Prawo karne w okresie międzywojennym

PRAWO KARNE W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM
J. Bardach, B. Leśnodorski, M. Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, wyd. V, Warszawa 2003. S.
565-568
Źródła prawa karnego
1/ były zabór rosyjski kodeks z 1903 r. tzw. Tagancewa
2/ b. zabór austriacki kodeks karny z 1852 r.
3/ b. zabór pruski kodeks karny z 1871 r.
11 VII 1932 nowy kodeks karny, wprowadzony rozporządzeniem prezydenta
1 IX 1932 wejście w życie nowego kodeksu karnego
Ustawy specjalne:
1934 rozporządzenie prezydenta o niektórych przestępstwach przeciwko bezpieczeństwu państwa
1938 dekret prezydenta o ochronie niektórych interesów państwa
Zasady polskiego prawa karnego
Kodeks z 1932 r.: ścisłość, jasność, syntetyczność
Podstawowe zasady: subiektywizm, humanitaryzm, wprowadzenie środków zabezpieczających
Zasada subiektywizmu
Indywidualizacja winy i kary
Brak odpowiedzialności za skutki, których nie można było przewidzieć
Wykluczenie odpowiedzialności do lat 13, warunkowa 13-17 lat – zależy od rozwoju umysłowego i
moralnego
Odrzucenie koncepcji akcesoryjności w formach zjawiskowych popełnienia przestępstwa (podżegacz i
pomocnik)
Indywidualizacja kary – konieczność uwzględniania: pobudki i sposób działania sprawcy, stosunek do
pokrzywdzonego, stopień rozwoju umysłowego, charakter sprawcy, dotychczasowe życie,
zachowanie się po przestępstwie
Możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary w przypadku nieświadomości bezprawności czynu
Zasada humanitaryzmu
Represja karna jako ultima ratio; środki wychowawcze i poprawcze dla osób 13-17 lat, rozbudowa
instytucji warunkowego zawieszenia kary, instytucji warunkowego zwolnienia, rehabilitacja
ustawowa i sędziowska (przywrócenie praw, np. publicznych, wykonywania zawodu), zatarcie
skazania
Wprowadzenie środków zabezpieczających
Zabezpieczenie społeczeństwa przed osobami popełniającymi czyn bez winy (niepoczytalne) lub
rozmyślnie i stale
4 typy: 1/ lecznicze dla psychicznie chorych, 2/ lecznicze dla alkoholików i narkomanów, 3/
przymusowe – czyny dokonane przez osoby czujące wstręt do pracy, 4/ przymusowe – dla
recydywistów i przestępców zawodowych
Typ nr 1 zamiast kary
Pozostał obok kary, realizowane po jej odbyciu, czas 2-5 lat, możliwość przedłużenia
Krytyka: naruszenie nullum crimen sine lege i praw obywatelskich
Przestępstwa i kary
Definicja formalna, nullum crimen sine lege, lex retro non agit, zakaz analogii
Czyn = proces psychiczny + działanie (czynne lub bierne) + skutek
Podział: zbrodnie (kara śmierci, więzienie ponad 5 lat) i występki (więzienie do 5 lat, areszt ponad 3
m-ce, grzywna ponad 3 tys. zł)
Wykroczenia osobne prawo o wykroczeniach
Wykluczenie winy: stan wyższej konieczności, niepoczytalność sprawcy
Wykluczenie bezprawności: przymus fizyczny, obrona konieczna
Kary: zasadnicze (śmierci – 5x alternatywnie z więzieneim, więzienia – środek hańbiący, aresztu,
grzywny) i dodatkowe (utrata praw obywatelskich (wyborczych), obywatelskich praw honorowych,
prawa wykonywania zawodu, praw rodzicielskich i opiekuńczych, ogłoszenie wyroku w pismach,
przepadek przedmiotów majątkowych i narzędzi
Kary względnie oznaczone
Dla osób 13-17 zamknięcie w zakładzie poprawczym
Dopuszczalne w pewnych wypadkach nadzwyczajne złagodzenie i zaostrzenie kary
Szeroko warunkowe zawieszenie kary