Model pomnika Tadeusza Kościuszki dla Waszyngtonu

Model pomnika Tadeusza Kościuszki dla Waszyngtonu
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Autor Antoni Popiel Czas powstania ok. 1906 Miejsce powstania Lwów? Wymiary wysokość: 96 cm, długość: podstawa: 32 cm, szerokość: podstawa: 32 cm Numer inwentarzowy MHK 1957/III Muzeum Muzeum Historyczne Miasta Krakowa Dostępność w magazynie Tematy wyrzeźbione, znane postaci, pamięć Technika rzeźba Materiał gips Prawa do obiektu Muzeum Historyczne Miasta Krakowa Prawa do wizerunków cyfrowych domena publiczna Digitalizacja RPD MIK, projekt Wirtualne Muzea Małopolski Tagi model, rzeźba, pomnik, 3D, 3D unity Gipsowa rzeźba przedstawiająca Tadeusza Kościuszkę jest fragmentem modelu pomnika wzniesionego w Waszyngtonie w 1910 roku. Przestrzenne, realizowane w małej skali modele monumentalnych rzeźb były projektami poglądowymi dla zleceniodawcy lub projektami konkursowymi. Wykonywane z kruchego, mało trwałego materiału, jakim jest gips, w wielu przypadkach nie przetrwały do naszych czasów. Dlatego model waszyngtońskiego monumentu jest dziełem cennym artystycznie i historycznie.
Całopostaciowa figura na niskiej, czworobocznej podstawie wyobraża postać stojącego w wyprostowanej, dumnej pozie Tadeusza Kościuszkę. Narodowy bohater został przedstawiony w amerykańskim mundurze generalskim. Składa się on z krótkiej kamizelki, dwurzędowego fraka z wysokim kołnierzem i szlifami generalskimi na ramionach, przepasanego w biodrach szarfą, wąskich spodni oraz butów o wysokich cholewkach. Jego głowę zdobi bikorn, kapelusz wojskowy noszony od czasów napoleońskich przez oficerów i generałów w armiach Europy oraz Ameryki Północnej. W prawej dłoni opartej na nodze Kościuszko trzyma częściowo rozwinięty zwój, a w lewej rękojeść szpady. U jego stóp spoczywa lufa armatnia.
W 1903 roku w Chicago Związek Narodowy Polski wraz z innymi ówczesnymi organizacjami polonijnymi w Stanach Zjednoczonych podjął uchwałę o ufundowaniu pomnika poświęconego Tadeuszowi Kościuszce. Rok później Kongres Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej wraz z prezydentem Theodorem Rooseveltem wydali zgodę na wzniesienie pomnika kosztem „polsko­
amerykańskich organizacyi i Ludu polskiego w Stanach Zjednoczonych”. Pod koniec 1905 roku komitet pomnikowy ogłosił konkurs skierowany wyłącznie do polskich artystów na projekt kościuszkowskiego monumentu. Na konkurs nadesłano 20 modeli, spośród których Komitet wybrał dzieło lwowskiego rzeźbiarza Antoniego Popiela. Typowy XIX­wieczny monument składał się z całopostaciowej figury wyobrażającej polskiego bohatera narodowego w amerykańskim mundurze, z mapą fortyfikacji amerykańskich w Saratodze i szpadą w dłoni. Została ona ustawiona na wysokim, architektonicznym postumencie, otoczonym grupami figuralnymi, symbolizującymi polską i amerykańską zbrojną walkę o niepodległość. Pomnik wzniesiono w latach 1907—1909 na placu La Fayette’a w Waszyngtonie. Stanął obok pomników trzech innych cudzoziemców, którzy bohatersko wzięli udział w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Uroczyste odsłonięcie kościuszkowskiego monumentu nastąpiło 11 maja 1910 roku. Jego autor niestety nie doczekał tej chwili. Sto lat później wierna kopia pomnika została wzniesiona na placu Żelaznej Bramy w Warszawie.
Autorem pomnika był Antoni Sulima Popiel (1865—1910), polski rzeźbiarz, wychowanek krakowskiej i wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych, uczeń Izydora Jabłońskiego, Władysława Łuszczkiewicza i Walerego Gadomskiego. Po podróżach do Berlina i Florencji ostatecznie osiadł we Lwowie, gdzie objął posadę asystenta prof. Leonarda Marconiego w katedrze rysunku i modelowania tamtejszej Politechniki. Zapisał się na kartach historii rzeźby jako autor licznych prac monumentalnych we Lwowie. Jego dziełem była dekoracja westybulu Pałacu Sprawiedliwości i tympanonu Teatru Wielkiego, a przede wszystkim pomnik Adama Mickiewicza. Z Krakowem związała go praca nad pomnikiem Tadeusza Kościuszki, realizowanym po śmierci jego projektanta Leonarda Marconiego.
W zbiorach Muzeum Historycznego Miasta Krakowa znajdują się liczne pamiątki związane z postacią Tadeusza Kościuszki, a wśród nich szlifa z jego amerykańskiego munduru z 1783 roku.
Opracowanie: Elżbieta Lang (Muzeum Historyczne Miasta Krakowa), © wszystkie prawa zastrzeżone
Artystyczny epizod w życiu Tadeusza Kościuszki
Czy Tadeusz Kościuszko, słynny naczelnik powstania z 1794 roku, mógł zostać malarzem?
W Muzeum Narodowym w Krakowie przechowywane są wykonane czerwono­brunatną kredką (tzw. sangwiną) akty i akwarelowe widoki Rzymu autorstwa Kościuszki. Przyszły generał wojsk polskich i amerykańskich wykonał je podczas ponadczteroletniego pobytu we Francji (widoki Rzymu rysował zapewne na podstawie dzieł oglądanych w paryskich muzeach), gdzie znalazł się dzięki królewskiemu stypendium. Zawdzięczał je wstawiennictwu księcia Adama Czartoryskiego, którego był wychowankiem w słynnej Szkole Rycerskiej; uczęszczał do niej w latach 1765—1769.
Jako wyróżniający się uczeń miał kontynuować naukę wojskowości we Francji. Kształcił się tu w dziedzinie architektury militarnej, użycia artylerii i taktyki. Pogłębił też swoją wiedzę na temat budowania fortyfikacji, czym zasłynął wkrótce — w trakcie walk o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Zawsze interesowała go inżynieria wojskowa, planowanie i rozmieszczanie stanowisk obronnych i artyleryjskich. Uczęszczał więc na wykłady słynnych francuskich inżynierów i architektów. T. Kościuszko, Ruiny starożytnego Rzymu, rysunek wykonany
Zapisał się też jako słuchacz do z wyobraźni podczas studiów w Paryżu w l. 1769—1774, domena Akademii Malarstwa i Rzeźby w publiczna
Paryżu. Czy naukę w akademii traktował jako uzupełnienie wykształcenia wojskowego, przygotowanie do szkicowania strategicznych planów bitewnych, czy też w artystycznej atmosferze Paryża odkrył w sobie inne od wojskowego powołanie?
Opracowanie: Redakcja WMM, CC­BY 3.0 PL
Zobacz:
Model pomnika Tadeusza Kościuszki dla Waszyngtonu
Sukmana Tadeusza Kościuszki
Tagi: Muzeum Narodowe w Krakowie, Paryż, malarstwo