Jaki zasiłek macierzyński mi przysługuje?

Jaki zasiłek macierzyński mi przysługuje?
W jednym z ostatnich numerów „Tygodnika Solidarność” przedstawiałem relacje pomiędzy dwoma
uprawnieniami przysługującymi rodzicom, czyli urlopem macierzyńskim (a także rodzicielskim i
ojcowskim) a zasiłkiem macierzyńskim. Kolejnym zagadnieniem dotyczącym zasiłku macierzyńskiego,
które bez wątpienia ma bardzo doniosłe znaczenie praktyczne, jest wysokość tego świadczenia.
Aby oddać pełny obraz tego zagadnienia, trzeba zwrócić uwagę na dwa elementy. Po pierwsze jest to procentowa
wartość zasiłku, czyli ile procent podstawy wymiaru wynosi zasiłek macierzyński, a po drugie czym jest ta podstawa
wymiaru. Dopiero zestawienie tych informacji pozwala w rzeczywistości określić, jakiej kwoty może się spodziewać
osoba nabywająca prawo do zasiłku macierzyńskiego.
Wysokość procentowa zasiłku macierzyńskiego
O tym, jaką część podstawy wymiaru stanowi zasiłek macierzyński, przesądza art. 31 ustawy z dnia 25 czerwca 1999
r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tj. Dz.U. 2016 r., poz.
372), zwanej dalej ustawą zasiłkową. Należy przy tym podkreślić, że pełne zrozumienie zawartej w tym przepisie
regulacji wymaga powiązania go z rozwiązaniami zawartymi w kodeksie pracy dotyczącymi zasad korzystania z
urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego.
Otóż jako podstawową zasadę należy przyjąć, że miesięczny zasiłek macierzyński za okres równy okresowi urlopu
macierzyńskiego (oraz ojcowskiego) wynosi 100 proc. podstawy wymiaru. Z kolei wysokość zasiłku macierzyńskiego
za okres równy okresowi urlopu rodzicielskiego jest zróżnicowana i wynosi:
100 proc. podstawy wymiaru za pierwszych 6 tygodni (gdy długość urlopu rodzicielskiego wynosi 32 tygodnie, a
zatem wówczas gdy przy jednym porodzie urodzi się jedno dziecko) lub 8 tygodni (gdy urlop rodzicielski wynosi 34
tygodnie, a zatem wówczas gdy przy jednym porodzie urodzi się więcej niż jedno dziecko),
60 proc. podstawy wymiaru za okres odpowiadający pozostałej części urlopu rodzicielskiego (czyli za 26 tygodni,
niezależnie od liczby urodzonych dzieci). Warto zauważyć, że w przypadku urodzenia jednego dziecka powyższe
oznacza, że przez łączny okres 26 tygodni (czyli pół roku) wysokość zasiłku macierzyńskiego wynosi 100 proc.
podstawy wymiaru, a za pozostałe 26 tygodni (zakładając maksymalne wykorzystanie urlopu rodzicielskiego)
wysokość ta spada do poziomu 60 proc.
Możliwe jest jednak inne ustalenie wysokości zasiłku macierzyńskiego, co wynika z art. 31 ust. 3 ustawy zasiłkowej.
Otóż może on wynosić 80 proc. podstawy wymiaru za cały okres równy okresowi urlopu macierzyńskiego i
rodzicielskiego. Jak zaznaczyłem wcześniej o tym, jaka będzie wysokość zasiłku, decyduje tryb korzystania z urlopu
macierzyńskiego i rodzicielskiego. Kodeks pracy przewiduje w tym zakresie dwie możliwości. Pierwsza polega na tym,
że decyzja o skorzystaniu z urlopu rodzicielskiego podejmowana jest już po wykorzystaniu znacznej części urlopu
macierzyńskiego. Dokładniej rzecz biorąc, wniosek o urlop rodzicielski (urlop macierzyński rozpoczyna się co do
zasady bez wniosku, z dniem porodu) można złożyć najpóźniej na 21 dni przed jego planowanym rozpoczęciem (w
związku z tym, że urlop ten musi się rozpocząć bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, oznacza to, że wniosek
należy złożyć najpóźniej na 21 dni przed zakończeniem urlopu macierzyńskiego). W takiej sytuacji wysokość zasiłku
macierzyńskiego wynosi najpierw 100, a następnie 60 proc. podstawy wymiaru.
Druga z możliwości polega na tym, że matka dziecka od razu po porodzie (a dokładniej w ciągu 21 dni po porodzie)
podejmuje decyzję o chęci skorzystania z całości przysługującego jej prawa do urlopu rodzicielskiego. Wówczas
wysokość zasiłku macierzyńskiego przez cały czas jest stała i wynosi 80 proc. podstawy wymiaru. Należy zauważyć,
że w przypadku urodzenia jednego dziecka i przebywania na urlopie rodzicielskim w pełnym wymiarze (co nie jest
obowiązkowe) łączna wysokość wypłaconego zasiłku będzie taka sama, niezależnie od tego, który tryb korzystania z
urlopu rodzicielskiego zostanie wybrany. Z kolei przy urodzeniu bliźniąt finansowo korzystniejsze jest wybranie opcji
100 proc. zasiłku przez 39 tygodni (31 tygodni urlopu macierzyńskiego i 8 tygodni urlopu rodzicielskiego) i 60 proc.
zasiłku przez pozostałe 26 tygodni urlopu rodzicielskiego.
Kończąc ten wątek, warto jeszcze zamieścić dwie uwagi. Po pierwsze, skoro z urlopu rodzicielskiego (a w niektórych
sytuacjach także z macierzyńskiego) może korzystać zarówno matka, jak i ojciec dziecka, to konsekwentnie prawo do
zasiłku będzie przysługiwało matce lub ojcu dziecka. Po drugie ustawodawca dopuszcza łączenie urlopu
rodzicielskiego z pracą u pracodawcy (w wymiarze nieprzekraczającym pół etatu) – w takiej sytuacji wysokość zasiłku
ulega proporcjonalnemu obniżeniu (np. w razie powrotu do pracy na Ľ etatu rodzic zachowa prawo do ľ zasiłku i
jednocześnie nabędzie prawo do Ľ wynagrodzenia).
dr Jakub Szmit
Starszy specjalista w Zespole Prawnym KK NSZZ „Solidarność”
fot. pixabay.com/CC0