SZORSTKOLISTNE (Boraginaceae) ŚLAZOWATE (Malvaceae)

SZORSTKOLISTNE (Boraginaceae)
WYSTĘPOWANIE: cała półkula północna,
bardzo dużo reprezentantów w obszarze śródziemno- osklepki
morskim i w przypacyficznej Ameryce Pn. 100 rodzajów i 2000 gatunków. W Polsce rośnie 31 gat., część
w lasach, na łąkach, reszta jako rośliny ruderalne.
MORFOLOGIA: rośliny zielne, krzewy, też drze1-8 kolejność zakwitania
wa i pnącza. Liście ułożone skrętolegle i niepodzieOWOCE: rozłupnia.
lone. Całe rośliny pokryte są sztywnymi włoskami.
KWIATY: obupłciowe, i przeważnie promieniste, UŻYTKOWANIE: ozdobne: heliotrop (Heliorzadko niewyraźnie grzbieciste – żmijowiec tropium), miodunka (Pulmonaria), niezapominajka
(Echium). Zebrane są w wierzchotkowate kwiato- (Myosotis). Żywokost (Symphytum) to wartościowa
stany typu skrętka. Korona zrosłopłatkowa, o naj- pasza. Alkanna barwierska (Alkanna tinctoria)
częściej 5-ciu płatkach, opatrzona często w gardzieli dostarcza czerwonego barwnika (w starożytności
fałdami lub charakterystycznymi wyrostkami – używana do wyrobu szminki), lecznicza. Ogórecznik
osklepkami. Pręcików tyle, co łatek korony i przy- lekarski (Borago officinalis) ma walory głównie kosrośniętych nitkami do niej. Słupek górny, szyjka na metyczne. Owoce drzew tropikalnych są jadalne
szczycie lub u spodu zalążni 2-komorowej (w czasie (Cordia).
dojrzewania wyrasta często fałszywa przegroda i zaro- CHRONIONE W POLSCE: żmijowiec czerdnia staje się 4-komorowa). Przeważnie owadopylne. wony (Echium rubrum).
JK
ŚLAZOWATE (Malvaceae)
WYSTĘPOWANIE: gł. w strefie tropikalnej
i subtropikalnej, mniej w umiarkowanej. W wysokich górach (do 4600 m n.p.m.) występuje tylko
rodzaj Malvastrum z Ameryki Pd. Około 85 rodzajów
i 1600 gatunków. W Polsce 3 rodzaje i 7 gatunków.
MORFOLOGIA: rośliny zielne, krzewy, niewielkie
drzewa. Wysokogórskie gatunki Malvastrum tworzą
darnie. Liście skrętoległe z przylistkami, o blaszce
wycinanej, rzadko całej. Występują gwiazdkowate
włoski, a we wszystkich tkankach zbiorniki śluzu.
KWIATY: zwykle promieniste, obupłciowe,
5-krotne, o działkach wolnych. Częsta obecność
kieliszka. Płatki korony połączone nasadą z rurką
pręcikową utworzoną ze zrośniętych nitek licznych
pręcików (2 okółki), na końcach rozdwojonych.
Słupek wielokrotny (3-5 do 50), o zalążni górnej.
OWOCE: jednonasienne rozłupki, torebki.
UŻYTKOWANIE: ogromne znaczenie gospodarcze mają gatunki i odmiany bawełny (Gossypium),
uprawiane ze względu na puch nasienny nadający
się do przędzenia. Znana 3000-2000 lat p.n.e. Inne
ślazowate dostarczają mocnego włókna z łodyg,
np.: kenaf (Hibiscus cannabinus), uprawiany
w Afryce i Azji, oraz Abutilon theophrasti, uprawiany
w Chinach. Nasiona wielu gatunków dostarczają
oleju technicznego. Niektóre stosowane są w medycynie, np.: prawoślaz lekarski (Althaea officinalis).
Liczne gatunki ozdobne.
– 64 –
JK