obserwacje własne Brittle bone disease type III in neonates

PRACE ORYGINALNE
El¿bieta JAKUBOWSKA-PIETKIEWICZ
Agnieszka RUSIÑSKA
Izabela MICHA£US
Danuta CHLEBNA-SOKÓ£
Wrodzona ³amliwoœæ koœci typu III
u noworodków - obserwacje w³asne
Brittle bone disease type III in neonates
- own experience
Klinika Propedeutyki Pediatrii
i Chorób Metabolicznych Koœci,
Uniwersytet Medyczny w £odzi
Kierownik Kliniki:
Prof. dr hab. n. med. Danuta Chlebna-Sokó³
Dodatkowe s³owa kluczowe:
wrodzona ³amliwoœæ koœci
noworodki
Additional key words:
brittle bone disease
osteogenesis imperfecta
neonates
Adres do korespondencji:
Dr n med. El¿bieta Jakubowska-Pietkiewicz
Klinika Propedeutyki Pediatrii i Chorób
Metabolicznych Koœci
91-738 £ódŸ, ul. Sporna 36/50
tel./fax.: 42 61 77 715
e-mail [email protected]
Przegl¹d Lekarski 2012 / 69 / 3
Z³amania koœci d³ugich koñczyn i
¿eber w okresie noworodkowym mog¹
byæ wyrazem genetycznie uwarunkowanych zaburzeñ w syntezie kolagenu typu I. Celem pracy by³o przedstawienie obrazu klinicznego oraz wyników badañ radiologicznych, densytometrycznych i biochemicznych u 11 noworodków z wrodzon¹ ³amliwoœci¹
koœci typu III. Metody. U wszystkich
dzieci przeprowadzono dok³adne badanie podmiotowe i przedmiotowe
oraz wykonano zdjêcie rentgenowskie
ca³ego cia³a. W surowicy oznaczono
stê¿enie metabolitu w¹trobowego witaminy D i osteokalcyny, a w moczu wydalanie N-koñcowego teleopeptydu
kolagenu typu I. U 5/11 wykonano badanie densytometryczne ca³ego koœæca metod¹ absorpcjometrii promieniowania X (DXA) w opcji Infant. Wyniki.
We wszystkich rodzinach wrodzona
³amliwoœæ koœci wyst¹pi³a po raz
pierwszy. W badaniu przedmiotowym
u dzieci stwierdzono zaburzenia proporcji cia³a: krótkie koñczyny, szablasto wygiête podudzia, miêkkie koœci
czaszki, 8/11 noworodków mia³o niebieskie zabarwienie twardówek. W
„baby gramach” u wszystkich wykazano obecnoœæ od kilku do kilkunastu
przebytych za³amañ koœci d³ugich. W
zakresie wskaŸników biochemicznych
stwierdzono nieliczne nieprawid³owoœci. U 5/11 noworodków, u których
wykonano badanie densytometryczne
koœæca wykazano gêstoœæ mineraln¹
koœci odpowiedni¹ do masy cia³a, natomiast u 3/5 stwierdzono obni¿on¹
BMC. Wnioski: 1. Wrodzona ³amliwoœæ
koœci jest jedn¹ z przyczyn z³amañ
koœci u dzieci w okresie noworodkowym a jej rozpoznanie opiera siê na
danych z wywiadu, badaniu przedmiotowym oraz radiologicznym. 2. Wskazane jest wykonanie badania densytometrycznego koœæca u noworodków z
przebytymi z³amaniami koœci.
Fractures of long bone and ribs in
the neonatal period may be expression
of genetic disturbances of collagen
type I production. The aim of the study
was to present clinical symptoms, results of radiological, biochemical and
densitometric examinations in 11
newborns with osteogenesis imperfecta type III.Methods. In all children
accurate medical history, clinical examination and radiograph were performed. We measured concentration of
25-hydroxyvitamin D (25OHD) and
osteocalcin (bone formation marker) in
serum. Urinary excretion of bone
resorption marker type I collagen Ntelopeptide related to creatinine were
made. In 5/11 children densitometric
examination in Infant programme by
DXA method (dual-X-ray absorptiometry) were done. Results. In all family osteogenesis imperfecta occurred
by the first. In clinical examination deformities in body proportion, shortness of the extremities, sabre shanks,
flabbily of skull bones and reduction
of activity were diagnosed. 8/11
newborns had blue sclera. In all X-ray
(baby-gram) bone fractures occurring
in utero as well as after birth were
founded. In biochemical indices a
small numbers of abnormality were
described. In 5/11 newborns with results of densitometric examination
normal bone mineral density adequate
to body mass were demonstrated, in
3/5 bone mineral content (BMC) were
decreased. Conclusion: 1.Osteogenesis imperfecta is the one of reasons
of bone fractures in neonates and its
diagnosis is based on family history,
clinical manifestation and X-ray examination. 2. In newborns with bone fractures dual X-ray absorptiometry are
recomendated.
Z³amania koœci d³ugich w okresie noworodkowym mog¹ byæ skutkiem chorób koœci przebiegaj¹cych ze zwiêkszon¹ ³amliwoœci¹ lub niew³aœciwych zachowañ opiekunów (przemoc) [4]. Zwiêkszona podatnoœæ
na z³amania to podstawowy objaw wrodzonej ³amliwoœci koœci (osteogenesis imperfecta, OI). Jest to genetycznie uwarunkowane zaburzenie w syntezie kolagenu typu
I, którego pod³o¿em s¹ mutacje genów
139
Tabela I
Dane oko³oporodowe leczonych dzieci.
Perinatal data of treatment children.
Pacjent
P³eæ
K. K.
M
P.P.
K
B. N .
M
Rok urodzenia
Kolejnoœæ ci¹¿y, porodu, czas trw ania ci¹¿y
M asa urodzeniow a (g)
Punktacja w skali w g Apgar
2001
CI, PI, 38 hbd
3200
7/8
2003
CII, PI, 35 hbd
2950
8
2006
CIV,PIV, 38 hbd
2250
9
M . O.
K
2006
CII, PII, 40 hbd
3350
9
A. M .
M
2007
CII, PII, 39 hbd
3000
8/10
A. S.
K
2007
CII, PI, 37/38 hbd
3120
10
K.T.
M
2008
CII, PII,36/37 hbd
2620
5/8
M . S.
K
2009
CI,PI, 39 hbd
2690
8/9
J. B.
K
2009
CI, PI, 38 hbd
2450
8
J. H.
K
2010
CI, PI, 40 hbd
2200
10
P.G.
M
2010
CI, PI, 40 hbd
3320
9/10
Tabela II
Charakterystyka kliniczna noworodków w czasie pobytu w Klinice.
Clinical data of newborns in the time of hospitalization in Clinic.
Pacjent
M om ent przy jêcia
do kliniki (doba ¿y cia)
Lokalizacja z³am añ
Inne objaw y poza uk³adem kostny m
K. K.
4
kk.: ciem ieniow a praw a, ram ienna lew a, obojczy k praw y, ³okciow a praw a,
prom ieniow a lew a, dolne ¿ebra, udow a lew a dw upoziom ow o, udow a praw a
zapalenie p³uc
P.P.
16
Trzony krêgów lêdŸw iow y ch, ¿ebra, kk: obie ram ienne, prom ieniow e, udow e
niedokrw istoϾ
B. N .
30
kk: obojczy k praw y, II ¿ebro praw e, obie koœci ram ienne,
obie udow e - lew a dw um iejscow o
FoA, przepuklina pêpkow a
M . O.
24
kk: ciem ieniow a lew a, ram ienna lew a, udow a praw a dw um iejscow o
infekcja dróg m oczow y ch
A. M .
4
Liczne w ielom iejscow e, z³am ania koœci koñczy n górny ch i dolny ch
uszkodzenie n. prom ieniow ego lew ego
A. S.
4
kk: podudzie praw e, obie udow e dw um iejscow o
zapalenie p³uc
K.T.
41
kk: ram ienne, ¿ebra X i XI praw e, VII i VIII lew e, udow e- w ielokrotnie
niedokrw istoϾ
M . S.
62
kk: obojczy k lew y, IV praw e ¿ebro, V-lew e, ram ienne, prom ieniow a praw a,
obie udow e, obie koœci obu podudzi
-
J.B.
11
kk: szy jka praw ej ram iennej, obie udow e, obie piszczelow e
Niedow ³ad rêki praw ej
J.H.
30
kk: Obojczy k praw y, ram ienna lew a w ielom iejscow o i szy jka, ram ienna praw a
Zapalenie p³uc, niedokrw istoœæ,
niedow ³ad splotów barkow y ch
P.G.
28
Obie koœci udow e, ram ienna praw a
Niedow ³ad k.g.praw ej
Tabela III
Wyniki badañ biochemicznych surowicy krwi i
moczu.
Results of biochemical examination (serum and urine).
·wartoœci referencyjne zale¿ne od p³ci i wieku
COL1A1 i COL1A2 [15, 27]. Wystêpuje ono
z czêstoœci¹ od 1/10 000 do 1/30 000 a ekspresja genotypowa mo¿e byæ odmienna u
ka¿dego z pacjentów [5,14]. Z³amania mog¹
wystêpowaæ ju¿ w okresie ¿ycia wewn¹trzmacicznego lub w ró¿nym okresie po urodzeniu. Sillence opisa³ 7 postaci choroby,
140
Pacjent
25OHD
(11-54 ng/m l)
Osteoklacy na
(12-123 ng/m l)
Fosfataza zasadow a
(0-350 I/U)
Ntx/Kr (pm ol/µm ol)*
K. K.
78,1
61,7
261,0
433,23 ¯
P.P.
58,6
82,9
-
709,0
B. N .
40,3
30,4
216,0
3593 ­
M . O.
21,1
91,4
-
3819,8 ­
A. M .
33,9
54,1
147,0
2870,7
A. S.
12,8
86,2
187,0
750,7
K.T.
57,4
45,1
280,0
3325,3 ­
M . S.
-
77,3
440,0
939,0
J. B.
47,0
66,9
114,0
4754,0 ­
J. H.
21,34
12,1
215,0
-
P.G.
55,31
8,06
272,0
-
w tym cztery kliniczne: I, II, III i IV [3, 25].
W typie III do z³amañ koœci dochodzi
³atwo, ju¿ od okresu ¿ycia wewn¹trzmacicznego. U dzieci wystêpuj¹ znaczne deformacje szkieletu, zw³aszcza koœci koñczyn, klatki piersiowej oraz g³owy, prowadz¹ce do
zaburzeñ proporcji cia³a i niskoros³oœci. U
Przegl¹d Lekarski 2012 / 69 / 3
pacjentów najczêœciej wystêpuje b³êkitne
zabarwienie twardówek, nieprawid³owe
szkliwo zêbów, w wieku póŸniejszym mo¿e
dochodziæ do utraty s³uchu [3, 5, 14, 15, 25].
Obserwuje siê nawracaj¹ce infekcje dróg
oddechowych, szczególnie w okresie noworodkowym. Celem pracy jest przedstawieE. Jakubowska-Pietkiewicz i wsp.
nie noworodków z wrodzon¹ ³amliwoœci¹
koœci leczonych w Klinice Propedeutyki Pediatrii i Chorób Metabolicznych Koœci.
Pacjenci i metody
Obserwacje dotycz¹ lat 2001-2010 i obejmuj¹ 11
noworodków, w tym 6 dziewczynek i 5 ch³opców. Dzieci
zosta³y skierowane do Kliniki Propedeutyki Pediatrii i
Chorób Metabolicznych Koœci z podejrzeniem wrodzonej ³amliwoœci koœci opartym na przebytych z³amaniach
koœci d³ugich. U wszystkich noworodków przeprowadzono dok³adny wywiad rodzinny i badanie przedmiotowe.
Ich dane oko³oporodowe przedstawiono w tabeli I. Wykonano lub oceniono (w sytuacji, gdy noworodek przyjecha³ z wynikiem badania) zdjêcie rentgenowskie ca³ego cia³a. W ca³ej grupie przeprowadzono podstawowe
badania gospodarki wapniowo-fosforanowej, w tym stê¿enie metabolitu w¹trobowego witaminy D (25OHD) w
surowicy metod¹ radioimmunoenzymatyczn¹ (RIA-CT,
Lencom Trade Internationale) [9]. Oznaczono wskaŸnik
koœciotworzenia - osteokalcynê i resorpcji: N- koñcowy
usieciowany telopeptyd ³añcucha alfa kolagenu typu I
(metod¹ chemiluminescencji, zestawem V. ECI NTX,
Ortho-Clinical Diagnostics, Johnson & Johnson Company). Jego wartoœæ porównywano z normami opracowanymi przez Bollen i Eyre [1]. Osteokalcyna by³a oznaczana metod¹ Elisa (zestaw N-MID Osteocalcin One
Step Elisa, Osteometer BioTech, Denmark). U czêœci
dzieci wykonano badanie densytometryczne koϾca
metod¹ absorpcjometrii promieniowania X o podwójnej
energii (dual X-ray absorptiometry, DXA) aparatem Lunar Prodigy Advance (firmy GE Healthcare, Madison,
USA) z zastosowaniem opcji Infant. Czas badania wynosi³ 4 minuty dla programu Total body. Oceniono gêstoœæ mineraln¹ ca³ego szkieletu (BMDt) oraz w projekcji bez g³owy (BMD head) a tak¿e BMCt [10]. Uzyskane
wyniki porównano z danymi opracowanymi przez P³udowskiego [19]. Badania te przeprowadzono w Regionalnym Oœrodku Menopauzy i Osteoporozy Szpitala Klinicznego Nr 3 Uniwersytetu Medycznego w £odzi.
U 8/11 noworodków leczenie farmakologiczne z zastosowaniem pamidronianu sodu rozpoczêto podczas
pierwszej hospitalizacji [21].
Wyniki
Na podstwawie przeprowadzonego od
matek dzieci wywiadu wiadomo, ¿e tylko
jedna z nich (1/11) by³a poinformowana
przed porodem, ¿e urodzi chore dziecko. W
¿adnej rodzinie nie rozpoznano wczeœniej
wrodzonej ³amliwoœci koœci. Jak wynika z
analizy danych oko³oporodowych (tabela I)
3/11 noworodków urodzi³o siê poni¿ej 38
tygodnia ci¹¿y, mimo to masa urodzeniowa
ka¿dego dziecka wynosi³a powy¿ej 2200 g.
Tylko dwoje dzieci oceniono w skali wg Apgar poni¿ej 8 punktów. U wszystkich w
odzia³ach noworodkowych zaobserwowano
zaburzenia proporcji cia³a zwi¹zane z przebytymi z³amaniami koœci d³ugich koñczyn.
By³o to przede wszystkim skrócenie i szablaste wygiêcie podudzi, skrócenie ramion,
miêkkie koœci czaszki, u 9/11 niebieskie zabarwienie twardówek. W tabeli II zamieszczono lokalizacjê z³amañ koœci oraz rozpoznania kliniczne spoza uk³adu kostnego. U
4/11 stwierdzono infekcje (zapalenie p³uc u
3), tak¿e u 3 - niedokrwistoœæ, natomiast
uszkodzenie obwodowego uk³adu nerwowego zwi¹zane z przebytymi z³amaniami u 4
innych. Z³amania koœci rozpoznawano na
podstawie zdjêcia rentgenowskiego ca³ego
cia³a - baby gram. Na rycinie zamieszczono baby gram pacjenta K.K.
W tabeli III znajduj¹ siê wyniki badañ
biochemicznych surowicy i moczu noworodków. Stê¿enia jonów wapnia, magnezu i fosforu w surowicy mieœci³y siê w zakresie norm
Przegl¹d Lekarski 2012 / 69 / 3
Tabela IV
Gêstoœæ mineralna koœci (BMD) i masa tkanki kostnej (BMC) u dzieci.
Bone mineral density (BMD) and bone mineral content (BMC) in children.
Ca³kow ita gêstoœæ Gêstoœæ m ineralna
Wiek dziecka* M asa cia³a D³ugoœæ cia³a
Pacjent
m ineralna koœci
koœci
(m -ce)/
(kg)/
(m )/
(g/cm 2)
(bez g³ow y )(g/cm 2)
Ca³kow ita m asa
kostna (g)
A. S.
1
3,3
0,53
0,161
-
70,6
K.T.
1
3,7
0,45
0,232
0,236
36,8
M . S.
1
3,5
0,45
0,238
0,169
55,5
J.B.
1
2,8
0,55
0,259
0,239
33,0
P.G
1
4,4
0,60
0,276
0,260
44,7
w momencie wykonania badania densytometrycznego
Rycina 1
Zdjêcie rentgenowskie ca³ego cia³a (baby gram) u pacjenta K.K.
Radiograph - baby gram of K.K.
referencyjnych dla tej grupy wiekowej, dlatego wyniki te s¹ u autorów pracy. Niedobór
witaminy D wykazano tylko u 1/11 noworodków natomast wartoœci powy¿ej normy referencyjnej u 3/11. Najliczniejsze nieprawid³owoœci dotyczy³y wzrostu wydalania Ntx.
U 5 spoœród 11 noworodków wykonano
badanie densytometryczne - jego wyniki
zamieszczono w tabeli IV. U wszystkich dzieci wykazano masê kostn¹ odpowiedni¹ do
masy cia³a.
Dyskusja
W okresie noworodkowym kliniczne podejrzenie wrodzonej ³amliwoœci koœci opiera siê na danych z wywiadu rodzinnego,
badaniu przedmiotowym oraz radiologicznym (œwie¿e i przebyte z³amania koœci i ich
deformacje - baby gram) [3,4]. Zdaniem
Raucha i wsp. jej rozpoznanie u dzieci do
trzeciego roku ¿ycia jest jednak trudne [21].
Dlatego w kolejnych miesi¹cach ¿ycia zalecane jest poszerzenie diagnostyki o bada141
nia genetyczne, histomorfometryczne i densytometryczne [3,4,6,16]. U ocenianych noworodków rozpoznanie III typu wrodzonej
³amliowoœci koœci postawiono na podstawie
badania podmiotowego, przedmiotowego
oraz wyniku badania radiologicznego. Jest
to zgodne z klasyfikacj¹ podan¹ przez Sillenca w 1979 roku [25]. Z³amania koœci wystêpuj¹ce przed porodem mog¹ wskazywaæ
tak¿e na II typ OI, lecz dzieci te gin¹ w okresie oko³oporodowym z powodu zaburzeñ
oddechowych lub wspó³istniej¹cych objawów ze strony innych uk³adów. Z wywiadu
wynika, ¿e wszystkie matki by³y pod opiek¹
lekarsk¹ w okresie ci¹¿y, tylko jedna z nich
wiedzia³a jednak, ¿e urodzi chore dziecko.
Sta³a opieka lekarska podczas ci¹¿y niesie
z sob¹ obecnie mo¿liwoœæ rozpoznania z³amañ koœci, które dokona³y siê ju¿ u p³odu.
S¹ w tym celu stosowane badania ultradŸwiêkowe, radiologiczne a nawet rezonans
magnetyczny [16]. W analizowanych rodzinach wrodzona ³amliwoœæ koœci wyst¹pi³a
po raz pierwszy, co mo¿e wskazywaæ na powstanie nowej mutacji genowej. Ocena dzieci w skali wg Apgar mieœci³a siê w granicach 7-10 punktów, a wiêc urodzi³y siê one
w stanie dobrym. Mimo to obserwowano u
nich zaburzenia proporcji cia³a: przede
wszystkim skrócenie i szablaste wygiêcie
podudzi, skrócenie ramion, miêkkie koœci
czaszki. U 8/10 niebieskie zabarwienie twardówek. S¹ to objawy kliniczne wskazuj¹ce
na nieprawid³owoœci w uk³adzie kostnym,
które mog¹ odpowiadaæ wrodzonej ³amliwoœci koœci [3- 5,14,28]. Rozpoznanie kliniczne zosta³o potwierdzone badaniem radiologicznym - we wszystkich baby gramach
wykazano obecnoœæ zarówno œwie¿ych jak
i przebytych z³amañ koœci. Zgodnie z piœmiennictwem zdjêcie radiologiczne mo¿e
byæ wystarczaj¹ce do potwierdzenia rozpoznania klinicznego [3,4,28]. U 5/11 noworodków wykonano tak¿e badanie densytometryczne koœæca w opcji Infant w programie total body. Uzyskane wartoœci gêstoœci
mineralnej koœci (BMD - Bone Mineral Density) oraz zawartoœæ minera³u kostnego
(Bone Mineral Content - BMC) porównano
z danymi opracowanymi przez P³udowskiego [19]. BMD u wszystkich zbadanych dzieci mieœci³a siê w granicach wartoœci referencyjnych dla noworodków, natomiast u 3
wykazano obni¿enie wartoœci BMC. Podobne wartoœci gêstoœci mineralnej koœci i zawartoœci minera³u kostnego uzyska³ Koo i
wsp. [11]. Autorzy ci zwracaj¹ jednoczeœnie
uwagê na fakt, i¿ masa cia³a jest najsilniejszym czynnikiem determinuj¹cym stan tkanki kostnej u noworodków [10]. Wszystkie
nasze dzieci urodzi³y siê z prawid³ow¹ mas¹
cia³a a stan ich masy kostnej by³ w granicach wartoœci referencyjnych. W póŸniejszych okresach ¿ycia opisywana jest jednak osteopenia towarzysz¹ca wrodzonej
³amliwoœci koœci, dlatego wyniki badania
densytometrycznego wykonanego w okresie noworodkowym s¹ uk³adem odniesienia,
w stosunku do którego bêdzie oceniane
tempo przyrostu masy kostnej [7,24]. Mo¿e
ono tak¿e s³u¿yæ ocenie efektów leczenia.
8/11 prezentowanych dzieci mia³o w okresie pobytu w Klinice w³¹czone leczenie (po
uzyskaniu œwiadomej zgody rodziców) bisfosfonianami. Wczesne zastosowanie tych
142
leków jest zgodne z doniesieniami literaturowymi [13,17,20,24]. S¹ to leki dzia³aj¹ce
antyresorpcyjnie poprzez zahamowanie
szlaku przemiany mewalonianu w cholesterol w osteoklastach (inhibicja prenylacji
ma³ych GTP-az prowadzi do zaniku r¹bka
pofa³dowanego i utraty aktywnoœci resorpcyjnej), co prowadzi do ich apoptozy [12, 23].
Wykazano tak¿e, ¿e bisfosfoniany zawieraj¹ce azot zwiêkszaj¹ syntezê kolagenu typu
I i aktywnoœæ fosfatazy zasadowej w osteoblastach a tym samym zwiêkszaj¹ przyrost tkanki kostnej [12]. W czasie stosowanego cyklu terapii noworodki by³y pod sta³¹
opiek¹ lekarsk¹, przed leczeniem oznaczono u nich podstawowe wskaŸniki biochemiczne, w tym poziom metabolitu w¹trobowego witaminy D. Tylko u dwojga dzieci z
wrodzon¹ ³amliwoœci¹ koœci zanotowano
obni¿one jej stê¿enie. 30 ng/ml to dolna granica wartoœci referencyjnych dla dzieci z
osteoporoz¹ (osteopeni¹) natomiast dla
dzieci zdrowych, zgodnie z rekomendacjami polskiego zespo³u ekspertów, zalecany
poziom wynosi 20-60 ng/ml [2, 26]. Stê¿enia podstawowych wskaŸników gospodarki
wapniowo-fosforanowej, w tym 25OHD, pozostawa³y w granicach normy u wiêkszoœci
pacjentów z wrodzon¹ ³amliwoœci¹ koœci
opisywanych przez Raucha i wsp. [21].
Ponadto przed i po zastosowaniu cyklu
leczenia zgodnie z danymi literaturowymi
oznaczono u dzieci wskaŸniki obrotu kostnego: osteokalcynê (marker koœciotworzenia) i Ntx (wskaŸnik resorpcji koœci). W cytowanym powy¿ej doniesieniu zwrócono
uwagê na fakt, i¿ u dzieci z OI obrót kostny
jest wolniejszy w porównaniu ze zdrowymi
rówieœnikami. Obserwowana zatem przez
nas przyspieszona resorpcja (wzrost wydalania Ntx z moczem u 4/11 dzieci) mo¿e
wynikaæ z zastosowanych norm, które nie
wyodrêbniaj¹ okresu noworodkowego lub z
niskiego wydalania kreatyniny u tych dzieci. Kreatynina jest wskaŸnikiem masy miêœniowej a w ciê¿kich postaciach wrodzonej
³amliwoœci koœci masa miêœniowa jest
zmniejszona [21]. Interpretacja uzyskanych
wyników u noworodków powinna byæ ostro¿na tak¿e z uwagi na trudnoœci w pobraniu
drugiej porcji moczu koniecznej do oznaczenia wskaŸnika Ntx/kreatynina. Wykonane
badania nie s¹ zatem przydatne do rozpoznawania wrodzonej ³amliwoœci koœci, pomagaj¹ tylko monitorowaæ jej objawowe leczenie farmakologiczne [6,13,22,24]. U 8/
11 spoœród hospitalizowanych w Klinice noworodków w³¹czona terapia z zastosowaniem bisfosfonianów jest nadal kontynuowana, a dzieci s¹ pod sta³¹ opiek¹ Kliniki
Propedeutyki Pediatrii i Chorób Metabolicznych Koœci [8].
Wnioski
1. Wrodzona ³amliwoœæ koœci jest jedn¹
z przyczyn z³amañ koœci u dzieci w okresie
noworodkowym a jej rozpoznanie opiera siê
na danych z wywiadu, badaniu przedmiotowym oraz radiologicznym.
2. Wskazane jest wykonanie badania
densytometrycznego koœæca u noworodków
z przebytymi z³amaniami koœci.
Piœmiennictwo
1. Bollen A.M., Eyre D.R.: Bone resorption rate in chil-
Przegl¹d Lekarski 2012 / 69 / 3
dren monitored by urinary assay of collagen type I
cross-linked peptides. Bone 1994, 15, 31.
2. Bowden S.A., Robinson R.F., Carr R., Mahan J.D.:
Prevalence of vitamin D deficiency and insufficiency
in children with osteopenia or osteoporosis to a
pediatric bone clinic. Pediatrics 2008, 121,1585.
3. Burnei G., Vlad C., Georgescu I. et al.: Osteogenesis imperfecta: diagnosis and treatment. J. Am.
Acad. Orthop. Surg. 2008, 6, 356.
4. Carole J.: Ocena niemowl¹t i ma³ych dzieci z mnogimi
z³amaniami. Pediatria po dyplomie 2007, 10, 13.
5. Forin V.: Osteogenesis imperfecta. Presse Med.
2007, 36, 1787.
6. Glorieux F.H., Bischop N.J., Plotkin H. et al.: Cyclic administration of pamidronate in children with severe osteogenesis imperfecta. NEJM 1998, 14, 947.
7. Hackley L., Merritt L.: Osteogenesis imperfecta in
the neonate. Adv. Neonatal. Care 2008, 8, 21.
8. Jakubowska-Pietkiewicz E., Chlebna-Sokó³ D.:
New trends in the treatment of osteogenesis imperfecta type III -own experience. Ortopedia Rehabilitacja Traumatologia 2008, 6, 593.
9. Jongen M.J.M., van Ginkel F.C., van der Vij W.J.F.
et al.: International comparison of vitamin D metabolite
measurements. Clin. Chem. 1984, 30, 399.
10. Koo W.W., Bush A.J., Walters J., Carlson S.E.:
Postantal development of bone mineral status
during infancy. J. Am. Coll. Nutr. 1998, 17, 65.
11. Koo W.W., Walters J., Bush A.J. et al.: Dual-energy
X-ray absorptiometry studies of bone mineral status
in newborn infants. J. Bone Miner. Res. 1996, 11, 997.
12. Kruk M., Lorenc R.S.: Mechanizmy dzia³ania leków
stosowanych w osteoporozie. Magazyn Medyczny,
Osteoporoza I, 2005, 10, 7.
13. Löwing K., Aström E., Oscarsson K.A. et al.: Effect of intravenous pamidronate therapy on everyday activities in children with osteogenesis imperfecta. Acta Paediatr. 2007, 96, 1180.
14. Meurer A., Lewens T., Schmitt D. at al.: Diagnosis
and therapy of osteogenesis imperfecta. Orthopade
2008, 37, 17.
15. Michou L., Brown J.P.: Genetics of bone diseases:
Paget's disease, fibrous dysplasia, osteopetrosis and osteteogenesis imperfecta. Joint Bone Spine 2011, 78, 252.
16. Morgan J.A., Marcus P.S.: Prenatal diagnosis and
management of intrauterine fracture. Obestet.
Gynecol. Surv. 2010, 65, 249.
17. Munns C.F., Rauch F., Travers R., Glorieux F.H.:
Effects of intravenous pamidronate treatment in infants with osteogenesis imperfecta: clinical and
histomorphometric outcome. J. Bone Miner. Res.
2005, 20, 1235.
18. National Osteoporosis Society. A practical guide to
bone densytometry in children. 2004
19. P³udowski P., Czech-Kowalska J., Del Rio L.,
Dobrzañska A.: Densytometryczna ocena uk³adu
szkieletowego u noworodków urodzonych przedwczeœnie oraz donoszonych. Standardy Medyczne
2007, 4, 317.
20. Rauch F., Glorieux F.H.: Treatment of children with
osteogenesis imperfecta. Curr. Osteoporos. Rep.
2006, 4, 159.
21. Rauch F., Plotkin H., Travers R. et al.: Osteogenesis imperfecta types I, III, and IV: Effect of
pamidronate therapy on bone and mineral metabolism. JCEM 2003, 3, 986.
22. Rauch F., Travers R., Plotkin H. et al.: The effects
of intravenous pamidronate on the bone tissue of
children and adolescents with osteogenesis imperfecta. J. Clin. Invest. 2002, 11, 1293.
23. Russell R.G.: Bisphosphonates: mode of action and
pharmacology. Pediatrics 2007, supp 2, 150.
24. Salhpour S., Tavakkoli S.: Cyclic pamidronate
therapy in children with osteogenesis imperfecta.
J. Pediatr. Endocrinol. Metab. 2010, 23, 73.
25. Sillence D.O., Senn A., Danks D.M.: Genetic heterogeneity in osteogenesis imperfecta. J. Med.
Genet. 1979, 16, 101.
26. Stanowisko Zespo³u Ekspertów. Polskie zalecenia
dotycz¹ce profilaktyki niedoborów witaminy D - 2009.
Ginekol. Pol. 2010, 81, 149.
27. Sykes B., Ogilvie D., Wordsworth P. et al.: Consistent linkage of dominanty inherited osteogenesis
imperfecta to the type I collage loci: COL1A1 and
COL1A2. Am. J. Hum. Genet. 1990, 46, 293.
28. Tarnowski M., Sieroñ A.L.: Osteogenesis imperfecta
- etiology, characteristics, current and future treatment. Wiad. Lek. 2008, 61, 166.
E. Jakubowska-Pietkiewicz i wsp.