`Gazeta Prawna": Niedyskryminacja i wolność przemieszczania się

'Gazeta Prawna": Niedyskryminacja i wolność przemieszczania się - Program Spraw Precedensowych
wtorek, 28 sierpnia 2007 09:37
"Gazeta Prawna": Niedyskryminacja i wolność
przemieszczania się
Jedną z zasad wynikających z obywatelstwa w UE jest zasada niedyskryminacji ze
względu na przynależność państwową, jeśli dana osoba zdecyduje się na skorzystanie
ze swobody przemieszczania się.
Obywatelstwo europejskie przez lata było postrzegane jako instytucja prawna o znaczeniu
raczej symbolicznym niż praktycznym. To się zmienia, a ciekawym przykładem są sprawy
dotyczące świadczeń socjalnych przysługujących cywilnym ofiarom wojny lub inwalidom
wojennym.
Zasada niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową stanowi jeden z
elementów obywatelstwa unijnego, jeśli dana osoba zdecyduje się na skorzystanie ze
swobody przemieszczania się i zamieszkanie na terytorium innego państwa. W przypadku
cywilnych ofiar wojny w wielu państwach jako warunek przyznania świadczeń socjalnych
uznaje się zamieszkanie na terenie państwa, które takie świadczenie przyznaje. Powstał zatem
problem, czy takie świadczenie nadal przysługuje, gdy osoba zdecyduje się na zamieszkanie
w innym państwie (np. na czas emerytury wyprowadzi się na grecką czy hiszpańską wyspę).
W październiku 2006 r. w sprawie C-192/05 Tas-Hagen, Europejski Trybunał Sprawiedliwości
stwierdził, że prawo holenderskie, które wprowadza tego typu ograniczenie jest niezgodne z
art. 18 TWE. ETS uznał, że obywatele UE mają prawo do świadczeń dla cywilnych ofiar wojny,
także w przypadku gdy skorzystali z prawa do przemieszczania się. Jednocześnie odpowiednie
przepisy prawa krajowego, które za przesłankę uzyskania świadczenia uznają stałe
zamieszkanie na terytorium własnego państwa członkowskiego, są niezgodne z prawem
wspólnotowym.
Sprawa ta jest tak ciekawa, ponieważ w polskim prawie znajdują się podobne obostrzenia.
Pod koniec 2006 r. Sąd Okręgowy w Koszalinie skierował pytanie prejudycjalne w sprawie
C-499/06 Halina Nerkowska przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych. W sprawie tej
sąd chce ustalić, czy uregulowanie art. 5 ustawy z 1974 roku o zaopatrzeniu inwalidów
wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 9, poz. 87 z późn. zm.), które
uzależnia wypłatę świadczenia rentowego z tytulu niezdolności do pracy w związku z pobytem
w miejscach odosobnienia od spełnienia warunku pobytu osoby uprawnionej na obszarze
Polski, jest zgodne z art. 18 TWE. Wyrok w tej sprawie jeszcze nie zapadł.
1/2
'Gazeta Prawna": Niedyskryminacja i wolność przemieszczania się - Program Spraw Precedensowych
wtorek, 28 sierpnia 2007 09:37
Podobnego tematycznie problemu dotyczy pytanie prejudycjalne skierowane w maju 2007 r.
w sprawie C-221/07, Zablocka-Weyhermüller przeciwko Land Baden-Württemberg. Zgodnie z
prawem niemieckim, osobom, które zamieszkują poza granicami Niemiec, a są na mocy
specjalnej ustawy uznawane za ofiary wojny, przysługują określone świadczenia socjalne.
Jednak, w przypadku zamieszkania poza granicami Niemiec, te świadczenia mają jedynie
charakter częściowy. Również w tym przypadku sąd w Stuttgarcie chciałby uzyskać
odpowiedź, czy takie ograniczenia są zgodne z prawem do swobodnego przemieszczania się.
Można się spodziewać, że w sprawie Nerkowska, jak i w sprawie Zabłocka-Weyhermüller
zapadną wyroki stwierdzające naruszenie prawa wspólnotowego. Będzie to znakomite
podkreślenie, że o uprawnieniu do tak szczególnych świadczeń decyduje przede wszystkim
fakt przeżycia traumy wojennej, a więc doświadczenie jak najbardziej osobiste, niezależne od
aktualnego miejsca zamieszkania w zjednoczonej Europie.
Adam Bodnar
dr nauk prawnych, adiunkt w Zakładzie Praw Człowieka Wydziału Prawa i Administracji UW
"Gazeta Prawna" z 28.08.2007
Joomla SEF URLs by Artio
2/2