RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU „SZKOŁA BEZ PRZEMOCY”

REALIZACJA PROGRAMU „SZKOŁA BEZ PRZEMOCY”
W GIMNAZJUM NR 1 IM. MIKOŁAJA KOPERNIKA W MŁAWIE
I. Działania na poziomie szkoły
1. Diagnoza problemów wychowawczych
Do realizacji programu przystąpiliśmy na początku roku szkolnego 2007/2008.
We
wrześniu
dokonaliśmy
za
pomocą
ankiet
diagnozy
problemów
wychowawczych
we wszystkich 23 klasach. To pozwoliło określić skalę różnych problemów – w tym
agresji. Zmodyfikowaliśmy program wychowawczy szkoły, opracowaliśmy program
profilaktyki, a wychowawcy – stosownie do wyników ankiet w swoich klasach
– opracowali programy wychowawców klas.
2. Pogłębianie wiedzy i umiejętności nauczycieli
Zorganizowaliśmy warsztaty dla nauczycieli na temat „Rozwiązywanie konfliktów”
oraz ”Przyczyny depresji i myśli samobójczych. Praca z uczniem o skłonnościach
samobójczych”. Nauczyło to nas innego spojrzenia na młodzież, uwrażliwiło
na problemy, które często błahe dla dorosłych, są ciężarem nie do pokonania
dla dziecka. Wtedy ono „krzyczy” – dając widoczne znaki, że potrzebuje pomocy.
3. Zespoły nauczycieli do różnych zadań
Wyłoniliśmy
zespoły
wychowawcze
poszczególnych
ciągów
klas.
Zespoły
te spotykają się co najmniej 2 razy w półroczu, by omawiać pojawiające się problemy
i poszukiwać skutecznych rozwiązań. Wypracowaliśmy skuteczne przenoszenie
(karne) ucznia do innej klasy – przenosimy ucznia z klasy słabej, gdzie zwykle
źle wpływa na innych do najlepszej np. profilowanej. Tylko wtedy przynosi
to oczekiwane efekty.
4. Edukacja rodziców
Z założeniami programu „Szkoły bez przemocy” oraz systemem szkolnych norm i
zasad zapoznaliśmy rodziców, uzyskując akceptację i zachętę do wspólnego
działania. Podczas zebrań ogólnoszkolnych i klasowych uczulaliśmy rodziców na
problemy wieku dorastania, na stronie internetowej szkoły umieściliśmy artykuły:
1
„Internet – zagrożenie cywilizacyjne”, „Minęło pół roku nauki”, „Młodzi wobec
cyberprzemocy” oraz „Rola rodziny w życiu człowieka”.
5. System norm i zasad
W Gimnazjum nr 1 im. Mikołaja Kopernika w Mławie opracowane są formalne
dokumenty: Statut Szkoły oraz Regulamin Gimnazjum, zawierający także zasady
WSO. Mamy także opracowane procedury postępowania nauczycieli oraz metody
współpracy z policją w sytuacjach zagrożenia dzieci i młodzieży przestępczością
oraz demoralizacją.
W bieżącym roku szkolnym kładziemy nacisk na realizację „Kodeksu naszej szkoły”
zawartego w programie „Szkoła bez przemocy”. Przyświeca nam hasło: „Twoja
Szkoła, to także Twój dom”. Uczniowie, nauczyciele oraz rodzice starają się
zbudować atmosferę bezpieczeństwa w szkole. Wszystkie problemy wychowawcze
są na bieżąco rozwiązywane. Każdy punkt „Kodeksu” staramy się należycie
realizować.
Wielu wychowawców opracowało własne – klasowe kodeksy postępowania,
zaakceptowane przez społeczność danej klasy.
Oto przykład takiego klasowego kodeksu.
1. Wszyscy mówimy do siebie po imieniu.
2. Kiedy jedna osoba zabiera głos – reszta słucha.
3. Wszyscy odnosimy się do siebie z szacunkiem i życzliwością.
4. Nie krytykujemy się i nie wyśmiewamy.
5. Zanim ocenimy kolegę – oceńmy siebie.
6. Aktywnie uczestniczymy w lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych – dbając
o osiąganie jak najlepszych wyników.
7. Pomagamy sobie (w tym w nauce).
8. Unikamy plotek.
9. Zachowujemy
„tajemnice
klasowe”
dla
siebie
–
nie
wynosimy
ich na zewnątrz.
10. Unikamy pochopnego oceniania.
11. Decyzje podejmujemy większością głosów w klasie.
12. Staramy się być klasą „zgraną”.
W Gimnazjum nr 1 w Mławie istnieje system stałego monitorowania norm i zasad
postępowania. Są nim comiesięczne apele, na których wicedyrektorki udzielają
pochwał (lub upomnień) uczniom wskazanym przez wychowawców. Obserwujemy,
2
że te apele bardzo motywują naszą młodzież do przestrzegania szkolnych norm,
są jednocześnie okazją do zebrania na forum aplauzu za wszelkie osiągnięcia
i przejawy pracy nad sobą.
6. Współpraca ze środowiskiem lokalnym
W ciągu całego roku szkolnego współpracowaliśmy ze wszystkimi instytucjami
w mieście, by zapewnić bezpieczeństwo uczniom m.in.:
- z policją – co tydzień w poniedziałek przychodzi do szkoły dzielnicowy, wspiera
pracę wychowawczą poprzez rozmowy z uczniami wagarującymi, agresywnymi
itd. Dwoje policjantów, zajmujących się nieletnimi, przeprowadziło w klasach
pierwszych i drugich pogadanki na temat odpowiedzialności prawnej młodocianych,
- ze strażą miejską – na prośbę dyrektora gimnazjum codziennie przed godz. 8.00
oraz w trakcie zajęć straż miejska patroluje teren szkolny, dzięki czemu
wyeliminowaliśmy tzw. „nieproszonych gości”,
- zespołem ośrodków wsparcia – kierowaliśmy na spotkania z psychologiem rodziny,
w których występuje problem przemocy,
- biurem ds. profilaktyki – za pośrednictwem biura bierzemy udział w programie
„Zachowaj trzeźwy umysł”,
- PCK – szkolenia na temat udzielania pierwszej pomocy, udział w zbiórce pieniędzy
na rzecz rodzin ubogich,
- poradnią psychologiczno-pedagogiczną – kierujemy na badania uczniów z objawami
niedostosowania społecznego, nadpobudliwością,
- sądem dla nieletnich – prosimy sąd o interwencję w przypadku, gdy inne metody
wychowawcze nie przyniosły oczekiwanych rezultatów.
7. Zajęcia pozalekcyjne.
Szkoła prowadzi też następującą działalność angażującą uczniów:
- 44 koła przedmiotowe i zainteresowań,
- 22 zajęcia sportowe w tym:
- 3 grupy - lekkoatletyki
- 1 grupa – piłka nożna
- 3 grupy – piłka siatkowa
- 1 grupa – aerobik
- 1 grupa - gimnastyka korekcyjno-kompensacyjna
- 2 grupy – SKS-y zespół taneczny
- 10 grup - na pływalni
- 2 grupy na siłowni
- 16 grup zajęć dydaktyczno –wyrównawczych
- 19 grup innych zajęć pozalekcyjnych, w tym:
3
- zajęcia przygotowujące do egzaminu gimnazjalnego
- chórek szkolny
- zespół muzyczny
- klub ekonomiczny
- klub gier logicznych
- klub inspiracji twórczych itd.
- klub filozoficzny
Uważamy, że w naszej szkole każdy uczeń może znaleźć dla siebie odpowiednie
zajęcie – zgodnie z jego zainteresowaniami i możliwościami. To między innymi dzięki
zaangażowaniu uczniów i zajęciu ich czasu pozalekcyjnego spadła liczba zachowań
agresywnych i bójek w szkole.
8. Nadzór nad uczniami
Aby
skutecznie
zapobiegać
sytuacjom
niepożądanym
wzmocniliśmy
dyżury
nauczycieli podczas przerw międzylekcyjnych, przed lekcjami i po ich zakończeniu.
Na każdej z trzech kondygnacji zawsze dyżur pełni po dwoje nauczycieli ( zwracają
uwagę na to, co dzieje się na bocznej klatce schodowej, łazienkach itp.). Dodatkowo
nauczycieli dyżurujących wspiera dyrekcja szkoły, obserwując te miejsca,
gdzie młodzieży jest najwięcej (np. tuż po dzwonku na lekcje).
9. Inne formy nadzoru
Na zewnątrz budynku, w holach i klatkach schodowych zostały zamontowane
kamery, co znacznie ograniczyło niszczenie mienia szkolnego oraz ilość bójek wśród
uczniów.
10. Zaufana osoba
W naszej szkole zaufaną osobą, do której mogą zgłosić się z problemami uczniowie
jest pedagog szkolny. Pedagog ma oddzielny pokój, który w czasie rozmów
zapewnia atmosferę bezpieczeństwa i spokoju. Na początku każdego roku szkolnego
pedagog informuje uczniów klas pierwszych, że mogą zwracać się z różnymi
problemami. Realizując swój plan pracy, stara się otoczyć opieką i wsparciem
uczniów potrzebujących takiej pomocy. Ma tak rozłożone godziny pracy, że jest
dostępny dla uczniów oraz rodziców. Oferuje pomoc zarówno sprawcom,
jak i ofiarom przemocy, prowadząc stałe indywidualne lub grupowe spotkania
psychoedukacyjne z uczniami.
Drugą zaufaną osobą w naszym gimnazjum jest rzecznik praw ucznia – osoba
4
wybrana w sposób demokratyczny spośród społeczności szkolnej. Rzecznik
współpracuje z pedagogiem, radząc się co do sposobu rozwiązywania koleżeńskich
problemów. Jest „pośrednikiem” między uczniami a nauczycielami.
11. Skrzynka na problemy
W szkole istnieje też skrzynka, na której widnieje napis: „UCZNIOWIE!
Tu możecie zgłosić ważny, Waszym zdaniem problem, skargę, propozycję…
Dyrektor”. I
rzeczywiście – za jej pośrednictwem dowiadujemy się czasami
o bolesnej dla ucznia sprawie. Bywa, że kartki są anonimowe, jednak poruszony
problem jest sygnałem do zgłębienia go i wyjaśnienia. Nie pozostawiamy żadnej
zasygnalizowanej sprawy bez rozwiązania.
12. Zauważanie i docenianie dobrych zachowań uczniów
Ustaliliśmy w zespołach wychowawczych, że co miesiąc organizujemy apele
w poszczególnych ciągach klas. Klasa, która w ciągu dwóch miesięcy uzyska
najwyższą frekwencję, otrzymuje (oprócz przechodniej statuetki) 100 zł od rady
rodziców i kwotę tę może przeznaczyć na swoje cele (ognisko, dofinansowanie
do wycieczki itd.). W ten sposób skutecznie zapobiegamy pogorszeniu się frekwencji.
Poza tym udzielamy pochwał klasom, uczniom, wręczamy nagrody w konkursach,
chwalimy za wszystko, co na tę pochwałę zasługuje. Ale udzielamy też upomnień
i nagan – co skutecznie zniechęca młodzież do powtarzania błędów.
13. Działania angażujące uczniów
Pedagog
szkolny oraz nauczyciel informatyki w ciągu bieżącego roku szkolnego
prowadzą zajęcia psychoedukacyjne oraz kawiarenkę internetową. Grupa 10 uczniów
uczęszczających na te zajęcia charakteryzuje się m.in. nadpobudliwością, brakiem
uwewnętrznionych norm zachowania oraz nieumiejętnością komunikowania
się. Oprócz innych zadań – prowadzący realizują zadanie zredukowania u
uczestników agresji. Pedagog wykorzystuje w pracy niedokończone historyjki z
publikacji Joanny Grochulskiej „Redukcja dzieci agresywnych”, a nauczyciel
informatyki skupia uwagę tych uczniów na grafice komputerowej. W II półroczu nie
odnotowaliśmy przejawów agresji ze strony uczestników zajęć.
Na szczególne podkreślenie zasługuje też praca wolontariatu szkolnego. Nasi
uczniowie – wolontariusze angażują się w pomoc na rzecz potrzebujących kolegów,
biorą też aktywny udział w innych akcjach pomocowych. Aby mieć na te cele
fundusze – pod opieką nauczycielek: - uczniowie pakują w sklepach artykuły
żywnościowe:
5
- samodzielnie wykonują i sprzedają pocztówki, palmy (ozdoby),
- w ramach akcji „Pola nadziei” , wolontariusze wyhodowali w szkolnym ogródku
żonkile, które następnie sprzedawali,
- utrzymują stały kontakt z dziećmi z Domu Dziecka w Kowalewie, organizują
dla nich zbiórki środków czystości i pomocy szkolnych.
Także Samorząd Uczniowski prowadzi działania angażujące uczniów. Oto niektóre
z nich: organizacja Wieczoru Wigilijnego dla kolegów znajdujących się w trudnej
sytuacji materialnej, zbieranie słodyczy i zabawek dla pobliskiego Domu Dziecka,
prowadzenie dyskotek szkolnych .
14. Działania budujące wspólnoty
Skoro przyjęliśmy założenie, że szkoła to drugi dom, staramy się w rodzicach znaleźć
sojuszników naszych działań. Zapraszamy więc rodziców na spotkania wigilijne
w klasach, uczniowie prezentują też przedstawienia, spotkania odbywają się z
różnych okazji np. wernisażu prac, Dnia Matki itd.. Podczas zebrań ogólnoszkolnych
pokazujemy rodzicom dorobek artystyczny uczniów: chór, zespół muzyczny, zespoły
taneczne, teatry szkolne, klub inspiracji twórczych itd. Powołaliśmy też szkolnych
liderów
zdrowia
oraz
klasowych
mediatorów.
Zadaniem
tych
ostatnich
jest rozwiązywanie problemów jeszcze w zalążku, a potem poszukiwanie pomocy.
II.
Działania na poziomie klasy.
Na poziomie klasy skuteczną metodą są zajęcia profilaktyczne np.: „Saper,
rozminowuję agresję” oraz „Poznaję, wybieram...” W sytuacjach tzw. „kozła
ofiarnego”
organizujemy
spotkania
wychowawcy,
uczniów
i
rodziców.
Wtedy sprawcy uświadamiają sobie, że zwykłe podśmiewywanie się z kogoś, ale zbyt
często i dużej grupy może wyrządzić krzywdę, prowadzić do wyobcowania.
III.
Działania indywidualne z uczniami.
a) mediacje uczniów (klasowych mediatorów) pedagoga, wychowawcy,
b) rozmowy z uczniami i rodzicami zarówno ofiar przemocy jak i sprawców. W takich
rozmowach uczestniczy też wicedyrektor ds. wychowawczych. Uczniowie
sprawcy muszą zrozumieć, swój błąd, kiedy rodzice tłumaczą, że nie tak
wychowali swoje dziecko. Kiedy wszystkie żale zostają wyrzucone, można zacząć
od nowa. Rodzice w środowisku domowym kontynuują pracę, a nauczyciele w
szkole,
6
c) sprawcom przemocy proponujemy czynne uprawianie sportu, pływalnię, sks-y,
itp., ponoszą też przewidziane regulaminem konsekwencje,
d) uczniom, którzy ucierpieli z powodu agresji innych, proponujemy zajęcia
psychoedukacyjne prowadzone przez pedagoga szkolnego,
e) wszystkich uczniów, również tych rozchwianych emocjonalnie, angażujemy w
różne prace np: wolontariatu szkolnego, dekorowanie pracowni, zajęcia
pozalekcyjne. Dziecko, które znajduje swoje miejsce w szkole, nie rozpycha się
później pięściami,
f) żelazną zasadą w naszej pracy wychowawczej jest dobrze pojęte partnerstwo.
Młodzież zdaje sobie sprawę z tego, że każdy problem można rozwiązać, a my
nauczyciele z całych sił tak pracujemy, by tego zaufania nie zawieść.
Potwierdzają ten fakt wyniki ankiet przeprowadzonych w szkole.
W naszym gimnazjum spośród każdej klasy wyłonieni zostali młodzieżowi liderzy
zdrowia. Otrzymali oni wskazówki i pomoce do pracy na rzecz klasy. Jedno z ich
głównych zadań polega na prowadzeniu rozmów z kolegami, którzy prezentują
niewłaściwe postawy. W niektórych klasach zostali wyłonieni klasowi mediatorzy
(nie wszyscy uczniowie potrafili sprostać roli mediatora). Oczywiście –
wychowawcy służą swoją pomocą. Każdy wychowawca prowadzi regularne
rozmowy ze swoimi wychowankami, których zachowanie budzi niepokój.
Rozmowy odbywają się w oddzielnym pomieszczeniu, tzw. „Sali narad”.
Pedagog szkolny na bieżąco zajmuje się problemami sprawianymi przez uczniów.
Jeśli w grę wchodzą agresja i przemoc – w regularnych rozmowach zarówno ze
sprawcą, jak i ofiarą w obecności rodziców i wychowawcy – stosuje odpowiednie
metody pracy. Na początku rozwiązywania sytuacji konfliktowej pedagog wchodzi
w rolę mediatora. Na pewnym etapie pozostawia obie strony konfliktu w
oddzielnym
pomieszczeniu,
dając
czas
na
przedstawienie
propozycji
porozumienia. Najczęściej wtedy opadają emocje i sprawcy zajścia godzą się.
Później następują dalsze etapy regularnych rozmów. W niektórych przypadkach
pedagog ustala regularne kontakty rodzica z dzieckiem i analizuje sytuację
szkolną oraz rodzinną. Również wicedyrektorki wyznaczają stale terminy rozmów
z uczniami, którzy nie przestrzegają szkolnych norm.
IV.
Organizacja Dnia szkoły bez przemocy – dnia integracji („Nie jesteś sam”).
5 czerwca w naszej szkole był dniem bez przemocy, a czerwone balony
(wypuszczone w powietrze o godz. 12.00), symbolizowały odcięcie się od
7
przemocy.
Postanowiliśmy
jednak,
że
obchody
tego
dnia
trochę
zindywidualizujemy, bowiem wśród naszych uczniów jest chłopiec poruszający się
na wózku inwalidzkim. Problem w tym, że czekają go dwie bardzo ciężkie
operacje.
Postanowiliśmy być razem z nim w trudnych chwilach, a rodzinę wesprzeć
finansowo. Szkolny wolontariat zorganizował loterię fantową, a młodzież z klas
drugich przyniosła ciasta (każda klasa upiekła od 2 do trzech dużych blach
ciasta).
Akcję nazwaliśmy „Uśmiech za ciacho”, bowiem porcja ciasta kosztowała 1 zł.
Uzyskane pieniądze przekazaliśmy rodzicom chłopca – wcześniej klasy drugie
oraz wolontariat szkolny, pakując towary w marketach również pozyskiwały środki
na leczenie Jaśka.
W tym czasie w sali gimnastycznej odbywały się prezentacje dorobku
artystycznego uczniów: śpiewał zespół muzyczny, wokaliści, wystąpił teatr
szkolny „Supermenki” i zespoły taneczne.
Na zakończenie reprezentanci klas drugich rozegrali mecz piłki nożnej,
wzbudzając zainteresowanie fanów sportu.
Udział w programie „Szkoły bez przemocy” utwierdził nas w przekonaniu, że
warto
podejmować każdy wysiłek, by w szkole było coraz przyjemniej i
bezpieczniej.
koordynator programu:
wicedyrektor Romana Olszewska
8