Zoon Politikon_nr 6/2015

ZOON POLITIKON NR 6/2015: KAPITAŁ I KAPITAŁY W XXI WIEKU
Z perspektywy początków XXI wieku nie ma wątpliwości, że kapitalizm jest siłą, która od kilkuset lat
nieustannie przeobraża nasz świat społeczny. Zarówno Marks, jak i Weber diagnozując istotę
kapitalistycznej formacji społeczno-ekonomicznej, opisywali „jądro” nowoczesności. Racjonalność
oparta na dążeniu do zysku, racjonalizacja środków prowadzących do celu, skuteczność i efektywność
działania opartego o procedury – te formalne cechy kapitalistycznej organizacji produkcji sprzyjają
zarazem „kapitalizacji” innych sfer życia społecznego. Stąd tak niezwykła kariera kategorii „kapitału”
(ludzkiego, społecznego, kreatywnego, kulturowego itp.) jako – z jednej strony – poręcznych haseł
politycznych, z drugiej zaś – narzędzi analitycznych umożliwiających uchwycenie dynamiki życia
społecznego.
Kapitalizm rozwija się korzystając z wielu różnych formacji politycznych, od demokratycznych po
autorytarne, wszędzie adaptując się i modernizując społeczeństwo, chociaż na różne sposoby. W tym
znaczeniu kapitalizm jest wszechobecny i ulega niebezpiecznej naturalizacji, doprowadzając do
dziwnego stanu, że prędzej jesteśmy w stanie sobie wyobrazić koniec świata niż jakieś „poza” czy
„po” kapitalizmie. Przyjmując punkt widzenia Immanuela Wallersteina widać, że jest to źle
postawione pytanie, gdyż jakiekolwiek wyjście poza kapitalizm jest równoznaczne z końcem świata
jaki znamy. Co wcale nie oznacza, że nie ma takiej alternatywy. Ale zanim będziemy gotowi myśleć w
ten sposób o przyszłości, potrzebujemy inwencji w przemyśleniu istoty kapitału jako takiego – siły
kształtującej świat społeczny we wszystkich jego wymiarach.
Niniejszy numer Zoon Politikon pragniemy poświęcić refleksji na temat pojęcia kapitału, jako
kluczowego pojęcia organizującego pole nauk społecznych – od ekonomii, przez socjologię, po studia
nad kulturą. Interesują nas zarówno teksty analizujące przemiany samego kapitalizmu (w wymiarze
globalnym, ale też jego bardziej lokalnych czy regionalnych przejawach), jak i odnoszące się do
różnych koncepcji kapitału jako takiego, wykorzystywanego przez socjologów, politologów czy
kulturoznawców. Nowe koncepcje, takie jak „kapitał kreatywny”, „kapitał natury” (pojęcie ukute
przez zespół ekonomistów-enviromentalistów, wskazujące na globalne i ekologiczne znaczenie
kapitału) sprawiają, że warto zadać pytanie: Jaka jest wartość poznawcza kategorii „kapitału”? Jaka
jest jego moc krytyczna i polityczna? Jak ma się pojęcie kapitału do uniwersalności? O czym świadczy
mnożenie się kapitałów? Czy jesteśmy w stanie opisać mechanizmy społeczne bez posługiwania się
tym pojęciem? A jeśli nie – to czy możemy wyobrazić sobie kres kapitalizmu, owo słynne „poza”?
Zapraszamy autorów do podjęcia wyzwania przemyślenia naszego aparatu krytycznego, szczególnie
w następujących obszarach tematycznych:
kapitalizm a demokracja
kryzys i nowe formy kapitalizmu
kultura i praktyki kapitału
uniwersalność kategorii „kapitału”
zarysy nowej ekologii politycznej
nowe typy kapitałów
Jednocześnie przypominamy, że zgodnie z założeniami Zoon Politikon w każdym numerze
publikujemy także teksty wykraczające poza temat przewodni numeru. Zapraszamy Autorów i
Autorki do nadsyłania artykułów poświęconych zjawiskom, które przynależą do szeroko pojętego
życia publicznego, analizujących je z perspektywy socjologicznej, pedagogicznej czy filozoficznej.
Zachęcamy także do nadsyłania krótszych recenzji, polemik lub komentarzy.
Teksty prosimy nadsyłać na adres redakcji
[email protected]
do 15.12.2015