rynek, popyt, podaż
Transkrypt
rynek, popyt, podaż
Gospodarka rynkowa. Rynkowy mechanizm popytu i podaży. Agnieszka Stus Zagadnienia Rynki elastyczne i zmonopolizowane. Funkcje popytu i podaży (położenie, przesunięcie). Równowaga rynkowa. Prawo popytu i podaży. Model pajęczyny. Miary elastyczności popytu i podaży. Czynniki determinujące elastyczność popytu. Wykorzystanie funkcji popytu w decyzjach przedsiębiorstw. Pojęcie rynku Miejsce dokonywania sprzedaży i zakupu towarów [B. Oyrzanowski]. Proces, w którym nabywcy i sprzedawcy określają przedmiot obrotu i warunki tego obrotu [J. Laudańska-Trynka]. Zespół warunków, które doprowadzają do kontaktu miedzy kupującymi a sprzedającymi w procesie wymiany dóbr i usług [D. Begg]. Pojęcie rynku c.d. Transakcje kupna i sprzedaży oraz warunki, w jakich one przebiegają [R. Milewski]. Syntetyczne pojęcie określające proces prowadzący do tego, że decyzje gospodarstw domowych dotyczące konsumpcji alternatywnych dóbr, decyzje przedsiębiorstw o tym, co i jak wytwarzać oraz decyzje pracowników dotyczące tego, jak wiele i dla kogo pracować, zostają wzajemnie uzgodnione dzięki odpowiedniemu dostosowaniu cen [D. Begg]. Kryteria klasyfikacji rynków Rynek ze względu na przedmiot obrotu Rynek ze względu na zasięg działania Rynek ze względu na sytuację rynkową Rynek ze względu na charakter dóbr Rynek ze względu na stopień wyrównywania się cen Rynek doskonały Rozproszenie po stronie popytu i podaży Brak barier wejścia i wyjścia na rynek Przejrzystość (transparencja) Jednorodność dóbr i usług Funkcje rynku Wycena dóbr (produktów i zasobów) Źródło informacji dla podmiotów gosp. Warunek racjonalnego wykorzystania zasobów Ustalanie stanów równowagi w gospodarce Dostosowanie produkcji do potrzeb Cechy dojrzałej gospodarki rynkowej Dominacja własności prywatnej i swoboda transferu praw własności Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej Istnienie sprawnie działających instytucji obsługujących rynek Integralność rynku, czyli wzajemne uzależnianie się od siebie rynków Istnienie konkurencji między podmiotami Zalety gospodarki rynkowej Umożliwienie efektywnej alokacji zasobów Sprzyjanie lepszemu zaspokojeniu potrzeb nabywców Tworzenie efektywnego system motywacyjnego Zapewnienie dużej innowacyjności gospodarki Wady gospodarki rynkowej Sprzyjanie rozwarstwieniu społecznemu Występowanie tzw. efektów zewnętrznych Sprzyjanie rozwojowi społecznie niepożądanych dóbr Skłonność do proliferacji produkcji Społeczny koszt dochodzenia gospodarki do równowagi rynkowej Popyt Ilość danego dobra, jaką nabywcy są w stanie nabyć po określonej cenie i w określonym czasie. Zależy od: ceny dobra determinant pozacenowych (np. dochody nabywców, ceny innych dóbr, przyszła sytuacja rynkowa, gusty nabywców, struktura ludności). Popyt a cena – zależność odwrotna Pp (popyt) C (cena) C1 C2 C3 0 Q1 Q2 Q3 Popyt jako malejąca funkcja ceny (typowa krzywa popytu). Q (ilość) Nietypowe reakcje popytu na cenę C (cena) Pp1 C1 Pp3 Pp2 0 Nietypowe krzywe popytu Q (ilość) Pozacenowe determinanty popytu Pp2 C (cena) wzrost popytu Pp1 Pp3 spadek popytu C1 Q3 Q1 Q2 Przesunięcie krzywej popytu pod wpływem czynników < > ceny Q (ilość) Podaż Ilość dobra zaoferowana przez producentów do sprzedaży po danej cenie w określonym czasie. Zależy od: ceny dobra determinant pozacenowych (np. koszty produkcji, rentowność dobr substytucyjnych, czynniki naturalne i inne o charakterze obiektywnym). Podaż a cena – zależność jednokierunkowa Pd (podaż) C3 C2 C1 Q1 Podaż jako rosnąca funkcja ceny (krzywa podaży) Q2 Q3 Q (ilość) Pozacenowe determinanty podaży Pd2 C (cena) Pd1 spadek podaży Pd3 C1 wzrost podaży Q2 Q1 Q3 Przesunięcie krzywej podaży pod wpływem czynników < > ceny Q (ilość) Cena równowagi rynkowej C (cena) Pp (popyt) Pd (podaż) Cr A (punkt równowagi rynkowej) Qr Równowaga rynkowa Q (ilość) Nadwyżka rynkowa C (cena) Pd (podaż) Pp (popyt) nadwyżka C1 Cr A (punkt równowagi rynkowej) Q1 Qr Q2 Q (ilość) Niedobór rynkowy C (cena) Pp (popyt) Pd (podaż) Cr A (punkt równowagi rynkowej) C1 niedobór Q1 Qr Q2 Q (ilość) Przesunięcia krzywej popytu Pp2 Pd (podaż) Pp1(popyt) C (cena) Pp3 A2 C2 A1 C1 A3 C3 Q3 Q1 Q2 Q (ilość) Przesunięcia krzywej podaży Pd3 Pp (popyt) Pd1(podaż) C (cena) C3 Pd2 A3 A1 C1 A2 C2 Q3 Q1 Q2 Q (ilość) Równoczesne przesunięcia krzywych P2 p P1 P1 p d C (cena) C1 C2 C3 P2 d A1 A2 A3 Q1 Q3 Q2 Wzrost podaży i spadek popytu Q (ilość) Szczególne przypadki równowagi Krzywa podaży jest sztywna tzn. niezależna od ceny - podaż doskonale nieelastyczna wówczas: cena równowagi określona jest przez popyt a ilość określona jest przez podaż. Krzywa podaży jest wyjątkowo wrażliwa na cenę (konkurencja doskonała w długim okresie) - podaż doskonale elastyczna – wówczas: cena równowagi jest określona przez podaż a ilość jest określona przez popyt. Cena określona przez popyt a ilość określona przez podaż C (cena) Pp C (cena) Pd Pp Pp1 Pd C1 C0 C0 0 Q Q (ilość) 0 Q Q (ilość) Cena określona przez podaż a ilość określona przez popyt C (cena) C (cena) Pp Pd C 0 Q0 Q (ilość) Pp Pp1 Pd C 0 Q0 Q1 Q (ilość) Podaż i cena a czynnik czasu Pd2 C (cena) Pd1 C2 C3 C4 Pd3 B C A D C1 Pp2 Pp1 Q1 Podaż w różnych okresach Q2 Q3 Q (ilość dobra) „Model pajęczyny” - założenia Podjęcie decyzji o produkcji dobra „X” Długotrwały proces produkcji dobra „X” t0 Schemat Procesu: Od podjęcia decyzji o produkcji do wprowadzenia wyrobu na rynek Wprowadzenie na rynek dobra „X” t1 „Model pajęczyny” obejmuje trzy przypadki Oscylacja Gasnąca Oscylacja Periodyczna Oscylacja Wybuchowa Oscylacje gasnące (tłumione) C (cena) Pd C0 E0 C2 CE E PP C1 t Q0 Q2 QE Q1 Q (ilość) Oscylacje periodyczne C (cena) Pd E0 C0 E CE C1 Pp t Q0 QE Q1 Q (ilość) Oscylacje wybuchowe C (cena) Pd C2 C0 CE E E0 C1 t Pp Q2 Q0 QE Q1 Q3 Q (ilość) Narzędzia analizy podaży i popytu jako instrument opisu sytuacji rynkowych na przykładzie podatku VAT. Opisywanie rynku przed nałożeniem podatków i po ich nałożeniu ma wielkie znaczenie dla prowadzenia polityki gospodarczej. Podstawą dla zrozumienia podatków jest uświadomienie sobie, że kiedy funkcjonuje podatek, na rynku występują dwie ceny: cena, którą płaci nabywca i cena, którą otrzymuje dostawca. Te dwie ceny – cena popytu i cena podaży – różnią się o wielkość podatku. Wskaźnik podatkowy - określa podział podatku pomiędzy sprzedawcę i kupującego. Podatek nałożony na sprzedawcę cena 5.0 4.5 4.0 Pd + podatek na sprzedawcy cena dla kupującego cena bez podatku Pd 1,5 euro podatku 3.0 2.5 E0 2.0 1.0 cena dla sprzedawcy 275 Pp 300 325 350 375 400 425 450 475 500 ilość Podatek nałożony na kupującego cena 5.0 4.5 4.0 cena dla kupjacego cena bez podatku 3.0 2.5 2.0 1.5 1.0 Pd 1,5 euro podatku E0 cena dla sprzedawcy 275 Pp-podatek kupujacego Pp 300 325 350 375 400 425 450 475 500 ilość Pytania? Dziękuję za uwagę.