pobierz plik

PRZEWODNIK
PO KAZACHSTAŃSKIM RYNKU
W informatorze wykorzystano materiały i opracowania WPHiI Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Ałmaty, Ambasady Republiki Kazachstanu w Rzeczypospolitej Polskiej, materiały i opracowania PKIHP.
Opracowanie: POLSKO-KAZACHSTAŃSKA IZBA HANDLOWO-PRZEMYSŁOWA
Przewodnik powstał przy wsparciu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.
Przewodnik został opublikowany na podstawie umowy licencyjnej pomiędzy Polsko-Kazachstańską Izbą HandlowoPrzemysłową a Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości.
Warszawa, 2009
2
SPIS TREŚCI
1.
PODRÓś DO KAZACHSTANU
2.
KAZACHSTAN - PODSTAWOWE INFORMACJE
2.1. Informacje ogólne
2.2. Gospodarka
2.3. System administracyjny
2.4. Państwowy program zagospodarowania Kazachstańskiego Szelfu Morza Kaspijskiego (KSMK)
2.5. Kazachstan w organizacjach i instytucjach międzynarodowych
2.6. Stan inwestycji bezpośrednich w Kazachstanie
2.7. Handel zagraniczny
2.8. Działalność naukowo – badawcza.
3.
SYSTEM BANKOWY I POLITYKA WALUTOWA
4.
SYSTEM PODATKOWY
4.1. Rejestracja podatkowa
4.2. Podatki powszechne
4.3. Rozliczenia z urzędem podatkowym
4.4. Podatki od surowców energetycznych
5.
INWESTYCJE ZAGRANICZNE
5.1. Polityka inwestycyjna państwa
5.2. Preferencje i ulgi inwestycyjne
5.3. Ustawodawstwo dotyczące eksploatacji zasobów naturalnych
5.4. Instytucje koordynujące i wspierające inwestycje zagraniczne
5.4.1. Rada Inwestorów Zagranicznych przy Prezydencie Republiki Kazachstan
5.4.2. Asocjacja „Kazachstańska Rada Inwestorów Zagranicznych”
5.4.3. Komitet ds. inwestycji Ministerstwa Handlu i Przemysłu RK
5.4.4. KAZINVEST Kazachstańskie Centrum Stymulowania Inwestycji
5.4.5. KAZYNA Fundusz Trwałego Rozwoju
5.4.6. Bank Rozwoju Kazachstanu
5.4.7. Narodowy Fundusz Innowacyjny
5.4.8. Fundusz Rozwoju Przedsiębiorczości DAMU
5.4.9. EUROBAK Europejska Biznes Asocjacja Kazachstanu
5.5. Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Ałmaty
5.6. Polsko Kazachstańska Izba Handlowo Przemysłowa
5.7. Strefy ekonomiczne i inne tereny inwestycyjne
5.7.1. SSE „Astana – nowe miasto”
5.7.2. SSE Port Morski Aktau
5.7.3. SSE Park Technologii Informatycznych Alatau IT City
5.7.4. SSE ONTUSTIK
5.7.5. SSE „Burabaj”
5.7.6. Regionalne Centrum Finansowe miasta Ałmaty
5.7.7. Przemysłowy park materiałów budowlanych w Astanie
6.
WARUNKI PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
6.1. Spółki – tworzenie i realizacja. Spółka z o.o.
6.2. Przedstawicielstwa i filie
6.3. ZałoŜenie konta bankowego.
6.4. Zatrudnianie pracowników
6.5. Dostęp do ziemi
6.6. Licencjonowanie
6.7. Cła i polityka celna
7. ZAŁĄCZNIKI
7.1. Informacja statystyczna za okres styczeń – kwiecień 2009 roku
7.2. Główne kierunki rozwoju gospodarczego regionów Kazachstanu
7.3. Targi i wystawy w Kazachstanie
7.4. Hotele w Kazachstanie
3
1. PodróŜ do Kazachstanu
Połączenia Ałmaty oraz Astany z większymi miastami Europy i Azji obsługiwane są
przez linię lotniczą Air Astana.
Transportem pasaŜerów i ładunków zajmują się teŜ inne znane międzynarodowe linie lotnicze, takie jak KLM, Turkish Airlines, Lufthansa, British Airways i wiele innych. Osoby podróŜujące zimą powinny liczyć się z opóźnieniami, gdyŜ lotniska mogą być chwilowo zamknięte
z powodu złych warunków atmosferycznych.
Bezpośrednio z Ałmaty moŜna podróŜować między innymi do Moskwy, Frankfurtu,
Londynu, Amsterdamu, Sankt-Petersburga, Kijowa, Moskwy, Istambułu, Hanoweru, a z Astany
,wewnątrz kraju, rozwinięta jest komunikacja lotnicza obsługiwana przez linie lokalne.
W Kazachstanie wymagane jest międzynarodowe prawo jazdy; polskie prawo jazdy jest
honorowane. PowaŜnym zagroŜeniem jest łamanie zasad ruchu drogowego zarówno przez kierowców, jak i pieszych.
W trakcie negocjacji handlowych przydatna jest pomoc tłumaczy, którzy posługują się na
ogół zarówno językiem kazachskim jak i rosyjskim. Ceny tego rodzaju usług wahają się od 50 do
100 USD za dzień.
Standardowe godziny urzędowania to 900–1800, obowiązuje 40-godzinny tydzień pracy.
Sklepy otwarte są zazwyczaj nieco dłuŜej w dni robocze oraz w soboty. Większość sklepów, biur
i banków ma godzinną przerwę obiadową między 1300 a 1600. Bazary (barahołki) czynne są od
900 do 1700, oprócz poniedziałków.
W Kazachstanie dominuje obrót gotówkowy (wyłącznie w walucie krajowej – tenge –
KZT).
W hotelach oraz restauracjach moŜna dokonywać płatności kartą kredytową lub czekiem
podróŜnym. W wielu miejscach w Kazachstanie, w celu podjęcia gotówki moŜna skorzystać
z bankomatów.
2. Kazachstan – podstawowe informacje
2.1 Informacje ogólne
Republika Kazachstanu jest państwem połoŜonym w Azji Centralnej; zajmuje dziewiąte
miejsce na świecie pod względem powierzchni – 2.724.900 km2, po Rosji, Chinach, Stanach
Zjednoczonych, Argentynie, Brazylii, Kanadzie, Indiach, Australii.
Terytorium kraju rozciąga się od dolnego biegu Wołgi na zachodzie do podnóŜy Gór Ałtajskich na wschodzie (3.000 km) oraz od Niziny Zachodnio-Syberyjskiej na północy do pustyni
Kyzyłkum i górnego biegu rzeki Tień-Szań (2.000 km) na południu.
Ukształtowanie terenu jest bardzo urozmaicone: od obszarów depresyjnych – z najniŜszym punktem, Zapadlisko Kaundy – leŜącym 132 m poniŜej p.m., po góry, których wysokość
przekracza 5.000 m (najwyŜszym punktem jest szczyt Zhengis Shingy – 7.439 m n.p.m.). Około
55 % terytorium Kazachstanu zajmują stepy i półpustynie, 24 % – góry i pustynie, 15 % – ziemie
uprawne, a 6 % – lasy.
4
GODŁO KAZACHSTANU
MAPA KAZACHSTANU
Klimat Kazachstanu jest silnie kontynentalny. Średnia temperatura stycznia wynosi od
-19 °C do -4 °C, a lipca od +19 °C do +26 °C. najniŜsza, występująca zimą temperatura dochodzi
do -45 °C, a najwyŜsza latem do +40°C.
Według spisu ludności z 2004 roku Kazachstan liczy 15,1 mln mieszkańców. Obecnie
liczbę ludności szacuje się na ok. 15,6 mln. W ciągu ostatnich lat obserwowane jest zjawisko
powrotu do Kazachstanu rdzennej ludności z Mongolii, Chin i Uzbekistanu (tzw. orałmani).
Udział ludności miejskiej w całej populacji wynosi 56%. Ludność narodowości kazachskiej stanowi 53 %, rosyjskiej – 30 %. Pozostałe 17 % to przede wszystkim Uzbecy, Ukraińcy, Tatarzy,
Niemcy, Ujgurzy i Koreańczycy. Liczbę Polaków szacuje się na ok. 45-65 tys. Centralna część
kraju jest najrzadziej zaludniona. Stolicą RK od 1998 roku jest Astana.
Język kazachski naleŜy do ałtajsko-tureckiej rodziny językowej, czyli do grupy języków
kipczackich. Mówi nim ok. 12 mln ludzi – przede wszystkim w Kazachstanie, gdzie jest językiem urzędowym. Status języka urzędowego ma takŜe język rosyjski.
5
Kazachstan posiada bogate zasoby surowców naturalnych. Znajduje się tu wiele
waŜnych, wykorzystywanych w przemyśle minerałów. Ze 105 pierwiastków chemicznych Tablicy Mendelejewa kraj ten posiada 99, z których źródła zbadano 70, a zasoby 60 wykorzystywane
są w przemyśle.
Obecnie eksploatowane są 493 złoŜa zawierające 1225 rodzajów surowców mineralnych.
Kazachstan posiada duŜe zasoby rud chromu – 30 % zasobów światowych. W Kazachstanie w 11
miejscach wydobywa się rudy manganu; łączne ich zasoby wynoszą ok. 600 mln ton.
ZłoŜa uranu są oceniane na 470 tys. ton – 25 % zasobów światowych, zasoby ołowiu –
drugie miejsce w świecie – wynoszą ok. 14,9 mln ton, a cynku – pierwsze miejsce w świecie –
34,7 mln ton. Występują takŜe pokłady rud magnezu, miedzi (piąte w świecie), rud Ŝelaza, barytu, wolframu, molibdenu i srebra.
Kazachstan dysponuje znacznymi zasobami ropy naftowej i gazu ziemnego, które znajdują się na zachodzie i południu kraju. Obecnie kraj ten jest zaliczany do grona państw będących
największymi producentami ropy naftowej i gazu ziemnego. Przeprowadzone badania pozwalają
przypuszczać, Ŝe główne, eksploatowane w zachodnim Kazachstanie złoŜa ropy naftowej, leŜące
na wybrzeŜu Morza Kaspijskiego, stanowią jedynie przedpole potęŜnych pokładów, których jądro znajduje się w północnej części tego akwenu.
Zdaniem ekspertów zapasy ropy naftowej, łącznie z odkrytymi i potencjalnymi złoŜami
na stałym lądzie, stanowią około 9-18 mld baryłek – 1,4 mld ton, to jest ok. 1,2-2,5 % zasobów
światowych. Potencjał ten jest powodem rosnącego zainteresowania międzynarodowych koncernów naftowych, które postrzegają Kazachstan jako istotne źródło ropy naftowej dla potrzeb światowej energetyki.
Szacunkowa wielkość pokładów gazu wynosi ok. 1,9 bln m3,to jest ok. 1,2 % światowych
zasobów, z czego 40 % znajduje się na północnym zachodzie kraju – złoŜe Karaczaganak. Kazachstan posiada równieŜ znaczne ilości innych surowców energetycznych i zajmuje dziesiąte
miejsce na świecie pod względem wydobycia węgla – wydobywany jest on głównie metodą odkrywkową w ponad 400 miejscach, a jego roczne wydobycie dochodzi do 100 mln ton. Ocenia
się, Ŝe wykorzystano dotychczas mniej niŜ 3 % jego zasobów. W Kazachstanie występują równieŜ metale szlachetne, między innymi złoto, którego zasoby szacuje się na ok. 800 ton.
Walutą kazachstańską jest tenge (KZT), wymienialne na USD, Euro, funty brytyjskie czy
ruble w bankach i kantorach, znajdujących się we wszystkich większych miejscowościach.
W duŜych sklepach spoŜywczo-przemysłowych, galeriach i restauracjach moŜna takŜe posługiwać się kartami płatniczymi. Bez konieczności deklarowania moŜna wwozić do Kazachstanu
równowartość 10.000 USD. System bankowy zezwala na transfer zysków przedsiębiorstw z kapitałem zagranicznym po opłaceniu miejscowych podatków.
Na dzień 13.07.2009 r. oficjalny kurs 1PLN wynosi 48,39 KZT, a USD 152,4 KZT.
Święta obchodzone w Kazachstanie:
•
1-2 stycznia – Nowy Rok
•
8 marca – Międzynarodowy Dzień Kobiet
•
22 marca – Nauryz – Święto wiosny
•
1 maja – Święto Jedności Narodu Kazachskiego
•
9 maja – Dzień Zwycięstwa
•
30 sierpnia – Dzień Konstytucji
•
25 października – Dzień Republiki
•
16 grudnia – Dzień Niepodległości
6
2.2 Gospodarka
Gospodarka Kazachstanu jest ukierunkowana surowcowo, to jest na wydobycie i eksport.
Zamiarem obecnego rządu Kazachstanu jest zwiększanie produkcji towarów gotowych, w tym
w oparciu o nowoczesne technologie.
W dalszej perspektywie Kazachstan ma się stać głównym ogniwem łączącym ekonomiczne regiony Europy, Azji obszaru Oceanu Spokojnego i Azji Południowej.
Według Prezydenta Nursułtana Nazarbajewa „Kazachstan powinien stać się krajem węzłowym w regionie środkowo-azjatyckim, łącznikiem wewnątrz-regionalnych stosunków ekonomicznych, centrum pozyskiwania kapitału i inwestycji, rozmieszczenia regionalnych przedsiębiorstw produkcyjnych lub filii największych firm światowych, a takŜe międzynarodowych usług
serwisowych zorientowanych na rynek środkowo-azjatycki”.
Rok 2006 przyniósł wzrost PKB o 10,6 % w stosunku do roku 2005 i wynosił 80,4 mld
USD i takie tempo utrzymywało się przez 7 lat, aŜ do 2007 r., kiedy spadło poniŜej 10 %.
W ciągu 10 lat PKB zwiększyło się prawie pięciokrotnie, przy czym wzrost na głowę
mieszkańca wyrósł w tym okresie 3,7 razy a w roku 2007 zbliŜył się do 7 tys. USD.
Zakres bezpośrednich inwestycji zagranicznych w gospodarkę Kazachstanu przekroczył
70 mld USD, co stanowi 8 0% wszystkich inwestycji, jakie napłynęły do Azji Środkowej. Międzynarodowe aktywa kraju przekraczają 40 mld USD.
Niezwykłym przedsięwzięciem była abolicja podatkowa od 3 lipca 2006 r. do 1 sierpnia
2007 r., podczas której obywatele mogli zalegalizować ukrywane wcześniej dochody. W zamian
za uwolnienie od kar i zapłatę 10 % podatku 1,5 mln osób ujawniło łącznie 4,4 mld USD, do tego
doszedł jeszcze majątek o wartości 2,3 mld USD.
Ostatecznie uzyskano 8,7 % kazachstańskiego PKB, czyli aŜ 1/3 wydatków budŜetowych
na 2006 r., dzięki czemu Kazachstan zajął 56 miejsce w rankingu Światowej Konkurencyjności
wśród 125 państw w 2006 r., co oznacza spadek o 5 miejsc w stosunku do roku 2005. Natomiast
wskaźnik konkurencyjności biznesu zmniejszył się o 8 pozycji ostatecznie osiągając 70 miejsce.
Nie przewiduje się gwałtownego zwiększenia PKB, który wynosił w 2007 roku 8,7 %, co
świadczy o podatności państwa na wahania rynków światowych i wysoki stopień integracji z globalnymi procesami gospodarczymi.
Dług zagraniczny rośnie niebezpiecznie, osiągając poziom 93,9 mld USD na dzień 30
września 2007 r. Głównymi kredytodawcami są Holandia, Wielka Brytania, USA, Niemcy
i Francja.
Z początkiem roku 2008 nastąpiło podwyŜszenie jednorazowego zasiłku w związku z narodzeniem dziecka do 34.740 KZT i znaczące zwiększenie się miesięcznego zasiłku do ukończenia przez dziecko 1 roku Ŝycia w rozmiarze od 5.790 KZT.
Średnia emerytura wynosi ponad 13.600 KZT – wzrost o 25 %, a najwyŜsze osiągną poziom 22.000 KZT w 2008 r. – o 76 % więcej.
Liczba bezrobotnych na koniec 2007 r. wyniosła 589,3 tys., co stanowiło 7,1 % osób aktywnych zawodowo, a w minionym roku ilość zatrudnionych zwiększyła się o 3,1 %. Średnia
nominalna miesięczna pensja w listopadzie 2007 r. wynosiła 53.928 KZT i wzrosła w ciągu 12
miesięcy o 27 %.
Według ocen Ministerstwa Gospodarki i Planowania BudŜetowego w okresie od stycznia
do marca 2008 r. PKB w porównaniu do analogicznego okresu 2007 r. wzrósł o 5,3 %. Wg rządu
Republiki Kazachstan wzrost PKB w 2008 r. zamknie się w granicach 5-7 %.
W okresie od stycznia do czerwca 2008 r. inwestycje w kapitał trwały wyniosły 1.510,2
mld KZT, czyli o 12,4 % więcej niŜ w analogicznym okresie 2007 r. NajwaŜniejszą branŜą inwestowania pozostawał, podobnie jak wcześniej, sektor wydobywczy ropy naftowej i gazu ziemnego oraz świadczenie usług w tej sferze.
7
W ciągu pierwszego półrocza 2008 r. w Kazachstanie wykonano prac budowlanych na
sumę 657,3 mld KZT, czyli o 10,7 % więcej niŜ w analogicznym okresie 2007 r. W latach 2008
– 2010 planowane jest oddanie do uŜytku ok. 27 mln mieszkań.
Wielkość depozytów w systemie bankowym na dzień 1 marca 2008 r. wyniosła 3,9 trylionów KZT i zwiększyła się w porównaniu do analogicznego okresu 2007 r. o 24,7 %.
W pierwszym kwartale 2008 r. w gospodarce kraju było zatrudniono 7,8 mln osób, czyli
o 3,6 % więcej niŜ w pierwszym kwartale 2007 r.
Dochody ludności w okresie od stycznia do czerwca 2008 r. wyniosły 55.806 KZT
i w porównaniu do analogicznego okresu 2007 r. wzrosły o 2,8 %. W marcu 2008 r., w porównaniu z lutym 2008 r., minimum socjalne wzrosło o 1,8 %, a od początku roku – o 9,3%. W czerwcu br. inflacja w Kazachstanie osiągnęła poziom 1,2 %, a od początku roku wyniosła 5,7 %.
Ceny artykułów spoŜywczych wzrosły o 1,8 % (od początku roku o 8,1 %), ceny artykułów przemysłowych – o 0,8 % (od początku roku o 3,8 %), usług – o 0,8 % (o 4,2 %). Inflacja
roczna (styczeń-czerwiec 2008 r. do okresu od stycznia do czerwca 2007 r.) wyniosła 19,1 %.
W okresie od stycznia do marca 2008 r. wymiana handlowa RK zwiększyła się o 39 %
i wyniosła wg wstępnych danych 22,9 mld USD. Dodatnie saldo obrotów towarowych osiągnęło
poziom 9 mld USD, co odpowiada zwiększeniu o 2,4 razy w porównaniu z analogicznym okresem 2007 r. Głównymi partnerami w imporcie z Kazachstanu pozostawały: Włochy, Szwajcaria,
Chiny, Rosja, Francja, Iran, Niderlandy, Ukraina, Izrael; w eksporcie: Rosja, Chiny, Niemcy,
USA, Ukraina, Japonia, Włochy, Turcja, Francja, Wielka Brytania, Korea Płd., Uzbekistan, Holandia i Białoruś, Polska (1,2 % ogółu importu).
Do 2015 r. planowane jest 3,5 krotne podniesienie PKB w stosunku do 2000 r., albo osiągnięcie poziomu dochodów 8-10 tys. USD na osobę.
Kluczowym celem Rządu jest wejście do grona 50 najbardziej konkurencyjnych krajów
świata oraz rozwój technologiczny.
Strategia Przemysłowo-Innowacyjnego Rozwoju Kazachstanu do 2015 r., opublikowana
19 marca 2003 r., przewiduje prowadzenie aktywnej polityki Państwa w sferze nauki i innowacji,
mającej na celu stymulację nauki oraz działalności innowacyjnej.
Strategia ta zmierza do przejścia na standardy światowe we wszystkich dziedzinach gospodarki i zarządzania.
Istota programu polega na aktywnym wspieraniu przez państwo długoterminowego i stabilnego rozwoju gospodarczego dzięki dywersyfikacji gospodarki i przestawieniu ukierunkowania surowcowego gospodarki na produkcję towarów z wysoką wartością dodaną, na zwiększeniu
konkurencyjności przemysłu kazachstańskiego, przygotowaniu warunków do przejścia w perspektywie do gospodarki usługowo-technologicznej.
Obecnie Kazachstan jest w trakcie realizacji „Koncepcji przejścia do trwałego rozwoju na
lata 2007-2024”, której celem jest zwiększenie jakości Ŝycia i zapewnienie konkurencyjności
państwa w długoterminowej perspektywie. NajwaŜniejsze zadania przedstawiają się następująco:
zmniejszenie zaleŜności gospodarki od sektora surowcowego, rozwój nauki i innowacji, wprowadzenie nowoczesnej technologii do rolnictwa, ochrona środowiska, racjonalne wykorzystywanie energii i surowców energetycznych, zwiększenie jakości i efektywności produkcji oraz modernizacja infrastruktury.
Do jej podstawowych załoŜeń naleŜy: zabezpieczenie tempa wzrostu w przemyśle przetwórczym na poziomie 8-8,4% oraz zwiększenie produkcyjności 3 razy w stosunku do roku
2000, jak i dwukrotne zmniejszenie zuŜycia energii; stworzenie przedsiębiorstw o wysokiej innowacyjności i zaawansowanej technologii nastawionych na eksport; dywersyfikacja eksportu
poprzez zwiększenie udziału sektora poza surowcowego z wdroŜeniem światowych standardów;
integracja z regionalną i globalną gospodarką; wzrost wewnętrznej konsumpcji; rozwój badań
naukowych z wykorzystaniem ich rezultatów.
8
W bliŜszej perspektywie, władze będą juŜ realizować „Program Rządu Republiki
Kazachstan na lata 2007-2009”, którego spodziewane efekty są następujące: podwojenie PKB
w 2008 r. w stosunku do 2000 r., stały wzrost produkcji przemysłowej na poziomie od 7,2 % do
8,8 %, inwestycji rocznie o 14-15 % oraz utrzymanie inflacji na poziomie od 5 % do 7 %, wysokość PKB na mieszkańca, coroczny wzrost pensji o 9,2-9,6 % i zwiększenie wykorzystywania
alternatywnych źródeł energii o 40 %.
2.3 System administracyjny
Kazachstan jest republiką konstytucyjną na czele z władzą prezydencką. W grudniu
2005 r. odbyły się wybory prezydenckie, których zwycięzcą został ponownie Nursułtan Nazarbajew. Według konstytucji formalne i faktyczne centrum dyspozycji politycznej pozostaje w rękach
prezydenta. Jest on wybierany na siedmioletnią kadencję. Prezydent jako arbiter i gwarant stabilności państwa jest najwyŜszą instancją w strukturach władzy wykonawczej. Mianuje on i odwołuje premiera, stoi na czele sił zbrojnych, dysponuje inicjatywą ustawodawczą i prawem wetowania projektów ustaw.
Funkcję premiera rządu RK pełni Karim Masimow (od stycznia 2007 r.)
22 sierpnia 1995 r. w RK przyjęto nową Konstytucję, która stwierdza, Ŝe Kazachstan jest
demokratycznym państwem prawa, państwem świeckim, kierującym się troską o obywateli
i cechującym się prezydencką formą sprawowania władzy. Nowa konstytucja Kazachstanu wprowadziła prywatną własność ziemi i zachowała kontrolę rządu nad bogactwami naturalnymi.
16 maja 2007 r. prezydent RK na wspólnym posiedzeniu obu izb Parlamentu wniósł pod
obrady parlamentarzystów projekt poprawek do Konstytucji.
Nowelizacja Konstytucji z maja 2008 r. wzmocniła parlament przy jednoczesnym zwiększeniu autonomii prezydenta w polityce wewnętrznej przez zapis umoŜliwiający doŜywotnie
sprawowanie przez niego władzy, bo w myśl poprawki przedstawionej w drugim czytaniu zapis
ograniczający ilość kadencji do dwóch nie dotyczy Nursułtana Nazarbajewa, ze względu na jego
szczególne zasługi w budowie państwa, ale Ŝeby nadal pełnić obecną funkcję będzie musiał
uczestniczyć w następnych wyborach w 2012 r. Od tego czasu będzie teŜ obowiązywać skrócona
kadencja prezydenta z 7 do 5 lat.
Władzę ustawodawczą sprawuje dwuizbowy parlament, składający się z MaŜylisu oraz
Senatu. MaŜylis jest wybierany na pięcioletnią kadencję i tworzony jest przez 107 deputowanych. Rząd odpowiada przed prezydentem i parlamentem, gdyŜ premier musi uzyskać wotum
zaufania w MaŜylisie zwykłą większością głosów i jest on formowany na bazie większości parlamentarnej.
Obecnie w Kazachstanie zarejestrowanych jest dziesięć partii politycznych, które posiadają nikłe poparcie społeczne i zakres ich oddziaływania jest mocno ograniczony.
Podział administracyjny kraju Kazachstan podzielony jest na 14 województw (obłasti)
oraz dwa miasta wydzielone – Ałmaty i Astana.
Na podstawie dekretu prezydenta RK, w grudniu 1997 r. stolicę kraju przeniesiono
z Ałmaty do Astany (astana oznacza po kazachsku stolicę).
Ałmaty pozostaje nadal największym centrum biznesowym i gospodarczym Kazachstanu,
liczy 1,8 mln mieszkańców. Kolejnym pod względem wielkości miastem jest Astana (ok. 650
tys. mieszkańców) i Karaganda (600 tys. mieszkańców). W nowej stolicy kraju mieszczą się
obecnie wszystkie centralne urzędy państwowe, działa Specjalna Strefa Ekonomiczna „Astana –
nowe miasto”.
W Kazachstanie są 84 miasta, w tym 40 mających status miast republikańskich i obwodowych.
9
Władze
lokalne
tworzą
organy ustawodawcze obwodów i miast republikaskich – maslichaty o kadencji pięcioletniej oraz organy wykonawcze – akimaty o zadaniach państwowych z uwzględnieniem danej jednostki terytorialnej. Do ich kompetencji naleŜy m.in.:
•
uchwalanie planów i programów społeczno-gospodarczego rozwoju odpowiedniej jednostki terytorialnej, budŜetu lokalnego i sprawozdania o jego wykonaniu,
•
rozwiązywanie problemów lokalnej administracji nie zastrzeŜonych dla innych władz publicznych,
•
rozpatrywanie sprawozdań akimów w dziedzinach nie zastrzeŜonych dla prezydenta i rządu,
•
dbanie o prawa i ustawowe interesy obywateli w dziedzinach nie zastrzeŜonych dla innych władz publicznych.
Akimaty w myśl przepisów czuwają nad realizacją ogólnopaństwowej polityki władzy
wykonawczej w połączeniu z interesami i potrzebami rozwoju danej jednostki terytorialnej. Na
czele lokalnych organów wykonawczych stoją akimowie, będący przedstawicielami prezydenta
i rządu. Do kompetencji akimatów naleŜy:
•
opracowywanie planów i programów społeczno-gospodarczego rozwoju danej jednostki
terytorialnej oraz budŜetu i czuwanie nad ich wykonywaniem,
•
zarządzanie własnością komunalną,
•
mianowanie i odwoływanie kierowników lokalnych organów wykonawczych,
•
organizacja działalności własnych struktur.
Administracja gospodarcza Kazachstanu skupiona jest w ramach odpowiednich departamentów Ministerstwa Gospodarki i Planowania BudŜetowego RK, Ministerstwa Przemysłu
i Handlu RK oraz Ministerstwa Finansów RK (kwestie podatkowe, celne). W kwestiach związanych z sektorem naftowo-gazowym kompetentne jest Ministerstwo Energetyki i Zasobów Naturalnych RK. Kwestie współpracy międzynarodowej koordynuje Departament Ekonomiczny Ministerstwa Spraw Zagranicznych RK. Departamenty ekonomiczne działają równieŜ we wszystkich miejskich i obwodowych akimatach. Akimaty rejonowe to starostwa.
Na samorząd gospodarczy składa się Izba Handlowo-Przemysłowa RK, jej filie znajdują
się we wszystkich miastach obwodowych oraz w Astanie i Ałmaty, a takŜe zrzeszenia i związki
branŜowe.
W Kazachstanie istnieje instytucja Pełnomocnika ds. Praw Człowieka i Komisja ds. Praw
Człowieka przy urzędzie Prezydenta.
Dokonywanie zmian w Konstytucji odbywa się w procesie referendum, gdzie akceptacja
następuje w przypadku większości nie mniejszej niŜ dwie trzecie obwodów, miast o znaczeniu
republikańskim i stolicy.
2.4 Państwowy program zagospodarowania kazachstańskiego szelfu Morza Kaspijskiego (KSMK)
Państwowy program zagospodarowania kazachstańskiego szelfu Morza Kaspijskiego
opracowany jest na bazie Programu Rządu Republiki Kazachstanu, zgodnie ze Strategią wykorzystania zasobów energetycznych Kazachstanu i Planem Strategicznym rozwoju Republiki Kazachstanu do 2010 r.
NajwaŜniejszy cel „Programu zagospodarowania kazachstańskiego szelfu Morza Kaspijskiego” to współpraca w zabezpieczeniu stabilnego gospodarczego rozwoju kraju i polepszenie
jakości Ŝycia narodu Kazachstanu, drogą racjonalnego i bezpiecznego zagospodarowania zasobów węglowodorowych Kaspija, a takŜe osiągnięcie rozwoju, branŜy przemysłowej kraju. Program obejmuje okres zagospodarowania w latach 2003-05, jednocześnie oceny i prognozy roz-
10
woju do roku 2015. Brane tu są pod uwagę globalne tendencje zwiększenia znaczenia
szelfu morskiego, jako źródła bogactw naturalnych, a w szczególności – nafty i gazu.
Oprócz rozwoju zagadnień morskiego kompleksu naftogazowego na KSMK, „Program...” rozpatruje takŜe moŜliwości modernizacji towarzyszących mu obiektów o znaczeniu
przemysłowym, socjalnym i ekologicznym.
W ocenie międzynarodowych ekspertów okazuje się, Ŝe, przy zachowaniu współczesnych
tendencji wszystkich światowych zbadanych zapasów ropy naftowej wystarczy tylko na 40-50
lat. Dodanie naftowych zasobów KSMK do światowych, zbadanych zapasów jest decydującym
czynnikiem w globalnych strategiach energetycznych.
Kazachstan powinien być gotów do elastycznego połączenia strategii przeniesienia wydobycia nafty w akwenie Kaspija i forsowania oddzielnych perspektywicznych projektów.
Zagospodarowanie KSMK wymaga rozwiązania kilku zagadnień, odzwierciedlających
wielowątkowe problemy perspektywicznego rozwoju operacji ropo-gazowych, zaleŜnych od
zasobów węglowodorów i geologiczno -technicznych warunków złóŜ.
Podstawowe zadania zagospodarowania KSMK:
•
Zabezpieczenie zbadanych zapasów węglowodorów i uzyskanie odpowiednio wysokiego
stabilnego poziomu wydobycia;
•
Rozwój wielomodułowego systemu transportu węglowodorów;
•
Przeprofilowanie i modernizacja części krajowych przedsiębiorstw, produkujących urządzenia i maszyny;
•
Rozwój floty morskiej i portów;
•
Tworzenia własnej bazy naukowo-technicznej, przygotowanie i kształcenie specjalistów
kazachstańskich;
•
Zabezpieczenie ochrony zdrowia ludzi i środowiska naturalnego;
•
Rozwój przetwórstwa ropo-chemicznego.
Prognozowane zasoby węglowodorów w KSMK pozwalają w perspektywie osiągnąć wydobycie ropy ze złóŜ KSMK do poziomu 100 mln. ton w ciągu roku i utrzymywać ten poziom
w ciągu 25-30 lat. Oczekuje się, ze wydobycie na innych działkach w pierwszym etapie rozpocznie się w latach 2009-10.
Trasa eksportu
PoniŜej wymienione zostały podstawowe, istniejące oraz perspektywiczne trasy eksportu
transportowanych węglowodorów ze złóŜ KSMK:
•
rurociąg magistralny Uzeń-Atyrau-Samara,
•
trasa perspektywiczna dla zwiększenia dostaw ropy kazachstańskiej na rynki Europy
Wschodniej i kraje Nadbałtyckie jest takŜe Bałtycki System Rurociągów (BSR),
•
Kaspijskie Rurociągowe Konsorcjum - KTK. Biorąc pod uwagę atrakcyjność rynku śródziemnomorskiego dla wysokiej jakości ropy kazachstańskiej, rurociąg KTK jest jednym
z podstawowych tras eksportu,
•
morski port Aktau.
Przy wydobyciu ropy naftowej w Kazachstanie ponad 92 mln. ton rocznie, w tym
z KSMK- 21 mln. ton rocznie, od 2009 r. pojawi się zapotrzebowanie na budowę nowego rurociągu eksportowego. W związku z tym, w perspektywie są rozpatrywane następujące kierunki
transportu ropy:
•
Kierunek Aktau-Baku (rurociag Baku-Tbilisi-DŜejchan),
11
•
Projekt rurociągu Zachodni Kazachstan-Chiny,
•
Generalne porozumienie pomiędzy Ministerstwem Energetyki i Zasobów Mineralnych
Republiki Kazachstanu a Chińską Korporacją Naftogazową przewiduje budowę rurociągu eksportowego z Zachodniego Kazachstanu do Zachodnich Chin,
•
Projekt rurociągu Kazachstan-Turkmenistan-Iran.
Strategia finansowa
Oczekiwane prognozy inwestycji w zagospodarowanie KSMK wyniosą w latach 2006-10
ok. 10,3 mld USD i w latach 2011-15, 15,6 mld USD.
W celu zabezpieczenia zwiększenia wydobycia ropy naftowej i gazu moŜliwe jest przyciągnięcie dodatkowych zasobów finansowych z kazachstańskich źródeł poprzez rozprowadzenie
papierów wartościowych
2.5 Kazachstan w organizacjach i instytucjach międzynarodowych
Kazachstan jest członkiem najwaŜniejszych organizacji międzynarodowych: Organizacji
Narodów Zjednoczonych, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy Europejskiej – przewodnictwo w 2010 r., Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Banku Światowego, Europejskiego
Banku Odbudowy i Rozwoju, Azjatyckiego Banku Rozwoju, Islamskiego Banku Rozwoju, Międzynarodowej Korporacji Finansowej.
Obecnym priorytetem władz jest przystąpienie do Światowej Organizacji Handlu
(WTO). Następstwem tego będzie dostęp do stale rozszerzającego się rynku światowego, funkcjonowanie na równych zasadach w ramach międzynarodowego prawa, zrównanie z innymi
partnerami handlowymi, zwiększenie napływu inwestycji oraz poprawa konkurencyjności produktów. W ramach procesu negocjacyjnego poprzedzającego wstąpienie do WTO prowadzone są
rozmowy obejmujące swym zakresem cztery kierunki:
Przypuszczalne korzyści wstąpienia Kazachstanu do WTO przedstawiane są następująco:
•
rozszerzenie dostępu kazachstańskich towarów na rynki państw – członkowskich WTO,
•
przyznanie statusu kraju z otwartą gospodarką rynkową, automatyczne otrzymanie statusu największego uprzywilejowania,
•
stworzenie bazy prawnej, odpowiadającej międzynarodowym standardom,
•
napływ inwestycji zagranicznych, nowoczesnych technologii w przemyśle przetwórczym
co poprawi wizerunek państwa wśród potencjalnych przedsiębiorców,
•
rozszerzenie handlu wpłynie na stabilny wzrost gospodarczy,
•
regulowanie międzynarodowych sporów zgodnie z normami obowiązującymi w WTO,
•
sprawiedliwy podział głosów 1 do 1,
•
wpływ na powstawanie norm funkcjonujących w handlu zagranicznym i obrona własnych
interesów,
•
nowe drogi tranzytu dla swoich towarów,
• zwiększenie jakości produktów i usług oraz ich wyboru.
Ewentualnymi moŜliwymi zagroŜeniami wynikającymi z członkowstwa są:
•
zwiększenie konkurencji na rzecz duŜych zagranicznych kompanii oraz moŜliwe pogorszenie się najbardziej wraŜliwych sektorów gospodarki: rolnictwo, przemysł lekki i spoŜywczy, usługi,
12
•
•
zmniejszenie moŜliwości regulowania wewnętrznego rynku i oferowania pomocy róŜnym
dziedzinom produkcji,
gorsza pozycja w negocjacjach z większym partnerem handlowym.
Problemem Kazachstanu jest brak konkurencyjnych towarów, zarówno przemysłowych,
jak i konsumpcyjnych (z wyjątkiem wódki, która w większości produkowana jest ze spirytusu
chińskiego) oraz technologii, które mogą być atrakcyjne na rynkach światowych. Natomiast, Ŝeby sprzedawać surowce mineralne, metale kolorowe i pszenicę nie jest potrzebna WTO, co wykorzystują często oponenci, uwaŜając wstąpienie w jej struktury za zbędne na obecnym etapie.
Najpierw naleŜałoby dostosować bazę prawną, stworzyć duŜe i średnie przedsiębiorstwa, zwiększyć jakość i konkurencyjność produkcji.
Unia Europejska wspomaga działania Kazachstanu na tym polu poprzez opracowany projekt: „Pomoc przy wstąpieniu Kazachstanu do Światowej Organizacji Handlu (WTO): harmonizacja regulaminów technicznych i standardów”. Na jego realizację w latach 2005-07 przeznaczono 1.082 mln euro. Jego głównym zadaniem było stworzenie prawnej, instytucjonalnej
i regulacyjnej bazy, stymulującej wzrost jakości produkcji, odpowiadającej międzynarodowym
standardom.
Nursułtan Nazarbajew w ogłoszonej w 2006 r. „Strategii wchodzenia Kazachstanu do
grupy 50 najbardziej konkurencyjnych państw świata” podkreśla wagę wstąpienia do WTO, gdyŜ
moŜe to zwiększyć konkurencyjności państwa na rynkach międzynarodowych oraz znieść niesprawiedliwe ograniczenia na poziomie instytucjonalnego udziału zagranicznych inwestorów
w wielu sektorach.
Kontakty dwustronne w sferze gospodarczej między Unią Europejską i Kazachstanem
opierają się głownie na handlu surowcami energetycznymi na podstawie porozumienia o wzajemnym zrozumieniu podpisanym w 2006 r.
Władze państw członkowskich UE przyjęły strategię współpracy z pięcioma krajami Azji
Środkowej: Kazachstanem, Kirgistanem, TadŜykistanem, Turkmenistanem i Uzbekistanem.
Zamiarem jest teŜ coroczne organizowanie wspólnych spotkań na szczeblu ministrów
spraw zagranicznych oraz otwarcie nowych przedstawicielstw Komisji Europejskiej w krajach
środkowoazjatyckich. WaŜną decyzją jest podwojenie do roku 2013 środków finansowych przeznaczonych na wzajemną wielostronną współpracę (pomoc w rozwoju socjalno – ekonomicznym, wolnego handlu, inwestycji; edukacja; energetyka, walka z zagroŜeniami).
Główny nacisk kładzie się na wspólne działania zwiększające poziom wykorzystania złóŜ
oraz na przemysł.
Dyskusja prowadzona jest takŜe w sferze spraw dotyczących migracji, kontroli granicznej, walki z terroryzmem i ekstremizmem oraz handlem narkotyków, ograniczenia przestępczości, rozprzestrzenienia broni masowej zagłady.
UE zaleŜy bardzo na realizacji projektu rurociągu transkaspijskiego oraz na udziale Kazachstanu w przedsięwzięciu Odessa–Brody–Płock, co pozwoliłoby w znacznym stopniu zagwarantować zwiększenie bezpieczeństwa dostaw ropy do krajów europejskich.
W ramach realizacji kazachstańskiego programu przemysłowo – innowacyjnego pojawiają się ogromne perspektywy współpracy z UE w sferze przemysłu przetwórczego, drzewnego,
chemicznego, farmaceutycznego, energetycznego, maszynowego i metalurgii.
Astana takŜe uczestniczy w przygotowaniu i wykonywaniu projektów związanych z rozwojem infrastruktury transportowej – TRASEKA (Korytarz Transportowy Europa-Kaukaz-Azja)
i INOGEJT (Międzynarodowy system transportu ropy i gazu w Europie).
W ostatnich latach coraz większe znaczenie odgrywa Szanghajska Organizacja Współpracy (SOW), a w jej ramach gospodarczy aspekt działań, na co wpływa teŜ chęć zdobycia wiodącej roli w tej strukturze przez Chiny i Rosję oraz dąŜenie do realizacji swoich interesów. Na
13
uwagę zasługuje teŜ fakt uczestnictwa w jej pracach w roli obserwatorów Indii, Iranu,
Mongolii czy Pakistanu.
Korzyści dla Kazachstanu, wynikające z członkostwa w tej organizacji naleŜy dostrzegać
w dalszej perspektywie, w miarę stopniowej krystalizacji zadań i formowania się wewnętrznej
struktury.
W 2003 r. przyjęto „Program wielostronnej współpracy gospodarczo-handlowej między
krajami członkowskimi SOW”, który określał kierunki współpracy na okres do 2020 r. Zakładał
on stopniowe wprowadzenie na „obszarze SOW” swobody przepływu towarów, kapitału, usług
i technologii.
Państwa członkowskie w toku przeprowadzanych spotkań i ustalanych porozumień określiły takŜe priorytety stojące przed organizacją, są to:
•
stworzenie warunków dla rozwoju małego i średniego biznesu,
•
stymulowanie wzajemnego handlu poprzez unifikację kodeksów celnych z uproszczeniem formalności i kontroli na granicach wewnętrznych włącznie, jednakowy system informatyczny dla słuŜb celnych,
•
formowanie wspólnego rynku usług transportowych i rozwój tranzytu,
•
kooperacja w produkcji pojazdów transportowych.
Obecnie przewidywane są cztery scenariusze dalszego rozwoju SOW:
•
ukierunkowanie antynatowskie, stawiające przed sobą za cel przeciwdziałanie amerykańskim interesom w regionie,
•
nawiązanie z Zachodem regionalnej współpracy na podobieństwo Unii Europejskiej,
•
wzięcie patronatu nad państwami Azji Środkowej przez największych graczy politycznych w regionie – Rosję i Chiny,
•
kontynuacja polityki balansu między Chinami, USA i Rosją.
Jeśli w szeregi SOW zostaną włączeni Turkmenistan, Iran, Indie i Pakistan to diametralnie zmieni się rola tej organizacji, ulegnie ona wzmocnieniu, jak i przeorientowane zostaną jej
cele, gdyŜ wzrośnie jej rola w regionie.
Współpraca z Bankiem Światowym charakteryzuje się wielością realizowanych programach w wielu dziedzinach gospodarki takich jak:
•
zwiększenie efektywności wykorzystania dróg i transportu poprzez budowę i remonty
wybranych odcinków dróg z przestrzeganiem wszelkich standardów,
•
polepszenie jakości przesyłu energii elektrycznej, stworzenie konkurencyjnego rynku,
•
pomoc dla rolnictwa, dla indywidualnych gospodarstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw oferujących usługi na terenach wiejskich,
•
zwiększenie konkurencyjności rolnictwa, stymulowanie dostępu do rynku i wiedzy,
•
modernizacja słuŜby celnej,
•
powiększenie obszaru leśnego,
•
program małych grantów dla organizacji zajmujących się sprawami rozwoju, zwiększenie
świadomości społecznej wśród ludności wiejskiej.
Szereg działań w gospodarce o charakterze ponadregionalnym, jak i korzystnych dla rozwoju Azji Środkowej jest podejmowanych w ramach, często jednak upolitycznionej, Euroazjatyckiej Wspólnoty Gospodarczej (EaWG). W jej skład wchodzą następujące państwa: Kazachstan, Białoruś, Kirgistan, Rosja, TadŜykistan, Uzbekistan a status obserwatora posiadają: Armenia, Mołdawia i Ukraina. Do tej pory w jej ramach podpisano ponad 90 umów międzynarodowych.
14
Celami długofalowymi jest stworzenie wspólnej zagranicznej polityki gospodarczej,
taryfowej, cenowej, zewnętrznych granic celnych i zlikwidowaniu barier wewnętrznych w tym
zakresie przy efektywnym wykorzystaniu ich potencjału dla poprawienia poziomu Ŝycia mieszkańców, a takŜe:
•
stworzenie idealnych warunków dla współpracy między przedsiębiorcami róŜnych dziedzin,
•
realna integracja przedsiębiorstw i konsumentów,
•
wielostronna pomoc oferowana członkom, mająca na celu stymulowanie aktywności biznesowej,
•
tworzenie stowarzyszeń: transportowych, bankowych, budowlanych, naftowo-chemicznych, metalurgicznych, budowy maszyn.
Inicjatywą EaWG jest Forum Gospodarcze, które ma być miejscem współpracy biznesu
i przedsiębiorców o następujących kwestiach:
•
szeroko zakrojona wymiana informacji o reformach gospodarczych, formułowanych bazach normatyw dla rozszerzania działalności przedsiębiorczej, moŜliwościach i kierunkach działań w stronę efektywnego wykorzystania naturalnego, technicznego, transportowo-energetycznego naukowo potencjału państw członkowskich,
•
tworzenie integracyjnej strategii państw, międzypaństwowych umów i porozumień skierowanych na etapowe formowanie zintegrowanej przestrzeni gospodarczej, wspólnego
rynku towarów, usług, pracy i kapitału,
•
rozwój sprzyjających więzi między podmiotami gospodarczymi państw członkowskich,
kreowanie międzynarodowych grup finansowo-przemysłowych oraz wspólnych przedsiębiorstw,
•
zwrócenie uwagi przez rządy na problem integracji w sferze gospodarki, aktywnego rozwoju polityki i unifikacji praw w sferach: pienięŜno-kredytowej, podatkowej, cenowej,
celnej z uproszczeniem stosunków płatniczo-rozliczeniowych,
•
organizowanie wystaw, zebrań plenarnych, prezentacji biznes planów kompanii, spotkań
biznesowych, okrągłych stołów i negocjacji.
Natomiast szeroko zakrojone zadania Euroazjatyckiej Wspólnoty Gospodarczej przedstawiają się następująco:
•
sformułowanie reŜimu wolnego handlu, wspólnej taryfy celnej i zasad regulowania pozataryfowego,
•
stworzenie jednakowych zasad wymiany towarami i usługami i ich dostępu na rynku
wewnętrznym,
•
unifikacja porządku regulowania walutowego i kontroli walutowej,
•
przygotowanie i realizacja wspólnych programów rozwoju socjalno-gospodarczego,
•
stworzenie równych warunków dla przedsiębiorców,
•
wspólny rynek usług transportowych i energetyczny,
•
równe zasady dostępu dla zagranicznych inwestorów,
•
zbliŜenie i harmonizacja systemów prawnych,
•
równe prawa w otrzymaniu wykształcenia i pomocy medycznej na całym terenie organizacji.
W celu urzeczywistnienia wszystkich zamiarów określono szereg priorytetów na najbliŜsze lata, aby doprowadzić do redukcji występujących barier oraz do zbliŜenia się państw włącznie z poprawą warunków gospodarczych i klimatu inwestycyjnego:
15
•
transport – rozwiązanie problemu jedynych taryf, zwiększenie przewozu towarów,
uproszczenie procedur, stworzenie transnarodowych korporacji transportowo – ekspedycyjnych,
•
energetyka – wspólne zagospodarowanie hydroenergetycznych kompleksów Azji Środkowej i rozwiązanie problemów dostaw energii elektrycznej i korzystania z wody,
•
migracja pracownicza – obrona socjalna emigrantów, stworzenie działającego systemu
regulacji i kontroli zasobów pracy, walka z przestępczością, kwestia podatków płaconych
przez pracodawców,
•
kompleks rolniczo przemysłowy – wspólna polityka rolna, stworzenie jednego rynku
produktów konsumpcyjnych, skrócenie problemów transportowych, ochrona produkcji
rolniczej, ukształtowanie nowych instytucji rynkowych w sferze bankowej, ubezpieczeniowej, leasingowej, giełdowej.
Kierunki rozwoju w 2008 r. przewidują opracowanie międzypaństwowych programów
nastawionych na formowanie wspólnej przestrzeni transportowej, wspólnego rynku gospodarczego i efektywnego wykorzystywania zasobów wodno-energetycznych, rozwój nauki
i technologii, finansowanie programów inwestycyjnych na drodze współpracy z Euroazjatyckim
Bankiem Rozwoju.
W styczniu 2008 r. Białoruś, Rosja i Kazachstan podpisały pakiet dokumentów stanowiących podstawę do utworzenia unii celnej pomiędzy trzema państwami, co ma istotne znaczenie
dla dalszego rozwoju procesu integracyjnego w ramach wspólnoty.
Warunki określające strukturę unii celnej i mechanizm przyjmowania nowych członków
zostały zatwierdzone juŜ w październiku 2007 r. na szczycie EaWG. Przy tym TadŜykistan, Kirgistan i Uzbekistan równieŜ wyraziły zainteresowanie uczestnictwem w niniejszym procesie.
Przyjęto takŜe plan działań w zakresie tworzenia nowej organizacji w ramach EaWG do 2010 r.
Interesującą inicjatywą jest Centralno-azjatycka Regionalna Współpraca Gospodarcza (CARES), która jest koordynowana przez Azjatycki Bank Rozwoju, której celem jest
wzmocnienie współpracy gospodarczej wśród państw Azji Centralnej, zintensyfikowanie ich
rozwoju oraz zwiększenie wzajemnej konkurencyjności. Realizowana jest ona w AzerbejdŜanie,
Chinach, Kazachstanie, Kirgistanie, TadŜykistanie, Uzbekistanie, Mongolii i Afganistanie.
W charakterze obserwatorów uczestniczą: Iran, Turcja i Turkmenistan.
Głównymi jej zadaniami jest finansowanie projektów infrastrukturalnych i polepszenie
środowiska politycznego w celu stymulowania inicjatyw międzypaństwowych w sferze transportu, handlu i energetyki.
Na koniec trzeba wspomnieć jeszcze o członkostwie Kazachstanu w Organizacji Współpracy Gospodarczej, który traktuje ten fakt jako krok na drodze w rozwoju regionu Azji Środkowej. Astana zaproponowała otwarcie, pod koniec 2007 r., przedstawicielstwa tej struktury
w Kazachstanie, uwaŜając, Ŝe będzie to stymulować przyspieszenie realizacji własnych projektów w regionie. Głównym zadaniem jest rozwój infrastruktury transportowej, gdyŜ 7 z 10
państw, wchodzących w jej skład, nie ma wyjścia na światowe akweny.
Warto podkreślić realizację projektu Transazjatyckiego pociągu kontenerowego na trasie
Astana-Taszkent-Turkmenabad-Teheran-Stambuł. Planuje się takŜe współpracę z Bankiem Rozwoju OWG, który będzie wspierać realizację projektów gospodarczych organizacji. Priorytetem
dla Kazachstanu w jej ramach jest sfera transportu i komunikacji, rozwój stosunków gospodarczo-handlowych, energetyka i kwestie ochrony środowiska.
16
2.6 Stan inwestycji bezpośrednich w Kazachstanie
Wielkość inwestycji w stosunku do kapitału zakładowego w okresie od stycznia do grudnia 2008 r. wyniosła 13.836,1 mld KZT, co oznacza wzrost o 4,6 % w stosunku do roku 2007.
Inwestorami byli przewaŜnie nierezydenci, działający w sferze badawczo-poszukiwawczej, wydobywczej ropy naftowej i gazu ziemnego, handlu i metali kolorowych.
Dochody z ulokowania kapitału w działalność wydobywczą zwiększyły się trzykrotnie,
w handel, naprawę samochodów i urządzeń uŜytku domowego 2,3 raza, w metale kolorowe
i pośrednictwo finansowe 2 razy.
STRUKTURA GLOBALNEGO WPŁYWU
ZAGRANICZNYCH INWESTYCJI BEZPOŚREDNICH
WEDŁUG PODSTAWOWYCH RODZAJÓW DZIAŁALNOŚCI
2006 rok
2007 rok
III kw.
2008 roku
mln USD
Razem
%
mln USD
%
mln USD
10 568,6
100,0
17 466,1
100,0
10 225,3
2 003,4
18,9
4 312,8
24,7
2 851,7
Metalurgia kolorowa
419,0
4,0
628,5
3,6
56,1
Budownictwo
378,4
3,6
492,8
2,8
354,8
Handel, remont samochodów
osobowych i towarów uŜytku
domowego
737,4
7,0
1 253,4
7,2
595,3
Wspomagająca działalność
transportowa
188,4
1,8
148,6
0,8
61,0
Pośrednictwo finansowe
386,5
3,6
2 898,8
16,6
931,4
5 488,3
51,9
6 656,4
38,1
5 375,0
967,2
9,2
1 074,8
6,2
-
w tym:
Wydobycie surowej ropy naftowej i gazu ziemnego
Działalność związana z geologicznymi badaniami i poszukiwaniami
Inny rodzaje działalności
Nacional’nyj Bank Respubliki Kazachstan
17
W ogólnej strukturze napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych według państw,
dominującą rolę posiada Holandia (18,3 %), USA i Brytyjskie Wyspy Dziewicze (15,7 %), Francja (5,4 %) i Wielka Brytania (4,6 %). Na kraje Wspólnoty Niepodległych Państw przypadło
379,9 mln USD w porównaniu z 361,7 mln USD w roku poprzednim.
STRUKTURA GLOBALNEGO WPŁYWU
ZAGRANICZNYCH INWESTYCJI BEZPOŚREDNICH
WEDŁUG KRAJÓW-INWESTORÓW
Kraje
2006 rok
mln USD
2007 rok
%
mln USD
III kw.
2008 roku
%
mln USD
RAZEM
10 568,6
100,0
17 466,1
100,0
10 314,0
Austria
74,9
0,7
2 344,0
13,4
348,4
Wielka Brytania
852,3
8,1
720,0
4,1
781,1
Wyspy Dziewicze (Brytyjskie)
503,0
4,8
1 834,2
10,5
814,3
Włochy
376,1
3,6
517,2
3,0
466,6
Kanada
437,1
4,1
314,1
1,8
303,9
Chiny
360,3
3,4
351,5
2,0
476,6
Liberia
338,8
3,2
403,6
2,3
342,3
2 877,3
27,2
3 072,0
17,6
2449,9
490,9
4,6
751,2
4,3
638,8
1 694,7
16,0
2 441,6
14,0
1460,8
Francja
802,3
7,6
1 022,6
5,9
824,2
Szwajcaria
234,6
2,2
633,0
3,6
125,3
Japonia
342,6
3,2
405,3
2,3
336,4
1 183,7
11,2
2 655,8
15,2
945,4
w tym
Niderlandy
Federacja Rosyjska
USA
Pozostałe kraje
Nacional’nyj Bank Respubliki Kazachstan
Najwięcej inwestycji zagranicznych lokuje się w przemyśle wydobywczym, czyli
w sektorze energetyczno-surowcowym, co najprawdopodobniej będzie dominującą tendencją
takŜe w najbliŜszych latach.
18
2.7 Handel zagraniczny
Zagadnienie handlu zagranicznego reguluje ustawa „O regulacji działalności handlowej”
z 12 kwietnia 2004 r. W 2007 r. obserwowało się zwiększenie dynamiki w handlu na skutek poprawy światowej koniunktury na globalnych rynkach towarów oraz podjętych przez władze prób
na rzecz dywersyfikacji gospodarki.
W 2007 r. w Kazachstanie o wiele bardziej rósł import niŜ eksport, co było zanotowane
w ciągu ostatnich lat dopiero po raz pierwszy.
Obrót w handlu zagranicznym zwiększył się o 30 % i zatrzymał się na poziomie 80 mld
625 mln USD, a wewnętrzny wzrósł 4,7 razy, osiągając poziom 1,5 trylionów KZT.
Dynamika wzrostu importu kosztem eksportu prowadzi do stopniowego pogarszania się
bilansu handlowego, który zmniejszył się w porównaniu z rokiem 2006 o 1 mld USD. Spowodowane jest to ukierunkowaniem Kazachstanu na dostarczanie surowców (ropy naftowej, gazu
ziemnego, węgla, miedzi, cynku, Ŝelaza) na rynki światowe, gdyŜ oprócz złóŜ praktycznie nie ma
nic do zaoferowania innym państwom.
Z tym problemem władze Kazachstanu powinny się zmierzyć jak najszybciej, ale paradoksalnie stwarza to takŜe moŜliwości dla inwestorów zagranicznych, chcących zagospodarować
ten obszar działalności. Nie notuje się jakościowych zmian w strukturze produkcji i eksportu
a zaleŜność od koniunktury na światowych rynkach równieŜ nie ulega zmianie.
TakŜe waŜnym czynnikiem jest w tym przypadku realizacja programu budownictwa
mieszkaniowego wobec stałego deficytu niezbędnych materiałów z powodu braku odpowiednich
zakładów produkcyjnych.
Z produktów importowanych moŜna jeszcze wymienić samochody dostawcze (47,7 %),
napoje alkoholowe (41,2 %), energię elektryczną. Oprócz tego wzrósł poziom napływu słodyczy
(55,4 %), mięsa (40,1 %) i mebli (48,3 %) oraz maszyn i urządzeń (22,8 %). Kazachstan sprzedaje jeszcze pszenicę, mąkę, czy włókno bawełny, ale nie są to znaczne ilości.
Niedostatki w funkcjonowaniu przemysłu przetwórczego jak i innych gałęzi, gdzie wykorzystuje się wysokie technologie, nie pozwalają na zmniejszenie się udziału zaleŜności gospodarki od surowców, które nadal stanowią ponad 60 % eksportu (głównie ropa naftowa, kondensat
gazowy, gaz ziemny i produkty przetwórstwa ropy).
Na rok 2005 udział Wspólnoty Niepodległych Państw w eksporcie wynosił 15 % i imporcie 47 % a Rosji odpowiednio 11 % i 40 %.
W okresie od stycznia do sierpnia 2007 r. obrót handlowy z państwami Szanghajskiej Organizacji Współpracy zwiększył się o 52 % i wynosił 18 mld USD a w 2006 r. stanowił 40 %
w przypadku UE.
Do głównych odbiorców kazachstańskich produktów naleŜą: Szwajcaria, Włochy, Rosja,
Chiny, Francja, Wyspy Bermudzkie i Holandia, a w strukturze geograficznej importu dominują:
Rosja, Niemcy, Chiny, USA, Ukrainy, Włochy i Japonia.
Kazachstan zajął w 2006 r. 53 miejsce pod względem objętości handlu zagranicznego,
ustępując takim państwom, jak: Wenezuela, Chile, Izrael, Nigeria, Ukraina czy Słowacja, ale
biorąc pod uwagę ostatnie 10 lat to oprócz Chin notuje największy roczny wzrost obrotów.
Zabezpieczenie Kazachstanu w produkty Ŝywnościowe wynosi 67-75 %. Oznacza to, Ŝe
kraj nie moŜe być bezpieczny. Państwa, w których import przewyŜsza poziom 16 % zapotrzebowania są najbardziej naraŜone na konsekwencje światowych kryzysów. Natomiast jeśli ta cyfra
wyniesie 60 % to moŜna oczekiwać upadku produkcji określonego towaru.
Produkcja mięsa, drobiu i produktów spoŜywczych w Kazachstanie w 2007 r. wynio-sła
846 tys. ton a zapotrzebowanie przewyŜszało poziom 1 mln ton. To znaczy, Ŝe produkcja wewnętrzna mięsa wynosiła tylko 83 % zapotrzebowania.
Zapotrzebowanie na konserwowane produkty mięsne przeznaczone do konsumpcji wynosiło 72 tys. ton a produkcja krajowa zatrzymała się na poziomie 45 tys. ton, co stanowiło tylko
19
52 % rynku. Produkty rybne stanowiły 59 %, warzywa – 23 %, przetworzone konserwowane
produkty spoŜywcze – 17 %,olej roślinny – 81 %, produkty mleczne – 76 %, a tylko wskaźniki
mąki i kaszy są dwa razy wyŜsze, takŜe produkcja pieczywa wynosi 55 %, cukru – 75 %, wyroby
czekoladowe i słodycze tylko 50 %.
NAJWIĘKSI PARTNERZY HANDLOWI REPUBLIKI KAZACHSTANU
W OKRESIE STYCZEŃ – GRUDZIEŃ 2008 R.
Partner handlowy
Udział w eksporcie %
Udział w imporcie %
Włochy
16,7
3,3
Szwajcaria
15,8
0,4
Chiny
10,8
12,0
Rosja
8,7
36,3
Francja
7,6
2,1
Holandia
6,5
0,7
Izrael
3,1
0,5
Iran
2,9
0,2
Ukraina
2,8
5,6
Turcja
2,7
2,6
Wielka Brytania
2,5
1,8
Uzbekistan
1,8
1,4
Rumunia
1,4
0,3
Hiszpania
1,3
0,4
Japonia
1,1
2,6
Niemcy
0,9
6,8
USA
0,8
5,1
Szwecja
0,6
0,8
Polska
0,6
1,1
Korea Południowa
0,5
1,1
Białoruś
0,2
1,0
20
Dwustronna współpraca gospodarcza Republiki Kazachstan z Polską
Na przestrzeni ostatnich lat współpraca między Polską a Kazachstanem coraz aktywniej
rozwija się w wielu dziedzinach gospodarki. Podstawowe kierunki jej rozwoju wyznaczono podczas pierwszego posiedzenia Polsko-Kazachstańskiej Komisji Międzyrządowej ds. Współpracy
Gospodarczej, która odbyła się 20 kwietnia 2006 r. Za najwaŜniejsze uznano: współpracę
w sektorze naftowo-gazowym, współpracę w dziedzinie turystyki, w dziedzinie budownictwa
i przemyśle wydobywczym i rolno-spoŜywczym. Regularnie odbywają się konferencje i seminaria oraz misje gospodarcze, w których uczestniczą przedstawiciele obu krajów. Prowadzona jest
wymiana doświadczeń i szkolenie specjalistów róŜnego szczebla. Istotne znaczenie dla intensyfikacji współpracy ma duŜy udział polskich firm w wystawach organizowanych w kraju urzędowania.
OBROTY TOWAROWE POLSKA – KAZACHSTAN
1
W LATACH 2003-08 W TYS. USD
Obroty towarowe
2003
2004
2005
2006
2007
2008
887 961,4
Polska – Kazachstan
Wielkość obrotów
314 630,6
358 319.9
524 500,0
507 900,0
653 943,3
Eksport
113 552,0
169 750,8
176 500,0
204 500,0
396 988,9 461 546,0
Import
201 078,6
188 569,1
340 800,0
303 400,0
256 954,5
426 415,4
Saldo obrotów towa-
- 87 526,6
- 18 818,3
- 171 500,0
- 98 900,0
+140 034,4
+35 130,6
rowych
Na wzrost eksportu wpłynęły następujące pozycje towarowe:
•
mięso i wyroby świeŜe,
•
kawa, przyprawy korzenne,
•
cukier i wyroby cukiernicze,
•
ekstrakty garbarskie, barwniki, farby i lakiery,
•
tworzywa sztuczne i ich wyroby,
•
drewno i wyroby,
• papier, karton i wyroby;
na import:
1
•
pszenica,
•
paliwa mineralne, ropa naftowa i produkty ropopochodne, masy bitumiczne,
•
produkty chemii organicznej.
dane uzyskane z Komitetu Kontroli Celnej Ministerstwa Finansów RK
21
WSPÓŁPRACA HANDLOWA W 2008 R. Z PODZIAŁEM NA GRUPY TOWAROWE POLSKA – KAZACHSTAN
Polskie inwestycje bezpośrednie w Republice Kazachstanu (w mln USD)2
kwartał
IV kwartał
rok
Ogółem
I kwartał
II kwartał
III kwartał
2001
2,15
0,51
0,70
0,66
0,28
2002
1,24
0,21
0,29
0,46
0.28
2003
1,77
0,38
0,30
0,74
0,36
2004
3,61
0.22
1,14
1,19
1,06
2005
6,72
0,84
1,11
2,06
2,71
2006
12,00
3,10
2,90
3,40
2,60
2007
25,10
1,30
5,20
8,70
9,90
2008
-
1,40
6,20
6,20
-
Ze względu na ochronę danych, dotyczących przepływu kapitału, Ambasada RP nie dysponuje szczegółowymi informacjami nt. działalności inwestycyjnej polskich przedsiębiorstw
w RK. Jednocześnie w latach poprzednich zaobserwowano zwiększenie aktywności polskich
przedsiębiorców z branŜy wydobywczej ropy naftowej. Na rynku działa juŜ polska spółka naftowa „Petrolinvest” naleŜąca do „IT Prokom Software”. Agencja Informacyjna „Interfax” poinformowała, Ŝe spółka prowadzi rozmowy z kolejnymi konsorcjami w sprawie rozwoju współpracy na złoŜach roponośnych w Azji Centralnej. Z posiadanych informacji wynika, Ŝe spółka PKN
Orlen zamierza zamknąć swoje przedstawicielstwo w RK. W roku sprawozdawczym Grupa Lotos zrezygnowała ze swojego reprezentanta w RK, jednak przedstawiciele Spółki odwiedzają
Kazachstan, planując nawiązanie współpracy.
2.8 Działalność naukowo – badawcza
Ambitne plany sfery rządzącej, dotyczące wejścia Kazachstanu do grona najbardziej konkurencyjnych państw świata, będą moŜliwe do zrealizowania tylko poprzez zwiększenie nakładów na rozwój wysokich technologii i innowacji.
Wydaje się, iŜ władze zaczynają coraz większą wagę przykładać do rozwiązania tej kwestii, na co wskazują zapewnienia Prezydenta Nursułtana Nazarbajewa o zwiększeniu o 25 razy
nakładów na inwestycje w rozwój nauki, które zbliŜą się do 350 mld tenge w ciągu roku.
Od 2001 r. stopniowo zwiększa się liczba personelu, pracującego w sektorze badawczym
i wynosi ona ponad 16,7 tys. osób, co wciąŜ pozostaje jednak dalekie od potrzeb i oczekiwań.
2
Według danych uzyskanych z Narodowego Banku Republiki Kazachstanu
22
Systematycznie wzrasta ilość organizacji naukowych, w których zatrudnienie zwiększyło
się 6-krotnie.
Udział pracowników w sferze nauk technicznych i przyrodniczych wynosi 61 % wobec
12,6 % w przypadku dziedzin społecznych i humanitarnych. Mimo tego, oceny ekspertów międzynarodowych nie przedstawiają się optymistycznie.
Problemem społeczeństwa jest nierówny dostęp do nowoczesnych technologii oraz umiejętność wykorzystywania osiągnięć nauki, takŜe dotyczy to korzystania z Internetu.
W latach 2007-09 jest realizowany „Program zmniejszenia nierówności informatycznej”,
który zakłada następujące cele: osiągnięcie umiejętności swobodnego korzystania z komputera
przez 20 % społeczeństwa, zwiększenie udziału ludzi korzystających z Internetu i e-usług do
20 % całości mieszkańców, wzrost znaczenia informatyzacji w codziennym Ŝyciu obywateli.
Dziś przytoczone wyŜej wskaźniki oscylują w granicach 5 %.
Znacząca liczba studentów uczy się za granicą, w 2006 r. było ich 21 tys., z czego 16 tys.
w Rosji. Proces ten jest związany niewątpliwie z prezydenckim programem „Bolaszak”, który
zakłada wysyłanie obywateli, w celach edukacji, na uniwersytety w róŜnych częściach świata
(USA, Rosja, Chiny, Niemcy, Francja, Australia) na wszystkie moŜliwe poziomy zdobywania
wykształcenia i zdobywania umiejętności. Przedsięwzięcie jest finansowane przez państwo,
a wybór studentów przeprowadzany jest na podstawie konkursów i po podpisaniu stosownych
umów. Po zakończeniu nauki uczestnicy są zobowiązani wrócić do Kazachstanu na 5 lat, ale nie
muszą pracować w dziedzinach w jakich się kształcili, więc większość z nich znajduje zatrudnienie w biznesie. Potencjalne kadry dla branŜ związanych z zaawansowanymi technologiami
otrzymują wykształcenie w 37 wyŜszych szkołach, które co roku opuszcza ok. 20 tys. absolwentów, co zaspokaja ok. 40 % potrzeb rynku.
Tworzenie państwowego systemu innowacyjnego w Kazachstanie zaleŜy od stworzenia
nowych technologii, przedsiębiorstw i szybkiego rozwoju priorytetowych gałęzi gospodarki. Dla
zrealizowania tego zamierzenia stworzono „Państwowy program rozwoju nauki na lata 200712”, który przewiduje:
•
poprawę państwowego systemu rozwoju nauki i techniki,
•
polepszenie mechanizmów finansowania badań,
•
zwiększenie integracji nauki i oświaty,
•
wzmocnienie bazy materialno-technicznej,
•
rozwój systemu oceny i certyfikacji kadry naukowej oraz akredytacji dla organizacji naukowych w celu zwiększenia efektywności i jakości prowadzonych badań,
•
ochronę praw intelektualnej własności,
•
przygotowanie profesjonalnej kadry naukowej,
•
rozwój infrastruktury i zaplecza informatycznego.
Priorytetem jest stworzenie 5 laboratoriów państwowych wyspecjalizowanych w jednej
strategicznej dziedzinie oraz zorganizowanie inkubatorów biznesu w planowanych centrach badawczych i w uniwersytetach dla zrealizowania projektów technicznych na małą skalę
Instytucją o niepodwaŜalnym znaczeniu jest Fundusz Nauki, który finansuje badania naukowe o wysokim potencjale, przewaŜnie w przemyśle, na kwotę równorzędną 25-75% kosztów
przedsięwzięcia.
Misją jego jest działanie na rzecz zwiększenia prestiŜu kazachstańskiej nauki za granicą
oraz przekształcenie jej w najwaŜniejszy czynnik stabilnego rozwoju gospodarczego i zwiększenie konkurencyjności państwa.
Głównymi priorytetami przeznaczonymi do dotowania są dziedziny określone przez
WyŜszą Komisję Naukowo-Techniczną przy Rządzie: nanotechnologie i nowe materiały, bio-
23
technologia,
technologie
dla
sektora węglowodorów nasyconych, wydobywczego
i metalurgicznego, technologie jądrowe oraz energii odnawialnej, technologie informatyczne
i kosmiczne. Fundusz moŜe takŜe zawierać porozumienia z grupami naukowców na finansowanie projektów wskazanych przez nich do kwoty 450 mln tenge w ciągu 4 lat.
Ministerstwo Nauki i Oświaty opracowało strukturę zarządzania badaniami naukowymi,
która określa mechanizmy realizacji priorytetowych zadań. Powstanie 6 centrów naukowych:
Centrum Badań Chemiczno-Technologicznych, Centrum Badań Geologiczno-Geograficznych,
Centrum Badań Astronomicznych, Centrum Badań Fizyczno-Matematycznych, Centrum Badań
Biologicznych i Narodowe Centrum Biotechnologii Kazachstanu.
Przygotowano plany rozwoju dla kaŜdego Centrum na lata 2006-08 z określeniem zadań,
kierunków badań i oczekiwanych rezultatów z uwzględnieniem wdroŜenia międzynarodowych
standardów zarządzania.
Oprócz tych struktur zostało jeszcze wydzielonych 8 instytutów naukowych w następujących dziedzinach: literatura, językoznawstwo, historia, wschodoznawstwo, archeologia i gospodarka, które maja dbać o rozwój państwowości kazachstańskiej.
Rząd takŜe określił główne kierunki rozwoju działalności naukowej, które przedstawiają
się następująco:
•
biotechnologia,
•
przekształcenie w wysokodochodowy biznes,
•
zaawansowane technologie w obszarze rolnictwa, ochrony zdrowia, ochrony środowiska,
przemysłu przetwórczego.
Przykładem jest produkcja, w Centrum Naukowo-Produkcyjnym „Fitochemia” w Karagandzie, leków z zastosowaniem surowców roślinnych, które są przeznaczone na eksport,
Według danych rządowych tylko 5 % nowej produkcji w Kazachstanie powstaje za sprawą kompanii zagranicznych, działających na jego obszarze, a 3,7 % za pośrednictwem kazachstańskich firm prywatnych i 0,6 % w przedsiębiorstwach państwowych. W związku z tym zdecydowana większość nowoczesnych technologii dostępnych w kraju pochodzi z zagranicy.
Transfer technologii przebiega poniŜej oczekiwań. Prawodawstwo nie gwarantuje konieczności wdroŜenia wyników przeprowadzanych badań do produkcji, a takŜe występują ograniczenia w napływie technologii, na skutek wysokiego opodatkowania w imporcie, jeśli mogłyby
one powstać na obszarze Kazachstanu. Nie stosuje się teŜ ulg dla przedsiębiorców, które mogłyby zachęcić ich do zainwestowania kapitału w procesy innowacyjne.
Sektor handlowy jest mało zainteresowany działalnością instytucji naukowych z powodu
niedostatku informacji o ich funkcjonowaniu, jak i o osiągnięciach.
Władze powinny zachęcać do wdraŜania nowych rodzimych technologii. Rozwiązanie
tych trudności moŜe nastąpić na drodze podjęcia następujących działań:
•
zwiększenie napływu inwestycji zagranicznych oraz zachęcenie rodzimych przedsiębiorców do finansowania nowoczesnych technologii oraz działań badawczo-naukowych,
•
zagwarantowanie wsparcia pienięŜnego dla kazachstańskich uczelni, państwowych instytutów naukowych i innych organizacji,
•
pomoc utalentowanym studentom w podwyŜszaniu swoich umiejętności i zdobywaniu
dalszych kwalifikacji w róŜnych strukturach naukowo-innowacyjnych,
•
większe nakłady finansowe na rozwój perspektywicznych dziedzin.
24
3. System bankowy i polityka walutowa
System bankowy w Kazachstanie ma dwupoziomową strukturę:
•
Narodowy Bank Kazachstanu, który formułuje i realizuje politykę kredytowo-pienięŜną
państwa, pilnuje stabilności systemu finansowego, reguluje podaŜ pieniądza i sprawuje
kontrolę walutową,
•
Banki komercyjne, prowadzące obsługę osób fizycznych i prawnych na podstawie umowy, ich działalność jest bezpośrednio związana z finansowaniem gospodarki.
W Kazachstanie funkcjonują takŜe banki z udziałem kapitału zagranicznego, w postaci
przedstawicielstw, oddziałów i spółek typu joint venture. Banki niestabilne są likwidowane, albo
przekształcane w filie duŜych podmiotów.
Sektor bankowy mimo stosunkowo małych rozmiarów bardzo szybko się rozwija. Od
2001 do 2006 r. jego aktywa zwiększyły się średnio o 62 %, a w 2006 r. o połowę w stosunku do
lat poprzednich, sprawiając, Ŝe jest on uwaŜany za jeden z najbardziej perspektywicznych na
świecie. Głównym powodem tego wydaje się być dynamiczny rozwój gospodarczy państwa oraz
niska baza wyjściowa.
Zgodnie z prognozami organizacji ratingowej Fitch w okresie od 2006 do 2009 r. oczekuje się ponad trzykrotnego wzrostu aktywów i kredytów oraz prawie pięciokrotnego zwiększenia
się zakresu kredytowania osób fizycznych. Zadanie to jest niełatwe, gdyŜ wysokie tempo ekspansji banków obserwuje się, zarówno w segmentach, charakteryzujących się znacznym ryzykiem (budownictwo, małe i średnie przedsiębiorstwa), jak i w sferach, gdzie nie mają duŜego
doświadczenia (rynek rosyjski i detaliczny).
Wzrost sektora był finansowany w znacznym stopniu na podstawie poŜyczek zagranicznych. Dola międzynarodowego subsydiowania banków drugiego poziomu przewyŜsza 50 %,
a w niektórych przypadkach nawet 65 %. Stwarza to kilka zagroŜeń. Inwestorzy mogą zrezygnować z dotychczasowej działalności i zrezygnować z lokowania u nich środków pienięŜnych,
więc banki będą musiały poszukać innych moŜliwości pozyskania funduszy, nawet na gorszych
dla siebie zasadach. Następnie mogą nie posiadać wystarczających środków do zwrotu zadłuŜenia, które były zaciągane w zagranicznej walucie. Stawki procentowe tych kredytów zaleŜą od
sytuacji na rynkach światowych i mogą się znacznie zwiększać.
KaŜde przedsiębiorstwo moŜe posiadać w Kazachstanie dowolną ilość rachunków w walucie miejscowej i zagranicznej. Dla otwarcia konta osoba prawna musi spełnić szereg zobowiązań, wynikających z ustawodawstwa państwowego, jak i wewnętrznych reguł kaŜdego z banków.
Firma moŜe bez przeszkód wypłacać środki finansowe na cele związane z bieŜącą działalnością oraz na szereg niezbędnych operacji, a takŜe występuje pełna dowolność w wyborze
banku.
Za banki z udziałem kapitału zagranicznego uznaje się banki, których 1/3 lub więcej
udziałów naleŜy lub jest zarządzane przez:
•
•
nierezydentów,
kazachstańskie podmioty prawne, w których ponad ½ udziałów jest w posiadaniu nierezydentów i/lub jest przez nich zarządzana.
Ich działalność jest w pewnym stopniu ograniczona, gdyŜ ich łączny kapitał nie moŜe
przekraczać 50 % wartości kapitału banków kazachstańskich ogółem. Zagraniczny bank przed
zarejestrowaniem się w charakterze podmiotu prawnego musi przez rok prowadzić działalność
jako przedstawicielstwo. Chyba, ze zagraniczny bank nabywa ponad 50 % udziałów w kazachstańskim banku. Ponadto, w banku z partałem zagranicznym jeden z członków zarządu musi być
obywatelem Kazachstanu i legitymować się staŜem pracy w bankowości nie krótszym niŜ 3 lata.
25
Bank Narodowy prowadzi aktywna politykę w sferze finansów. Ustawa „O regulacji walutowej” z 13 lipca 2005 r. określa dwa rodzaje prowadzonej polityki w zaleŜności od: rezydentów (obywateli Kazachstanu i osób prawnych zarejestrowanych na terytorium państwa)
i nierezydentów (zagranicznych obywateli i przedsiębiorstw, przedstawicielstw, filii i zagranicznych osób prawnych).
Przewiduje się trzy sposoby regulacji: licencjonowanie, rejestracja i powiadomienie
o operacjach walutowych (przedstawienie NBK informacji o umowie walutowej między rezydentami i uczestnikami operacji walutowych oraz/lub upełnomocnionymi bankami).
Od początku 2007 r. zasady licencjonowania operacji walutowych są stosowane wyłącznie w następujących rodzajach działalności: handel detaliczny i oferowanie usług za opłatą przy
pomocy zagranicznej waluty, wymiana pieniędzy.
Następne moŜliwości są dostępne na drodze rejestracji: bezpośrednie inwestycje nierezydentów w Kazachstanie, bezpośrednie inwestycje rezydentów za granicą, płatności między rezydentami i nierezydentami zgodnie z kontraktami eksportowo – importowymi, proponowane odroczenie płatności o ponad 180 dni, poŜyczki finansowe między rezydentami i nierezydentami
z terminem ponad 180 dni, przekazy dla rezydentów w kontaktach z nierezydentami w celu opłacenia transakcji, przewidywany przepływ praw własności na nieruchomości i własność intelektualną.
Ustawodawstwo nie nakłada ograniczeń na transakcje walutowe dokonywane przez nierezydentów z kont bankowych w Kazachstanie za granicę i na konta bankowe w Kazachstanie
z zagranicy. Ograniczenia mogą być zastosowane przez Rząd tylko w wypadku zagroŜenia bezpieczeństwa gospodarczej i stabilności systemu finansowego państwa.
Rezydenci i nierezydenci mają prawo do wywoŜenia waluty do kwoty 10 tys. USD poza
terytorium Kazachstanu bez konieczności okazywania jakichkolwiek dokumentów, potwierdzających legalność źródła środków pienięŜnych.
Przedsięwzięcia określone przez Program liberalizacji reŜimu walutowego w latach 200507 były realizowane poprzez ustawę z 18 grudnia 2005 r. „O regulacji walutowej i walutowej
kontroli”.
Podstawę do ograniczeń walutowych stwarza ustawa „O regulacji walutowej i walutowej
kontroli” z 13 lipca 2005 r., która to zadanie powierza Narodowemu Bankowi Kazachstanu. System kontroli przewiduje wyrobienie paszportu transakcji, z pomocą którego NBK, bank importera i organ celny pilnują przestrzeganie ustawodawstwa walutowego. Paszport jest niezbędny
w przypadku, gdy:
•
•
suma kontraktu przewyŜsza 10 tys. USD – przy transporcie towarów przez granicę celna
Kazachstanu na podstawie umowy kupna – sprzedaŜy; przy produkcji towarów do powszechnego obiegu w związku z przejściem prawa własności na te towary od nierezydenta do rezydenta, jeśli wcześniej te towary były ujęte w systemie celnym w odróŜnieniu od
reŜimu produkcji do powszechnego obiegu,
towary przemieszczają się w reŜimie produkcji dla swobodnego obiegu zgodnie z kontraktem na usługi i wartość towarów przewyŜsza 10 tys. USD na datę zawarcia kontraktu.
Po otrzymaniu paszportu od urzędu celnego importer okazuje bankowi kopię kontraktu
i paszport i od tego momentu mogą być dokonywane płatności w celach importowych.
Jeśli transakcja przewiduje dostawę towarów w terminie przewyŜszającym 180 dni kalendarzowych to wcześniej importer jest zobowiązany do otrzymania w NBK odpowiedniej licencji lub zaświadczenia rejestracyjnego lub zaświadczenia o zawiadamiającego o operacjach
walutowych.
26
4. System podatkowy
Podstawą prawną obowiązującego systemu podatkowego w Kazachstanie jest Kodeks
Podatkowy przyjęty 12 lipca 2001 r., który zaczął obowiązywać od 1 stycznia 2002 r.,
z zatwierdzonymi poprawkami na stan z 27 lipca 2007 r. oraz ustawa z 7 lipca 2006 r. „O wniesieniu zmian i uzupełnień w niektóre akty ustawodawcze Republiki Kazachstan w sprawach podatkowych”. Istotne jest takŜe postanowienie Rządu RK „O średniorocznej polityce fiskalnej
Rządu RK na lata 2008-10”.
Podatki moŜemy podzielić na lokalne i powszechne. Natomiast związane z działalnością
inwestycyjną moŜemy podzielić na:
•
podatek dochodowy od osób prawnych,
•
podatek pobierany od źródła wypłaty dochodów nierezydentów,
•
VAT,
•
indywidualny podatek dochodowy,
•
podatek socjalny,
•
opłaty celne.
Oprócz tego występują akcyzy, podatek od nieruchomości, od ziemi, za środki transportu
oraz opłaty związane z eksploatacją głębin i pozyskiwaniem surowców.
Podstawowe kierunki polityki fiskalnej na lata 2008-10 będą nastawione na wzmocnienie
funkcji podatków jako sprawiedliwego instrumentu, stymulującego rozwój najwaŜniejszych kierunków w gospodarce i gwarantującego wypełnianie podstawowych zadań przez państwo.
Główne zamierzenia przedstawiają się następująco:
•
dalsze zniŜanie stawki podatku VAT,
•
optymalizacja ulg z uwzględnieniem ich efektywności w realnym sektorze gospodarki,
•
stopniowe przenoszenie podstawowej roli w formowaniu się dochodów budŜetu na ludność z przedsiębiorczości,
•
prognozowane straty w budŜecie w 2008 r. związane z podatkiem VAT wyniosą 67,9 mld
KZT (zmniejszenie stawki z 14 do 13 %), z podatkiem socjalnym 115 mld tenge (zmniejszenie stawki średnio o 30 %), z opłatami celnymi na wwoŜone towary – 17,7 mld tenge
(z powodu ich unifikacji); podsumowując wpływy do budŜetu zmniejszą się o 6,5 %.
4.1 Rejestracja podatkowa
Rejestracja podatkowa kazachstańskich osób prawnych oraz przedstawicielstw i filii zagranicznych podmiotów odbywa się według zasady „jednego okna”, zgodnie z którą organy podatkowe muszą automatycznie rejestrować osoby prawne po złoŜeniu dokumentów dla rejestracji
w Ministerstwie Prawa.
Osoby fizyczne i prawne-nierezydenci, których działalność ma być stała na terenie Kazachstanu, są zobowiązane do zarejestrowania się w ciągu 30 dni roboczych od daty podpisania
kontraktu, a w razie jego braku od daty początku faktycznej działalności, którą moŜe być: data
zawarcia indywidualnej umowy o pracę innej umowy cywilno-prawnego charakteru z osobą fizyczną w Kazachstanie, data przybycia współpracownika osoby prawnej-nierezydenta do Kazachstanu dla wejścia w Ŝycie kontraktu zawartego między osobą prawną-nierezydentem i kazachstańskim partnerem. Natomiast osoby prawne-nierezydenci, które działają na terytorium
Kazachstanu bez stałego przedstawicielstwa muszą poddać się procesowi rejestracji w organie
podatkowym w ciągu 10 dni roboczych od zawarcia kontraktu lub od daty zakończenia działalności przez nierezydenta.
27
Następujące osoby prawne muszą podlegać procedurze rejestracji w celach
podatkowych:
•
osoby prawne i ich oddziały,
•
osoby prawne-nierezydenci, którzy posiadają stałą siedzibę w Kazachstanie, czyli traktowani jak rezydenci; przy tym funkcjonuje wiele kryteriów określających tą sytuację: osoba prawna musi nieprzerwanie przez 90 kalendarzowych dni świadczyć usługi na terytorium Kazachstanu za pośrednictwem swojego personelu w ciągu okresu 12-miesięcznego;
obowiązują takŜe porozumienia o unikaniu podwójnego opodatkowania między Kazachstanem i szeregiem innych państw, gdzie są zarejestrowane zagraniczne osoby prawne
i w tym wypadku przewiduje się takŜe określone warunki z punktu widzenia stworzenia
stałej siedziby na terenie Kazachstanu,
•
osoby prawne-nierezydenci, działające bez stworzenia stałej instytucji dłuŜej niŜ 30 dni
roboczych w ciągu 12 miesięcy,
•
osoby prawne-nierezydenci, posiadające obiekty, od których trzeba płacić podatek,
•
osoby prawne-nierezydenci otwierające bieŜące rachunki bankowe w Kazachstanie.
4.2 Podatki powszechne
Podatek dochodowy od osób prawnych mających status rezydenta oblicza się uwzględniając róŜnicę między dochodem z działalności prowadzonej na terenie Kazachstanu oraz z działalności prowadzonej poza jego granicami, z uwzględnieniem dozwolonych odliczeń podatkowych. Dochód ten jest dochodem brutto pomniejszonym o koszty związane z jego uzyskaniem.
Podstawowa stawka wynosi 30 %.
Natomiast w przypadku ziemi jako głównego czynnika produkcji jest to juŜ 10 %. Firmy
ubezpieczeniowe płacą podatek w zaleŜności od wartości zebranych składek, czyli od typu ubezpieczenia, według stawek od 2 % do 4 %.
Natomiast podatek dochodowy od stałych przedstawicielstw zagranicznych osób
prawnych i filii stanowi róŜnicę między dochodem z działalności prowadzonej na terenie Kazachstanu a ustawowymi odliczeniami od dochodu i wynosi 30 %. Dodatkowo płaci się teŜ podatek od oddziałów w wysokości 15 %, co moŜe być zmniejszone na podstawie podpisanych porozumień o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Zagraniczne osoby prawne, osiągające dochody za źródeł w Kazachstanie, a nie mające
statusu rezydenta i nie zarejestrowane w celach podatkowych, płacą podatek potrącany u owego
źródła dochodu do budŜetu państwa.
Za podstawę opodatkowania przyjmuje się dochody bez moŜliwości odliczeń, według następujących stawek: dywidendy i wynagrodzenia – 15 %; odszkodowania wypłacone w ramach
umów ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych – 5 %; usługi transportowe, telekomunikacyjne lub
przesyłkowe między Kazachstanem i innymi krajami – 5 %; dochody z tytułu prowizji od usług,
włączając usługi konsultingowe lub zarządcze, dochody z leasingu oraz inne z wyłączeniem uzyskanego dochodu jako wynagrodzenie – 20 %.
Podatek dochodowy od osób fizycznych stanowią dochody, pochodzące ze stosunku
pracy oraz innych wynagrodzeń najemnych. Przekazywany jest do budŜetu nie późnej niŜ piątego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymana jest wypłata.
Zgodnie z prawem Kazachstanu osoba fizyczna jest uwaŜana za płatnika podatku gdy minimum 183 dni przebywa na jego terytorium w 12 miesięcznym okresie podatkowym. Od początku 2007 r. wprowadzono, dla ukrócenia tego procederu, jednolitą stawkę podatkową dla osób
fizycznych na poziomie 10 %.
Podatek od wartości dodanej (VAT) płacony jest od sprzedaŜy większości towarów
i usług oraz od towarów importowanych. Stosowana jest jednolita stawka 13 %.
28
Stawka na towary eksportowe wynosi 0 %, z wyjątkiem eksportu złomu metali kolorowych i Ŝelaza, a takŜe stosuje się ją dla międzynarodowych przewozów pasaŜerskich oraz bagaŜy
i towarów, jak np. przesyłek pocztowych wwoŜonych i wywoŜonych z terenu Kazachstanu.
Wybrane towary importowane takŜe podlegają zwolnieniom podatkowym, jak w przypadku: walut, urządzeń do obsługi kart kredytowych z niezbędnym oprogramowaniem i zapasowymi częściami do niego, ruchomości wwiezionych przez leasingodawcę w celach jego przekazania w leasing finansowy, towary wwoŜone w ramach pomocy humanitarnej.
Zwolnieniu od podatku VAT podlegają jeszcze następujące towary, prace i usługi: towary
wwoŜone do stref ekonomicznych; wkłady na kapitał załoŜycielski osoby prawnej; dobra majątkowe pochodzące z prywatyzacji własności państwowej; sprzedaŜ przedsiębiorstwa lub jego samodzielnie działającej części; czynności związane z projektami w sferze infrastruktury zawartymi z Rządem RK. Planowane jest stopniowe obniŜanie wartości podatku do 12 % w 2009 r.
Pracodawcy mają obowiązek płacić podatek socjalny za następujące grupy osób fizycznych: pracownicy-rezydenci; pracownicy-nierezydenci, którzy otrzymują pensję za pracę na terytorium Kazachstanu; zagraniczni pracownicy sprowadzeni w celu wykonywania określonych
czynności. Wynagrodzenia są opodatkowane według stawek regresywnych, mieszczących się
w przedziale od 20 do 7 %. Stawki od 11 do 5 % dotyczą rocznego wynagrodzenia brutto i stosuje się je wobec obcokrajowców, pełniących funkcje administracyjno-rządowe i inŜynieryjnotechniczne w Kazachstanie.
Obowiązują takŜe ubezpieczenia emerytalne, które pracodawca jest zobowiązany wpłacać na konto funduszu emerytalnego, a składki obliczane są w oparciu o fundusz płac i ich wysokość ustala się na podstawie stawki wynoszącej jego 10 % do wysokości odpowiedniego dochodu. Od stycznia 2005 r. pracodawcy są zobowiązani do płacenia składki na Państwowy Fundusz
Ubezpieczeniowy naliczanej od wypłacanych wynagrodzeń według stawki 2 % obowiązującej od
2006 roku nie później niŜ do 15 dnia danego miesiąca.
4.3 Rozliczenia z urzędem podatkowym
KaŜda osoba prawna jest zobowiązana do płatności comiesięcznych zaliczek podatkowych w wysokości 1/12 części sumy rozliczeń do 20 dnia kaŜdego miesiąca. Składane się takŜe
sprawozdania o płatnościach zaliczek w okresie od stycznia do marca nie później niŜ 20 stycznia.
Natomiast za okres od kwietnia do grudnia nie później niŜ 20 kwietnia roku sprawozdawczego.
Roczne deklaracje podatkowe składa się do 31 marca włącznie w roku następującym po
sprawozdawczym. ZadłuŜenie z tytułu zaległości podatkowych musi być uregulowane w ciągu
10 dni roboczych po ustanowionym terminie złoŜenia rocznej deklaracji. Od 2007 r. płatnik moŜe przedłoŜyć dodatkowe wyliczenia, dotyczące zaliczek, bez wyjaśniania przyczyn dokonanych
zmian.
W celu stymulowania rozwoju działalności produkcyjnej zmniejszono obciąŜenia podatkowe dla podmiotów małego biznesu.
Od 1 stycznia 2007 r., aby uprościć działalność administracyjną, wprowadzono moŜliwość czasowego zaprzestania działalności gospodarczej przez indywidualnych przedsiębiorców,
adwokatów i notariuszy, którzy najpierw muszą złoŜyć pismo do swojego organu podatkowego
z niniejszą informacją razem z określeniem długości owej przerwy.
Jednym z warunków jest to, Ŝeby ten czas nie był dłuŜszy niŜ 12 miesięcy oraz Ŝeby nie
występowało zadłuŜenie odnotowane w urzędach skarbowych. Zmniejszono takŜe, w tym sektorze, stawki podatku na korzystanie z patentu z 3% do 2%.
Do głównych problemów, z którymi stykają się firmy, naleŜy sprawozdawczość podatkowa i statystyczna. Trzeba podkreślić, Ŝe nie chodzi tu o samą czynność, ale o ilość form spra-
29
wozdawczości i jej częstotliwość, która jest uciąŜliwa, zarówno dla organu podatkowego,
jak i dla przedsiębiorcy.
Księgowość w Kazachstanie jest regulowana ustawą „O księgowej ewidencji i sprawozdawczości finansowej” zgodnie z którą przedsiębiorstwa prowadzące działalność gospodarczą
muszą prowadzić ewidencję zgodnie z kazachstańskimi standardami finansowej sprawozdawczości.
Przewidywany jest takŜe standard dla sektora naftowo-gazowego, uwzględniający specyfikę prowadzenia sprawozdawczości i przygotowania sprawozdań finansowych podczas prowadzenia działalności związanej z poszukiwaniem oraz wydobyciem ropy i gazu.
Oprócz tego od 1 stycznia 2003 r. niektóre przedsiębiorstwa regulowane przez Narodowy
Bank Republiki Kazachstanu muszą składać finansowe sprawozdania zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Finansowej Sprawozdawczości.
Zobowiązało to spółki akcyjne do zastosowania w/w reguły od 1 stycznia 2005 r.,
a wszystkie pozostałe organizacje od 1 stycznia 2006 r.
Płatnicy podatku, którzy podlegają elektronicznemu monitoringowi zgodnie ze spisem zatwierdzonym w Postanowieniu Rządu RK z 22 sierpnia 2003 r. Nr 850, muszą dodatkowo sporządzać i przedkładać sprawozdanie podatkowe Komitetowi Podatkowemu Ministerstwa Finansów zgodnie z formami określonymi w odpowiednich Regułach dla elektronicznego monitoringu. Znajdują się one w Poleceniu Przewodniczącego Komitetu Podatkowego Ministerstwa Finansów RK z 9 kwietnia 2004 r. Nr 165.
W 2007 r. wprowadzono państwowy rejestr numerów identyfikacyjnych, co ma zapoczątkować przejście do jednego systemu rejestracji informacji odnoszących się do wybranego
podmiotu. Tym samym kaŜda osoba prawna i fizyczna będzie posiadać uniwersalny kod personalny zamiast wielu numerów istniejących do tej pory m. in. dowodu osobistego, rejestracyjnego
osoby prawnej itp. Oficjalnymi skrótami są IIN dla indywidualnego numeru oraz BIN dla biznes
– identyfikacyjnego numeru. Dokumentami z tym drugim numerem są:
•
świadectwo o państwowej rejestracji indywidualnego przedsiębiorcy w przypadku osoby
realizującej działania w formie własnego indywidualnego przedsiębiorstwa,
•
świadectwo o państwowej rejestracji osoby prawnej, filii lub przedstawicielstwa (osób
prawnych rezydentów),
•
świadectwo o rejestracji filii lub przedstawicielstw (osób prawnych nierezydentów),
świadectwo płatnika podatku Republiki Kazachstan dla osób prawnych-nierezydentów.
4.4 Podatki od surowców energetycznych
Przedsiębiorstwa zajmujące się poszukiwaniem i wydobyciem surowców naturalnych
w Kazachstanie prowadzą swoją działalność na podstawie wcześniej zawartego kontraktu. Istotne zmiany w tym zakresie zaczęły obowiązywać od 1 stycznia 2006 r. Obowiązują 2 modele
określania podatków:
•
pierwszy model kontraktu (przewiduje opłatę podatku na zysk dodatkowy) oznacza wpłatę do budŜetu wszystkich podatków i innych obowiązkowych płatności, jak np. korporacyjny podatek dochodowy, podatek VAT, akcyzy, podatek rentowy na eksportowaną ropę
surową i gazowego kondensatu oraz następujące opłaty: podatek na zysk dodatkowy, bonusy, royalty,
•
drugi model kontraktu (Porozumienie o rozdziale produkcji) to porozumienie przewidujące udzielenie przedsiębiorstwu przez Rząd Republiki Kazachstanu prawa na wydobycie
zasobów naturalnych na swój rachunek, ale przy tym część wydobycia jest przeznaczona
na wyrównanie poniesionych wydatków przez koncesjonariusza; przewiduje się przekazanie części wydobytych surowców Kazachstanowi a takŜe opłatę pozostałych podatków
30
i płatności wymienionych w pierwszym modelu oprócz: podatku rentowego na eksportowaną ropę surową i gazowy kondensat, podatku na zysk dodatkowy, royalty, akcyzy, podatku od ziemi i od majątku.
Zgodnie z ustawodawstwem podatkowym wszystkie kontrakty na korzystanie ze złóŜ do
momentu ich zawarcia muszą być poddane obowiązkowej ekspertyzie podatkowej w porządku
określonym przez Rząd RK. Uzgodniony system podatkowy musi obowiązkowo znaleźć się
w ostatecznej wersji kontraktu. Ocenie podlega zarówno projekt, jak i jego późniejsze uzupełnienia. Procedura odbywa się w celu sprawdzenia zgodności z obowiązującym ustawodawstwem
podatkowym.
Specjalne opłaty, które muszą uiszczać przedsiębiorstwa przedstawiają się następująco:
•
bonusy – w związku z przedpłatą – jednorazowa opłata za prawo do korzystania ze złóŜ
RK, której wysokość określana jest na podstawie rezultatu konkursu na program inwestycyjny w sprawie otrzymania prawa korzystania ze złóŜ i jest zapisywany w kontrakcie;
ujawnienia handlowego – opłata wnoszona do budŜetu RK w związku z komercyjnym
wykorzystaniem złóŜ po ich odkryciu, kwota jest obliczana w zaleŜności od wartości potwierdzonych zapasów złóŜ, która jest ustalana na giełdzie w Londynie i brana pod uwagę
w momencie uiszczania płatności, stawka wynosi 0,1 % od wartości potwierdzonych
i wydobywanych złóŜ,
•
royalty – opłata licencyjna do ropy naftowej, do ogólnie rozpowszechnionych kopalin
uŜytecznych, do wód podziemnych; płatności dokonywane przez przedsiębiorstwa za
prawo do korzystania ze złóŜ w celu wydobycia surowców, płacone są oddzielnie z kaŜdego rodzaju surowca, mogą być płacone w formie pienięŜnej lub naturalnej, obowiązuje
jednakowa skala podatkowa na ropę i kondensat gazowy stosowana niezaleŜnie od rodzaju wydobycia:
Ilość zgromadzonej ropy w roku kalendarzowym (tys. ton)
Do 500
Stawki royalty
2%
Od 500 do 1000
2,5%
Od 1000 do 1500
3%
Od 1500 do 2000
3,5%
Od 2000 do 2500
4%
Od 2500 do 3500
4,5%
Od 3500 do 4500
5%
Od 4500 do 5000
5,5%
Ponad 5000
6%
Prace związane z budową i/lub eksploatacją podziemnych urządzeń, które nie są związane z wydobyciem i/lub produkcją (przechowywanie produktów naftowych, rurociągi) takŜe podlegają royalty.
Opłaty są obliczane w zaleŜności od ilości wydobytych surowców czy zasobów naturalnych przy budowie infrastruktury lub objętości jaką zajmują urządzenia w ziemi,
Stawki w tym wypadku są zatwierdzone na drodze osobnego postanowienia Rządu RK.
31
Podatek na zysk dodatkowy – płatnikami są przedsiębiorstwa, które wydobywają surowce i otrzymują dodatkowe dochody z tytułu działalności w stosunkowo korzystnych warunkach przyrodniczych lub realizujące działalność produkcyjną w stosunkowo korzystnych warunkach rynku; opłatę dokonuje się oddzielnie od kaŜdego kontraktu na korzystanie ze złóŜ; obowiązek płatności podatku pojawia się od momentu, gdy stosunek skumulowanego dochodu do
całości podatkowych potrąceń przewyŜsza 1,2 a stawki wynoszą od 0 do 60 % i zaleŜą od wartości tego stosunku; podatek oblicza się następująco:
Dochód po opłacie podatku dochodowego od osób prawnych = Czysty dochód × stawka
podatku na zysk dodatkowy = Suma podatku na zysk dodatkowy
Niniejsza metoda obowiązuje od 2007 r. i wpływa na zwiększenie wartości podatku, ale
zapisy z wcześniej zawartego kontraktu mają pierwszeństwo przed później wprowadzonymi
normami i płatnik musi uiścić płatności zgodnie z systemem określonym w kontrakcie.
Udział Kazachstanu, zgodnie z rozdziałem produkcji, to suma wartości dochodu z produkcji z wyłączeniem części przynaleŜącej do podmiotu gospodarczego; udział państwa moŜe się
wahać od 30 % do 90 % dochodu z produkcji,
Dodatkowa opłata do budŜetu RK w celu zabezpieczenia tego, Ŝeby minimalna część
wpływów państwa z projektu wahała się od 5 % do 10 % w zaleŜności od Porozumienia o rozdziale produkcji; część wpływów państwa obliczana jest jako suma udziału RK w podziale produkcji, podatków i innych obowiązkowych opłat do budŜetu z wyłączeniem podatku VAT i innych podatków (potrącany u źródła dochodu, fundusz emerytalny itd.).
Ministerstwo Energetyki i Zasobów Naturalnych Kazachstanu planuje wprowadzenie od
1 stycznia 2009 r. ceł eksportowych na ropę naftową dla tych operatorów, w których kontraktach
nie uwzględniono stabilnych płatności na rzecz państwa.
Firmy wydobywające ok. 27 mln ton ropy rocznie zostaną postawione przed alternatywą:
sprzedawać ropę na eksport z uwzględnieniem cła eksportowego lub sprzedawać na rynek wewnętrzny.
Ministerstwo proponuje, aby wysokość cła stanowiła procent róŜnicy między światową
i bazową ceną ropy. Wprowadzenie cła na eksport ropy moŜe skomplikować negocjacje o wejściu do Światowej Organizacji Handlu (WTO).
Z ceł byłyby zwolnione projekty o ustalonych sztywno zasadach podatkowych. Takim
projektem jest eksploatacja złóŜ Kaszagan, w których Kazachstan w 2008 roku podwoił swoje
udziały kosztem zachodnich partnerów.
5. Inwestycje zagraniczne
5.1 Polityka inwestycyjna państwa
W Kazachstanie istnieje specjalne ustawodawstwo, dotyczące inwestycji, które stwarza
gospodarczą i prawną podstawę dla stymulacji napływu kapitału zagranicznego, zabezpieczenia
interesów inwestorów oraz określa zasady udzielania im państwowej pomocy i procedury związane z rozwiązywaniem sporów.
Ulgi podatkowe obowiązujące w specjalnych strefach ekonomicznych i w róŜnych dziedzinach gospodarki przewidziane są w celu zrealizowania zamierzeń Rządu o przyspieszeniu
rozwoju regionów, nowych technologii, produkcji, eksportu, napływu inwestycji, wykształceniu
mechanizmów rynkowych, wprowadzeniu nowych metod zarządzania i rozwiązaniu problemów
socjalnych.
32
Podstawą prawną w zakresie inwestycji jest ustawa „O inwestycjach” z 8 stycznia 2003
r. z uzupełnieniami, która określa organizacyjno – prawne formy podmiotów gospodarczych
z udziałem kapitału zagranicznego, a takŜe ogólne prawa i gwarancje przedstawiane przez państwo. Następstwem wprowadzonych zmian było zrównanie w prawach inwestorów zagranicznych i krajowych, odejście od tworzenia przywilejów tylko dla jednej ze stron w celu zagwarantowania równych warunków działania dla wszystkich zainteresowanych stron.
Zapewnia się przestrzeganie następujących zasad: swoboda transferu zysków i wymiany
walut, zabezpieczenie przed nacjonalizacją i wywłaszczeniem, ochrona prawna, dowolne zarządzanie swoimi dochodami po opłaceniu odpowiednich podatków i zobowiązań, otwarcie rachunków bankowych w walucie miejscowej i zagranicznej, nieskrępowany dostęp do informacji
o sposobie rejestracji osób prawnych i zasadach zawierania transakcji, dostęp do arbitraŜu międzynarodowego, jawna polityka zamówień publicznych.
Gwarancje państwowe obowiązują tylko w przypadku inwestorów, działających zgodnie
z podpisanym wcześniej kontraktem inwestycyjnym z kompetentnym organem i nie obowiązują
w przypadku zmian w prawodawstwie, odnoszących się do bezpieczeństwa państwa, ochrony
środowiska i zdrowia ludności.
Dopuszcza się moŜliwość wystąpienia poprawek w ustawach, dotyczących warunków
importu i produkcji. Wskazuje to na brak pełnej ochrony przed nagłymi zmianami w prawodawstwie i nie oznacza gwarancji stabilności.
Warto podkreślić istnienie zapisu, który stwarza moŜliwość zmiany zapisów w kontrakcie
w przypadku pojawienia się podstaw do ochrony ekologicznego i państwowego bezpieczeństwa.
Ustawa udoskonaliła model wspierania inwestycji, wliczając w to uproszczenie i zapewnienie przejrzystości procesowi zawierania kontraktów inwestycyjnych.
Oprócz tego zatwierdzono akty prawne regulujące procedury udzielania pomocy ze środków państwowych: wzorcowy kontrakt na realizacje inwestycji, który przewiduje preferencje dla
inwestorów; wykaz priorytetowych rodzajów działalności na podstawie klasyfikacji podtypów
działalności, według których przyznawane są preferencje; maksymalne wielkości inwestycji
i czas trwania preferencji podatkowych.
8 grudnia 2000 r. zatwierdzono Kodeks etyczny obowiązujący inwestorów, który był
pierwszym takim dokumentem na świecie. Został przygotowany przez Radę ds. Inwestorów Zagranicznych i zawiera następujące zalecenia:
•
przestrzeganie kazachstańskiego prawa,
•
zakaz dokonywania nielegalnych płatności,
•
przestrzeganie zasad i celów polityki państwa, w tym ochrony środowiska,
•
tworzenie miejsc pracy i dokonywanie transferu technologii,
•
powstrzymywanie się od nielegalnego angaŜowania się w działalność polityczną,
•
dostosowanie się do polityki substytucji importu i zwiększenia eksportu,
•
obiektywizm w publicznej ocenie kraju za pośrednictwem mediów.
Strategia rozwoju terytorialnego RK do 2015 r. zatwierdzona 28 sierpnia 2006 r. wyznacza metody zwiększenia konkurencyjności gospodarczej Kazachstanu. Podstawą tego ma się stać
rozwój klasterów w regionach, które będą stworzone wokół tych sfer działalności w jakich się
one specjalizują i będą wykraczać poza istniejące obecnie jednostki administracyjno-terytorialne.
Ma to stymulować rozkwit dziedzin poza surowcowych, przy aktywnym wykorzystywaniu innowacji.
Wśród najczęściej wymienianych elementów hamujących napływ inwestycji znajdują się:
niejasność procedur administracyjnych, róŜne moŜliwości interpretacji aktów prawnych i ich
zastosowania, ustawodawstwo dotyczące ochrony środowiska, dublowanie się ustaw i ich niekonsekwencja, stan infrastruktury.
33
Kłopotliwe są takŜe następujące czynniki: umieszczenie spraw dotyczących
licencjonowania w róŜnych aktach prawnych, rozszerzenie wykazu działań objętych licencjonowaniem, brak usystematyzowanych i jasnych procedur otrzymania licencji i pozwoleń, niejednoznaczne określenie danych jakie trzeba zawrzeć w podaniu o licencję, słaba kontrola przestrzegania zasad licencyjnych, stworzenie resortowych i regionalnych centrów, do których trzeba się
obowiązkowo zwrócić w celu otrzymania przedlicencyjnej ekspertyzy.
5.2 Preferencje i ulgi inwestycyjne
Ustawodawstwo kazachstańskie przewiduje ulgi dla inwestorów zagranicznych (zwolnienia podatkowe, celne i granty naturalne), które są przyznawane w następujących przypadkach:
•
uwzględnienia projektu inwestycyjnego na liście projektów priorytetowych,
•
bezpośredniego inwestowania kapitału zagranicznego w aktywa trwałe osób prawnych
w celu stworzenia nowych lub zrestrukturyzowania istniejących przedsiębiorstw
z uwzględnieniem wdroŜenia nowych technologii,
•
udowodnienia przez inwestora, Ŝe posiada on moŜliwości finansowe, techniczne i organizacyjne, pozwalające na wykonanie projektu oraz, Ŝe weźmie on odpowiedzialność za jego realizację.
Przed zawarciem kontraktu z Komitetem ds. Inwestycji Ministerstwa Przemysłu i Handlu
trzeba przedłoŜyć następujące dokumenty:
•
poświadczoną notarialnie kopię zaświadczenia o państwowej rejestracji osoby prawnej,
•
poświadczoną notarialnie kopię karty statystycznej osoby prawnej,
•
poświadczoną notarialnie kopię statutu osoby prawnej,
•
biznes plan projektu inwestycyjnego, sporządzonego zgodnie z wymogami uprawnionego
organu,
•
poświadczonych notarialnie kopii dokumentów, obrazujących wartość kosztorysową prac
budowlanych i koszty pozyskania aktywów, wykorzystanych przy realizacji projektu,
•
poświadczonych notarialnie kopii dokumentów, ustalających źródła i gwarancje finansowe dla projektu inwestycyjnego; w przypadku finansowanie ze swoich środków naleŜy
okazać pisemne zaświadczenie o ich stanie,
•
dokumentów, potwierdzających rozmiar grantu rzeczowego i wstępne zagwarantowanie
jego otrzymania,
•
bilansu księgowego za kwartał, w którym jest przedstawione podanie,
•
informacji organu podatkowego o miejscu rejestracji, braku zaległości podatkowych, zadłuŜeniach w zakresie składek emerytalnych i socjalnych,
•
projekt roboczy programu projektu inwestycyjnego,
•
spis i ilość urządzeń importowanych zwolnionych od ceł z opisaniem ich parametrów
technicznych.
W ciągu 10 dni po pozytywnej decyzji Komitetu, przygotowany zostaje do podpisania
stosowany kontrakt, po czym musi on zostać zarejestrowany w ciągu 5 dni. Termin zakończenia
prac, zgodnych z programem roboczym, musi nastąpić nie później niŜ na 3 miesiące przed datą
kończącą obowiązywanie kontraktu. Podczas realizacji wcześniej ustalonych warunków, w sprawie prowadzonych prac, naleŜy przedłoŜyć:
•
urzędowi statystycznemu: sprawozdanie o wypełnieniu roboczego programu nie później
niŜ 25 lipca, roczne sprawozdanie o wypełnieniu roboczego programu nie później niŜ 25
stycznia z informacją o aktywach nabytych w związku z owym programem,
34
•
w ciągu miesiąca po wprowadzeniu do eksploatacji aktywów dokument potwierdzający tą
czynność,
•
w ciągu miesiąca po upływie terminu zakończenia prac zgodnych z programem roboczym: sprawozdanie z wypełnienia programu roboczego; sprawozdanie o dochodach
i wydatkach związanych z rezultatami działalności inwestycyjnej; zestawienie o aktywach pozyskanych w związku z programem roboczym; sprawozdanie audytorskie musi
zawierać analizę rezultatów działalności finansowo-gospodarczej za cały okres obowiązywania programu roboczego.
Zmiany w projekcie roboczym mogą być dokonywane najwyŜej raz w roku. Osoba prawna po zawarciu kontraktu nie moŜe wywłaszczać i zmieniać celu przeznaczenia otrzymanego
grantu rzeczowego od państwa, a takŜe majątku pozyskanego w związku z programem inwestycyjnym.
Kontrakt moŜe być zerwany w następującym przypadku:
•
zgodnie z dwustronnym postanowieniem,
•
zgodnie z jednostronną decyzją,
•
pełnomocny organ moŜe jednostronnie wypowiedzieć kontrakt po upływie 3 miesięcy od
momentu pisemnego powiadomienia o tym osoby prawnej zawierającej kontrakt w wypadku: przy wykryciu zniekształcenia lub ukrycia informacji przedstawionych organu
przyjmującemu wniosek, mających wpływ na przyznane ulgi; przy niewypełnieniu zobowiązań zawartych w kontrakcie; przy wykryciu zniekształcenia lub ukrycia informacji
w przedkładanych sprawozdaniach.
W następstwie tego osoba prawna jest zobowiązania do zapłacenia wszelkich podatków
i ulg celnych, od których była zwolniona w następstwie otrzymania inwestycyjnych preferencji
wynikających z kontraktu, oraz kary. Musi zwrócić takŜe majątek w naturze pozyskany w ramach państwowego grantu lub jego wartość pienięŜną w ciągu 30 kalendarzowych dni po podjęciu decyzji o zakończeniu waŜności kontraktu.
Ulgi podatkowe odnoszą się głównie do podatku dochodowego, gruntowego oraz majątkowego. Okres stosowania ulg podatkowych moŜe trwać maksymalnie 5 lat. Komitet ustala razem z poszczególnymi ministerstwami i agencjami, które są zobowiązane do dostarczenia swojej
opinii w ciągu 20 dni. Przysługują one w przypadku, gdy towary importowane nie są produkowane w Kazachstanie lub są wytwarzane w tym kraju w ograniczonej ilości.
Inwestycyjne preferencje podatkowe są następujące:
•
podatek dochodowy od osób prawnych: dla istniejących przedsiębiorstw, realizujących
projekty inwestycyjne przewiduje się przenoszenie potrącenia od dochodu rocznego wartości trwałych aktywów, wprowadzanych do eksploatacji, na termin nie dłuŜszy niŜ 10
lat;
•
podatek od majątku na 5 lat,
•
podatek od ziemi otrzymanej i wykorzystywanej dla realizacji projektu,
Data początkowa obowiązywania podatkowych preferencji jest określona w zawieranym
kontrakcie: dla istniejących przedsiębiorstw od 1 stycznia roku, następującego po roku, kiedy
były wprowadzone do uŜycia pozyskane aktywa; dla nowych przedsiębiorstw od dnia zatwierdzenia do eksploatacji obiektów/urządzeń przeznaczenia produkcyjnego przez państwowe komisje odbiorcze.
Inwestycyjne preferencje podatkowe nie obowiązują w przypadku: działalności, dla której
zatwierdzono specjalny system podatkowy w kontrakcie; działalności zgodnie z kontraktami na
korzystanie za złóŜ; ustalonych aktywów przyznanych w postaci państwowych grantów rzeczowych.
35
Kodeks Podatkowy przewiduje ulgi na podatek dochodowy dla osób prawnych,
produkujących towary samodzielnie, podlegające certyfikacji.
Mowa jest o zmniejszeniu podatku o 30 % odnośnie wyŜej wymienionych towarów; jednorazowe zmniejszenie o 50 %, dotyczące towarów certyfikowanych zgodnie z ustawodawstwem państwowym, uwzględniającym międzynarodowe standardy ISO serii 9000 i 14000 systemów zarządzania jakością i ochrony środowiska. W celu otrzymania niniejszych ulg muszą
spełniać następujące warunki:
•
dochód z produkcji towarów produkowanych samodzielnie, których spis zatwierdzony
został przez Rząd, moŜe wynosić nie mniej niŜ 90% sumy dochodów z własnej działalności (produkty i usługi),
•
udział wartości dodanej w sumie dochodu z realizacji swojej działalności (produkty
i usługi) wynosi nie mniej niŜ 40 %,
•
stosunek sumy wszystkich podatków w okresie podatkowym, oprócz pobieranych u źródła, do sumy dochodu ze swojej działalności (produkty i usługi) wynosi nie mniej niŜ
12 %.
5.3 Ustawodawstwo dotyczące eksploatacji zasobów naturalnych
Jednymi z największych bogactw Kazachstanu są pokłady ropy naftowej i gazu ziemnego, których wydobycie regulują ustawy: „O złoŜach i korzystaniu ze złóŜ” oraz „O ropie naftowej”. W 2007 r. dokonano w tym ustawodawstwie wiele istotnych zmian.
Najbardziej znaczące wydają się punkty dotyczące udzielania zezwolenia na korzystanie
ze złóŜ, porządek nabycia praw do usług i towarów, przestrzeganie warunków „Memorandum
o wzajemnym zrozumieniu w związku z realizacją inicjatywy o przejrzystości działań w sektorze
wydobywczym w Kazachstanie” (z wyłączeniem kontraktów dotyczących wód podziemnych
i powszechnie występującym pod ziemią kopalinom).
Zmiany są skierowane na zwiększenie kontroli państwowej nad przedsiębiorcami zajmującymi się eksploatacją złóŜ oraz działającymi w branŜach pośrednio związanych z surowcami.
Przewiduje się takŜe moŜliwość ingerencji państwa w działalność gospodarczą firm posiadających koncesję na eksploatację złóŜ, jak i ich w tym wspomagających.
Rozszerzeniu uległ wykaz warunków, jakie musi spełnić przedsiębiorstwo w toku negocjacji, w celu otrzymania prawa do korzystania ze złóŜ. W szczególności dotyczy to osób prawnych zamierzających prowadzić badania i wydobywać powszechnie występujące pod ziemią kopaliny przy jednoczesnej budowie (rekonstrukcji, remoncie) dróg i linii kolejowych oraz mostów
dla ogólnego korzystania.
Od lutego 2007 r. zakazane jest przekazywanie prawa na eksploatację złóŜ w ciągu 2 lat
od momentu rozpoczęcia obowiązywania kontraktu z wyjątkiem przypadku, gdy osoba prawna
uległa likwidacji lub reorganizacji, postępowania karnego toczącego się w jej sprawie i przekazania koncesji w zastaw lub na drodze dziedziczenia.
Zwiększeniu uległy wymagania w stosunku do nabywania towarów i usług. Strona zawierająca kontrakt musi w tym celu przeprowadzić przetarg na terenie Kazachstanu i traktować nadrzędnie kazachstańskich producentów przy wcześniejszym spełnianiu przez nich kryteriów technicznych, regulowanych przez państwowe ustawodawstwo.
W przetargu nie mogą brać udziału wyłącznie podmioty zagraniczne, jeśli istnieją odpowiednie na terenie Kazachstanu.
24 października 2007 r. prezydent Nursułtan Nazarbajew zatwierdził poprawki do ustawy
„O złoŜach i korzystaniu ze złóŜ”, które w istotny sposób zwiększyły zakres uprawnień władz
w relacjach z inwestorami.
36
Ministerstwo Energetyki i surowców mineralnych
zastrzega
sobie
prawo
wprowadzenia zmian do wcześniej zawartych kontraktów, jeśli działalność przedsiębiorstwa,
mającego koncesję w sferze wykorzystywania surowców o strategicznym znaczeniu dla Kazachstanu będzie naruszać gospodarcze interesy państwa lub jego bezpieczeństwo.
Ministerstwo moŜe takŜe zerwać wcześniej zawarty kontrakt w przypadku gdy koncesjonariusz:
•
w ciągu 2 miesięcy od otrzymania pisemnego nakazu rozpoczęcia negocjacji, dotyczących zmiany warunków kontraktu, nie wyrazi swojej to zgody,
•
w ciągu 4 miesięcy od daty wyraŜenia zgody na negocjacje nie zaakceptuje warunków
państwa,
•
w ciągu 6 miesięcy od daty osiągniętego w toku negocjacji kompromisu strony nie podpiszą zmian w kontrakcie.
W przypadku jednostronnego zerwania kontraktu Ministerstwo musi w okresie 2 miesięcy uprzedzić o tym koncesjonariusza.
Warto podkreślić, Ŝe ta poprawka jest sprzeczna z obowiązującym ustawodawstwem,
przewidującym ochronę praw i interesów inwestorów oraz gwarantującym załatwianie sporów na
drodze sądowej, co przewiduje Konstytucja RK (rozdział 26.3 i 132) i Ustawa „O inwestycjach”.
Nie przewiduje się teŜ Ŝadnej rekompensaty dla podmiotu w przypadku jednostronnego
zerwania kontraktu przez państwo, a zgodnie z Konstytucją RK i punktem 6.1 gwarantuje się
ochronę prywatnej własności.
Zatwierdzenie Kodeksu Ekologicznego w 2007 r. miało negatywny wpływ na działalność
wielu przedsiębiorstw, które w szybkim tempie musiały przystosować się do nowych, restrykcyjnych reguł.
Podstawowymi zasadami są: państwowe regulacje w sferze ochrony środowiska i zarządzanie w dziedzinie wykorzystania surowców naturalnych; obowiązek zastosowania działań
prewencyjnych mających zapobiec zanieczyszczeniu ochrony środowiska i spowodowania innych strat w przyrodzie; konieczność wdroŜenia najlepszych technologii oszczędnościowych
i ekologicznych przy wykorzystaniu zasobów naturalnych i wpływania na środowisko; współdziałanie, koordynacja i jawność działań organów państwowych w zakresie ochrony środowiska;
stymulowanie podmiotów korzystających z zasobów naturalnych do zmniejszenia i likwidacji
zanieczyszczenia środowiska i redukcji odpadów; strzeŜenie interesów państwowych.
Osoba prawna w celu uzyskania prawa na korzystanie z zasobów naturalnych musi najpierw złoŜyć wniosek, aby zgłosić się do odpowiedniego konkursu na eksploatację złoŜa.
Następnym krokiem jest złoŜenie stosownej propozycji konkursowej w celu otrzymania
prawa na badania, wydobycie lub wspólne prace badawcze i wydobywcze, która musi zawierać:
•
informację o wcześniejszej działalności wnioskodawcy ze spisem państw w jakich prowadził prace, razem z podaniem finansowych, organizacyjnych i technicznych moŜliwości,
•
zobowiązania i zamiary, włączając w to program prac i koszty oraz terminy,
•
zobowiązanie się do ochrony środowiska,
•
zakres finansowy prowadzonych prac z podaniem źródeł finansowania; zobowiązanie do
uczestnictwa w rozwoju społeczno-gospodarczym regionu, jak i jego infrastruktury; zobowiązanie zatrudnienia kazachstańskiej kadry oraz jej przeszkolenia; zobowiązanie do
zakupu towarów i usług pochodzenia kazachstańskiego niezbędnych do przeprowadzenia
prac; propozycje wykorzystania zaawansowanych technologii,
•
warunki pozyskania informacji geologicznej
•
plan robót na złoŜu oraz ilość kopalin, które zamierza się pozyskać,
•
oczekiwany termin rozpoczęcia prac,
37
•
kosztorys,
•
planowane wpłaty początkowe i końcowe dokonane do budŜetu i środki finansowe przeznaczone na infrastrukturę socjalną i przemysłową na terytorium objętym kontraktem.
Po pozytywnym zakończeniu konkursu podmiot zawiera kontrakt, którego termin jest
zaleŜny od zakresu prowadzonych prac:
•
prace poszukiwawcze na 6 lat, kontrakt moŜna przedłuŜyć 2 razy i za kaŜdym razem na
termin do 2 lat, ale w przypadku zwrócenia się z taką prośbą przed upływem 3 miesięcy
od upłynięcia waŜności kontraktu; wykrycie ropy umoŜliwia takŜe przedłuŜenie kontraktu
do momentu jej komercyjnego wydobycia,
•
prace wydobywcze do 25 lat, na złoŜu z zapasami ponad 100 mln ton ropy i ponad 100
mld m³ gazu ziemnego do 45 lat; moŜna przedłuŜyć termin waŜności kontraktu, gdy operator zwróci się z odpowiednią prośbą najpóźniej na 12 miesięcy przed upłynięciem jego
waŜności.
5.4 Instytucje koordynujące i wspierające inwestycje zagraniczne
5.4.1
Rada Inwestorów Zagranicznych przy Prezydencie Republiki Kazachstan
Organ doradczo-konstytucyjny stworzony na mocy ukazu Prezydenta Nazarbajewa z 30
lipca 1998 r. w celu zabezpieczenia dialogu między Rządem i inwestorami, działającymi
w Kazachstanie w celu rozwiązywania spornych kwestii związanych z działalnością inwestycyjną i poprawienia klimatu inwestycyjnego w państwie.
Rada składa się z osób związanych z Administracją Państwową wskazanych przez Prezydenta oraz obcokrajowców – przedstawicieli międzynarodowych organizacji gospodarczych i finansowych oraz prezesów zagranicznych firm lub ich zastępcy.
W celu wybrania odpowiednich osób stworzono Komisję ds. regulowania składu Rady ze
strony zagranicznej. Do zadań Rady naleŜy:
•
opracowanie oraz przekazanie Prezydentowi i Rządowi rekomendacji i propozycji w kluczowych aspektach polityki inwestycyjnej i rozwoju gospodarczego państwa: określenie
podstawowych kierunków polityki inwestycyjnej; poprawa klimatu inwestycyjnego; poprawa bazy prawnej; stworzenie korzystnych warunków dla dywersyfikacji gospodarki,
przemysłu, rozwoju małej przedsiębiorczości; integracja gospodarki ze światowymi procesami; strategia przyciągnięcia inwestycji zagranicznych; realizacja programów i projektów o znaczeniu międzynarodowym,
•
rozpatrzenie i poddanie pod dyskusję z rekomendacji Prezydenta innych waŜnych kwestii, dotyczących polityki inwestycyjnej.
Posiedzenia Rady mają miejsce przynajmniej dwa razy w roku, a w pozostałych terminach odbywają się zebrania pod przewodnictwem Zastępcy Premiera, gdzie omawia się szereg
spraw związanych z działalnością inwestycyjną i pracami grup roboczych.
5.4.2
Kazachstańska Rada Inwestorów Zagranicznych
Stworzona z inicjatywy zagranicznych członków Rady Inwestorów Zagranicznych przy
Prezydencie Republiki Kazachstan w postaci oficjalnego Sekretariatu i koordynatora działań Rady udziela pomocy zagranicznym członkom Rady w wypełnianiu przez nich roli doradców i konsultantów w sprawach polityki inwestycyjnej.
Zajmuje się organizacją posiedzeń Rady i grup roboczych, sprawnia stosunki
z przedstawicielami Rządu, strukturami państwowymi, korpusem dyplomatycznym, firmami
38
zagranicznymi. Członkami mogą być tylko te firmy,
przedstawiciel jest zagranicznym członkiem Rady.
spółki
i
osoby
prawne,
których
Almaty, Samal-2, budynek 58, blok В, 1 piętro
Тel: +7 (727) 2 588 066/ 2 506 550
Fax: +7 (727) 2 506 105
e-mail: [email protected]
5.4.3
Komitet ds. inwestycji Ministerstwa Handlu i Przemysłu RK
Roboczy organ Rady Inwestorów Zagranicznych przy Prezydencie Republiki Kazachstan,
który spełnia następujące funkcje: pomoc w organizacji posiedzeń Rady, włączając przygotowanie wykładów, formułowanie zestawu uczestników, przygotowanie roboczych materiałów i protokołu; monitoring i kontrola wypełnienia postanowień podjętych na posiedzeniu Rady; przygotowanie sprawozdań i materiałów analitycznych; opracowanie prezentacji nowych członków;
przyjmowanie podań i formowanie listy oczekujących na przyjęcie w skład Rady; przygotowanie
aktów normatywno – prawnych; analiza bieŜącej działalności Rady i grup roboczych; rozpatrywanie propozycji usprawnienia działań Rady.
010000, г. Аstana, ul. Kabanbaj Batyra,
budynek «Transport Tower», 20 piętro, 17 pokój
Тel: +7 (7172) 242 168 / 243 793/ 241 539
Fax: +7 (7172) 243 845
e-mail: [email protected]
5.4.4
KAZINVEST Kazachstańskie Centrum Stymulowania Inwestycji
Instytucja świadcząca pomoc krajowym i zagranicznym inwestorom oraz biznesmenom
zainteresowanym przyciągnięciem kapitału, która naleŜy do Światowej Asocjacji Agencji Inwestycyjnych, Asocjacji Kazachstańskich Inwestorów oraz holdingu państwowego „KAZYNA”.
Działalność prowadzi na całym świecie w postaci biznes konferencji, spotkań, negocjacji,
przyczyniających się często do zawierania porozumień, posiada szerokie uprawnienia i departamenty: Departament Współpracy Międzynarodowej, Departament Reklamy i Informacji Stosowanej, Departament Prawny,
Almaty
ul. Gogola 111, 3 piętro
tel.: +7 (727) 278 00 64, 278 07 63
fax: +7 (727) 278 07 79
5.4.5
KAZYNA Fundusz Trwałego Rozwoju
Spółka akcyjna stworzona w 2006 r. w celu efektywnego zarządzania narodowymi instytutami rozwoju. Podstawowym celem jest zwiększenie i stymulowanie inwestycyjnej i innowacyjnej aktywności przez efektywne zarządzanie korporacyjne spółkami zaleŜnymi w ramach dywersyfikacji i modernizacji gospodarki państwowej, zwiększenia potencjału eksportowego oraz
integracji Kazachstanu z rynkami światowymi.
010000 Astana
ul. 35-ta, 6 Kazyna Tower
Tel.: (7172) 97 94 42
Fax (7172) 97 94 45
Centrum prasowe: (7172) 79 25 25
E-mail: [email protected]
39
5.4.6
Bank Rozwoju Kazachstanu
Przedstawicielstwo w Almaty: 050000 Аlmaty, ul. Panfilowa 98
Тel. 8 (7272) 59 60 80
Fax 8 (7272) 58 13 07
E-mail: [email protected]
5.4.7
Narodowy Fundusz Innowacyjny
Fundusz powstał w 2003 roku, a w 2006 wszedł w skład państwowego holdingu „KAZYNA”. Do jego zadań naleŜy realizacja przedsięwzięć stymulujących działalność innowacyjną
w Kazachstanie. Z jego udziałem aktywnie działają 4 regionalne technoparki i specjalna strefa
ekonomiczna Alatau City IT..
Centralne Biuro
Almaty 050013, ul. Abaja 26а, 3 piętro
Tel: (727) 259-98-16 , 259-98-17, 259-98-18.
E-mail: [email protected]
Przedstawicielstwo w Astanie:
Astana 010000, ul. 19 Magistrala, budynek 29, 17 piętro, piętro 5
Tel: (7172) 79-07-95
E-mail:[email protected]
5.4.8
Narodowy Fundusz Innowacyjny
ZałoŜony w 1997 roku w celach zwiększenia pomocy państwowej i aktywizacji rozwoju
małej przedsiębiorczości, lepszego wykorzystywania środków finansowych przeznaczonych dla
niewielkich podmiotów gospodarczych. Od 2006 roku naleŜy do holdingu „KAZYNA”, a obecna
nazwa obowiązuje od końca 2007 r.
050004, Аlmaty, ul. Gogola 111
Теl.: 8 (727) 244-55-66, 244-55-77
Fax: 8 (727) 244-83-41, 278-07-76
E-mail: [email protected]
5.4.9
EUROBAK Europejska Biznes Asocjacja Kazachstanu
Organizacja stworzona zgodnie z inicjatyw firm inwestujących w Kazachstanie naleŜących do państw Unii Europejskiej oraz organizacji międzynarodowych. Odgrywa waŜną rolę
w podtrzymywaniu i rozwijaniu stosunków biznesowych, udziela pomocy i stanowi ośrodek informacyjny dla kompanii juŜ działających na terenie Kazachstanu, jak i tych, które planują dopiero ulokowanie tutaj swojego kapitału.
Almaty, 41 A, ul. Kastajewa,
róg ul. Kabanbaj Batyra
tel.: +7 727 320 12 45/6/7/8
fax: +7 727 291 73 69
e-mail: [email protected]
010000Astana
ul. Seifullina 7, pokój 59
tel.: +7 7172 230507
kom: 7 701 111 2818
e-mail: [email protected]
40
5.5 Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Ałmaty
Zbigniew ŚWIERCZYŃSKI – Radca, Kierownik Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Kazachstanu i Republice Kirgiskiej.
ul. Zatajewicza, 72
050059 Ałmaty
Republika Kazachstanu
tel./ fax: + 7 727 264 79 11
tel./ fax: + 7 727 263 44 27
e-mail: [email protected]
www.almaty.trade.gov.pl
Do podstawowych obszarów działania WPHI Ambasady RP naleŜą:
• działalność operacyjna, związana z promocją gospodarczą, szczególnie polskiego eksportu. To jest współdziałanie w organizacji targów i wystaw, misji handlowych, seminariów,
informacji handlowych, obsługa Portalu Promocji Eksportu Ministerstwa Gospodarki RP
w zakresie przekazywania ofert,
• współpraca z Polską Agencją Informacji i Inwestycji Zagranicznych S.A. w zakresie
promocji inwestycji zagranicznych,
• pomoc i wspieranie polskich eksporterów, w tym zapewnienie informacji handlowych
i inwestycyjnych,
• prowadzenie baz danych polskich, kazachstańskich i kirgiskich przedsiębiorców,
• okazanie wszechstronnej pomocy polskim, kazachstańskim, kirgiskim podmiotom
w róŜnych dziedzinach ich działalności dot. rozwoju współpracy gospodarczej.
5.6 Ambasada Republiki Kazachstanu w Warszawie
J.E. Pan ALEXEI VOLKOV
AMBASADOR NADZWYCZAJNY I PEŁNOMOCNY
REPUBLIKI KAZACHSTANU
W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Pan Margułan Baimukhan
Radca-Minister Republiki Kazachstanu w Polsce
ADRES: ul. Królowej Marysieńki 14; 02-954 Warszawa
TEL/FAX:(4822) 642-53-88, 642-34-27
Polsko Kazachstańska Izba Handlowo Przemysłowa
Telefon (0-22) 63 09 653
Faks(0-22) 63 09 782
Adres pocztowy ul. Trębacka 4, 00-074 Warszawa
Polsko-Kazachstańska Izba Handlowo Przemysłowa została powołana na potrzeby polskich
i kazachstańskich przedsiębiorców. Głównymi celami Izby jest pomoc Firmom Członkowskim,
zainteresowanym współpracą polsko - kazachstańską, pomoc w nawiązywaniu wzajemnych kon-
41
taktów pomiędzy nowymi strukturami i instytucjami,
partnerami
gospodarczymi,
przedsiębiorstwami i przedsiębiorcami w Polsce i Kazachstanie, reprezentowanie interesów gospodarczych członków PKIHP wobec władz Republiki Kazachstanu, a takŜe udzielanie informacji, usługi, doradztwo, organizowanie współpracy między członkami Izby.
• Wyszukiwanie partnerów handlowych
Oferujemy znalezienie partnerów handlowych o wybranym przez Państwa profilu. Wszystkie
przesyłane do Państwa dane firm (nazwa, adres, telefon, fax, adres mailowy, www) są sprawdzone i aktualne. Przed przekazaniem Państwu listy partnerów potwierdzamy ich zainteresowanie
nawiązaniem współpracy. Dodatkowo, na Państwa Ŝyczenie przesyłamy im przetłumaczoną ofertę Państwa Firmy wraz z listem wprowadzającym od Izby.
• Informacja ekonomiczna na temat branŜy, raporty, analiza rynku
We współpracy z firmami członkowskimi przygotowujemy badania rynku na najwyŜszym poziomie, zgodnie z indywidualnymi wymaganiami.
•
Tłumaczenia
Oferujemy usługi wyspecjalizowanych tłumaczy polskich i rosyjskich, kazachskich. Wykonujemy tłumaczenia pisemne. Wszelkie przekazywane nam materiały i dokumenty traktujemy jako
poufne.
• Umieszczenie oferty na naszej stronie internetowej
Proponujemy Państwu zaprezentowanie ofert współpracy na naszej dwujęzycznej stronie internetowej, odwiedzanej przez polskich i kazachskich przedsiębiorców, a takŜe instytucje związane
z handlem zagranicznym.
•
Kontakt bezpośredni - wizyta w Kazachstanie
Na Państwa Ŝyczenie przygotowujemy kompleksową organizację misji handlowej: przetłumaczenie dossier Państwa firmy; wyszukanie partnerów handlowych, zaprezentowanie im Państwa
firmy i przesłanie materiałów reklamowych; przygotowanie agendy spotkań; zorganizowanie
pobytu w Kazachstanie (uzyskanie wizy, wyszukanie przelotów, zakwaterowania, etc.); obecność
tłumacza itd.
• Prezentacja na wybranych targach w Kazachstanie i w Polsce
Wyszukanie targów zgodnych z profilem Państwa firmy; tłumaczenie dossier i materiałów reklamowych Państwa firmy; przygotowanie listy potencjalnych partnerów i potwierdzenie ich
zainteresowania spotkaniem z Państwa firmą; przygotowanie agendy spotkań; pomoc
w zorganizowaniu pobytu w Kazachstanie (uzyskanie wizy, wyszukanie przelotów, zakwaterowania, etc.); obecność tłumacza.
•
Konsultacje w Izbie, doradztwo biznesowe i sondaŜe gospodarcze
We współpracy z firmami członkowskimi wyspecjalizowanymi w obsłudze polskich i zagranicznych przedsiębiorców odpowiadamy na wszystkie Państwa pytania dotyczące rozpoczęcia działalności w Kazachstanie, poszukiwania personelu, kazachskiego systemu podatkowego, aktualnych wskaźników makroekonomicznych, perspektyw rozwoju Państwa przedsiębiorstwa w warunkach Kazachstańskich, potwierdzanie wiarygodności lokalnych partnerów, akwizycja
i przejmowanie firm. Współpraca z samorządami lokalnymi – umowy partnerskie, budowa infrastruktury lokalnej etc.
Telefon
(0-22) 63 09 653
Faks
(0-22) 63 09 782
Adres pocztowy
ul. Trębacka 4, 00-074 Warszawa
Prezes
Piotr Guzowski, tel. 605 348 396
e-mail: [email protected]
42
Wiceprezes, przedstawicielstwo w Republice Kazachstanu
Irina Pavlyukevich
Almaty 50008
tel. 007727/242 - 24 -77
e-mail: [email protected]
Dyrektor
Inna Glińska
tel. 603 224 701
e-mail: [email protected]
5.7 Strefy ekonomiczne i inne tereny inwestycyjne
Kwestię stref ekonomicznych reguluje ustawa zatwierdzona przez Prezydenta RK Nursułtana Nazarbajewa „O specjalnych strefach ekonomicznych w Republice Kazachstan” z 6 lipca
2007 r. Strefy ekonomiczne powstają na skutek dekretu Prezydenta na okres 25 lat z równoczesnym określeniem priorytetowych działań na jej terenie.
5.7.1
SSE „Astana – nowe miasto”
Strefa powstała w celu zintensyfikowania rozwoju lewobrzeŜnej części miasta i zbudowania tam centrum administracyjno – biznesowego i kulturalnego. Koncepcja przewiduje powstanie obiektów urzędniczych i mieszkalnych oraz odpowiedniej infrastruktury. Przewidziane
są następujące zwolnienia podatkowe:
• zwolnienie z podatku VAT na usługi, prace, urządzenia i towary wykorzystywane podczas realizacji projektów budowlanych,
• zwolnienie z podatku od ziemi w przypadku terenów, na których prowadzone są prace
związane z budową budynków administracyjnych i mieszkaniowych, infrastruktury,
• nie podlegają opodatkowaniu budynki zbudowane na terenie SSE w okresie jej istnienia,
jeśli są wykorzystane przez osoby prawne lub fizyczne zajmujące się działalnością produkcyjną.
Podstawą do zastosowania zerowej stawki podatku VAT są:
• umowa na dostawę towarów zawarta z płatnikiem podatku zarejestrowanym na terenie
SSE,
• kopia deklaracji celnej,
• dokumenty potwierdzające wyładowanie towarów dla odpowiednich podmiotów na SSE,
• kopie dokumentów potwierdzających otrzymanie towarów.
Po okazaniu niniejszych dokumentów następuje zwrot podatku VAT w ciągu 60 dni roboczych. Teren SSE jest traktowany jako strefa wolna od opłat celnych z wyjątkiem pobierania
akcyzy na towary importowane. Terytorium strefy wynosi 1052,6 ha, a jej obwód rozciąga się na
36,8 km.
http://www.astana.dan.kz
5.7.2
SSE Port Morski Aktau
Strefa powstała w celu stworzenia odpowiedniej infrastruktury dla zagospodarowania
szelfu Morza Kaspijskiego na terenie Obwodu Mangistauskiego. Zajmuje ona teren morskiego
portu handlowego oraz strefy przemysłowej miasta Aktau. W lutym 2007 r. jej obszar został powiększony do 982,3 ha, co było spowodowane koncepcją stworzenia w jej ramach podstref, takich jak: Miasto Przemysłowe, Centrum zagospodarowania infrastruktury szelfu Morza Kaspij-
43
skiego, Centrum Transportowo-Logistyczne i Centrum Handlu Przygranicznego. Na terenie
strefy wydzielono powierzchnie pod następujące projekty inwestycyjne:
• Rozwój portu Aktau do 2015 r.,
• Fabryka produkująca morskie konstrukcje metalowe,
• Fabryka wytwarzająca rury szklane,
• Fabryka produkująca rury do przesyłu ropy.
Miasto Przemysłowe Aktau Industries to teren o obszarze 195 ha, na którym mają się
znajdować przedsiębiorstwa zorientowane na produkcję nastawioną na eksport towarów o charakterze przemysłowym i konsumpcyjnym.
Centrum zagospodarowania infrastruktury szelfu Morza Kaspijskiego to teren na
obszarze 225 ha nastawiony na stworzenie przedsiębiorstw produkujących i remontujących urządzenia dla sektora naftowego. Szczególną pomocą będą się cieszyć zakłady wytwarzające materiały i maszyny, które mają zastąpić dotychczas importowane dla sektora naftowo – gazowego.
Centrum Transportowo – Logistyczne to idealne miejsce dla przedsiębiorstw działających w dziedzinie logistyki transportowej i handlowej, a w Centrum Handlu Przygranicznego
mają ulokować swój kapitał firmy z przeznaczeniem na handel hurtowy i w tym celu niedaleko
portu morskiego wydzielono teren o powierzchni 300 ha.
Dla uczestników SSE udzielane są preferencje podatkowe w 3 postaciach: zwolnienie od
korporacyjnego podatku dochodowego, podatku od ziemi i majątku. Oprócz tego na terenie SSE
funkcjonuje system celny pozwalający przedsiębiorstwom odbierać ładunki bez uiszczania ceł,
podatków i stosowania innego pozataryfowego regulowania.
Kryteria wyboru uczestników SSE:
• stosowanie technologii odpowiadających międzynarodowym standardom jakości oraz
kryteriom konkurencyjności i nowatorskości,
• objętość inwestycji na danym terenie,
• udział produkcji przeznaczonej na eksport,
• udział produkcji występującej w programie zastępowania dotychczas importowanej,
• ilość wytwarzanej produkcji przeliczona na jej wartość pienięŜną,
•
doświadczenie w działalności inwestycyjnej i produkcyjnej.
Obwód Mangistauski ma strategiczne znaczenie jako teren wydobycia ropy, a miasto Aktau jest jednym z bardziej perspektywicznych centrów przemysłowych. Poziom produkcji na
osobę w 2006 r. wynosił 12,1 tys.USD, co było drugą wartością w kraju. Priorytetowymi dziedzinami dla inwestycji na terenie SSE są: przemysł chemiczny, produkcja towarów metalowych,
tworzyw sztucznych, metalurgia, maszyny i urządzenia.
http://www.mangystau.kz
5.7.3
SSE Park Technologii Informatycznych Alatau IT City
Strefa powstała w 2003 r. i jest przeznaczona dla firm z branŜy telekomunikacyjnej
i informatycznej. Znajduje się 25 km od Almaty i 7 km od lotniska na powierzchni 343 ha
wzdłuŜ drogi do Choros. Infrastruktura składa się z budynków kompleksowych, logistycznych,
mieszkaniowych i miejsc rekreacyjnych. Na miejscu istnieją sale konferencyjne, inkubator biznesu, centrum dokształcania, centrum serwerowe i sieciowe, a docelowo mają powstać szkoły
i uniwersytety. Dojazd do SSE będzie moŜliwy z 5 kierunków, a jednym ze sposobów ma być
planowana autostrada. Z kaŜdą firmą podpisywane jest porozumienie SLA (Service Legal Agreement), które przewiduje zabezpieczenie w róŜne usługi serwisowe – zarządzanie bazami danych, stronami internetowymi, zabezpieczenie w energię, przesył danych, dostęp do programów,
call center, bezprzewodowy Internet i wideokonferencje.
44
Rodzaje preferowanych działalności:
• formowanie współczesnej infrastruktury Ałatau IT City, przygotowanie biznes-planów
oraz dokumentacji projektowej, prace budowlane,
• prace naukowo-badawcze i doświadczalno-konstruktorskie w sferze technologii informatycznych,
• zabezpieczenie w programy komputerowe i bazy danych,
• badania marketingowe,
• kształcenie specjalistów o wysokich kwalifikacjach.
Na terenie SSE obowiązują następujące preferencje podatkowe:
• zwolnienie z korporacyjnego podatku dochodowego,
• zwolnienie od podatków na ziemię i majątek,
• zwolnienie od podatku VAT na wszystkie towary i usługi w ramach SSE,
• brak ceł na towary eksportowane i importowane,
• brak obowiązkowych kwot stanowiących kapitał początkowy inwestycji,
• moŜliwość udziału przedsiębiorstwa ze 100% kapitałem zagranicznym.
Przedsiębiorstwo wyraŜające zainteresowanie podjęcia działalności w SSE musi wypełnić
ankietę składającą się z 2 stron i zawierającą następujący zakres informacji:
• potencjał projektu – konkurencyjność i unikalność produktów i usług, grupy docelowe,
• typ projektu – rodzaj działalności i zakładane cele,
• doświadczenie,
• stabilność finansowa,
• co jest niezbędne do podjęcia działalności – budynki, ziemia, telekomunikacja itp.
Zadania wynikające z utworzenia SSE:
• rozwój technologii informatycznych i komunikacyjnych,
• wejście gospodarki kazachstańskiej na rynki światowe,
• stworzenie przedsiębiorstw innowacyjnych, wykorzystujących nowoczesne technologie,
które będą nastawione na eksport,
• transfer wiedzy i technologii,
• produkcja nowych towarów i napływ inwestycji zagranicznych,
• stworzenie miejsc pracy dla obywateli Kazachstanu, zwłaszcza wysoko wykwalifikowanych specjalistów.
Na terenie SSE znajduje się 5 stref: Przemysłowa, Komercyjna (usługi), Mieszkalna, Innowacyjna (nowoczesne technologie), Instytucjonalna (Uniwersytet, Miedzynarodowa Szkoła,
Collage) i Sportowo-Rekreacyjna. W części przemysłowej jest dostępne obiekty pod dzierŜawę,
jak i ziemia przeznaczona na samodzielne zbudowanie zakładu produkcyjnego. Dzielnica mieszkaniowa jest przeznaczona na 5,27 tys. osób, gdyŜ ok. 10 tys. ma mieszkać w miejscowości Alatau, jest tu teŜ Ŝłobek na 240 osób i szkoła na 1010 uczniów.
http://www.aitc.kz
5.7.4
SSE ONTUSTIK
Strefa utworzona w 2005 r. w celu stymulowania rozwoju sektora bawełnianotekstylnego, perspektywicznego dla regionu, jak i dla państwa jako całości. Znajduje się ona na
terenie Obwodu Południowo-Kazachstańskiego dookoła miasta Szymkent i obejmuje 200 ha.
Planowane jest powstanie ponad 15 przedsiębiorstw zajmujących się przetwórstwem bawełny,
45
które mogłyby przetwarzać ponad 100 tys. ton bawełny w ciągu roku, co ma dać pracę dla
minimum 5 tys. osób. Podstawowymi sferami działalności ma być:
• produkcja nici i barwników,
• tkactwo,
• wyroby dŜinsowe, odzieŜ codzienna i specjalistyczna,
• pościel,
• trykot,
• kosmetyki i lekarstwa na bazie bawełny,
• papier.
W SSE przewiduje się całkowite zwolnienie od podatku VAT, korporacyjnego dochodowego, na ziemię i majątek, a takŜe znaczne ulgi w zakresie ceł. Obwód charakteryzuje się duŜym
zaludnieniem – ponad 2 mln osób – i dogodnymi warunkami do produkcji bawełny – ciepła zima, upalne lato, okres wegetacyjny 230 – 320 dób, co powoduje coroczny wzrost zbiorów. Przed
potencjalnymi inwestorami stawia się następujące zadania: produkcja tekstylna na bazie bawełny, wykorzystanie nie mniej niŜ 30% bawełny z regionu, wysoka jakość produkcji, nowoczesne
technologie, efektywne urządzenia, kształcenie przyszłych specjalistów.
http://www.textilezone.kz
5.7.5
SSE „Burabaj”
Strefa utworzona na początku 2008 r. na terenie Rejonu Szuczinskiego w Obwodzie
Akmolińskim na obszarze 370 ha w celu rozwoju kurortu Szuczinsko – Borowskiego. Głównymi
cele, dla których powstała to:
• stworzenie wysoce efektywnej i konkurencyjnej infrastruktury turystycznej, umoŜliwiającej przyjęcie turystów zagranicznych i krajowych,
• powstanie bazy dla przyjaznego środowisku transportu (samoloty), aby umoŜliwić turystom dostęp do wszystkich obiektów wypoczynku,
• utworzenie informacji turystycznej; dogodny klimat inwestycyjny dla kapitału zagranicznego i miejscowego.
Do priorytetowych kierunków działalności naleŜą:
• organizacja i rozwój róŜnych rodzajów turystyki,
• oferowanie usług turystycznych: rozrywka, lecznictwo, transport, gastronomia, hotelarstwo, informacja, organizacja wycieczek,
• tworzenie przedsiębiorstw zajmujących się produkcją pamiątek o tematyce narodowej.
Przewidziane są wszelkie zwolnienia podatkowe oraz ulgi celne na towary i usługi związane z działalnością podmiotu na terenie SSE (przechowywanie, przygotowanie do transportu
i transport).
http://www.borovoe.kz
5.7.6
Regionalne Centrum Finansowe miasta Almaty
Proces tworzenia RCFA zaczął się na początku 2003 r. z pomocą firmy Boston Consulting Group a Prezydent podpisał ustawę rozpoczynającą jego działalność w 2006 r.
Do głównych celów RFCA naleŜy: stworzenie centrum odpowiadającego międzynarodowym standardom i umoŜliwiającego szybką integrację kazachstańskiego sektora finansowego
z globalnymi rynkami, przyciągnięcie zagranicznych inwestycji, rozwój rynku papierów warto-
46
ściowych ze zwiększeniem jego kapitalizacji włącznie, stworzenie warunków do eksportu
kapitału kazachstańskiego oraz sprowadzenie wykwalifikowanych specjalistów.
W centrum przewiduje się dwie grupy finansowych instrumentów, które są moŜliwe do
realizacji przez odpowiednie podmioty: bieŜące (obligacje, kredyty), przyszłościowe w długoterminowej perspektywie (akcje). Podstawowymi sektorami działalności są: sektor bankowy,
rynek papierów wartościowych, fundusze emerytalne, ubezpieczenia. W celu rozwoju RFCA
władze przewidziały liczne preferencje.
Dla rezydentów-osób prawnych i fizycznych występuje zwolnienie od korporacyjnego podatku dochodowego w przypadku: dochodów z działalności, zysków z papierów wartościowych,
akcji i obligacji; dywidendy oraz szereg innych preferencji m. in. zwolnienie od podatku rejestracyjnego. Obywatele innych państw przyjeŜdŜający do Kazachstanu w celu prowadzenia działalności w RFCA będą mogli otrzymywać wizę wjazdową dopiero podczas przyjazdu na lotnisko
w Ałmaty. Uczestnicy RFCA mają moŜliwość prowadzenia swojej działalności i zawierania
umów w języku angielskim, jak i w takiej postaci będą normatywne decyzje organu wykonawczego RFCA.
W celu zachęcenia zagranicznych inwestorów (osób prawnych i fizycznych-nierezydentów) do lokowania swojego kapitału w Ałmaty stworzono dla nich odpowiedni system podatkowy z licznymi zwolnieniami. Przy tym dochody od emitowanych papierów wartościowych przez
nierezydentów w tym wypadku podlegają opodatkowaniu. Niezbędne jest przekazanie organu
podatkowemu wniosku o rozpoczęciu lub zakończeniu działalności gospodarczej w ciągu 10 dni
od daty zawarcia lub upłynięcia waŜności kontraktu.
Przekształcenie Ałmaty w jeden z głównych centrów finansowych świata będzie moŜliwe
przy spełnieniu następujących warunków: wolność gospodarcza, stabilna waluta, efektywne instytuty i instrumenty, kapitał ludzki, wykształcenie społeczeństwa, technologia i środki łączności
pozwalające na tranzakcie walutowe i poza walutowe, atrakcyjne warunki dla kapitału zagranicznego. Eksperci oceniają, Ŝe w 3 roku działalności RFCA wartość emitowanych obligacji
w roku wyniesie 5 mld USD a w 5 roku juŜ 8 mld USD. Warto takŜe zaprezentować najwaŜniejsze elementy z programu rozwoju RFCA do 2010 r., które mają wpłynąć na rozwój giełdy papierów wartościowych i centrum finansowego:
• stworzenie narodowej agencji rankingowej, która ma pozwolić adekwatnie oceniać stopień ryzyka ich inwestycji,
• stworzenie funduszu gwarantowania wkładów ludności na rynku papierów wartościowych,
• przygotowanie i wprowadzenie nowych instrumentów finansowych i technologii przy
transakcjach papierów wartościowych,
• finansowanie strategicznych projektów poprzez emisję papierów wartościowych,
• przeprowadzenie państwowych programów szkoleniowych skierowanych na zwiększenie
inwestycyjnej kultury ludności,
• szeroki dostęp do informacji i zagwarantowanie informacyjnej działalności za pośrednictwem środków masowego przekazu – Call Centre,
• napływ kadry wykwalifikowanej – Akademia RFCA,
• poprawa bazy prawnej,
• przygotowanie koncepcji poprawy infrastruktury w Almaty (lotnisko, hotele, drogi, Internet).
http://www.rfca.kz
47
5.7.7
Przemysłowy park materiałów budowlanych w Astanie
Podstawą dla stworzenia tej inicjatywy było zachęcenie inwestorów do lokowania swojego kapitału w Astanie poprzez zaoferowanie im ziemi z rozwiniętą infrastrukturą (kompleks inŜynieryjno-komunikacyjnych i informacyjnych usług), z następnym przekazaniem w dzierŜawę
dla stworzenia przedsiębiorstwa. Na ten cel przygotowano 600 ha, opracowano plan z przebiegiem dróg i linii kolejowych, wodociągów, linii elektrycznej, kanalizacji, sieci informatycznej.
W części administracyjnej będzie budynek dyrekcji, biura, inkubator biznesu, sala konferencyjna, biuro konstruktorskie, stołówki. Będzie tu takŜe hotel, szkoła techniczna na 3.000 uczniów.
W części wschodniej gdzie znajdują się węzły transportowe z wyjściem na główne drogi i linie
kolejowe przewiduje się stworzenie współczesnego centrum logistycznego. Na terenie tego kompleksu będą miejsca zieleni dla spędzania wolnego czasu z wykorzystaniem uroków przepływającej tędy rzeki. Dyrekcja sama odpowiada za wskazanie inwestorów według wzoru „1 okna”
w ciągu 2-2,5 miesięcy. Kryteria wyboru projektów:
• projekt z uwzględnieniem ochrony środowiska i wykorzystania zaawansowanych technologii,
• objętość inwestycji w kapitał podstawowy nie mniejsza niŜ 3 mln USD,
• międzynarodowe standardy jakości ISO 9001 – 2000,
• wybór pracowników spośród mieszkańców a następnie ich kształcenie jako przyszłych
specjalistów (nie mniej niŜ 30% personelu).
http://www.astana.kz
6. Warunki prowadzenia działalności gospodarczej
6.1 Spółki – tworzenie i realizacja. Spółka z o.o.
W Spółce z o.o. udziałowcami mogą być jedna lub więcej osób fizycznych lub prawnych,
jednak ich liczba nie moŜe być większa niŜ 100. Kapitał statutowy jest podzielony na udziały, tak
jak to określono w dokumentach załoŜycielskich. Udziałowcy spółki nie odpowiadają za podejmowane przez nich zobowiązania i ponoszą ryzyko, związane z działalnością spółki tylko do
wysokości wniesionych udziałów. Spółka z o.o. moŜe mieć tylko jednego udziałowca, jednak
nie moŜe nim być jedyny udziałowiec innej jednoosobowej spółki.
Udziałowcy spółki z o.o. maja prawo do:
• uczestnictwo w zarządzaniu zgodnie ze statutem i przepisami prawa,
• otrzymywania informacji o działalności prowadzonej spółki,
• uzyskiwania dochodów z działalności spółki,
• w przypadku likwidacji – do otrzymania aktywów pozostałych po zaspokojeniu wszystkich roszczeń,
• do zakończenia swojego uczestnictwa w spółce przez przeniesienie swoich praw własności.
Ponadto udziałowcy mogą mieć dodatkowe prawa przewidziane w obowiązującym ustawodawstwie, bądź tez w umowie spółki. Udziałowcy zobowiązani są do:
• spełniania wymogów przewidzianych w umowie spółki,
• wniesienia udziału do kapitału statutowego zgodnie z zapisem w dokumencie załoŜycielskim,
• zachowania w tajemnicy wszelkich poufnych informacji dotyczących spółki.
48
Statut
spółki
moŜe
rozszerzyć powyŜsze wyłączne kompetencje walnego
zgromadzenia, równieŜ na inne dziedziny. Spółka musi mieć organ wykonawczy (pojedynczą
osobę lub ciało kolektywne) odpowiedzialny za bieŜące kierowanie. MoŜe ona ponadto, mieć
radę nadzorczą sprawującą kontrolę nad działalnością zarządu. W przypadku, gdy statut nie
przewiduje komisji rewizyjnej, rada nadzorcza spółki jest odpowiedzialna za kontrolowanie finansowej i gospodarczej działalności spółki.
W przypadku upadłości konieczne jest postanowienie sądu. Likwidacja spółki jest zakończona z dniem wypisu spółki z KRS.
NajwyŜszym organem spółki z o.o. jest zgromadzenie udziałowców. Jedynie ono jest
upowaŜnione do:
• wprowadzania zmian do statutu,
• powoływania i odwoływania organu wykonawczego, rady nadzorczej i lub komisji rewizyjnej,
• podejmowania uchwał dotyczących przekazania spółki lub jej aktywów w zarząd powierniczy,
• zatwierdzania rocznego sprawozdania finansowego i podziału zysku,
• podejmowania decyzji o łączeniu się z innymi podmiotami gospodarczymi lub organizacjami niedochodowymi,
• reorganizacji lub likwidacji spółki, wyznaczania komisji likwidacyjnej i zatwierdzania bilansu likwidacyjnego,
• zatwierdzania przepisów dotyczących wewnętrznego funkcjonowania spółki,
• zastawiania majątku spółki,
• podejmowania decyzji o przymusowym wykupie udziałów wspólników,
• decydowania o podwyŜszaniu wysokości aktywów spółki.
SPÓŁKA AKCYJNA
Spółka akcyjna (S.A.) Jest popularną formą prawną wielu podmiotów działających
w Kazachstanie. Ustawa o spółkach akcyjnych odpowiada pod wieloma względami standardom
międzynarodowym. Spółka akcyjna jest osoba prawna, która gromadzi kapitał ze swojej działalności, emitując akcje. Akcjonariusze takiej spółki nie odpowiadają za jej zobowiązania i ponoszą
ryzyko strat tylko do wartości posiadanych akcji. W Kazachstanie istnieją dwa typy spółek akcyjnych: spółka otwarta i spółka zamknięta. Spółka zamknięta rozpowszechnia swoje akcje tylko
wśród akcjonariuszy i określonej liczby podmiotów. Liczba akcjonariuszy nie moŜe przekraczać
100. Akcje nie mogą być emitowane w drodze subskrypcji, ani nie moŜna nimi handlować na
giełdzie. Spółka akcyjna otwarta moŜe mieć nieograniczona liczbę akcjonariuszy, którzy dowolnie dysponują swoimi akcjami. Minimalny kapitał załoŜycielski spółki akcyjnej wynosi 50
tys. MIP.
Spółka otwarta staje się spółką publiczną, jeśli jej akcje są notowane na zorganizowanym
rynku papierów wartościowych, czyli na giełdzie Kazachstańskiej, a jej kapitał akcyjny wynosi
co najmniej 1 mln MIP, spółka akcyjna powinna mieć co najmniej 500 akcjonariuszy. Ustawa
o spółkach akcyjnych wprowadza pojęcie „znaczących transakcji”, odnoszące się zarówno do
otwartych, jak i zamkniętych spółek akcyjnych. Znacząca transakcja to transakcja (lub seria
transakcji), w wyniku której co najmniej 25 % kapitału akcyjnego spółki zamkniętej lub 10 %
kapitału akcyjnego publicznej spółki otwartej, jest kupowane lub sprzedawane. Takie znaczące
transakcje muszą być zatwierdzone przez walne zgromadzenie akcjonariuszy. Dodatkowo, poprzez ogłoszenie w prasie, na 10 dni przed realizacją znaczącej transakcji, muszą o takiej transakcji być powiadomieni wszyscy wierzyciele. W przypadku gdy liczba akcjonariuszy spółki
otwartej przekracza 500, rejestr akcjonariuszy musi być prowadzony przez niezaleŜny urząd rejestrowy, a rejestr akcjonariuszy publicznej spółki otwartej musi być prowadzony przez centralna
49
instytucje depozytową. Spółki akcyjne zamknięte i spółki otwarte, w których liczba
akcjonariuszy jest mniejsza niŜ 500 – prowadzą własne rejestry. ZałoŜycielami spółki akcyjnej
mogę być osoby fizyczne/lub prawne, zarówno kazachstańskie, jak i zagraniczne, a takŜe obce
państwa i organizacje międzynarodowe.
Podstawowymi dokumentami załoŜycielskimi spółki akcyjnej są :
• umowa załoŜycielska
• statut.
Fundusz statutowy (akcyjny) spółki akcyjnej nie moŜe być mniejszy niŜ 100 MIP dla zamkniętej spółki akcyjnej i 5000 MIP dla otwartej spółki akcyjnej.
Spółką akcyjną zarządzają :
• walne zgromadzenie akcjonariuszy (organ najwyŜszy),
• rada nadzorcza (organ nadzorujący),
• zarząd jedno- lub kilkuosobowy (organ wykonawczy),
• komisja rewizyjna lub rewident wewnętrzny (organ kontrolujący),
• inne władze zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem.
Walne zgromadzenie akcjonariuszy jest najwyŜszym organem spółki, która powinna zwoływać je w ciągu 5 miesięcy po zamknięciu roku finansowego. Ustawa określa zakres obowiązków i decyzji, które naleŜą do wyłącznej kompetencji walnego zgromadzenia i których nie mogę
podjąć ani zatwierdzić Ŝaden inny organ. Rada nadzorcza kieruje działalnością spółki, z wyjątkiem tych spraw, które naleŜy do kompetencji walnego zgromadzenia. Zarząd kieruje bieŜącą działalności spółki oraz realizuje uchwały walnego zgromadzenia i decyzje rady nadzorczej.
W celu zapewnienia kontroli nad działalnością finansowo-gospodarcza zarządu, walne zgromadzenie moŜe powołać komisji rewizyjna lub wybrać wewnętrznego rewidenta
PROCES ZAŁOśENIA SPÓŁKI Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ
Oznaczenia:
„ZZ” – załoŜyciel zagraniczny
„ZK” – załoŜyciel kazachstański
„Spółka” – wspólne przedsiębiorstwo w formie Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
Dokumenty niezbędne od ZałoŜyciela Zagranicznego (powinny być złoŜone przed lub
podczas podejmowania decyzji o tworzeniu Spółki):
• Kopia Świadectwa rejestracji (albo wypis z Rejestru Handlowego) wraz z oryginałem
Apostylu,
• Kopia Statutu (w kraju ZZ moŜe się nazywać Articles, Charter lub Bylaws) wraz z oryginałem Apostylu,
• Kopia dokumentu, potwierdzającego pełnomocnictwo Szefa Spółki (na przykład, wypis
decyzji o mianowaniu) wraz z oryginałem Apostylu,
• Oryginał upowaŜnienia dla Przedstawiciela w Kazachstanie ds. rejestracji Spółki (projekt
moŜe być przedstawiony dodatkowo): (1) na blankiecie ZZ, (2) podpisany przez Szefa
Spółki ZZ, (3) poświadczony pieczątką ZZ i (4) wraz z oryginałem Apostylu.
ETAP I
PODJĘCIE DECYZJI O TWORZENIU SPÓŁKI
Projekt decyzji proponuje się sporządzić w języku rosyjskim i angielskim oddzielnie, poniewaŜ Departament Sprawiedliwości moŜe nie przyjąć tekst angielski bez potwierdzenia notarialnego. W przypadku podpisania:
50
•
w języku rosyjskim, potwierdzenie notarialne nie jest potrzebne. Dla rejestracji będzie
wystarczająco, ta wersja, czyli wersja angielska dla do uznania ZZ nie będzie potrzebna,
• tylko w języku angielskim, konieczne jest poświadczenie notarialne tłumaczenia na język rosyjski, tj. poświadcza się nie podpis, a całe tłumaczenie. Oznacza to, ze decyzję
w jez. angielskim moŜna podpisać bez notariusza, a tłumaczenie poświadczyć później
w Kazachstanie,
JeŜeli decyzja jest podpisywana przez:
• szefów Spółek, to oprócz podpisania, decyzja ta powinna być poświadczona pieczątkami
ZałoŜycieli,
• a jeŜeli przez Przedstawicieli, to pieczątka nie jest konieczna, ale niezbędne jest pełnomocnictwo do podpisanie: (1) podpisana przez Szefa i poświadczone pieczątką firmy ZałoŜycielskiej, oraz dodatkowo dla ZZ: (2) poświadczona Apostylem (3) przetłumaczona
na jez. rosyjski (4) tłumaczenie poświadczone notarialnie.
Oprócz pełnomocnictw do podpisania decyzji o tworzeniu, w pełnomocnictwie moŜna
zawrzeć równieŜ pełnomocnictwo do podpisania Statutu, umowy załoŜycielskiej, a takŜe pisma
do Departamentu Sprawiedliwości/Komitetu Podatkowego i innych dokumentów, niezbędnych
dla rejestracji Spółki. UpowaŜnienie od ZZ kaŜdorazowo naleŜy sporządzić (patrz wyŜej „Dokumenty niezbędne od ZZ”).
TERMINY:
• MoŜe być podpisana bezpośrednio przez Szefów ZZ i ZK podczas spotkania w Kazachstanie (z pieczątkami!),
• lub przez przedstawicieli załoŜycieli według pełnomocnictw bez pieczątek).
ETAP II
PODPISANIE STATUTU I UMOWY ZAŁOśYCIELSKIEJ SPÓŁKI.
Konieczne jest poświadczenie notarialne podpisów, czyli podpisywanie odbywa się w obecności notariusza. W celu rejestracji Spółki przygotowanie i podpisanie dokumentów w jez.
angielskim nie jest konieczne.
Podpisów nie poświadcza się notarialnie, ale moŜna poświadczyć tłumaczenie dokumentów z angielskiego na rosyjski, tj. podpisanie wersji angielskiej, ilość egzemplarzy, tłumaczenie
– do uznania ZZ.
Statut podpisuje się w 4 egzemplarzach, obowiązkowo w jez. rosyjskim i kazachskim
(jeden zostaje u notariusza, trzy w Departamencie Sprawiedliwości, po rejestracji jeden egzemplarz zwracany jest do Spółki z pieczątkami).
Jako wariant dla ZZ, po rejestracji moŜna przetłumaczyć Statut z j.rosyjskiego na
j.angielski i poświadczyć notarialnie tłumaczenie.
TERMINY:
• MoŜe być podpisana bezpośrednio przez Szefów ZZ i ZK podczas spotkania w Kazachstanie (z pieczątkami!).
• lub przez przedstawicieli załoŜycieli według pełnomocnictw (bez pieczątek)
ETAP III
WPŁATA KAPITAŁU ZAŁOśYCIELSKIEGO
Zgodnie z Ustawodawstwem Minimalny Wskaźnik Przeliczeniowy wynosi 1.168 KZT,
(116.800 KZT, czyli około 1.000 USD) powinien być opłacony do rejestracji.
TERMINY:
Procedura i terminy wpłaty mogą być przewidziane w Umowie załoŜycielskiej
51
ETAP IV
ZŁOśENIE PISMA OD WSZYSTKICH ZAŁOśYCIELI DO WOJEWÓDZKIEGO KOMITETU PODATKOWEGO (KP) W CELU POTWIERDZENIA BRAKU ZADŁUśEŃ
WOBEC BUDśETU RK W CELU OTRZYMANIA ODPOWIEDNIEGO ZAŚWIADCZENIA
Konieczne jest: (1) przygotowanie dwóch oddzielnych pism: od ZK i od ZZ, (2) oraz
podpisać, a jeŜeli podpisuje Szef , to (3) poświadczyć pieczątką.
Do pisma załącza się kopie, poświadczone notarialnie: (1) zaświadczenia o rejestracji ZK
oraz (2) zaświadczenie o rejestracji (na przykład, wypis z Rejestru Handlowego itp.) ZZ, przy
czym kopia powinna być z Apostylem, oraz jeŜeli pismo podpisane jest przez Przedstawiciela,
to naleŜy załączyć (3) notarialnie poświadczoną kopię Pełnomocnictwa (patrz wyŜej „Dokumenty niezbędne od ZZ”)
TERMINY:
Pismo naleŜy złoŜyć w dowolnym terminie. Ustawodawstwo przewiduje 5-dniowy termin
wydania Zaświadczenia przez słuŜby podatkowe, ale w praktyce moŜe to zająć miesiąc (!).
ETAP V
DOKUMENT, POTWIERDZAJĄCY MIEJSCE LOKALIZACJI SPÓŁKI (adres prawny)
W praktyce przedstawia się oryginał pisma gwarantującego wynajem lokalu przez właściciela (adres) oraz notarialnie poświadczone kopie dokumentów o własności nieruchomości
TERMINY:
Konieczne jest przygotowanie przed złoŜeniem dokumentów na rejestrację w Departamencie Sprawiedliwości
ETAP VI
Wplata państwowa za rejestrację Spółki
Oplata wynosi 7.600 KZT w dowolnym banku. Przy rejestracji przedstawia się oryginał
dowodu wpłaty
TERMINY:
Konieczne jest przygotowanie przed złoŜeniem dokumentów na rejestrację w Departamencie Sprawiedliwości
ETAP VII
SKŁADANIE PISMA W DEPARTAMENCIE SPRAWIEDLIWOŚCI. PISMO PODPISANE JEST PRZEZ OBYDWU ZAŁOśYCIELI (Z PIECZĄTKAMI), LUB PRZEZ
PRZEDSTAWICIELI (BEZ PIECZĄTEK).
Do pisma załącza się wszystkie ww. dokumenty
TERMINY:
• MoŜe być podpisana bezpośrednio przez Szefów ZZ i ZK podczas spotkania w Kazachstanie (z pieczątkami!),
• lub przez przedstawicieli załoŜycieli według pełnomocnictw (bez pieczątek).
52
ETAP V III
OTRZYMANIE STATUTU I DOKUMENTÓW REJESTRACYJNYCH SPÓŁKI
Departament Sprawiedliwości wydaje Spółce następujące dokumenty:
• jeden oryginał Statutu z pieczątka rejestracyjną,
• zaświadczenie o państwowej rejestracji podmiotu prawnego,
• świadectwo identyfikacji podatkowej,
• druczek statystyczny.
TERMINY:
JeŜeli Departament Sprawiedliwości nie będzie miał uwag, dot. przedstawionego kompletu dokumentów, to wydanie dokumentów końcowych nastąpi w ciągu 10 dni roboczych od momentu złoŜenia
ETAP IX
WYKONANIE PIECZĄTKI
Wykonaniem zajmują się firmy. W tym celu konieczne są kopie dokumentów rejestracyjnych Spółki
TERMINY
Takie wykonanie następuje w ciągu dwóch dni
6.2 Przedstawicielstwa i filie
Przedstawicielstwa i filie zagranicznej firmy nie mają osobowości prawnej lecz reprezentują interesy zagranicznych podmiotów prawnych w Kazachstanie. Przedstawicielstwo jest oddziałem zagranicznej osoby prawnej nie mającym prawa do prowadzenia na jego terytorium
działalności gospodarczej generującej dochody. Filia jest oddziałem zagranicznej osoby prawnej,
mogącym prowadzić pełny zakres działalności gospodarczej firmy macierzystej, lub jej część,
w tym takŜe działalność generującą dochód. Zarówno przedstawicielstwo, jak i filia, prowadzą
swoją działalność w oparciu o krajowe przepisy prawne, a ich zarząd działa na podstawie indywidualnego pełnomocnictwa udzielanego przez firmy macierzyste.
W celu rejestracji naleŜy przedłoŜyć następujące dokumenty:
• podanie o rejestrację według ustalonego wzoru,
• informacja o osobie prawnej zamierzającej otworzyć filię (przedstawicielstwo) zatwierdzone przez jej odpowiedni organ, która musi zawierać: nazwę i adres filii (przedstawicielstwa), nazwę i adres osoby prawnej tworzącej filię (przedstawicielstwo); czas działania i cel; przedmiot działalności; zarząd i kompetencje osoby kierującej filią (przedstawicielstwem); warunki zakończenia działalności; przedmiot działalności osoby prawnej
tworzącej filię (przedstawicielstwo),
• pełnomocnictwo wydane przez osobę prawną dyrektorowi filii (przedstawicielstwa), notarialnie poświadczone z tłumaczeniem na język kazachski i rosyjski,
• wypis z decyzji odpowiedniego organu osoby prawnej o stworzeniu filii (przedstawicielstwa) poświadczone notarialnie z tłumaczeniem na język kazachski i rosyjski,
• wypis z rejestru handlowego lub KRS lub inny świadczący o tym, Ŝe załoŜyciel filii
(przedstawicielstwa) jest zarejestrowany w swym macierzystym kraju z notarialnie poświadczonym tłumaczeniem na język kazachski i rosyjski,
• kopia dokumentów załoŜycielskich osoby prawnej z notarialnie poświadczonym tłumaczeniem na język kazachski i rosyjski,
• kopia potwierdzenia dokonania opłaty rejestracyjnej.
53
Decyzja
o
otwarciu
filii
lub przedstawicielstwa oraz pełnomocnictw dla dyrektora mogą być przekazane w postaci jednego dokumentu. W celu rejestracji filii (przedstawicielstwa), których przedmiotem działania jest działalność bankowa, niezbędna jest zgoda Narodowego Banku Republiki Kazachstan na rozpoczęcie działalności, a w przypadku filii (przedstawicielstwa) o profilu ubezpieczeniowym trzeba uzyskać pozwolenie pełnomocnego organu państwowego. Informację o filii lub przedstawicielstwie trzeba przedłoŜyć w formie ponumerowanej
i trwale zszytej.
Natomiast, aby wyrejestrować filię (przedstawicielstwo) trzeba złoŜyć następujące dokumenty:
• decyzję pełnomocnego organu osoby prawnej lub sądu o zakończeniu działalności,
• oryginały zaświadczeń o rejestracji, karty statystycznej i informacji o działalności,
• kopia potwierdzenia dokonania opłaty za rejestrację zakończenia działalności,
• informację organu miejscowego organu podatkowego o braku zaległości podatkowych.
6.3 ZałoŜenie konta bankowego
Nie istnieją Ŝadne róŜnice w zasadach zakładania kont bankowych pomiędzy obcokrajowcami oraz obywatelami Kazachstanu, w przypadku kont inwestycyjnych, czy tez niezbędnych dla prowadzenia działalności eksportowo-importowej. Aby otworzyć rachunek bankowy
naleŜy przedłoŜyć następujące dokumenty:
• podanie (według ustalonego wzoru w banku),
• kopie świadectwa rejestracyjnego, poświadczonego notarialnie,
• kopie dokumentów rejestracyjnych (umowy poświadczonej notarialnie podstemplowanej
przez lokalny urząd Ministerstwa Sprawiedliwości RK),
• pełnomocnictwo dyrektora filii lub przedstawicielstwa, poświadczone notarialnie w języku kazachstańskim i rosyjskim,
• trzy kopie dokumentu podpisane przez władze spółki, podstemplowane (karta wzorów
podpisu), poświadczone notarialnie,
• dokument potwierdzający rejestracje w lokalnym urzędzie podatkowym,
• kopie dokumentu rejestracji w urzędzie statystycznym.
6.4 Zatrudnianie pracowników
Zatrudnianie obywateli Kazachstanu oraz obywateli zagranicznych reguluje ustawa
„Prawo pracy” obowiązująca od 1 stycznia 2000 r. Wszyscy pracownicy muszą podpisać indywidualną umowę o pracę w formie pisemnej zawierającą szereg warunków oraz wysokość pensji,
prawa i obowiązki stron, jak np. nazwa stanowiska, czas zatrudnienia, początek obowiązywania
umowy, urlop, czas pracy. Umowy zawiera się na czas nieokreślony lub określony nie mniejszy
niŜ rok, a takŜe określony mniejszy niŜ rok w celu wykonania określonej pracy. W przypadku
ponownego zawarcia umowy musi być ona na czas nieokreślony, tak samo uwaŜa się w przypadku pracy bez zawartej umowy lub gdy nie podaje się terminu jej obowiązywania. Coroczny opłacany urlop pracowniczy wynosi nie mniej niŜ 24 dni. Dodatkowe wolne dni przewiduje się dla
pracowników zatrudnionych na szkodliwych i niebezpiecznych stanowiskach (nie mniej niŜ 6
dni) oraz dla inwalidów pierwszego i drugiego stopnia (nie mniej niŜ 15 dni). Do urlopu nie wlicza się dni ustawowo wolnych od pracy. Pracodawca moŜe samodzielnie ustalać rozmiar pensji,
ale nie moŜe być ona mniejsza od ustawowo zagwarantowanego minimum. Przedstawicielstwa
oraz filie zagranicznych osób prawnych mogą wypłacać wynagrodzenia w walutach zagranicznych, poprzez rachunki dewizowe w kazachstańskich bankach lub w gotówce. Pracownik musi
54
otrzymać wypowiedzenie z pracy na miesiąc wcześniej, a kiedy sam chce się zwolnić to
musi równieŜ złoŜyć stosowne podanie na miesiąc przed proponowaną datą zakończenia pracy.
Jeśli dzień wolny od pracy jest w tym samym czasie co dzień świąteczny to dzień roboczy po
świątecznym jest wolny.
Dni świąteczne są zawsze wolne od pracy i naleŜą do nich:
• Święto narodowe: Dzień NiezaleŜności 16-17 grudnia,
• Święta państwowe: Nowy Rok 1-2 stycznia, Dzień Kobiet 8 marca, Nauryz mejramy 22
marca, Święto jedności narodowej Kazachstanu 1 maja, Dzień Zwycięstwa 9 maja, Dzień
Konstytucji RK 30 sierpnia, Dzień Republiki 25 października.
Za pracowników zagranicznych według prawa kazachstańskiego uwaŜa się obywateli
innych państw i osoby bez obywatelstwa zatrudnione przez pracodawców poza granicami Kazachstanu w celu podjęcia pracy na jego terytorium. Szczególną cechą ustawodawstwa jest
ochrona rynku wewnętrznego i stymulowanie napływu do państwa wysoko wykwalifikowanych
specjalistów. Limit uwzględnia specjalizację zawodową pracowników i kształtuje się róŜnie
w zaleŜności od regionu kraju, ale nie obowiązuje on w przypadku stanowisk szczebla dyrekcyjnego zagranicznych przedstawicielstw i filii. Władze lokalne muszą zgłaszać do władz centralnych zapotrzebowanie na zatrudnienie obcokrajowców na przyszły rok. Pracodawca jest zobowiązany do wcześniejszego uzyskania licencji (pozwolenia) na ten cel od Ministerstwa Pracy
i Ochrony Społecznej Ludności RK. Następnie Ministerstwo Spraw Zagranicznych wydaje wizę
wjazdową dla danej osoby.
KaŜdego roku Ministerstwo Pracy i Ochrony Społecznej Ludności RK ustala wartość
współczynnika określającego procentowy udział dopuszczalnej liczby pracowników zagranicznych do liczy pracujących ogółem. Wcześniej Departamenty koordynacji zatrudnienia
i programów socjalnych z obwodów oraz miast Astana i Ałmaty przesyłają do Ministerstwa uwarunkowania dotyczące napływu obcokrajowców na podstawie wniosków pracodawców.
Ministerstwo moŜe ograniczyć liczbę sprowadzonych zagranicznych pracowników w zaleŜności od profesji i kwalifikacji w przypadku istnienia odpowiednich osób na wewnętrznym
rynku pracy. Pracodawca musi przedsięwziąć odpowiednie działania w sprawie poszukiwania
pracowników na miejscowym rynku nie wcześniej niŜ na miesiąc przed zwróceniem się o uzyskanie stosownego pozwolenia na zatrudnienie obcokrajowca.
Obowiązkowe czynności przewidują: przekazanie informacji odpowiedniemu organowi
o liczbie wolnych stanowisk w ciągu 3 dni roboczych od ich pojawienia się; publikację ogłoszeń
w prasie o wolnych stanowiskach w języku kazachskim i rosyjskim.
Ministerstwo moŜe nakazać pracodawcy przedłuŜenie czasu poszukiwania pracowników
na miejscowym rynku do miesiąca, jeśli jego działalność nie przewiduje wprowadzenia nowych
technologii, inwestycji oraz profesjonalnego przygotowania kazachstańskiej kadry.
Pozwolenie na podjęcie pracy w Kazachstanie nie jest wymagane w przypadku następujących osób i stanowisk:
• dyrektora zagranicznej osoby prawnej – filii lub przedstawicielstwa,
• osób w delegacji, której termin nie przekracza 45 dni kalendarzowych w ciągu jednego
roku kalendarzowego,
• dyrektora organizacji, która zawarła kontrakt z Rządem RK na inwestycje na sumę ponad
50 mln USD, jak i dyrektora osoby prawnej RK, prowadzącej działalność inwestycyjną
w sektorach priorytetowych na bazie kontaktu z pełnomocnym organem ds. inwestycji,
• dyrektora organizacji bankowych i ubezpieczeniowych,
• dyrektora organu wykonawczego spółki akcyjnej RK, gdzie nie mniej niŜ 50 % akcji naleŜy do państwa,
• pracownika placówki dyplomatycznej, organizacji międzynarodowej, urzędu konsularnego,
55
•
osoby przybywające do RK w celu udzielenia pomocy humanitarnej i dobroczynnej,
• przedstawiciela zagranicznych środków masowego przekazu akredytowanych w RK,
• załoga statków, samolotów, transportu samochodowego i kolejowego,
• artyści i sportowcy,
• indywidualni przedsiębiorcy,
• osoby zameldowane na stałe w RK,
• uchodźcy polityczni.
Pozwolenie na pracę wydaje się na następujące kategorie pracowników:
• pierwsza – kadra zarządzającej w organizacji,
• druga – specjaliści z wyŜszym i średnim profesjonalnym wykształceniem z potwierdzonymi w ustalonym porządku dokumentami,
• trzecia - wykwalifikowani pracownicy,
• czwarta – pracownicy zatrudnieni przy pracach sezonowych w rolnictwie w związku
z porozumieniem o współpracy w obrębie migracji pracowniczej i ochrony socjalnej pracowników – migrantów.
Dodatkowe wymogi uzyskania pozwolenia:
• dla pierwszej kategorii szkolenie i podwyŜszanie kwalifikacji kazachstańskich specjalistów z wyŜszym i średnim profesjonalnym wykształceniem w celu objęcia przez nich
stanowisk zajmowanych przez zagranicznym pracowników na podstawie pozwolenia,
• dla drugiej kategorii - szkolenie i podwyŜszanie kwalifikacji kazachstańskiej kadry,
współdziałanie pracowników, regularne kierowanie wniosków do odpowiedniego organu
o zapotrzebowaniu na pracowników,
• dla trzeciej kategorii - szkolenie i podwyŜszanie kwalifikacji kazachstańskiej kadry w celu objęcia przez nich stanowisk zajmowanych przez zagranicznym pracowników na podstawie pozwolenia, stworzenie dodatkowych miejsc pracy dla obywateli Kazachstanu, organizowanie wspólnych prac, regularne kierowanie wniosków do odpowiedniego organu
o zapotrzebowaniu na pracowników.
Na początku pracodawca musi zamieścić ogłoszenie w prasie krajowej i miejscowej,
w języku kazachskim i rosyjskim, o liczbie wolnych miejsc pracy ze wskazaniem wymaganych
kwalifikacji. Następnie naleŜy poinformować odpowiedni organ terytorialny o liczbie wakatów
w ciągu trzech dni roboczych od dnia publikacji pierwszego ogłoszenia. Po upływie miesiąca
pracodawca przygotowuje zestaw niezbędnych dokumentów i kieruje je do terytorialnego Departamentu zatrudnienia i programów socjalnych, który wydaje końcową decyzję o celowości zatrudnienia pracownika z zagranicy.
Zestaw dokumentów przedstawia się następująco:
• wniosek o wydanie pozwolenia z ukazaniem kategorii, liczby, stanowiska i kwalifikacji
potencjalnego pracownika z zagranicy,
• informacja o pracodawcy z opisaniem rodzaju działalności i kserokopie dokumentów potwierdzające status pracodawcy (świadectwo o państwowej rejestracji, statut, karta statystyczna),
• potwierdzenie przeprowadzenia poszukiwania pracowników na wewnętrznym rynku pracy oraz udowodnienie braku osób spełniających oczekiwane wymagania, informacja
o ilości propozycji z regionalnej bazy danych Departamentu, rezultaty poszukiwań w regionalnej bazie danych rynku pracy za pośrednictwem struny internetowej,
• zaświadczenie o kwalifikacjach sprowadzanych pracowników, potwierdzenie spełnienia
wymogów danej osoby do pełnienia wolnego stanowiska (znajomość języków obcych,
56
doświadczenia w pracy za granicą i z nowoczesnymi technologiami), krótka charakterystyka umiejętności związanych z pełnieniem danego stanowiska.
Po uzyskaniu pozwolenia pracodawca, nie później niŜ po 3 miesiącach, formułuje spis zatrudnianych pracowników z zagranicy. Muszą być one wykonane w 5 egzemplarzach i zawierać:
imię i nazwisko, datę urodzenia, obywatelstwo, kraj stałego zameldowania, wykształcenie, stanowisko. Do owego dokumentu załącza się: notarialnie uwierzytelnioną kopię pozwolenia na
zatrudnienie obcokrajowca, notarialnie uwierzytelnioną kopię zaświadczenia o wykształceniu,
informację o stanie zdrowia, dokumenty potwierdzające staŜ pracy, indywidualną umowę o pracę, dokumenty gwarantujące wyjazd zatrudnionego pracownika z Kazachstanu po upłynięciu
terminu pozwolenia.
Podsumowując cała procedura trwa około 2 miesiące: miesiąc od momentu publikacji
ogłoszenia w prasie i 25 dni do przedstawienia wszystkich dokumentów urzędowi. Na kaŜdym
etapie niestety cale przedsięwzięcie jest zagroŜone, gdyŜ zawsze moŜna udowodnić, iŜ znajduje
się w Kazachstanie osoba kwalifikująca się na wymagane stanowisko. Procedura otrzymania
wizy, czyli procedury na linii policja migracyjna – Ministerstwo Spraw Zagranicznych, takŜe
przeciąga się często w czasie.
KaŜdy obywatel innego państwa musi zarejestrować się w urzędzie migracyjnym w ciągu
5 dni od przekroczenia granicy z Kazachstanem. Trzeba okazać w tym celu waŜny paszport, kartę migracyjną z naniesioną datą przekroczenia granicy oraz poświadczenie organu przyjmującego.
Rejestracja osób przybywających do Kazachstanu poprzez 12 lotnisk międzynarodowych
i kolejowe przejście graniczne Dostyk jest dokonywana w momencie przekraczania granicy.
Równoznacznie dokonuje się to w niektórych samochodowych punktach granicznych, jak np.
Choros i Dostyk oraz morskich, jak np. Aktau. Natomiast w przypadku 28 państw, które zawarły
stosowne porozumienie, rejestracja jest realizowana podczas otrzymywania wizy.
6.5 Dostęp do ziemi
Podstawą prawną regulującą kwestię dostępu do ziemi jest „Kodeks o ziemi”.
Prywatną własnością obywateli innych państw, bezpaństwowców i zagranicznych osób
prawnych moŜe być ziemia przeznaczona pod zabudowę budynkami produkcyjnymi
i nieprodukcyjnymi, jak i tereny przeznaczone na obsługę tych budynków.
Właścicielami gruntów rolniczych mogą być spółki zarejestrowane w Kazachstanie typu
joint venture lub spółki ze 100 % udziałem kapitału zagranicznego.
Udzielenie czasowego pozwolenia na korzystanie z ziemi dla podmiotów zagranicznych
odbywa się na drodze wydania odpowiedniej decyzji przez organ obwodu (w stolicy lub mieście
o znaczeniu republikańskim), regionu (miasto o znaczeniu obwodowym).
Następnie zawierana jest umowa dzierŜawy, prawo płatnej tymczasowej dzierŜawy ziemi
dla prowadzenia działalności rolniczej i produkcyjnej rolniczej udzielane jest obywatelom i zagranicznym osobom prawnym RK na okres krótkoterminowy do 5 lat oraz długoterminowy od 5
do 49 lat, a obywatelom innych państw i bezpaństwowcom na okres do lat 10.
W celu uzyskania prawa własności lub dzierŜawy gruntu trzeba złoŜyć podanie do odpowiedniego organu jednostki terytorialnej, które musi zawierać: cel wykorzystania ziemi, proponowany rozmiar, połoŜenie, zapytanie o taką moŜliwość, wymienienie ewentualnie posiadanych
gruntów. Przewidywany termin rozpatrzenia wniosku to dwa miesiące. NaleŜy takŜe przedłoŜyć
projekt budowlany.
W przypadku chęci wykupu ziemi, przez osoby fizyczne i zagraniczne osoby prawne,
która wcześniej była przez nie wykorzystywana naleŜy złoŜyć wniosek do miejscowego organu
57
wykonawczego z załączeniem: dokumentu potwierdzającego prawo do korzystania
z ziemi, kopii świadectwa płatnika podatku, informacji organu podatkowego o występowaniu lub
braku zaległości podatkowych, kopii zaświadczenia o państwowej rejestracji osoby prawnej.
6.6 Licencjonowanie
Licencje w Kazachstanie funkcjonują w wielu sferach działalności: przemysł, energia atomowa, transport, handel bronią, korzystanie z przestrzeni kosmicznej, informatyzacja, środki
masowego przekazu, ochrona zdrowia, budownictwo i wiele innych dziedzin.
Podstawowym celem licencji przy imporcie towarów jest ograniczenie wwozu róŜnych
kategorii towarów, a takŜe zapewnienie bezpieczeństwa i przestrzegania porządku prawnego
w państwie.
Procedurze nie podlegają wszystkie towary a tylko te sprecyzowane przez Rząd RK, jak
np. pestycydy, maszyny wykorzystujące środki radioaktywne i nie stosuje się ilościowych ograniczeń.
Licencja w sferze eksportu i importu jest wydawana na okres roku kalendarzowego na
kaŜdy rodzaj towaru na podstawie oddzielnej transakcji niezaleŜnie od ilości jego nazw wymienionych w kontrakcie.
Dla podmiotów realizujących określony typ działalności zgodnie z generalna licencją
wydaje się licencję na eksport lub import towarów bez ograniczenia terminu jej obowiązywania
jeśli są one stale wykorzystywane do bieŜącego funkcjonowania.
Ustawa „O licencjonowaniu” z 11 stycznia 2007 r. powstała w ramach wykorzystania doświadczeń światowych i krajowych na skutek działania wcześniejszych aktów prawnych w tym
zakresie. Ilość licencjonowanych rodzajów działalności w 2007 r. w porównaniu z poprzednimi
latami uległa skróceniu o 1/3. Uporządkowano takŜe tryb wydawania licencji.
W licencji jest określony: rodzaj działalności a w załączeniu określa się dokładnie daną
czynność. Oprócz tego nie ogranicza się terytorium jej obowiązywania.
W ramach polityki wdraŜania „elektronicznego rządu” organy przyznające licencję uzyskały moŜliwość świadczenia usług elektronicznych z zastosowaniem systemów informatycznych zgodnie z ustawą o informatyzacji. Wprowadzono zasadę „jednego okna” prze otrzymywaniu licencji: jeśli wcześniej organ wydający licencję musiał w ciągu miesiąca uzyskać wnioski na
potwierdzenie odpowiadania standardom w zakresie ochrony środowiska, jądrowym, radiacyjnym, sanitarno – epidemiologicznym, przemysłowym, bezpieczeństwa przeciwpoŜarowego
i państwowego nadzoru energetycznego, a takŜe w ciągu miesiąca musiał wydać licencję, to teraz
ustawa przewiduje, Ŝe organ samoistnie w przeciągu 30 dni dostaje niniejsze wnioski i wydaje
licencję.
W celu zmniejszenia biurokratyzacji przeniesiono 20 % od ogólnej ilości licencjonowanych rodzajów działalności na poziom terytorialnych struktur organów wykonawczych i akimatów. Pod uwagę bierze się w przyszłości moŜliwość zjednoczenia wszystkich organów państwowych w jednolitą strukturę wydającą licencje, etapowego przekazywania tych funkcji niepaństwowym zrzeszeniom, których działalność jest skoncentrowana na ochronę interesów i stymulowanie przedsiębiorczości. Spodziewanym tego efektem ma być rozwój małego i średniego biznesu oraz uproszczenie systemu administracji państwowej.
Licencja i załączenie do licencji są wydawane w miejscu rejestracji osoby prawnej i dla
ich otrzymania trzeba złoŜyć następujące dokumenty:
• podanie,
• notarialnie poświadczona kopia statutu i zaświadczenia o państwowej rejestracji w przypadku osoby prawnej,
• kopia dokumentu potwierdzającego toŜsamość – w przypadku osoby fizycznej,
58
•
notarialnie poświadczona kopia zaświadczenia o państwowej rejestracji w przypadku indywidualnego przedsiębiorcy,
• notarialnie poświadczona kopia zaświadczenia o państwowej rejestracji w urzędzie podatkowym,
• dokument potwierdzający opłatę podatku licencyjnego za prawo do zajęcia się odrębnym
rodzajem działalności,
• zaświadczenia i dokumenty w związku z wymogami.
Organ zajmujący się licencjonowaniem w terenie „licenziar” ustanawia odpowiednie
wymogi stawione wnioskodawcy i kryteria wybory wniosków oraz przeprowadza proces przyznawania licencji, kontroli i prowadzi rejestr licencji. Zajmuje się takŜe przekazaniem zapytań do
odpowiednich instytucji w zakresie przestrzegania norm przez organ wnioskujący.
6.7 Cła i polityka celna.
Kodeks Celny funkcjonuje od 2004 r. i powszechnie uwaŜa się, Ŝe sprzyja liberalizacji
kazachstańskiego handlu zagranicznego. Włączono do niego przepis dotyczący kontroli sprowadzanych materiałów i wyrobów pod względem radioaktywności, przeprowadzanej na granicy
państwowej Kazachstanu.
Wprowadzono umowę ubezpieczenia, która ma być instrumentem zwiększającym pewność uiszczenia płatności celnych i podatków.
Termin składania deklaracji celnej wynosi 30 dni a czasowego wwozu i wywozu towarów
3 lata, co wynika z faktu, Ŝe przy wnoszeniu opłaty cła i podatków w ratach miesięcznych w wysokości 3% wartości celnej czasowo odprawianych towarów w ciągu 3 lat wszystkie opłaty zostaną uiszczone.
Przedsiębiorstwo prowadzące handel zagraniczny moŜe dowolnie dysponować towarem
bez dokonywania natychmiastowych opłat.
Jednostką deklarującą odprawę celną towaru oprócz firmy kazachstańskiej moŜe być teŜ
zagraniczna osoba fizyczna i prawna korzystająca z ulg w płatnościach celnych oraz przedstawicielstwo organizacji międzynarodowej zarejestrowanej w Kazachstanie.
Polityka celna obejmuje procedury i warunki przepływu towarów i środków transportu
przez granicę celną Kazachstanu, odprawę i kontrolę celną, procedury celne, cła, dokumentację.
Podczas przewoŜenia towarów płaci się cło oraz wnosi opłaty za wypełnienie deklaracji celnej,
przechowywanie towarów i podjęcie wstępnej decyzji.
Największy udział w obciąŜeniach mają cła na wwoŜone towary. Stawki celne mają poziom minimalny lub zerowy w odniesieniu do urządzeń lub wyrobów, które się nie produkuje
w Kazachstanie. Wszystkie informacje znajdują się w ustawie przyjętej 28 grudnia 2007 r. „O taryfie celnej i nomenklaturze taryfowej międzynarodowej działalności gospodarczej Republiki
Kazachstan”.
Od 21 sierpnia 2007 r. import do Kazachstanu musi być wyposaŜony w oryginalną deklarację eksportową zgodnie z Kazachstańskim Kodeksem Handlowym. Artykuł 382 Kazachstańskiego Kodeksu Handlowego sugeruje dołączenie kopii deklaracji eksportowej (elektronicznej
lub na papierze) oraz okazanie w przyszłości oryginału w ciągu 30 dni.
W przypadku gdyby oryginał okazał się niewaŜny, to w ciągu 30 dni naleŜy zapłacić
20.000 tenge kary. W rzeczywistości jednak trudnością jest określenie czy prezentowana kopia
deklaracji pochodzi od oryginału. Przewiduje się moŜliwość okazania kopii z oryginału deklaracji eksportowej towarów, który ma być dostarczony przed upływem 30 dni pod groźbą kary 120
Euro. Jednak od 1 lipca 2007 r. na terenie UE obowiązują w pełni skomputeryzowane metody,
więc eksporterów mogą nie obowiązywać dokumenty papierowe.
59
W
Kazachstanie
istnieje
lista importerów o małym ryzyku, dla których przewiduje się zwolnienie z okazywania niniejszej deklaracji.
Zdecydowana większość krajów nie przewiduje w swoim prawie konieczności przygotowywania deklaracji celnych na eksport, co było źródłem wielu problemów na granicy, zaraz po
wprowadzeniu owej konieczności.
Kazachstan z Bankiem Światowym opracował program modernizacji polityki handlowej
Kazachstanu. Bank Światowy przewidział na ten cel 30 % środków a resztę Kazachstan na pięcioletni projekt pilotaŜowy, który zaczął obowiązywać w 2008 r. Azjatycki Bank rozwoju ma
zamiar wesprzeć ten projekt. BieŜący Kodeks Handlowy ma zbyt wiele modyfikacji i musi być
prostszy, Ŝeby przyniósł pozytywne efekty.
7. Załączniki
7.1 Informacja statystyczna za okres od stycznia do kwietnia 2009 r. dotycząca czterech
gałęzi gospodarki Republiki Kazachstanu (źródło: Agencja Statystyczna RK)
USD - 152.459 KZT, kurs: 1 PLN - 48.390 KZT, data notowania: 2009-07-13
Przemysł
W okresie pierwszych 4 miesięcy roku bieŜącego w Kazachstanie produkcja przemysłowa zmniejszyła się o 4,8 % w porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego.
Z uzyskanych informacji wynika, Ŝe w okresie od stycznia do kwietnia 2009 r. produkcji
przemysłowej wyprodukowano na sumę 2.227 trylionów KZT (około 13 mld USD).
W przemyśle górniczym poziom produkcji osiągnął 1,221 trylionów KZT (około 6 mld
USD) (w porównaniu do roku ubiegłego nastąpiło zmniejszenie o 0,1 %), w przemyśle przetwórczym – na 787,7 mld KZT (ok. 5 mld USD) (zmniejszenie o 12,2 %), w przemyśle wykorzystanie energii elektrycznej, gazu i wody – na 218,4 mld KZT (ok. 1,5 mld USD) (zmniejszenie
o 8,3 %).
W okresie od stycznia do kwietnia br. wyprodukowano 1.218 mln ton stali surowej,
co stanowi blisko 21 % mniej, niŜ w analogicznym okresie roku ubiegłego.
Oprócz tego, zgodnie z danymi statystycznymi, produkcja metali za okres 4 miesięcy
wyniosła 976.452 tys ton (tj. 91,4 % w stosunku do okresu styczeń-kwiecień roku ubiegłego),
w tym produkcja blachy ocynkowanej i wyrobów płaskich wyniosła 56.730 tys ton (czyli 82,1 %
odpowiednio), wyrobów ocynkowanych – 164.210 tys. ton (87,4 %). Jednocześnie w analizowanym okresie wyprodukowano 380.216 tys. ton stopów metali (czyli 65,6 % odpowiednio).
W okresie 4 miesięcy b.r. wyprodukowano 27,23 mld kilowat energii elektrycznej. Jest to
o 8 % mniej, niŜ w okresie od stycznia do kwietnia 2008 r.
Ropa i gaz
Według informacji Agencji Statystycznej, w okresie od stycznia do kwietnia 2009 r. wydobyto 20,29 mln ton ropy naftowej, oraz 4,058 mln ton kondensatu gazowego. Jest to odpowiednio o 4,4 % więcej i o 6,2 % mniej w porównaniu ze styczniem-kwietniem roku ubiegłego.
60
W okresie sprawozdawczym wydobyto 11,66 mld metrów sześciennych gazu naturalnego (tj. więcej o 4,2 % odpowiednio), w tym gazu w stanie lotnym wydobyto 6.185 mld metrów
sześciennych (tj. mniej o 6,7 %).
W analizowanym okresie wyprodukowano 808,3 tys ton paliwa, łącznie z paliwem lotniczym, tj. o 10,9 % mniej, niŜ za okres pierwszych 4 miesięcy roku ubiegłego. Ponadto w okresie
sprawozdawczym w porównaniu do analogicznego okresu roku ubiegłego o 11,7 % zmniejszyła
się produkcja mazutu, która wyniosła 943,3 tys ton.
Produkcja nafty, łącznie z paliwem, zmniejszyła się o 24,4 % i wyniosła 98,3 tys. ton,
a paliwa gazowego – o 12,6 %, czyli 1,3 mln ton.
Inwestycje
W ciągu czterech miesięcy wielkość inwestycji w stosunku do kapitału państwa wyniosła
978,1 mld KZT (ok. 6,5 mld USD), stanowi to o 14,9 % więcej, niŜ w okresie od stycznia do
kwietnia 2008 r.
Najbardziej korzystnym dla inwestowania jest przemysł górniczo-wydobywczy, operacje
nieruchomościami, wynajem i działalność usługowa. Wielkość inwestycji w tych obszarach wyniosła odpowiednio 28,1 % i 24,8 %.
Podstawowe projekty inwestycyjne realizowane są przez duŜe zakłady pracy, a ich wielkość w stosunku do kapitału państwa wyniosła 489,2 mld KZT (ok. 3,2 mld USD) i zwiększyła
się w porównaniu do roku ubiegłego o 7,1 %.
Budownictwo
W okresie od stycznia do kwietnia 2009 r. zakres prac budowlanych (w tym usług) wyniósł 337,6 mld KZT (ok. 2,5 mld USD), tj. o 8,6 % mniej w porównaniu do roku poprzedniego.
W tym budownictwo obiektów róŜnych oraz budynków mieszkalnych zamknęło się wielkością 167,5 mld KZT (ok. 1,1 mld USD). Większość, czyli 62,5 % prac wykonana została przez
spółki prywatne. Spółki i organizacje róŜnych form własności doprowadziły do eksploatacji
1.861,4 tyś m² powierzchni mieszkalnej, tj. o 1,9 % mniej w stosunku do okresu roku analogicznego.
W ciągu czterech miesięcy 2009 r. wybudowano 7.253 budynków, w tym mieszkalnych
– 6.201, a innych – 1.051. W okresie tym doprowadzono do eksploatacji 39 obiektów przeznaczonych na edukację i ochronę zdrowia.
W okresie od stycznia do czerwca 2009 r. wyprodukowano 1.303 mln ton cementu, tj.
o 20 % mniej, niŜ w analogicznym okresie 2008 r. Wg danych statystycznych, w okresie sprawozdawczym w porównaniu do odpowiedniego okresu roku 2008, produkcja cegły sylikatowej
i ŜuŜlowej zmniejszyła się o 5,1 %, tzn. do 304.713 tyś ton. Jednocześnie, produkcja ceramicznej
cegły zwykłej, oprócz wyrobów z mąki kamiennej, krzemionkowej i diatomitowej, zmniejszyła
się o 26,5 %, tj. 134,9 tyś m³.
61
7.2 Główne kierunki rozwoju gospodarczego regionów Kazachstanu
Region
Kierunki rozwoju
Akmoliński
Produkcja i przetwórstwo zbóŜ, produkcja zwierzęca, produkcja alkoholi, turystyka
Aktiubiński
Ropa naftowa, gaz ziemny, rudy chromu, Ŝelaza, produkcja pasz i towarów konsumpcyjnych
Ałmatyński
Produkcja oraz przetwórstwo warzyw i owoców, turystyka, przemysł cukrowniczy
Atyrau
Produkcja i przetwórstwo ropy naftowej, gaz ziemny rybołówstwo
Wschodni
Rudy metali Ŝelaznych, cynku, ołowiu, złoto, produkty leśne, produkcja cementu,
tekstylia, artykuły rolno-spoŜywcze, wyroby spirytusowe
Kazachstan
DŜambuł
Przemysł chemiczny, fosfor, tanina, przemysł cukrowniczy, przetwórstwo rolnospoŜywcze
Zachodni
Gaz ziemny, przemysł maszynowy, przetwórstwo rolno-spoŜywcze
Kazachstan
Karaganda
Przemysł metalurgiczny miedź, węgiel, rudy manganu, kwas siarkowy, srebro,
energetyka, przemysł maszynowy, artykuły konsumpcyjne, przetwórstwo rolnospoŜywcze
Kyzył-Orda
Ropa naftowa, uprawa ryŜu, produkcja soli, uprawa melonów i arbuzów
Kustanaj
Rudy Ŝelaza, boksyty, azbest, uprawa zbóŜ, mąka, tekstylia, artykuły spirytusowe,
przemysł mięsny i mleczarski
Mangistauski
Ropa naftowa, gaz ziemny, energetyka, materiały budowlane
Pawłodar
Węgiel, przetwórstwo ropy naftowej, aluminium, stopy chromu, energetyka, fabryka traktorów
Północny
Przemysł maszynowy, uprawa i przetwórstwo zbóŜ, przemysł mięsny i mleczarski
Kazachstan
Południowy
Kazachstan
Przetwórstwo ropy naftowej, uprawa bawełny, ołów farmaceutyki, przemysł lekki,
przetwórstwo warzyw i owoców, produkcja pasz
Ałmaty
Przemysł maszynowy, tekstylny, krawiectwo i przemysł obuwniczy, artykuły spoŜywcze, przemysł mięsny i mleczarski, wyroby tytoniowe, turystyka, usługi, działalność edukacyjno-naukowa, banki, centra finansowe, telekomunikacja
Astana
Budowa mieszkań, rozwój infrastruktury, produkcja artykułów Ŝywnościowych
62
7.3 Międzynarodowe targi i wystawy
Kazachstan, 2009 i I kw. 2010 r.
Nazwa
Zakres
Termin
Miejsce
KAZBUILD 2009 – Międzynarodowe
Targi Budowlane
2-5.09.09
Ałmaty
KAZBUILD SPRING 2010 – MT Budowlane
Marzec 2010
Ałmaty
AQUA THERM 2009 – MT InŜynierii
Sanitarnej, Systemów Grzewczych, Klimatyzacji i Wentylacji
28-30.09.09
Astana
16-18.09.09
Ałmaty
MINING WORLD CENTRAL ASIA
2009 – MT Górnicze
16-18.09.09
Ałmaty
KIOGE 2009 – MT Naftowo-gazowe
6-9.10.09
Ałmaty
11-13.11.09
Aktobe
3-6.11.09
Ałmaty
Budownictwo
Przemysł, górnictwo
KLAZMET – VI Centralno-Azjatycka M
Wystawa – róŜne branŜe
PROMOSTROJINDUSTRIA – M Wystawa
Metalurgia, konstrukcje maszynowe,
budowa dróg, maszyny,
Przemysł wydobywczy, przetwórczy,
budownictwo przemysłowe, drogowe
MT Energetyki I Oświetlenia
Rolno – spoŜywcze
AGROPRODEXPO – M Wystawa
Technika rolnicza, art. SpoŜywcze
29-30.10.09
Astana
M Wystawa KAZUPACK
Opakowania do kaŜdej branŜy
3-6.11.09
Ałmaty
3-6.11.09
Ałmaty
Centralno-Azjatycka M Wystawa
WORLDFOOD
MT OdzieŜ
OdzieŜ, galanteria skórzana, obuwie,
wyposaŜenie wnętrz, AGD
24-26.09.09
Ałmaty
Centralno-Azjatycka M Wystawa –Moda
OdzieŜ, obuwie, wyposaŜenie, tekstylia
10-12.11.09
Ałmaty
M Wystawa Reklama, poligrafia, wyd.
ksiąŜkowe
15-18.09.09
Ałmaty
Kazachstańska M Wystawa – Rekreacja
6-8.10.09
Astana
63
7.4 Hotele w Kazachstanie
Kazachstańskie Stowarzyszenie Hoteli oraz Restauracji (KAGIR)
050022 Ałmaty
Pr.Abaja 42/44 biuro 302
Tel. : + 7 727 292 53 31
Fax: + 7 727 292 48 53
Email: [email protected], [email protected]
www.ecotourism.kz
ASTANA
Nazwa
OKAN
InterContinental
ASTANA
*****
Grand Park Esil
****
Mukammal
****
Business Hotel
****
Nazwa
InterContinental Almaty
*****
Centrum Wypoczynkowe
A-CLUB
****
Adres
Cennik
pr. Abaja 113
od 349$
tel.: + 7 7172 39 10 10 (00-09)
do 2750
fax: + 7 7172 39 10 10
$
e-mail: [email protected]
www.ichotelsgroup.com
ul. Bejbitszilik 8
od 160 $
Tel.: + 7 7172 59 19 01 – 15 (PBX)
do 670 $
Fax: + 7 7172 32 88 18
e-mail: [email protected]
[email protected]
www.grandparkesil.kz
pr. Pobedy 53/1
od 85 $
tel.: + 7 7172 30 29 06, 30 29 07
do 200 $
fax: + 7 7172 30 29 12
e-mail: [email protected], [email protected]
www.mukammal.kz
ul. Imanowa 18/9
od 120 $
tel.: + 7 7172 22 33 55, 22 22 80
do 220 $
fax: + 7 7172 22 13 99
e-mail: [email protected]
www.business-hotel.kz
AŁMATY
Adres
Cennik
ul. Zeltoksan 181
tel.: + 7 727 250 50 00
fax: + 7 727 258 21 00
e-mail: [email protected]
www.intercontinental.com
pr. Al-Farabi
Remizowskoe Usielje
tel.: +7 (727) 380 32 57
+7 (727) 380 32 58
e-mail: [email protected]
www.a-club.kz
od 410 $
do 4230 $
od 100 $
do 350 $
64
Alma-Ata
***
International Hotel
ASTANA
****
Kazakhstan
****
Otrar Group
****
Ambassador
****
Kazzhol
***
Uyut
***
Nazwa
Aktobe
***
Nazwa
Renaissance
*****
Atyrau
****
ul. Kabanbaj Batyra 85
tel.: + 7 727 272 00 70, 272 00 47
fax: + 7 727 272 00 80
e-mail: [email protected]
www.hotel-alma-ata.com
ul. Bajtursynowa 113
tel.: + 7 727 250 70 50
fax: + 7 727 250 10 60
e-mail: [email protected]
www.astana-hotel.com
pr. Dostyk 52
tel.: + 7 727 291 91 01
fax: + 7 727 291 96 00
e-mail: [email protected]
www.khotel.kz
ul.Gogola 73
tel.: + 7 727 250 68 40, 250 68 30
fax: + 7 727 250 68 09
e-mail: [email protected]
www.group.kz
ul. Zeltoksan 121
tel.: + 7 727 250 89 89
fax: + 7 727 272 64 41
e-mail: [email protected]
www.ambassadorhotel.kz
Ul.Gogola 127/1
tel.: + 7 727 250 89 44, fax: + 7 727 250 89 27
e-mail: [email protected]
www.kazju.kz
ul. Gogola 127/1
tel.: + 7 727 279 55 11, 279 13 60
fax: + 7 727 279 89 79
e-mail: [email protected]
www.hotel-uyut.kz
AKTOBE
Adres
od 100 $
do 250 $
od 180 $
do 300 $
od 118 $
do 360 $
od 135 $
do 795 $
od 225 $
do 440 $
od 80 $
do 220 $
od 65 $
do 185 $
Cennik
ul. Abulchair-Chana 44
tel./fax: + 7 713 256 33 36, 256 28 29
e-mail: [email protected]
AKTAU
Adres
od 30 $
do 115 $
9 mikrorajon
tel.: + 7 7292 300 600, fax: + 7 7292 300 601
e-mail: [email protected]
www.renaissancehotels.com
ATYRAU
ul. Satpaeva 6
tel.: + 7 7122 92 11 00
fax: + 7 7122 27 18 27
e-mail: [email protected]
www.hotelatyrau.kz
od 245 $
do 930 $
Cennik
od 175 $
do 670 $
65
Nazwa
Dostar Alem
****
Nazwa
Samal
***
Nazwa
Irtysz
****
Nurtau
****
KARAGANDA
Adres
Cennik
pr. Stroitelej 28
tel.: + 7 7212 400 400
fax: + 7 7212 740 202
e-mail: [email protected]
www.dostar-alem.kz
KYZYLORDA
Adres
Cennik
pr. Abaja 53
tel.: + 7 7242 23 56 17, 23 56 19
fax: + 7 7242 23 56 23
e-mail: [email protected]
[email protected]
PAWŁODAR
Adres
ul. Ak. Bekturowa 79
tel.: + 7 7182 32 02 09
fax: + 7 7182 32 68 62
Ul.Ak.Satpaeva 168
tel.: + 7 7182 32 08 85
od 125 $
do 225 $
Cennik
od 100 $
do 270 $
TARAZ
Nazwa
Zhambyl
***
Gazowik
***
Nazwa
Skif
***
Nazwa
Turkestan
****
Adres
ul. Tole Bi 42
tel.: + 7 7262 45 25 52
fax: + 7 7262 45 17 50
e-mail: [email protected]
ul. Sulejmenova 7a-1
tel.: + 7 7262 45 36 81, 45 20 42
fax: + 7 7262 43 32 33
e-mail: [email protected]
www.gazovik.kz
PETROPAWŁOWSK
Adres
ul. Parkowaja 118
tel.: + 7 7152 46 10 65, 46 88 07
e-mail: [email protected]
TURKESTAN
Adres
ul. S. KoŜanowa
tel.: + 7 72533 42 197
fax : + 7 72533 41 426
e-mail: [email protected]
[email protected]
Cennik
od 40 $
do 135 $
od 67 $
do 270 $
Cennik
od 10 $
do 110 $
Cennik
od 38 $
do 105 $
66
WAśNE ADRESY:
Polsko-Kazachstańska
Izba Handlowo-Przemysłowa
Wydział Promocji Handlu i Inwestycji
Ambasady RP w Ałmaty
ul. Trębacka 4, 00-074 Warszawa
Telefon +48 22 63 09 653
Faks+48 22 63 09 782
ul. A. Zatajewicza 72 (rejon Górny Gigant)
050059 Ałmaty, Kazchstan
Tel./Fax: (007-727) 264 7911, 263 4427
e-mail: [email protected]
www.almaty.trade.gov.pl
Ambasada Republiki Kazachstanu
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości
ul. Królowej Marysieńki 14
02-954 Warszawa
tel: 22 642 53 88
www.kazakhstan.pl
Adres: ul. Pańska 81/83;00-834 Warszawa
tel.: 0-22 432 80 80, 432 71 25
fax: 0-22 432 86 20, 432 84 04
e-mail: [email protected]
www.parp.gov.pl
Krajowa Izba Gospodarcza
ul. Trębacka 4, 00-074 Warszawa
tel. + 48 22 630 96 00
fax. + 48 22 827 46 73
www.kig.pl