zawartość i rodzaj węglowodanów w posiłkach mogą wyrównać nieprawidłowy poziom cukru w przebiegu choroby. Aby ułatwić kontrolę choroby wprowadzono pojęcie indeksu glikemicznego (IG). Dieta oparta na IG jest korzystna także dla ludzi zdrowych. IG określa tempo wzrostu stężenia glukozy we krwi po spożyciu porcji danego produktu. Produkty o wysokim IG prowadzą do gwałtownego wzrostu poziomu glukozy wywołującego w odpowiedzi duży wyrzut insuliny, co jest niekorzystne dla organizmu. Skutkuje to wzrostem apetytu i przyrostem masy ciała. Truskawki zalicza się do grupy produktów o średnim IG. Należy spożywać nie więcej niż ok. 300 g tych owoców dziennie w kilku porcjach. Pamiętajmy, że owoce oprócz tego, że są źródłem witamin i mikroelementów zawierają cukry. Zjadane w sposób niekontrolowany powodują obciążenie dla naszej trzustki. Jest to szczególnie istotne właśnie dlatego, że zbliża się ,,kampania truskawkowa” i na wielu stołach będzie królował ten ulubiony owoc. Warto więc pamiętać, że nadmierne spożywanie owoców może spowodować wzrost poziomu cukru w osoczu. @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl farmacja praktyczna 6/2013 31 nauka Dobra opieka nad pacjentem chorym na cukrzycę rozmawiała: Anna Dąbrowska redaktor naczelna Farmacji Praktycznej Jak może wyglądać opieka nad osobami chorymi przewlekle, między innymi na cukrzycę? Czy to prawda, że dobra opieka farmaceutyczna nie musi oznaczać dodatkowych kosztów? Rozmawiamy z dr. n. farm. Markiem Jędrzejczakiem wiceprezesem Naczelnej Rady Aptekarskiej. O Farmaceuta może zapobiec przerwaniu przez pacjenta terapii a tym samym uratować jego zdrowie lub nawet życie 32 farmacja praktyczna 6/2013 pieka farmaceutyczna nad osobami chorymi przewlekle, w tym cierpiącymi na cukrzycę, jest bardzo ważna. Prawidłowa współpraca pacjenta, lekarza oraz farmaceuty może sprawić, że leczenie będzie bardziej efektywne. Często to farmaceuta jest osobą, która może zapobiec tak niebezpiecznemu zaprzestaniu terapii. Jaki jest Pana zdaniem idealny model opieki? Nie musimy sami wymyślać modelu opieki nad osobami przewlekle chorymi. Są już gotowe, dobre wzorce na Zachodzie. Jest wiele ciekawych rozwiązań funkcjonujących w krajach europejskich, które moglibyśmy zaadaptować do polskich warunków. W idealnym systemie opieka nad pacjentem odbywa się w trójkącie. Współpracują: pacjent, farmaceuta i lekarz. Wszystkie trzy ogniwa są bardzo istotne. Pacjent współpracuje z lekarzem, aby nauczyć się, jak najlepiej kontrolować swoją chorobę i rozumieć ją najpełniej. Ważne jest przekonanie pacjenta o zasadności podtrzymywania długotrwałej terapii. To wtedy mamy największą szansę, że pacjent będzie się stosował do zaleceń. System wsparcia obejmuje także farmaceutę. To osoba specjalnie przygotowana do świadczenia opieki farmaceutycznej nad pacjentem przewlekle chorym, na przykład na cukrzycę. Rola farmaceuty w tym trójkącie jest ogromna, bo to farmaceuta często jest osobą, która zna pacjenta dobrze i to czasami od wielu lat. Co jeszcze jest ważne? Ważne są jasne zasady i to, żeby system był oparty na klarownych procedurach postępowania, a nie na wyczuciu. Na Zachodzie pacjent prowadzi na przykład dzienniczek, ma specjalne karty z zaleceniami i prostymi, jasno sformułowanymi informacjami. Wie, przy jakich konkretnie objawach ma zgłosić się do farmaceuty, z jakimi objawami powinien niezwłocznie zgłosić się do lekarza, a w jakich sytuacjach pacjent może sobie poradzić sam. Dlaczego opisany przez Pana system opieki jest taki ważny? Po pierwsze, oczywiście chodzi o zdrowie pacjenta przewlekle chorego. Pamiętajmy, że to farmaceuta może zaobserować, że pacjent stosuje leki nieregularnie, lub samowolnie je odstawia. To farmaceuta może ostrzec pacjenta przed gwałtownym odstawieniem insuliny tłumacząc, że niebezpieczne skutki mogą pojawić się niespodziewanie, klika dni później, kiedy np. pacjent będzie sam w domu. Po drugie, nie zapominajmy, że chodzi o koszty leczenia. Pacjent stosujący się do zaleceń, przepraszam za wyrażenie, kosztuje dużo mniej, niż taki z powikłaniami. Dużo taniej jest monitorować leczenie cukrzycy niż potem leczyć retinopatię czy poważne powikłania chirurgiczne. Pacjent, który nie zna swojej choroby i nie jest prawidłowo zmotywowany do leczenia, w końcu wyląduje na oddziale w stanie zagrożenia zdrowia lub życia. Dlatego edukacja pacjenta jest tak ważnym elementem leczenia. www.farmacjapraktyczna.pl nauka W leczeniu cukrzycy współpraca z farmaceutą jest bardzo ważna jedynie prawnie, ale przecież także etycznie i moralnie. I dlatego tak duży nacisk powinien być położony na prawidłową opiekę farmaceutyczną. Jaka w takim razie jest rola farmaceuty? Proszę zwrócić uwagę na to, co pokazują badania – w krajach rozwiniętych dziennie lekarzy odwiedza 5 mln osób, a do apteki przychodzi 25 mln! Proszę zobaczyć, jaka jest dysproporcja! To farmaceuta jest zwykle pierwszą osobą, która ma kontakt z pacjentem i może go skierować do lekarza lub wręcz przeciwnie, pokazać, że pacjent może poradzić sobie z pewnymi problemami sam. Kiedy na przykład pacjent nie umie sobie sam prawidłowo zbadać glikemii, to farmaceuta może go tego nauczyć. W takich sytuacjach nie ma konieczności wizyty lekarskiej. Dzięki czemu globalne koszty leczenia są dużo niższe, bo pacjenci nie chodzą do lekarza bez potrzeby. To także farmaceuta może edukować pacjenta na temat niebezpieczeństwa zaprzestania terapii. Pamiętajmy, że przewlekle chory pacjent często pojawia się w aptece regularnie, latami. Farmaceuta go więc zna i jest w stanie zaobserwować nagłe zmiany stanu pacjenta i w porę wyłapać niebezpieczne objawy. Jeśli np. zaobserwujemy, że przy poprzedniej wizycie pacjent kasłał, następnym razem możemy go zapytać, czy dolegliwość minęła. Wtedy jest szansa na odpowiedno wczesną reakcję ze strony systemu zdrowia. Pamiętajmy, że jest coś takiego jak odpowiedzialność faramaceuty. Ważne jest poczucie, że się za pacjenta w jakiś sposób odpowiada, niekoniecznie Często uważa się, że dobra opieka farmaceutyczna to dodatkowe koszty i poświęcanie pacjentowi dużej ilości czasu. Niekoniecznie. Zwykle wystarczy po prostu myśleć o swoich stałych pacjentach. Jeśli ktoś przychodzi do mnie latami, jestem w stanie przewidzieć, kiedy i po jakie leki wróci. Dlatego zawsze staram się je mieć, tak, aby były dostępne od razu, bez konieczności czekania. Podam przykład: mieliśmy kiedyś pacjenta chorego na Alzheimera, któremu rozdzielaliśmy leki do opisanych porami dnia i dniami tygodnia woreczków. Tak, aby pacjent wiedział co, i kiedy ma przyjąć. Ważna jest także współpraca lekarza z farmaceutą. Ja mam dobre doświadczenia w tej materii, szczególnie z lekarzami młodymi, otwartymi na rozmowę. Czasem wystarczy jeden telefon do lekarza z informacją, że pacjent w tym samym czasie dostał od lekarza innej specjalności leki wchodzące w interakcje z lekami przyjmowanymi stale. Można także poinformować lekarza o tym, że podejrzewamy zaprzestanie terapii w sytuacji, w której stale przychodzący pacjent nagle zniknął. O pacjenta warto dbać, ponieważ można uratować mu zdrowie i życie. @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl farmacja praktyczna 6/2013 33 REKLAMA nauka Kamica nerkowa autorzy: lek. med. Michał Puszyński dr hab. n. med. Marcin Słojewski Katedra i Klinika Urologii i Onkologii Urologicznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego lek. med. Katarzyna Luterek-Puszyńska Katedra i Klinika Ginekologii Operacyjnej i Onkologii Ginekologicznej Dorosłych i Dziewcząt Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego R yzyko nawrotu kamicy jest duże i sięga 50% – 75% w ciągu 10 – 20 lat. Kliniczne czynniki związane z wysokim ryzykiem nawrotu to: pierwszy epizod kamicy w młodym wieku, czynniki dziedziczne, kamica powstała na podłożu infekcji układu moczowego (struwitowa) oraz kamica wtórna (np. pojawiająca się w przebiegu pierwotnej nadczynności tarczycy). Do powstania kamicy wapniowej przyczynia się zwiększone wydalanie wapnia, szczawianów czy kwasu moczowego oraz zbyt małe wydalanie cytrynianów. Dodatkowymi czynnikami ryzyka są: zmniejszona ilość wydalanego moczu, jego alkalizacja oraz czynniki dietetyczne (zbyt wysokie spożycie białka zwierzęcego, szczawianów, soli kuchennej), anatomiczne (nerka gąbczasta, podkowiasta), ogólnoustrojowe. Dla powstania kamicy struwitowej najważniejszym czynnikiem ryzyka są przewlekłe zakażenia układu moczowego. W przypadku kamicy moczanowej czynnikami sprzyjajacymi rozwojowi są: dna moczanowa, przewlekłe biegunki, odwodnienie, duża zawartość puryn w diecie, łuszczyca. Standardowe leczenie kolki nerkowej polega na działaniu objawowym czy leczeniu przeciwbólowym, rozkurczowym, przeciwzapalnym ułatwiającym wydalenie złogów. Postępowanie diagnostyczne Diagnozowanie polega na wykonaniu badań obrazowych takich jak 34 farmacja praktyczna 6/2013 Kamica nerkowa jest chorobą polegającą na powstawaniu kamieni w nerkach oraz drogach odprowadzających mocz. Dotyka ona ok. 10% populacji krajów rozwiniętych (dwukrotnie częściej dotyczy mężczyzn) i ma charakter nawracający. Ryzyko wystąpienia kamicy wzrasta (do 20-25%) w krajach gorących, gdzie do jej powstania usposabia ekspozycja na słońce (zwiększone wytwarzanie witaminy D) oraz zwiększona utrata płynów przez skórę. Tabela 1: Metody leczenia kamicy nerkowej Metody leczenia kamicy nerkowej Zewnątrzustrojowa litotrypsja falą uderzeniową (ESWL) Złogi o średnicy < 2 cm. Kamica wapniowa, moczanowa, struwitowa Przezskórna Złogi > 2 cm. Kamica cystynowa (zbyt twarda, źle poddająca się ESWL) Ureterorenoskopia (URS) Kamica moczowodowa Przezskórna nefrostomia Pilne przypadki z towarzyszącym zablokowaniem odpływu moczu z nerki i towarzyszącym jej zakażeniem USG jamy brzusznej, RTG jamy brzusznej (stosowane doraźnie w przypadku kolki nerkowej lub podejrzenia kamicy) i w dalszej kolejności, urografii dożylnej lub tomografii komputerowej jamy brzusznej. Dzięki tym badaniom jesteśmy w stanie ocenić położenie, wielkość kamieni oraz czynność wydzielniczą nerek. Pozwala to na zaplanowanie odpowiedniego leczenia. Unikanie suplementacji wapnia. Zmniejszenie podaży szczawianów w pokarmach (ograniczenie w diecie podawania szpinaku, rabarbaru, czekolady, orzechów, truskawek) oraz zmniejszenie suplementacji witaminy C. Zwiększenie podaży potasu w diecie. Profilaktyka nawrotów Leczenie farmakologiczne W zależności od rodzaju kamicy zaleca się między innymi stosowanie leków moczopędnych, alkalizujących, czy inhibitorów ureazy. W zapobieganiu nawrotom kamicy bardzo ważna jest profilaktyka. Farmaceuta może zwrócić uwagę pacjenta na: Prawidłowe nawadnianie. Europejskie Towarzystwo Urologiczne jako jedną z metod profilaktyki zaleca utrzymanie wysokiego poziomu diurezy: 2 - 2,5 l/dobę. Zalecenie ograniczenia przyjmowania białka zwierzęcego i soli kuchennej. Piśmiennictwo: „Wielka Interna Nefrologia” pod red. M. Myśliwca, ss 320; 330, ISBN 978-83-60135-62-4 @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl www.farmacjapraktyczna.pl dermokosmetyki S jak skuteczna ochrona przeciwsłoneczna autor: Monika Pasikowska dr n. biochemicznych N adal wiele osób nie ma wiedzy, jak dużo szkód – łącznie z zachorowaniem na czerniaka, przyspieszeniem starzenia się skóry, wywołaniem nadwrażliwości ma promienie ultrafioletowe, rozszerzeniem drobnych naczyń krwionośnych czy tworzeniem się przebarwień – może spowodować nierozważne korzystanie ze słońca. Dlatego tak ważną rolą, także farmaceutów, jest budowanie świadomości wśród pacjentów i konsumentów znamiennego wpływu kremów ochronnych na skórę. UVA i UVB – za co odpowiadają? Promieniowanie słoneczne jest promieniowaniem elektromagnetycznym i obejmuje następujące typy promieni: P romieniowanie podczerwone (800-3000 nm) – IR, które jest odpowiedzialne za odczuwane przez nas ciepło. wiatło widzialne (400-800 nm) Ś – na ten rodzaj promieniowania reaguje siatkówka naszego oka. Dzięki niemu widzimy kolory. P romieniowanie UV (200-400 nm) – szczególnie szkodliwe dla naszej skóry, które dzieli się na: UVA – wnika głęboko do skóry właściwej. Uszkadza włókna kolagenowe, odpowiadając za szybsze starzenie się skóry. Może wywoływać alergie słoneczne objawiające się zaczerwienieniem, swędzeniem 36 farmacja praktyczna 6/2013 Promieniowanie UV jest niezbędne do życia. Stymuluje powstawanie w organizmie witaminy D, tak ważnej dla jego funkcjonowania. Jednak słońce potrafi przynieść także nieprzyjemne skutki, takie jak przyspieszenie fotostarzenia się skóry oraz zwiększenie ryzyka pojawienia się czerniaka. Przed niekorzystnym wpływem słońca warto się zabezpieczać przez kompleksową ochronę skutecznymi i komfortowymi w stosowaniu dermokosmetykami ochronnymi z linii Pharmaceris S. oraz wysypką. UVA stanowi 95% promieniowania docierającego do Ziemi. UVB – działa na nasz naskórek, wywołując opaleniznę. Powoduje oparzenia słoneczne i rumień. UVC – praktycznie nie dociera do powierzchni Ziemi. Fototypy i wytwarzanie melaniny Opalenizna to reakcja obronna skóry na promienie ultrafioletowe. Zmiana barwy skóry powstaje w następstwie uaktywnienia melanocytów (komórek skóry produkujących melaninę) pod wpływem UV. Każdy człowiek ma zakodowaną genetycznie liczbę melanocytów. Jednak kolor cery nie jest zdeterminowany ilością melanocytów, a ich aktywnością, sposobem wytwarzania i rodzajem barwnika. Aby precyzyjnie przygotować się do sezonu letniego i skutecznie chronić skórę przed promieniowaniem UVA/UVB warto poznać swój fototyp skóry. Jak przebiega proces fotostarzenia się skóry? Wpływ uszkadzających czynników środowiska objawia się przede wszystkim przedwczesnym starzeniem się skóry, najbardziej widocznym w miejscach eksponowanych na przewlekłe działanie promieniowania ultrafioletowego – na skórze twarzy i rąk. W tych obszarach aż 80% wszystkich zmian wywoływanych jest przez UV. Aby uniknąć przedwcześnie występujących objawów starzenia się skóry warto odpowiednio ochronić skórę przed szkodliwym promieniowaniem UV poprzez specjalistyczne preparaty zawierające filtry ochronne. Zmiany charakterystyczne dla procesu starzenia zewnątrzpochodnego w skórze wywołane Najczęściej występujące fototypy skóry w Polsce: FOTOTYP Kolor skóry Kolor włosów Opalenizna, reakcja na ekspozycję 0 bladoróżowy białe nigdy się nie opala I bardzo jasny rude prawie nigdy się nie opala II jasny jasny blond jasnobrązowa III jasnobrązowy ciemny blond lub brązowe brązowa IV brązowy, oliwkowy ciemnobrązowe złocisto ciemna V ciemny ciemnobrązowe brązowa VI bardzo ciemny czarny ciemna www.farmacjapraktyczna.pl dermokosmetyki są bezpośrednim działaniem promieni UVA i UVB oraz ich działaniem pośrednim związanym z wywołaniem reakcji zapalnej w komórkach skóry. Promienie UVA odgrywają dużą rolę w powstawaniu słonecznych zmian degeneracyjnych tkanki łącznej, niszczą kolagen, sprzyjają powstawaniu dermatoz i nowotworów skóry. Mogą też – podobnie jak promienie podczerwone – doprowadzać do uszkodzenia naczyń włosowatych i zaburzeń ukrwienia skóry. Promienie UVB są odpowiedzialne za rumień słoneczny i poparzenia skóry oraz odgrywają decydującą rolę w powstawaniu zmian przednowotworowych i nowotworów skóry (mają działanie mutagenne). Około 10% promieni UVB przenika do skóry właściwej, uszkadzając włókna podporowe. Promienie UVB stymulują w naskórku wydzielanie interleukiny 1 (IL-1) pośredniczącej w powstawaniu reakcji zapalnej. W skórze właściwej dochodzi do zwiększonej syntezy i wzrostu aktywności metaloproteinaz rozkładających włókna kolagenowe, co doprowadza do zmniejszenia gęstości i utraty właściwości tkanki podporowej skóry. Najbardziej charakterystycznym objawem histologicznym przewlekłego działania promieniowania UV na skórę jest zjawisko elastozy (elastosis), definiowane jako nagromadzenie w skórze właściwej nieprawidłowych włókien elastylowych. Zjawisko to nie występuje w skórze chronionej, nawet u osób starszych. Jak niwelować skutki działania UV? Negatywne skutki nadmiernego opalania można zniwelować tylko do pewnego stopnia. Do zalecanych działań należy profilaktyka, czyli działanie „przed”. Systematyczna ochrona skóry i jej prawidłowa pielęgnacja mogą sprawić, że stan skóry może ulec znacznej poprawie. Zawarte w recepturach kosmetyków filtry, substancje aktywne, takie jak enzymy naprawiające uszkodzenia, substancje ochronne (np. antyoksydanty) mogą sprawić, że uszkodzeń będzie mniej, a już obecne szybko zostaną naprawione. Dobry i bezpieczny krem powinien być dodatkowo wodoodporny, bezzapachowy, a także zawierać składniki pielęgnacyjne, chroniące przed przesuszeniem skóry. Dlatego niektóre z preparatów ochronnych wzbogacone są o drogocenne składniki pielęgnacyjne (takie jak masło Shea, alantoina, witamina E, Lactil®), które dodatkowo poprawiają kondycję skóry odżywiając i regenerując naskórek. Kod filtrów Pharmaceris S to linia sprawdzonych i skutecznych dermokosmetyków ochronnych, opracowanych zgodnie z zaleceniami Komisji Europejskiej, która w 2006 r. rekomendowała wszystkim krajom UE ujednolicenie systemu oznaczeń kremów z filtrami. Zgodnie z tymi wskazówkami kosmetyki do opalania dzielą się na 4 poziomy ochrony. Niska ochrona: faktory 6 i 10 (kremy do opalania nie mogą zawierać SPF niższego niż 6 – te są zarezerwowane np. dla samoopalaczy). Średnia ochrona: faktory 15, 20 i 25. Wysoka ochrona: faktory 30 i 50 oraz bardzo wysoka ochrona – faktor 50+ (zatrzymuje on ok. 98% promieniowania UV). Na kremach nie ma informacji o wysokości faktora UVA (nie ma jednolitych standardów jego wyznaczania), ale zgodnie z zaleceniami europejskimi powinien on stanowić 1/3 filtrów w kosmetyku. Co oznacza SPF? Sun Protection Factor to międzynarodowy wskaźnik określający wysokość ochrony przed UVB, które są odpowiedzialne za pojawienie się rumienia. SPF oznacza, jak długo można przebywać na słońcu po aplikacji dermokosmetyku, aby nie narazić się na poparzenie słoneczne. Wylicza się go w następujący sposób: 15 minut x wysokość SPF (np. 15) = 225 minut. 15 minut to czas uznany za potrzebny do wniknięcia w skórę tzw. „minimalnej dawki rumieniowej” (MED Minimal Erythemal Dose) wywołującej zaczerwienienie skóry. Trzeba jednak pamiętać, że wysokość SPF wylicza się uwzględniając zastosowanie 2 mg kremu na 1 cm2. Wysoka ochrona z Pharmaceris S Gama Pharmaceris S to preparaty o najwyższych filtrach, z których bezpiecznie mogą korzystać także osoby o skórze delikatnej, wrażliwej i problemowej. Zostały stworzone przez naukowców z Centrum Naukowo-Badawczego Dr Irena Eris. Zawierają specjalny system fotostabilnych filtrów UVA i UVB, o podwójnym mechanizmie działania anty-UV (odbijania i pochłaniania promieni słonecznych) dla zapewnienia skutecznej i wysokiej ochrony przed intensywnym nasłonecz- nieniem i jego niekorzystnymi skutkami. Preparaty z serii Pharmaceris S nie zawierają alergenów, barwników oraz substancji zapachowych. Na nadchodzący sezon Pharmaceris S proponuje następujące produkty: Hydrolipidowy ochronny krem do twarzy SPF 50+, dostosowany również do potrzeb skóry dzieci i niemowląt powyżej 6. miesiąca życia. Zapewnia ponad 98% ochronę anty-UV oraz minmalizuje ryzyko powstawania zmian barwnikowych i przebarwień. Zawarty w nim dwutlenek tytanu zapobiega fotostarzeniu i reakcjom fotouczulającym – minimalizując ryzyko powstawania podrażnień. Masło Shea łagodzi i odżywia naskórek oraz zapobiega jego przesuszeniu. Nawilżający krem ochronny do twarzy SPF 30 zapewniający ochronę anty-UV na poziomie 96%. Zawiera odżywcze masło Shea oraz alantoninę o właściwościach łagodzących. Polecany również do stosowania przy leczeniu dermatologicznym oraz po zabiegach medycyny estetycznej w celu ochrony skóry przed przebarwieniami. Wodoodporny, szybko się wchłania, nie pozostawia na skórze lepkiej warstwy. Przywraca skórze elastyczność, gładkość i aksamitną miękkość. Hydrolipidowy ochronny balsam do ciała SPF 50+ dzięki fotostablinym filtrom zapewnia ochronę anty-UV i uzupełnia niedobory lipidów. Głęboko nawilża i odżywia skórę, zabezpieczając farmacja praktyczna 6/2013 37 REKLAMA dermokosmetyki naskórek przed nadmiernym wysuszeniem. Witamina E przyspiesza odnowę naskórka oraz chroni przed fotostarzeniem. Alantoina koi i łagodzi podrażnienia powstałe w wyniku ekspozycji skóry na słońce. Preparat jest wodoodporny – dostosowany do potrzeb osób aktywnych. przynosi natychmiastową ulgę skórze, działa jak kojący kompres. Wzbogacony o innowacyjny kompleks nawilżający oraz alantoinę zmniejsza rumień słoneczny, zapewniając delikatne uczucie chłodu i ukojenia. Delikatny balsam brązujący do ciała Nawilżająca emulsja ochronna do ciała SPF 30 zapewnia skuteczną i wysoką ochronę przed intensywnym nasłonecznieniem i jego niekorzystnymi skutkami oraz minimalizuje ryzyko powstawania zmian barwnikowych i przebarwień. Nawilża i odżywia skórę, zabezpieczając naskórek przed nadmiernym wysuszeniem. Koi podrażnienia powstałe w wyniku ekspozycji skóry na słońce. Preparat wodoodporny – dostosowany do potrzeb osób aktywnych. Szybko się wchłania i nie pozostawia na skórze tłustej warstwy. Ochrona najmłodszych Skóra dzieci wymaga szczególnej ochrony, bo do 3. roku życia jest pozbawiona naturalnej odporności na słońce, a jej poparzenie zwiększa ryzyko pojawienia się w przyszłości czerniaka. Pharmaceris S proponuje dla najmłodszych od 6. miesiąca życia dwa kremy do twarzy i ciała: SPF 30 oraz SPF 50+. Są wodoodporne, szybko się wchłaniają, nie pozostawiając na skórze lepkiej warstwy, co zapewnia komfort aplikacji i stosowania. Nie tylko skutecznie chronią skórę maluchów przed słońcem, ale też intensywnie ją pielęgnują. Kremy zawierają też więcej filtrów UVA niż ilość zalecana przez KE. Zostały przebadane klinicznie i dermatologicznie, otrzymały pozytywną opinię Instytutu Matki i Dziecka. Są to: Krem ochronny na słońce do twarzy i ciała SPF 50+ dla niemowląt i dzieci. Zawarty w kremie olej z passiflory, łagodzi podrażnienia oraz niweluje negatywny wpływ czynników zewnętrznych. Kwas foliowy dodatkowo chroni komórki skóry przed uszkodzeniami wywołanymi promieniowaniem UV. Olejowy ekstrakt ze „złotej” algi zapewnia odpowiednie nawilżenie skóry, zapobiegając przesuszeniom i nadmiernej utracie wody z naskórka. Jest wodoodporny, szybko się wchłania, nie pozostawia tłustej i lepkiej warstwy. Krem ochronny na słońce do twarzy i ciała SPF 30 dla niemowląt i dzieci Zawiera fotostabilne filtry UVA i UVB oraz odżywcze masło Shea, które długotrwale nawilża skórę, zapobiegając 38 farmacja praktyczna 6/2013 przesuszeniom, a także kojącą i łagodzącą podrażnienia alantoinę. Ma wodoodporną formułę, szybko wchłaniającą. Nie pozostawia tłustej i lepkiej warstwy. Dla dzieci poniżej 6. miesiąca życia, a także dla osób ze skórą nadwrażliwą, podatną na alergię na słońce i filtry chemiczne polecane jest stosowanie delikatnego kremu barierowego, polecanego przez cały rok, dla noworodków, niemowląt i dzieci – od chwili narodzin z serii Pharmaceris B. Bezpieczny krem ochronny SPF 50+ oparty na 100% filtrach mineralnych odbija i rozprasza promienie słoneczne zapewniając bardzo wysoką ochronę skóry przed intensywnym nasłonecznieniem i jego niekorzystnymi skutkami. Tworzy na powierzchni skóry ekran mineralny. Minimalizuje powstawanie uszkodzeń i poparzeń słonecznych. Krem w znacznym stopniu neutralizuje wolne rodniki odpowiedzialne za reakcje fotouczulające i hamuje skłonności do alergii, podrażnień, świądu oraz wyprysków słonecznych. Higroskopijne cząsteczki wspomagają regenerację naskórka, likwidują objawy ściągnięcia i napięcia skóry oraz chronią ją przed wysuszeniem. Dodatkowo, gamę Pharmaceris S uzupełniają: SOS łagodzący preparat z D-pantenolem po przedawkowaniu słońca. Pole- cany dla skóry podrażnionej w wyniku opalania i przedawkowania słońca, a także przy leczeniu dermatologicznym oraz po zabiegach medycyny estetycznej w celu ukojenia i złagodzenia podrażnień skóry. Preparat pozwoli cieszyć się ładną opalenizną osobom o delikatnej, wrażliwej lub problemowej skórze, która nie może być eksponowana na słońce. Balsam wzmacnia naturalny kolor skóry, nadając stopniowo efekt równomiernej i zdrowej opalenizny bez narażania skóry na szkodliwe działanie promieni słonecznych. Zawarty w recepturze innowacyjny kompleks substancji aktywnych Lactil® intensywnie nawilża i odżywia skórę. Preparat jest przyjemny w użyciu, nie pozostawia na skórze smug i lepkiej warstwy. Nie brudzi ubrań. Jak stosować kremy ochronne? Bardzo ważna jest ilość oraz częstotliwość aplikacji kosmetyku. Warto nakładać go 20 – 30 minut przed ekspozycją na słońce, w postaci grubej warstwy, najlepiej w ilości ok. 2 mg/cm2. Preparaty wodoodporne po kontakcie z wodą tracą część swoich właściwości ochronnych, dlatego potrzebna jest ich kilkukrotna aplikacja podczas ekspozycji na słońce. Wysokość współczynnika chroniącego przed promieniowaniem należy dostosować do typu skóry oraz do tego, czy skóra wcześniej była już eksponowana na słońce. Szczególnej ochrony wymaga bardzo jasna karnacja oraz skóra dzieci. Dlaczego kremy z apteki? Najczęściej po specjalistyczne kremy ochronne do aptek trafiają osoby ze skórą wrażliwą, rodzice małych dzieci oraz bardziej wyedukowani „plażowicze”. Warto uświadamiać pacjentom jakie korzyści niesie ze sobą rozsądne stosowanie ochrony anty-UV – zarówno w kontekście młodości skóry, jak i jej zdrowia. A także warto uświadomić, że dzięki takim dermokosmetykom, jak Pharmaceris S, ochrona przed słońcem jest również połączona z pielęgnacją. Bardzo ważna – dla wczesnego wykrycia i wyleczenia czerniaka – jest też regularna kontrola znamion. @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl www.farmacjapraktyczna.pl dermokosmetyki farmacja praktyczna 5/2013 39 Powrót do przeszłości uczestniczka metamorfoz, pani Katarzyna Słowik, farmaceutka z Katowic, została przeniesiona w czasie o kilka dekad wstecz... oczywiście chodzi o modę! Makijaż Sergiusz Osmański, wizażysta Pani Kasia przeszła diametralną przemianę, ponieważ mocno skróciła włosy. Zaproponowaliśmy więc make-up, który dodatkowo świetnie podkreślił piękne brązowe oczy. Wykonaliśmy brązowy makijaż w stylu smoky eye, a tęczówkę podkreśliliśmy zielono-srebrnym cieniem, który przepięknie wydobył koloryt oka. Kości policzkowe zostały wymodelowane bronzerem i różem z odrobiną rozświetlacza. Usta pozostawiliśmy naturalne, aby na pierwszym planie pozostawały oczy. Fryzura Tomasz Burkacki, fryzjer Pani Kasia miała długie, ciemne, matowe włosy, co nieco pozbawiało je wyrazu. Dlatego po pierwsze pogłębiliśmy i nasyciliśmy ich kolor. Następnie skróciliśmy je do długości, która najbardziej sprzyja proporcjom całej sylwetki. Twarz naszej bohaterki nabrała odpowiednich proporcji dzięki graficznej grzywce. Można ją wykorzystać w każdej stylizacji. Nawet, gdy włosy zwiążemy w kucyk, grzywka będzie doskonałym wykończeniem fryzury, bez konieczności odsłonięcia całej twarzy. Sesja Julia Dunin, fotograf Metamorfoza Pani Kasi okazała się strzałem w dziesiątkę – dodała jej energii i ośmieliła do pozowania. Pani Kasia świetnie bawiła się przed obiektywem i nie bała się eksperymentować z mimiką, dlatego zdjęcia portretowe są moimi ulubionymi z tej sesji. Pani Kasia przed metamorfozą KONKURS! Metamorfozy Modny makija¿ z PIR/086/02-2011 Nowa fryzura Na samą myśl o Metamorfozie na mojej twarzy pojawia (pod okiem fryzjera gwiazd Sesja zdjêciowa – Tomasza Burkackiego) się szeroki uśmiech. To był wspaniale spędzony czas w otoczeniu sympatycznych i niezwykle przyjaznych ludzi. Dzięki wspaniałemu sztabowi specjalistów poczułam się jak gwiazda rodem z hollywoodzkiego filmu, za co bardzo serdecznie im dziękuję. Dzięki nim otrzymałam nie tylko nową fryzurę, Relaksuj¹ce wskazówki Wygraj dobrego makijażu pomysł na strój, ale przede zabiegi w SPA pobyt wi SPA! wszystkim wiarę we własne piękno. Metamorfoza była dla mnie Spośród nades³anych zg³oszeñ wy³onimy 5 pañ, wielką przygodą, błogo spędzonym czasem w spa a także cenną które wezm¹ udzia³ w niezapomnianej lekcją stylu, którą zapamiętam całeOssa. życie. W trakcie tych metamorfozie w SPA, wna hotelu szalonych 3 dni zarówno ekipa Metamorfoz jak i opiekunowie okazali nam wiele sympatii i świetnie dbali o nasze rewelacyjne samopoczucie. Bardzo dziękuję za niezapomnianą przygodę! Kasia Słowik 11PH010_kupon_konkursowy_148x105_v4.indd 1 Ekipa Metamorfoz: Tomasz Burkacki fryzjer www.hairmaster.pl Sergiusz Osmański wizażysta Julia Dunin fotograf 11-02-24 14:01 życie jest piękne REKLAMA autor: Adam Chowański stylista W stylu lat 60-tych... Uczestniczka Metamorfoz, pani Katarzyna Słowik została przeniesiona w czasie do lat 60. Charakterystyczna krótka fryzura dodała stylizacji lekkości i młodzieńczego wyglądu. Podobnie jak soczyście zielona, rozkloszowana sukienka. P ani Katarzyna może poszczycić się proporcjonalną budową ciała, typu „klepsydra”. W takim przypadku stylizacja powinna uwydatniać idealne proporcje. Krój zielonej sukienki skutecznie modeluje talię, z kolei kontrastowy pasek akcentuje wcięcie. Pamiętajmy, że przy doborze paska kierujemy się prostą zasadą: im 42 farmacja praktyczna 6/2013 krótsza talia, tym cieńszy pasek. Dekolt „karo” jednocześnie eksponuje piękną linię biustu, jak i wyrównuje proporcje pomiędzy górą, a rozłożystym dołem sukienki. Dekolt V mógłby znacznie zwęzić ramiona, przez co całościowy odbiór byłby zaburzony. Uzupełnieniem stroju są elementy nawiązujące do stylu lat 60 – geometryczna bransoletka i sandały na koturnie. Nie bez znaczenia jest srebrzysty wisiorek, który współgra z chłodnym typem urody naszej modelki. @ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl www.farmacjapraktyczna.pl Zdjęcia: Julia Dunin, mat. prasowe Reserved, House Fasony polecane paniom o sylwetce typu „klepsydra” mieszanki apteczne Ziołowe mieszanki – naturalna recepta na zdrowe nogi autor: lek. med. Ireneusz Dulny internista, specjalista medycyny morskiej i tropikalnej N ogi są bardzo narażone na wszelkiego rodzaju kontuzje i uszkodzenia. Co więcej, również nasze złe nawyki niekorzystnie wpływają na ich kondycję. Wiele kobiet cierpi na dolegliwości układu krążenia – zwłaszcza dolegliwości żylne nóg. Pojawiają się na nich szpecące pajączki, doskwiera opuchlizna, uczucie ciężkości, a w najgorszym wypadku tworzą się żylaki. Nie oznacza to jednak, że nie można im przeciwdziałać. O zdrowe i piękne nogi warto zawalczyć! Na początkowym etapie naszą uwagę powinno zwrócić uczucie ciężkości nóg (zwłaszcza w godzinach wieczornych). Pojawić się mogą również tzw. pajączki i żyły REKLAMA Robi się coraz cieplej. W związku z tym chętniej wyciągamy z szafy krótsze sukienki, spódniczki czy szorty. Właśnie teraz powinnyśmy poświęcić więcej uwagi naszym nogom, tak aby wyglądały zdrowo i ponętnie. siateczkowate. Sygnałem rozwijających się żylaków są pojawiające się obrzęki wokół kostek, potem również obrzęki całego podudzia. W zaawansowanym stadium choroby, widoczne są zmiany skórne: przebarwienia, wypryski, stwardnienia czy też nawet owrzodzenia. Pojawienie się żylaków może być spowodowane czynnikami genetycznymi, siedzącym lub stojącym trybem pracy, przyjmowanymi lekami (np. hormonalnymi), chorobami układu krwionośnego, nieprawidłową dietą czy brakiem ruchu. Oto kilka praktycznych rad, jak zadbać o zdrowe i piękne nogi: Ruch jest bardzo istotnym czynnikiem profilaktycznym. Długotrwałe stanie lub siedzenie nie wpływa dobrze na krwiobieg. Również częste zakładanie nogi na nogę, może mieć niekorzystny wpływ na stan żył. W trakcie ruchu skurcze mięśni nóg pobudzają krążenie żylne, przepychając krew w kierunku serca. Pamiętajmy więc o spacerach, a teraz również o wycieczkach rowerowych. Unoszenie kończyn dolnych podczas siedzenia, lub spanie z poduszką pod nogami. K ąpiele nóg w chłodnej wodzie. Obkurczają one naczynia krwionośne, a także ujędrniają skórę. Należy dbać o zachowanie właściwej masy ciała i nie dopuszczać do nadwagi czy otyłości. Dietę warto uzupełnić o błonnik: jego spożywanie zapobiega zaparciom, które zwiększają ucisk brzuszny i mogą powodować przeciążenie układu żylnego. Warto rozważyć także kompresoterapię: znajdują w niej zastosowanie między innymi różne rodzaje pończoch czy rajstop uciskowych. W profilaktyce sprawdzają się również naturalne rozwiązania, jak zioła, czy też niektóre z witamin np.: Wyciąg z pestek winogron (Vitis vinifera L.) Procyjanidyny zawarte w winogronach są związkami oddziaływującymi na naczynia krwionośne poprzez swą aktywność przeciwutleniającą. W pestkach winogron występują także substancje zapobiegające zabu- 44 farmacja praktyczna 6/2013 www.farmacjapraktyczna.pl mieszanki apteczne rzeniom naczyniowo-sercowym. Ponadto wykazują one znamienną statystycznie aktywność przeciwagregacyjną płytek. Procyjanidyny z nasion winogron pomagają zapobiegać zaburzeniom naczyniowym. Bioflawonoidy działają przeciwzapalnie, są silnymi przeciwutleniaczami i chronią układ krążenia. Ekstrakt z nasion czerwonych winogron z wysoką zawartością substancji biologicznie aktywnych pomaga chronić błony komórkowe naczyń krwionośnych przed wolnymi rodnikami. Liście czerwonej winorośli (Vitis vinifera) Zawierają roślinne substancje aktywne mające zdolność wzmacniania tkanki łącznej. Składniki zawarte w liściach czerwonych winogron powodują zmniejszanie się opuchlizny w obrębie stóp i kończyn oraz koją ból wspomagając w znaczącym stopniu procesy regeneracyjne. REKLAMA Liście pokrzywy (Folium urticae) Zawierają w swoim składzie znaczne ilości chlorofilu, karoten, ksantofile, protoporfiryny, witaminę C. Poza tym w liściach pokrzywy znajdziemy sole mineralne, w tym szczególnie dużo potasu, wapnia, żelaza, fosforu. Liście pokrzywy zawierają także witaminę K, B2, kwas krzemowy i pantotenowy, ślady olejku eterycznego (antofenu). Pokrzywa wspomaga w związku z tym krążenie żylne oraz pomaga w utrzymaniu prawidłowych funkcji żył. Przyczynia się także do eliminacji wody z organizmu a przez to do zmniejszenia uczucia ciężkości nóg. Pokrzywa zalecana jest mię- dzy innymi przy cierpnięciu kończyn. – podstawowego składnika tkanki łącznej i tkanki chrzęstnej, co jest istotne do zachowania sprężystości ścianek naczyń krwionośnych. Ponad- to ma też działanie przeciwutleniające, to znaczy chroni komórki przed szkodliwym działaniem wolnych rodników ma więc korzystne działanie również na naczynia krwionośne. Ważną funkcją tej witaminy jest jej działanie uszczelniające naczynia krwionośne, co zapobiega powstawaniu drobnych wylewów. Marzenie o ładnych, zdrowych nogach nie jest utopią jeśli zaczniemy o nie dbać już od zaraz. Odwdzięczą się nam pięknym wyglądem, a opuchlizna i ciężkość nóg znikną. @ Witamina C (Acidum ascorbicum) Wśród ogromnej liczby funkcji jaką spełnia, witamina C jest niezbędna do tworzenia kolagenu Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl kuchnia farmaceutyczna Moje pyszne gotowanie Aleksandra Dulna Pasjonatka pysznego gotowania. Od dzieciństwa zafascynowana ciekawą i smaczną kuchnią opartą na tradycjach rodzinnych. Jak przyznaje, podstawą jej potraw są składniki najwyższej jakości. Drodzy Farmaceuci! Wraz z tak długo oczekiwanym latem mamy szansę rozwinąć nasze możliwości w prawdziwej polskiej kuchni. Uroku letniej kuchni dodadzą nasze wspaniałe warzywa. Moja dzisiejsza propozycja to botwinka i gołąbki w nowej odsłonie. Zachęcam do wypróbowania zamieszczonych przeze mnie propozycji. Gołąbki w nowej odsłonie Składniki (na 4 porcje): jedna młoda kapusta na gołąbki; szklanka sypkiej kaszy gryczanej; 60 dkg mięsa wieprzowego mielonego (łopatka, karkówka lub szynka); pęczek koperku; pęczek zielonej pietruszki; szklanka kaszy pęczak (gruby); biała część pora; pół kilograma grzybów (mrożone prawdziwki lub podgrzybki ewentualnie pieczarki); pieprz grubo mielony; ziele angielskie; liść laurowy. Chłodnik Składniki: włoszczyzna; kawałek mięsa na rosół; pęczek botwinki; szklanka kwaśnej śmietany; 150 ml kefiru; pęczek rzodkiewki, 1 zielony ogórek; pęczek szczypiorku; 1 jajko. Przygotowanie: Gotujemy szklankę kaszy gryczanej i dwie szklanki wody. Potem kaszę prażymy w piekarniku przez 1 godzinę. Po uprażeniu dodajemy przesmażoną białą część pora, przesmażone i pokrojone w kostkę grzyby plus pęczek pokrojonej zielonej pietruszki i świeży pieprz. Kapustę zaparzamy (od momentu zagotowania gotujemy liście 5-7 min.) następnie ją studzimy. Farsz zawijamy w liście. Potem podsmażamy gołąbki na maśle. Następnie wkładamy do garnka i dusimy w rozgrzanym piekarniku około 1 godziny. Dodajemy pomidory lub koncentrat pomidorowy i śmietanę do powstałego sosu. Przygotowanie: Do 0,5 litra wody dodajemy mięso cielęce i włoszczyznę. Gotujemy wywar rosołowy na małym ogniu, dołączamy umytą i pokrojoną botwinę. Solimy, dodajemy kilka kropel cytryny i łyżkę cukru. Tak powstały wywar studzimy, wyjmujemy mięso i włoszczyznę. Potem łączymy z kefirem i śmietaną (kwaśną). Następnie chłodzimy w lodówce, kroimy rzodkiewkę, ogórka, szczypior i jajko na twardo. Na końcu dodajemy do chłodnej zupy. 46 farmacja praktyczna 6/2013 www.farmacjapraktyczna.pl kuchnia farmaceutyczna Bordeaux dzieli od Warszawy ponad 2000 km. Nie o odległość mierzoną w kilometrach jednak chodzi. Mam jednak wrażenie, że zapomnieliśmy o bordeaux i że mentalnie wino to jest od nas bardzo daleko. Jak daleko do Bordeaux? li tylko winem stając się raczej produktem luksusowym. Ponieważ jednak każdy produkt, w tym wino, wart jest tyle, ile ktoś gotów jest zań zapłacić, dyskusji czy to naprawdę najlepsze wina świata lepiej w ogóle nie zaczynać. Jeśli zatem przypadkiem nie mamy wolnych 1156 zł na, wyjątkowo skromnie wycenione, Châteaux Margaux 2012 (odbiór za dwa lata, wtedy też trzeba będzie dopłacić VAT) lepiej poszukać czegoś innego. Bordeaux to bowiem nie tylko wielkie i drogie zamki z jednej i supermarketowe zlewki z drugiej strony. W apelacjach takich jak Haut-Médoc, Moulis czy Listrac na Lewym Brzegu oraz w Côtes de Blaye i Côtes de Bourg po północnej stronie Żyrondy, w satelickich AOC St. Émilion, we Fronsac, gdzieniegdzie w Graves – wciąż możemy kupić wina za kilka-kilkanaście euro, które stylem mocno nawiązują do bordoskiej klasyki, nie są może tak długowieczne jak rotszyldy czy petrusy, ale w perspektywie kilku lat powinny sprawiać pijącemu dużo radości, zwłaszcza jeśli popijemy nimi mięso. Nawet dobrze zrobione Bordeaux Supérieur potrafi dać mnóstwo frajdy, jeśli tylko zadamy sobie odrobinę trudu, by znaleźć odpowiednią butelkę. Bordeaux nie trzeba się bać. Tutejsze wina, i owszem, mogą się wydać twardsze, bardziej kwasowe, taniczne i ściągające niż słodziutki, miękki i gładki merlot z Południowej Ameryki. Gdy jednak przyjdzie zestawić wino z jedzeniem, twardość garbników zmięknie wobec protein w mięsie, a wino odkryje przed nami kolejne pokłady aromatów. *** Wino Château Martinon 2009, Bordeaux Supérieur znajdziemy w cenie ok. 33 zł. Jest prostolinijne, dobrze ułożone, dość soczyste, codzienne bordeaux, nieco łagodniejsze od klasyków, dobre dla zaczynających przygodę z regionem. Château du Lort 2010, Bordeaux Superieur; cena ok. 50 zł: świetne, relatywnie lekkie bordeaux o ładnej owocowości, wyraźnej kwasowości, zrównoważone i przydatne zwłaszcza przy lżejszych mięsnych potrawach. Tomasz Prange-Barczyński Fot. K.wellman B ordeaux to najbardziej klasyczny z klasycznych regionów winiarskich Europy. Leży wokół miasta noszącego tę samą nazwę i nawet na francuskie warunki jest ogromny. Jego swoisty kręgosłup stanowią rzeki Garona i Dordogne, które łączą się, by w formie szerokiego estuarium zwanego Żyrondą przez sto kilometrów toczyć wspólnie wody do Atlantyku. To co leży na północ od Żyrondy określa się mianem Prawego Brzegu. To królestwo merlota i cabernet franc, które łatwiej tu dojrzewają. Pośród licznych małych podregionów w tej części Bordeaux nie wolno zapomnieć o apelacjach Pomerol (słynne Château Pétrus) i Saint Émilion. Lewy Brzeg to tereny leżące dalej na południowy zachód i obejmujące region Médoc. Żyronda naniosła tu masy żwiru, które zapewniają specyficzny smak i warunki dojrzewania gronom przede wszystkim odmiany cabernet sauvignon. Na ogół, im bliżej rzeki, tym lepsze winnice. Kluczową częścią Médoc jest podregion Haut-Médoc, bliżej Bordeaux, przede wszystkim zaś cztery gminne apelacje: Margaux, St. Julien, Pauillac i St. Estèphe. Przejażdżka przez nie może być niebezpieczna. Wzdłuż lokalnej szosy D2 koncentracja legendarnych châteaux jest tak wielka, że łatwo zapomnieć o prowadzeniu auta. Co jednak z tego, skoro rok rocznie kwoty, jakie trzeba wydać na butelkę Pauillaka czy Margaux klasy grand cru classé idą w setki, a w szczególnych przypadkach tysiące złotych? Nakręcona przez kupców z Chin i Rosji koniunktura spowodowała w ostatnich latach, że czołowe bordoskie etykiety przestały być Krytyk winiarski i dziennikarz, współzałożyciel i redaktor naczelny „Magazynu WINO”, dwumiesięcznika poświęconego kulturze wina ukazującego się od 2002 r. Od lat prowadzi w Radiu PIN cotygodniową audycję winiarską. Jest autorem podręcznika dla winiarskich profesjonalistów „Zawód: Sommelier”. Sędziuje w konkursach winiarskich, m.in w „Vinitaly” w Weronie, „Best of Riesling” w Niemczech, „Vinagora” w Budapeszcie, czy „Vini da Pesce” w Jesi. Na co dzień prowadzi kursy wiedzy o winie i komentowane degustacje. farmacja praktyczna 6/2013 47 kultura Miłość bez nadziei Helena Bonham Carter i Ralph Fiennes w szczytowej formie. Nowoczesny, zmysłowy i trzymający w napięciu film o trudnej miłości. Porywająca ekranizacja arcydzieła światowej literatury z wielkimi kreacjami gwiazd światowego kina. „Wielkie nadzieje” to adaptacja słynnej powieści Charlesa Dickensa, której scenariusz napisał brytyjski autor bestsellerów David Nicholls . Żyjący w ubóstwie sierota Pip (Jeremy Irvine) niespodziewanie otrzymuje od tajemniczego darczyńcy olbrzymią fortunę. Pieniądze pozwalają mu na całkowitą zmianę życia. Teraz Pip jest bogatym londyńczykiem. Swoją nową pozycję wykorzystuje, by pozyskać względy pięknej arystokratki Estelli (Holliday Grainger), w której potajemnie kochał się od dziecka. Jednak szokująca tajemnica, kryjąca się za bogactwem Pipa, raz jeszcze odmieni jego losy, a także wszystkich, którzy są mu bliscy... „Wielkie nadzieje”, reż. Mike Newell, wyst. Helena Bonham Carter, Ralph Fiennes, Jeremy Irvine. Dystrybucja: Gutek Film. Premiera: czerwiec 2013 dvd mega hit! Baby blues po polsku Reżyserka przebojowych i wielokrotnie nagradzanych „Galerianek”, przedstawia historię niedojrzałej 17-latki, która zostaje matką. „Bejbi blues” to wnikliwy, poruszający, ale też nie pozbawiony humoru, portret pokolenia młodych Polaków. 17-letnia Natalia (Magdalena Berus) urodziła dziecko. Ale to wcale nie była „wpadka”. Natalia ciążę zaplanowała. Razem ze swoim chłopakiem Kubą (Nikodem Rozbicki) próbują podołać obowiązkom rodziców, choć sami jeszcze na dobre nie są dorośli. Natalia chciała mieć dziecko, bo fajnie jest mieć dziecko. Wszystkie młode gwiazdy jak Britney Spears czy Nicole Richie mają dzieci. Ale dlaczego tak naprawdę zdecydowała się na macierzyństwo w tak młodym wieku? Może odpowiedź kryje się w tym, co piszą nastolatki na internetowych forach? „Bejbi blues”, reż. Katarzyna Rosłaniec, wyst. Magdalena Berus, Magdalena Boczarska, Klaudia Bułka, Renata Dancewicz, Katarzyna Figura, Jan Frycz. Dystrybucja: Kino Świat. Osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: BLUES, mają szansę otrzymać film w prezencie. 48 farmacja praktyczna 6/2013 www.farmacjapraktyczna.pl Klasyka: Anna German Dwupłytowy album „40 piosenek Anny German” to wybór spośród zarejestrowanego przed laty repertuaru wokalistki. Znalazły się na nich wszystkie największe przeboje artystki. Każda z płyt była przygotowywana z największą pieczołowitością. „40 piosenek Anny German”, Polskie Nagrania Osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: GERMAN, mają szansę otrzymać płytę w prezencie. Przystojny jazzman Oto szósta płyta uwielbianego na całym świecie kanadyjskiego wokalisty. Jak mówi sam muzyk, „To Be Loved” to opowieść o tym, co w życiu najważniejsze – o miłości, szczęściu, zabawie i smakowitych rzeczach. „To Be Loved”, Michel Buble, Warner Music Poland Osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: LOVED, mają szansę otrzymać płytę w prezencie. Magiczna Turcja Kiedy Joy i Angie spotykają się na balkonie niewielkiego pensjonatu, gdzieś na śródziemnomorskim wybrzeżu Turcji nie przypuszczają, że będzie to początek głębokiej kobiecej przyjaźni i wielkiej miłości do tego kraju. Autentyczna historia dwóch kobiet, które odkrywają tajemnice Turcji. „Romans z Turcją”, Angie Brenner, Joy E. Stocke, Wydawnictwo Lambook Osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: TURCJA, mają szansę otrzymać książkę w prezencie. Rozwiązanie konkursów z nr 4 (64): film DVD „Miłość” Michaela Haeneke (hasło: MIŁOŚĆ): Luiza Łubkowska • płyta „Girl who got away” Dido (hasło: DIDO): Justyna Pankowska • książka „Dowód” Ebena Alexandra (hasło: DOWÓD): Paulina Machowicz • płyta „What a Life” Erin Boheme (hasło: LIFE): Renata Zygmunt • książka „Szklany Zamek” Jeannette Walls (hasło: ZAMEK): Wanda Chmielewska Zapraszamy do udziału w naszych konkursach! Wejdź na stronę: www.farmacjapraktyczna.pl Zabierz dziecko w miasto! REKLAMA kultura Chcesz wiedzieć, dokąd warto wybrać się z młodszym, a gdzie ze starszym dzieckiem? Które kawiarnie mają kącik dla maluchów? Gdzie w weekend odbywa się impreza plenerowa dla najmłodszych? Wejdź na: www.gogaga.pl Matczyna miłość BEST SELLER! Jak wielka jest siła miłości matki? Wzruszająca powieść o tym, jak wielką siłą woli można pokonać największe przeszkody. Megan spuściła córkę z oka zaledwie na kilka sekund. Wydawało się, że nic złego nie ma prawa się zdarzyć. Jednak trzyletnia Emma zniknęła bez śladu. Policyjne śledztwo nie przynosi żadnych rezultatów. Dziewczynka jakby zapadła się pod ziemię. Mijają dni, tygodnie, miesiące... Rodzice i dwie siostry Emmy próbują uporać się z tragedią. Wszyscy stracili już nadzieję. Jedynie Megan nie chce pogodzić się z myślą, że już nigdy nie odzyska dziecka. Zdaje się jej, że widzi córkę w kolejce w supermarkecie, na placu zabaw, na ulicy. I za każdym razem przeżywa rozczarowanie, gdy okazuje się, że nie jest to Emma. Czy można pogodzić się z utratą dziecka? Jak dalej żyć po takim doświadczeniu? „Szukając Emmy” to poruszająca opowieść o sile matczynej miłości, a także o tym, jak wiara i nadzieja pozwalają pokonać największe nawet przeszkody. „Szukając Emmy”, Holmes Steena, Wydawnictwo Znak Osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: EMMA mają szansę otrzymać książkę w prezencie. farmacja praktyczna 6/2013 49 REKLAMA Rozwiązaniem krzyżówki z nr 4 (64) „Farmacji Praktycznej” jest hasło: PODWÓJNE WSPARCIE PRZY INFEKCJACH UKŁADU MOCZOWEGO. Zestawy kosmetyków ufundowane przez producenta preparatu żUravit DUOprotect otrzymują: Władysława Szetela, Sylwia Grzesiak, Magdalena Bielska, Patrycja Stańska, Kinga Sąsiadek. Litery z ponumerowanych pól utworzą rozwiązanie: 1 2 22 23 49 50 3 4 5 6 7 8 9 24 25 26 27 28 29 30 51 52 53 54 55 56 10 12 13 14 32 33 34 35 31 57 11 58 59 60 61 62 15 16 17 18 19 36 37 38 39 40 20 21 41 42 43 44 45 46 47 48 63 64 Osoby, które prześlą prawidłowe rozwiązanie krzyżówki mają szansę otrzymać 1 z 10 tuszy do rzęs Lancome Virtuose Black ufundowanych przez producenta suplementu diety Normolax Regular. Rozwiązanie krzyżówki prosimy przesłać do 20 lipca 2013 r. na adres: Valkea Media S.A., ul. Elbląska 15/17, 01-747 Warszawa, z dopiskiem: „Farmacja Praktyczna” lub na adres e-mail: [email protected] Imię i nazwisko: ................................................................................................................................................................................................................................ Dokładny adres: ................................................................................................................................................................................................................................ e-mail: ................................................................................................................................................................................................................................ Telefon: ................................................................................................................................................................................................................................ Informujemy, że podane dane osobowe przetwarzane będą przez Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., z siedzibą w Warszawie przy ul. Bobrowieckiej 6, zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. 2002 r. Nr 101 poz. 926 ze zm.) w celu informowania o produktach i usługach spółek należących do Grupy Polpharma. Każda osoba ma prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Podanie danych jest dobrowolne. Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o. w określonych powyżej celach. Wyrażam zgodę* na otrzymywanie informacji handlowych drogą elektroniczną. Data: ........................................... Podpis: .............................................................................. *) W przypadku niewyrażenia zgody na otrzymywanie informacji handlowych drogą elektroniczną prosimy o przekreślenie oświadczenia zgody. Wyrażenie zgody na przetwarzanie danych osobowych jest natomiast niezbędne do wpisania osoby do bazy danych Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o. 50 farmacja praktyczna 6/2013 www.farmacjapraktyczna.pl NOR/048/06-2013 krzyżówka w płynie, zgaga zginie! Ranigast Fast (Ranitidinum). Skład i postać: 1 tabletka musująca zawiera 150 mg ranitydyny w postaci ranitydyny chlorowodorku. Wskazania: Objawowe leczenie dolegliwości dyspeptycznych takich jak: zgaga, niestrawność, nadkwaśność, nie związanych z chorobą organiczną przewodu pokarmowego. Dawkowanie i sposób podawania: Dorośli i dzieci powyżej 16 lat: 1 tabletka na dobę. Maksymalnie po 1 tabletce dwa razy w ciągu doby. Tabletkę należy rozpuścić w ½ szklanki wody, poczekać do całkowitego rozpuszczenia, a następnie wypić przygotowany roztwór. W przypadku gdy objawy dyspeptyczne utrzymują się dłużej niż 14 dni, należy zweryfikować diagnozę. U pacjentów z niewydolnością nerek (klirens kreatyniny mniejszy niż 50 ml/min) dochodzić może do zmniejszenia wydalania ranitydyny i zwiększenia jej stężenia w surowicy krwi. U tych pacjentów dobowa dawka ranitydyny wynosi 150 mg. U pacjentów przewlekle dializowanych należy podać ranitydynę w dawce 150 mg bezpośrednio po dializie. Nie stosować produktu u dzieci w wieku poniżej 16 lat. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na ranitydynę lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Porfiria. Fenyloketonuria. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Przed rozpoczęciem leczenia ranitydyną u pacjentów z chorobą wrzodową żołądka należy wykluczyć nowotworowy charakter choroby (szczególnie dotyczy to osób w średnim lub podeszłym wieku, u których dolegliwości dyspeptyczne nie występowały wcześniej lub zmieniły się), ponieważ leczenie ranitydyną może maskować objawy raka żołądka i opóźnić rozpoznanie. Produkt należy stosować ostrożnie u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek i (lub) wątroby. Ranitydyna jest wydalana przez nerki i dlatego u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek należy zmniejszyć dawkę dobową leku. Istnieją rzadkie doniesienia kliniczne sugerujące, że ranitydyna może wywołać ostre napady porfirii i dlatego należy unikać stosowania produktu u pacjentów z ostrą porfirią w wywiadzie. Pacjenci leczeni jednocześnie niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi i ranitydyną powinni być poddawani regularnej kontroli. Dotyczy to szczególnie pacjentów w podeszłym wieku oraz pacjentów z chorobą wrzodową w wywiadzie. Produkt zawiera sorbitol, który może powodować podrażnienie żołądka i biegunkę. Ze względu na zawartość sodu produkt należy stosować ostrożnie u pacjentów na diecie niskosodowej. Ze względu na zawartość aspartamu produktu nie należy stosować u chorych na fenyloketonurię. Ze względu na zawartość sorbitolu nie należy stosować u pacjentów z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją fruktozy. Działania niepożądane: Częstość działań niepożądanych została uporządkowana według grup układwo narządowych zgodnie z terminologią MedDRA: często (1/100 do <1/10); niezbyt często (1/1 000 do <1/100); rzadko (1/10 000 do <1/1 000); bardzo rzadko (<1/10 000). W czasie leczenia ranitydyną stwierdzano występowanie poniższych działań niepożądanych. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych. Rzadko: przemijające zmiany aktywności enzymów wątrobowych. Bardzo rzadko: zapalenie wątroby przebiegające z żółtaczką lub bez żółtaczki. Zaburzenia żołądka i jelit. Niezbyt często: bóle brzucha, zaparcia, nudności (objawy te przeważnie przemijają podczas leczenia). Bardzo rzadko: ostre zapalenie trzustki, biegunka. Zaburzenia krwi i układu chłonnego. Bardzo rzadko: przemijające zmiany w obrazie krwi (zmniejszenie liczby leukocytów i płytek krwi, agranulocytoza, pancytopenia, niedokrwistość aplastyczna, czasami z częściowym lub całkowitym zahamowaniem czynności szpiku). Zaburzenia układu immunologicznego. Rzadko: reakcje nadwrażliwości, które występowały czasami po podaniu pojedynczej dawki leku (pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy, gorączka, skurcz oskrzeli, obniżenie ciśnienia krwi, ból w klatce piersiowej). Bardzo rzadko: wstrząs anafilaktyczny. Zaburzenia serca. Bardzo rzadko: bradykardia i blok przedsionkowo komorowy. Zaburzenia układu nerwowego. Bardzo rzadko: bóle głowy (czasami silne) i zawroty głowy, przemijające ruchy mimowolne. Zaburzenia psychiczne. Bardzo rzadko: pobudzenie, dezorientacja, depresja, omamy (zwłaszcza u pacjentów ciężko chorych i w podeszłym wieku). Zaburzenia oka. Bardzo rzadko: niewyraźne widzenie. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej. Rzadko: wysypka skórna. Bardzo rzadko: rumień wielopostaciowy, łysienie. Zaburzenia naczyń. Bardzo rzadko: zapalenie naczyń. Zaburzenia układu rozrodczego i piersi. Bardzo rzadko: ginekomastia i przemijająca impotencja u mężczyzn. Zaburzenia mięśniowo szkieletowe i tkanki łącznej. Bardzo rzadko: bóle stawów i mięśni. Zaburzenia nerek i dróg moczowych. Rzadko: zwiększenie stężenia kreatyniny w osoczu (zazwyczaj nieznaczne, wraca do normy podczas leczenia). Bardzo rzadko: ostre śródmiąższowe zapalenie nerek. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr 20787 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax. +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Lek dostępny bez recepty. ChPL z dnia 04.12.2012 r. RAN-MAX/202/04-2013 krzyżówka 52 farmacja praktyczna 4/2013 www.farmacjapraktyczna.pl
Podobne dokumenty
Farmacja Praktyczna nr 3
też adepci farmacji Farmacja Praktyczna® Redaktor Merytoryczna: Barbara Misiewicz-Jagielak Redaguje Zespół: Dominika Bandurska, Dagmara Bąk, Michał Borysiuk, Anna Cielemęcka, Marta Gawrylik, Justyn...
Bardziej szczegółowo