Teorie popytu i podazy

Podstawy ekonomii
TEORIA POPYTU
TEORIA PODAśY
Opracowanie: dr Tomasz Taraszkiewicz
Teoria popytu
Teoria popytu
Wielkość popytu– zgłaszane zapotrzebowanie na określony towar przy danej jego cenie
określonym czasie (strumień ekonomiczny)
w
Rodzaje popytu
popyt potencjalny – potrzeby, Ŝyczenia, marzenia
popyt efektywny – zgłaszane zapotrzebowanie poparte moŜliwościami nabywczymi
popyt rynkowy – suma zgłaszanego popytu indywidualnego, a zatem popyt rynkowy
uzaleŜniony jest równieŜ od liczby nabywców
Qd = f (Px; Psubstytutów; Pkomplementarnych; I; moda, preferencje, gusty; Qkonsumentów;
zjawiska atmosferyczne; oczekiwania nabywców co do zmiany P; oczekiwania co do zmiany
I nabywców)
Opracowano w oparciu o materiał źródłowy
Krzywa popytu
czynniki cenowe – ruch po krzywej
czynniki pozacenowe – ruch krzywej
Krzywa popytu ma ujemne nachylenie – co wynika z malejącej uŜyteczności krańcowej,
z
kaŜdej kolejnej nabytej jednostki dobra uŜyteczność jest coraz mniejsza, a do zakupu
większej ilości skłonić moŜe jedynie niŜsza cena.
Dlaczego przesunięcia równoległe?
- Bo ceteris paribus, nie uwzględniamy zmian innych czynników.
Opracowano w oparciu o materiał źródłowy
Determinanty popytu
Prawo popytu
Wielkość popytu a popyt
KaŜdy pojedynczy punkt na krzywej popytu jest ilustracją kategorii wielkości popytu.
Cała krzywa popytu jest ilustracją kategorii popytu i ukazuje pełny zestaw wielkości popytu
odpowiadających róŜnym poziomom cen, przy utrzymaniu klauzuli ceteris paribus.
Determinanty rozmiaru zgłaszanego popytu indywidualnego
Rozmiar zgłaszanego popytu indywidualnego na dane dobro uzaleŜniony jest od:
- ceny danego dobra
- cen innych dóbr
- dochodów nabywcy
- oczekiwań co do kształtowania się przyszłych cen i dochodów
- gustów i upodobań
- warunków naturalnych.
Prawo popytu
prawo popytu – wielkość popytu zmienia się w przeciwnym kierunku niŜ zmiany ceny przy
załoŜeniu klauzuli ceteris paribus
Opracowano w oparciu o materiał źródłowy
Teoria podaŜy
Prawo podaŜy
Teoria podaŜy
Qs = f (Px; technologia; TC; Psubstytutów; Pkomplementarnych; cel działania firmy; polityka
gospodarcza [podatki; cła; dotacje; ceny minimalne i maksymalne]; Qproducentów)
Wielkość podaŜy indywidualnej
wielkość podaŜy indywidualnej – ilość towaru oferowanego przez producenta w określonym
czasie przy danej cenie towaru
Na wielkość podaŜy rynkowej składa się suma wielkości ofert towarowych wszystkich
producentów danego wyrobu na danym rynku.
Prawo podaŜy
prawo podaŜy - wraz ze wzrostem ceny wielkość podaŜy rośnie
Zatem nachylenie krzywej podaŜy jest dodatnie.
Opracowano w oparciu o materiał źródłowy
Krzywa podaŜy
Krzywa podaŜy
S1 – np. wprowadzenie cła, podatku
importowego (spadek podaŜy)
S2
– np. otwarcie
podaŜy)
granic
(wzrost
Krzywa podaŜy ukazuje pełny zestaw wielkości podaŜy, jako funkcję ceny przy innych
czynnikach niezmiennych.
Przesunięcia krzywej podaŜy następują wskutek zmian w sferze czynników pozacenowych:
zmiana kosztów wytwarzania danego produktu
zmiany ceny sprzedaŜy lub kosztów wytwarzania produktów alternatywnych z punktu widzenia
producenta.
Krzywa podaŜy jest rosnąca, poniewaŜ krzywa moŜliwości produkcyjnych ma charakter rosnący,
koszt alternatywny jest rosnący, malejąca jest produktywność krańcowa.
Opracowano w oparciu o materiał źródłowy
Determinanty
Determinanty rozmiaru oferty towarowej
Na rozmiar oferty towarowej wpływają:
- cena danego towaru
- ceny innych towarów, stanowiących alternatywę produkcyjną i ich zmiany
- koszty dostaw danego dobra i ich zmiany (koszty produkcji, transportu, handlowe, podatki
i dotacje)
- zmiany w kosztach dostaw produktów alternatywnych
- warunki naturalne, zdarzenia losowe
- cele firmy (maksymalizacja zysku, sprzedaŜy, obniŜka kosztów, poprawa wizerunku firmy
drogą np. ograniczenia produkcji uznawanej za społecznie szkodliwą, wejście i utrzymanie
się na rynku).
Opracowano w oparciu o materiał źródłowy
Równowaga rynkowa
Cena równowagi rynkowej
cena zrównująca wielkość popytu z wielkością podaŜy,
cena, przy której zrównane są wielkości zamierzonych zakupów z wielkością oferty
towarowej
Graficznie cena równowagi rynkowej wynika z przecięcia krzywej popytu z krzywą podaŜy.
Cena odbiegająca od ceny równowagi musi powodować perturbacje na rynku w postaci
niedoborów bądź nadwyŜek rynkowych.
Opracowano w oparciu o materiał źródłowy
NadwyŜka rynkowa
Niedobór rynkowy
Jedynie siłą władzy administracyjnej mogą być wprowadzone i utrzymywane ceny odbiegające
swym poziomem od cen równowagi.
Ingerencja ta moŜe przyjąć postać wprowadzenia tzw. ceny maksymalnej lub minimalnej.
Opracowano w oparciu o materiał źródłowy
Cena maksymalna
Cena minimalna
Cena maksymalna (pułap cenowy)
cena maksymalna – (górna granica – ceiling price) wprowadzana bywa najczęściej drogą tzw.
zamroŜenia ceny, czyli zakazu podnoszenia jej poziomu, mimo, iŜ kształtuje się ona poniŜej
ceny równowagi; wprowadzona z myślą o ochronie konsumenta (np. leki, energia)
Cena minimalna (próg cenowy)
cena minimalna – oznacza ustalenie dolnej granicy cenowej powyŜej ceny równowagi; chroni
producentów
Obie te ceny bywają wprowadzane na ogół wskutek presji określonych grup społecznych na rząd
w imię interesu społecznego:
- konsumentów – cena maksymalna
- producentów – cena minimalna.
Skutkiem długotrwałego utrzymywania się cen odbiegających od cen równowagi są niekorzystne
zjawiska społeczno-ekonomiczne (czarny rynek, szara strefa, brak zbytu nadwyŜek
towarowych, a w konsekwencji pogorszenie salda wpływów i wydatków budŜetowych
państwa).
Przy cenie maksymalnej występuje obniŜenie wpływów budŜetowych (np. z tytułu podatku
obrotowego).
Przy gwarantowanej cenie minimalnej – wzrost wydatków budŜetowych (konieczność
pokrywania kosztów magazynowania skupionych nadwyŜek rynkowych czy wypłacania
dotacji).
Opracowano w oparciu o materiał źródłowy
Opracowano w oparciu o materiał źródłowy
Begg D., Fischer S., Dornbusch R.: Ekonomia. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Warszawa 2007.
Milewski R., Kwiatkowski E.: Podstawy ekonomii. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa
2007.
Kamińska T., Kubska-Maciejewicz B., Laudańska-Trynka J.: Teoria podejmowania decyzji
przez podmioty rynkowe. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. Gdańsk 2000.
Kamińska T., Krysinska A., Kubska-Maciejewicz B., Laudańska-Trynka J.: Wybrane
problemy z mikroekonomii - zadania. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. Gdańsk
2006.
Czarny B., Rapacki R.: Podstawy ekonomii. PWE. Warszawa 2002.
Szczepaniec M.: Makroekonomia. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. Gdańsk 2003.