http://grzbiet.pl/ksiazki/krystyna-skarbek-krolowa-podziemia

http://grzbiet.pl/ksiazki/krystyna-skarbek-krolowa-podziemia-czy-zdrajczyni
Przykładowy rozdział książki: Krystyna Skarbek. Królowa podziemia czy zdrajczyni?
Sosabowski Stanisław, Droga wiodła ugorem. Wspomnienia, Kraków 20 Ił.
Stafford David, Tajny agent. Prawdziwa historia ukry/Lj wojny z HiJ/emn, przd.
M. Łakomy, Warszawa 2007.
Stafford David, Wielka Brytania i ruch~ w Europie (1940-1945).1Arys dz.it.
jów Kierownictwa Dperacji Specjalnych (SOE) uraz wyb6r dokummlów, przeł. Z.
Sroczyńska, Warszawa 1984.
Starzyński Krzysztof, Uśpiony agm~ Warszawa 1996.
Starzyński Leszek, Po obu stronach eteru, [w:) Drof1. Cichocinnnych, Warszawa
2008, s. 148-152.
Studziński Bolesław Janusz, Na polach Lotaryngi~ Warszawa 1966.
Szarota Tomasz, Życie codzienne w stoliauh okupowanej Europy. S:JUa historyane.
Kronika wydaneń, Warszawa 1995.
Szczerba Jacek, Tajemnice kobiety szpiega. ,Gazeta Wyborcza" 2006, 27 paź­
dziemika,http:/ /wyborcza.pl! l, 75475,3707438.html#ixzz2KTkiRFqv: do­
stęp: 10.02.2013.
Tajne operacje brytyjskiegv wywiadu, przd. T. Lem, Warszawa 200 l.
Tarnowski Andrew, The Last Mazurlw. The Famiły 's Taft of Wm; Pas:sion and Loss,
New York 2007.
Tucholski Jędrzej, Cichociemni 1941-1945. 5_vlwttki spadochronian_v. Warszawa
1984.
Tuohy Ferdinand, The Stcret Corps. A Taft of .Intelugmct" on AU Fronts. London
1920.
Walker Jonathan, Polska osamotniona. DlaaLgo W;,lka Brytania zdradziła swojtgP
najwierniejszego sojusznika r. przeł. J. Szkudliński, Kraków 2010.
Waloch Natalia, James Bond był kobitl4, J\'vsokie Obcasy Extra" 2012. nr 5,
s. 66-71.
Wasilewski Krzysztof, Prugrani zwyci(z.ry. ,Przegląd" 2013, nr 17-18. s. 8-13.
Woloszański Bogusław, Wojna, rnilośt, zdrada, Warszawa 20 l O.
Wspomnienia polskich uchodi.ców na Wrgnech w laWh 1939-1945. Warszawa
1999.
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
http://grzbiet.pl/ksiazki/krystyna-skarbek-krolowa-podziemia-czy-zdrajczyni
Przykładowy rozdział książki: Krystyna Skarbek. Królowa podziemia czy zdrajczyni?
Spis treści
OdAutora ..................................................................................... 5
Rozdział
I: Pakt Czterech ............................................................. 9
Rozdział
II: Dziewcl}na herbu .. Dziękuję" ............................... .45
Rozdział
III: Zakopiański splin .................................................. 77
Rozdział IV: Ślub z polskim Hemingwayem ........................... 115
Rozdział
V: Bitwa o tajemnice ................................................. 153
Rozdział VI:
Pod czujnym spojneniem Sfinksa ..................... .l95
Rozdział VII: Żydowska MataHari .......................................... 229
Rozdział
VIII: Siostnenica marszałka Montgomery' ego ....... 263
Rozdział
IX: .. Zabić- to posiąść do końca" ............................ 295
Wykaz cytowanych źródeł ........................................................ 331
335
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
http://grzbiet.pl/ksiazki/krystyna-skarbek-krolowa-podziemia-czy-zdrajczyni
Przykładowy rozdział książki: Krystyna Skarbek. Królowa podziemia czy zdrajczyni?
Od Autora
P
oznawszy dzieje Krystynv Skarbek, można by odnieść wra­
żenie, że próba rekonstrukcji jej życia przynosi więcej py­
tań niż odpowiedzi. Przez wiele lat to nazwisko było w na­
szvm kraju praktycznie nieznane; mało kto wiedział o jej wojen­
nvch zasługach. Pmciętnv uczeń szkoły średniej, zapytany o bo­
haterskich Polaków, którzy zasłużyli się w walce z hitlerowcami
na wojennych frontach, wymieni pewnie generałów Sikorskiego
i Maczka. Wspomni ewentualnie o lotnikach z rozsławionego
książką Arkadego Fiedlera Dywizjonu 303. Może jeszcze pfl}jdą
mu na myśl kryptolodzv, którzy rozszyfrowali tajemnicę niemiec­
kiej Enigmy, ale konkretnych nazwisk raczej nie poda.
Od pewnego jednak czasu o Krystynie Skarbek zrobiło się
głośno. W mediach pojawiła się informacja o filmie,jaki ma na­
kręcić Agnieszka Holland, choć na razie ten projekt utknął chy­
ba wjakiejś szufladzie; podobnie zresztąjak złożony na Woroni­
cza scenariusz serialu o losach "ulubionej agentki Churchilla".
Bardzo trudno znaleźć materiały dokumentujące jej istnienie
-w końcu szpiedzy byli szkoleni tak, aby nie pozostawiać po so­
bie żadnych śladów. Początkowo wszystko, co udało mi się zna­
leźć, to były raptem dwa ręcznie napisane przez nią listy.
Dokładne odtworzenie losów Krystyny Skarbek bardzo utrud­
niają braki w dokumentacji archiwalnej, ponieważ wiele z tych
dokumentów uległo - czy to przypadkowemu, czy też intencjo­
nalnemu- zniszczeniu w czasie działań wojennych 1939-1945.
5
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
http://grzbiet.pl/ksiazki/krystyna-skarbek-krolowa-podziemia-czy-zdrajczyni
Przykładowy rozdział książki: Krystyna Skarbek. Królowa podziemia czy zdrajczyni?
Jakby słowa Winstona Churchilla: .,A teraz podpalcie Europę!"
miały się okazać prorocze! Tym zdaniem premier Wielkiej Bry­
tanii, w nocy z 16 na 17 lipca 1940 roku, dał sygnal do utwone­
nia Special Operations Executive, czyli Kierownictwa Operacji
Specjalnych (SOE). Równie dosłownie potraktowano potem
dokumentację: spalono ją, by nie zostało zbyt wiele śladów tej
-jak sam bryt}jski premier sarkastycznie to ujął - "niedżentel­
meńskiej wojny". Podczas zamykania siedziby SOE w Lond)nie
pośpiesznie opróżniano biura i pozbywano się całych stert pa­
pierów, które nagromadziły się pnez tych pięć gorączkowych.
nerwowych lat. Wyrzucano je, często bez pneglądania albo
wręcz urządzając zawody, kto pierwszy wypełni kubeł na śmieci.
Siedzibom zamiejscowym nakazano odesłać dokumenty. które
jeszcze istniały i mogły mieć jakiekolwiek znaczenie. Wiele z ar­
chiwaliów nie przetrwalo więc wojny; zostały spalone pnez za­
pobiegliwych agentów.
Czy jest szansa, że kiedyś odnajdą się jakieś zapomniane
a ocalałe dokumenty? To mało prawdopodobne, bo w lut}m
1946 roku, zaledwie miesiąc po połączeniu SOE i SIS, w daw­
nej siedzibie na Baker Street wybuchł pożar, który doszczętnie
zniszczył całe piętro. Pojawiły się spekulacje, że łatwopalny ma­
teria! został tam z premedytacją podłożony i wiele wskazuje na
to, że to słuszna hipoteza. Któż jednak w gorączkowej atmosfe­
rze tamtego okresu mógł wiedzieć, co bvlo choćbv w polo\\ie
tych akt?
Jeżeli w istocie próbowano wtedy pozbyć się jakichś sekretów
najwyższej wagi, to powodzenie takich działań mogło bvć co naj­
wyżej dziełem przypadku. Weteran SOE, Angus Fvffe, sformulo­
wał podejrzenie, które wcale nie wydaje się bezpodstawne:
"Nie moglem uwierzyć, że archiwum zniszczono specjalnie,
a jednocześnie wiedzialem o dokumentach, które by~· istnymi
bombami zegarowymi. Może i istnieje jakaś przyczyna wybuch-
6
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
http://grzbiet.pl/ksiazki/krystyna-skarbek-krolowa-podziemia-czy-zdrajczyni
Przykładowy rozdział książki: Krystyna Skarbek. Królowa podziemia czy zdrajczyni?
nięcia tego pożaru, sam nie wiem, ale wcale bym się nie zdziwił,
gdvby zniszczono je specjalnie" 1•
Tak czy inaczej, pożar na Baker Street stał się być może
odpowiednim zakończeniem dla historii, która rozpoczęła się
pięć lat wcześniej rozkazem Winstona Churchilla, aby .. podpa­
lić Europę". Ocenia się, że utracono w ten sposób około 85%
zasobów, jakie w Londynie udało się zgromadzić. Przez wiele
dziesięcioleci nawet te smętne resztki akt, które ocalały, pozo­
stawały utajnione.
Dopiero od 2003 roku zaczęto je udostępniać badaczom, ale
też nie wszystkie. Skąpe materiały o Krystynie Skarbek, ozna­
czone svgnaturą: HS 9/612, przechowywane w Archiwum Na­
rodowvm (The National Archives) w Londynie, w niewielkim
stopniu rzucają światło na jej wojenną działalność. Sprawy nie
ułatwia fakt, że Krystyna posługiwała się wieloma dokumentami
na różne nazwiska, takie jak: Krystyna Giżycka, Christine Gran­
\ille, Pauline Armand, Zofia Andrzejewska czy Maria Kamiń­
ska, lub pseudonimami: .Madame Marchand", "Folkstone" czy
.Mucha".
Archiwa bryt)jskiego wywiadu - zgodnie z obowiązującymi
w tej służbie zasadami - pozostają tajne przez 75 lat od śmierci
agenta, chyba że on sam, za życia, ujawni dane o swej wywia­
dowczej przeszłości. Nawet jednak w takim przypadku ujawnia­
ne archiwalia podlegają restrykqjnemu ocenzurowaniu.
Również komunistyczna ojczyzna Krystyny nie miała żadnego
interesu w tym, aby hołubić i stawiać na piedestale angielską
agentkę, która w nowej, zimnowojennej Europie mogla ponow­
nie odegrać istotną rolę. Takim ludziom raczej odbierano pol­
skie obywatelstwo Gak na np. generałowi Andersowi), niż ob-
1
D. Stafford, Tajny agtnt. Prawdziwa historia ukrytej wojny~ Hit/mm,
M. Łakomy, Warszawa 2007, s. 317.
przeł.
7
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
http://grzbiet.pl/ksiazki/krystyna-skarbek-krolowa-podziemia-czy-zdrajczyni
Przykładowy rozdział książki: Krystyna Skarbek. Królowa podziemia czy zdrajczyni?
sypywano zaszczytami i umieszczano w panteonie narodowych
bohaterów. W efekcie o hrabiance Skarbek w Polsce praktycz­
nie zapomniano.
Dopiero kilka lat temu zainteresowanie jej osobą odżyło; być
może dlatego, że Andrzej Kowerski, główny orędownik obrony
jej imienia, od końca lat 80. spoczywa u boku swojej ukochanej
na londyńskim cmentarzu Kensal Green. Teraz ich -już wiecz­
nej - miłości strzeże ulubiony ryngraf Krystyny z jasnogórską
Czarną Madonną, który przr.jaciele umieścili na nagrobku.
Ta książka nie jest biografią; to raczej opowieść o kobiecie,
która chciała żyć na swoich warunkach, i o czasach, w jakich
przyszło jej umrzeć. Była dumna, chciała być niezależna, a hi­
storie takich ludzi rzadko kończą się happy endem. Wszelako
śledząc losy Krystyny Skarbek, jednego można być pewnvm: była
postacią nietuzinkową. Dlaczego szpiegowała? Wyłącznie dla
pieniędzy? Z miłości do ojczyzny? A może rację miały angielskie
brukowce, gdy po jej tragicznej śmierci w 1952 roku bilv w om
wielkimi nagłówkami: .,As wywiadu, który szpieguje dla każdego
i w każdej wojnie!"?
Na to pytanie Czytelnicy muszą sobie odpo\\iedzieć sami.
Korzystając z tej sposobności, chciałbym podziękować Kata­
rzynie Rokickiej za pomoc w przetłumaczeniu z jęzvka angiel­
skiego dokumentów, do których udało mi się dotrzeć. Bez Niej
ta książka nie powstalaby tak szybko ani w takim kształcie.
Świnoujście,
2013
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
http://grzbiet.pl/ksiazki/krystyna-skarbek-krolowa-podziemia-czy-zdrajczyni
Przykładowy rozdział książki: Krystyna Skarbek. Królowa podziemia czy zdrajczyni?
Rozdział
l
Pakt Czterech
N
ie m. ożemy pozwolić na szarganie dobrego imienia
Kryst)ny - powiedział dobimym tonem Andrzej
Kowerski i spojrzał badawczo na trzech mężczyzn,
siedzących przy stole.
Spotkanie miało charakter nieforrnalny, by nie powie­
dzieć: konspirac)jny. Jego uczestnikami, obok Kowerskie­
go, byli dwaj Anglicy i Belg, wykształcony wWielkiej Bryta­
nii. Wszystkich panów łączyła - oprócz aktywnego udziału
w II wojnie światowej -wielka zażyłość z Kryst)ną Skarbek,
wniektórych kręgach znanąjako Christine Granville. Męż­
czyźni, na których życiu odcisnęła ona mniej lub bardziej
znaczące piętno, pokiwali głowami, zgadzając się ze słowa­
mi kolegi.
- Wątpię, by można było stworzyć logiczny obraz jakiej­
kolwiek kobiety, a co dopiero mówić o kimś o takiej oso­
bowości jak Kryst)na- stwierdził jeden z zebranych.
Słowa te padły z ust dowódcy legendarnych francuskich
partyzantów maquis, Frandsa Cammaertsa, którego kil­
ka lat wcześniej Kryst)na uwolniła z rąk gestapo podczas
nie tyle brawurowej, co wręcz zuchwałej akcji. Powstałymi
uczestnikami spotkania byli: jeden z licznych jej kochan­
ków, John Roper, i przr.jaciel Patrick Howarth, który praw­
dopodobnie też się w niej podkochiwał.
- My, jej przr.jaciele, nie chcemy, aby stała się wyłącznie
pra~ową sensacją - Kowerski tłumaczył cele założonego
9
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.