Cenne nasiona bobiku Bobik jest cenną rośliną z rodziny

Cenne nasiona bobiku
Bobik jest cenną rośliną z rodziny motylkowatych uprawianą na nasiona. Spośród roślin
strączkowych wyróżnia się największym potencjałem plonotwórczym.
W ostatnich latach plon nasion z bobiku osiągany w doświadczeniach dochodził do 5 t/ha. Jest to
roślina o dużych wymaganiach glebowych oraz wodnych. Nasiona bobiku zawierają od 29% do 30%
białka ogólnego. Stanowią one dobry komponent do mieszanek paszowych. Białko z nasion bobiku
cechuje się wysoką wartością biologiczną i szeroką przydatnością żywieniową.
Wymagania klimatyczne
Bobik jest rośliną dnia długiego o dużych wymaganiach wodnych. Największe zapotrzebowanie
wodne występuje w okresie intensywnego wzrostu, kwitnienia i zawiązywania strąków (połowa
maja do połowy lipca). Występująca w tym okresie susza może w znacznym stopniu wpłynąć na
obniżenie plonu nasion.
Wymagania glebowe
Bobik wymaga gleb o odczynie obojętnym i zasadowym, gleby zakwaszone należy wapnować
stosując wapno magnezowe w ilości 1,5 do 4 ton CaO na 1 ha w zależności od odczynu i rodzaju
gleby. Zabieg wapnowania można wykonać bezpośrednio po zbiorze przedplonu lub wcześniej pod
inne rośliny w zmianowaniu. Optymalne pH wynosi od 6,8 do 7,2. Największe plony bobiku
uzyskuje się na glebach zwięzłych, żyznych, dobrze utrzymujących wilgoć, kompleksu pszennego
bardzo dobrego i dobrego (klasa I-III b). W warunkach wysokiej kultury i optymalnej wilgotności
roli można go uprawiać także na glebach klasy IV a.
Przedplon
Dobrym przedplonem dla bobiku jest większość roślin uprawnych, z wyjątkiem innych
motylkowatych. W zmianowaniu, podobnie jak inne rośliny strączkowe, powinien być uprawiany po
zbożach w 3-4 roku po oborniku. Bobik reaguje na silne następcze działanie obornika. Objawia się
to nadmiernym rozwojem wegetatywnym roślin, co przedłuża dojrzewanie i obniża plon nasion. Na
tym samym polu może być uprawiany co 4 lata.
Uprawa roli
Przedzimowa uprawa roli pod bobik uzależniona jest od przedplonu. Po zbożach wykonujemy
podorywkę lub uprawę kultywatorem ścierniskowym. Po wcześnie schodzących przedplonach
można wysiać poplon ścierniskowy, np. facelię. Po roślinach okopowych wystarczy wyrównanie
pola. Na zimę należy wykonać orkę głęboką. Uprawę wiosenną należy rozpocząć jak najwcześniej,
stosując bronowanie lub włókowanie, aby zabezpieczyć glebę przed nadmierną utratą wilgoci.
Nawożenie przedsiewne
Bobik jest zdolny do pobierania składników pokarmowych z trudno dostępnych związków oraz z
głębszych warstw gleby, przez co uruchamia nieprzyswajalny fosfor i potas dla zbóż. Dawki fosforu
i potasu zależą od zasobności gleby w składniki pokarmowe, wielkości spodziewanego plonu oraz
kompleksu glebowego. Przy średniej zasobności gleby stosuje się 60-80 kg/ha P2O5 i 80-120 kg/ha
K2O. Nawozy te należy zastosować przed orką zimową lub możliwie najwcześniej wiosną przed
rozpoczęciem przedsiewnej uprawy gleby. Bobik tak jak pozostałe rośliny motylkowate dzięki
symbiozie z bakteriami brodawkowymi korzysta z azotu atmosferycznego. Dlatego pod bobik
stosujemy tylko niewielkie dawki nawozów azotowych tj. około 20-30 kg/ha N przedsiewnie.
Zdecydowanie nie należy stosować zbyt wysokich dawek tego składnika, gdyż ma to niekorzystny
wpływ na efektywność współżycia roślin z bakteriami brodawkowymi.
Dobór odmian
W Krajowym Rejestrze Odmian znajduje się obecnie 16 odmian bobiku. Wśród nich jest 5 odmian
niesamokończących o znacznej zawartości tanin w nasionach, 7 odmian niesamokończących o
niskiej zawartości tanin oraz 4 samokończące o znacznej zawartości tanin. Odmiany samokończące
mają pęd zakończony kwiatostanem a potem strąkami. Rośliny te wcześniej i równomierniej
dojrzewają, są niższe i nie wylegają. Są jednak bardziej podatne na choroby i niżej plonują. Wśród
odmian tradycyjnych (niesamokończących) mamy natomiast odmiany wysoko- i niskotaninowe.
Odmiany niskotaninowe charakteryzują się niską zawartością tanin (substancji antyżywieniowych).
Kwiaty tych roślin nie posiadają melaninowej plamki na skrzydełkach płatków okwiatu. Odmiany te
posiadają także jaśniejsze nasiona w porównaniu z odmianami wysokotaninowymi.
Siew nasion
Nasiona przeznaczone do siewu powinny być zdrowe, w pełni wykształcone i dobrze kiełkujące,
najlepiej powinien to być kwalifikowany materiał siewny. Zaleca się zaprawianie nasion, w celu
zmniejszenia ryzyka porażenia roślin przez choroby grzybowe. Bezpośrednio przed siewem na
polach, gdzie nie uprawiano bobiku, nasiona należy dodatkowo zaprawić szczepionką bakteryjną
przewidzianą dla danego gatunku. Bobik należy do roślin wymagających wczesnego i głębokiego
siewu ze względu na konieczność przejścia procesu jarowizacji pod wpływem niskich temperatur.
Optymalny termin siewu dla bobiku przypada na 20 III do 10 IV. Obsada roślin na 1 m2 powinna
wynosić: 50 roślin dla odmian o tradycyjnym typie wzrostu i 70 roślin dla odmian samokończących.
Orientacyjne ilości wysiewu wynoszą 220-260 kg/ha dla odmian tradycyjnych i 240-300 kg/ha dla
samokończących. Rozstawa rzędów powinna wynosić 20-25 cm. Siew nasion można wykonać
siewnikiem zbożowym z kołeczkowym zespołem wysiewającym lub siewnikiem punktowym.
Zwalczanie chwastów
Do przedwschodowego zwalczania chwastów dwuliściennych w bobiku można zastosować między
innymi: Linurex 50 WP, Linurex 500 SC, Sencor 70 WG i Wisar 70 WG. Herbicydami
przedwschodowymi zwalczającymi w bobiku chwasty jedno- i dwuliścienne jest: Command 480 EC
i Stomp 330 EC. Powschodowo w fazie 2-3 liści bobiku można zastosować preparat Butoxone M
400 SL. Chwasty jednoliścienne w bobiku można zwalczać przez zastosowanie np.: Fusilade Forte
150 EC, Agil 100 EC, Targa Super 05 EC i Select Super 120 EC – po wykształceniu przez rośliny
bobiku co najmniej 2 liści właściwych.
Zwalczanie szkodników
Do najgroźniejszych szkodników bobiku należy: oprzędzik, mszyca trzmielinowo-burakowa i
strąkowiec bobowy. Najwcześniej, bo już w czasie wschodów, pojawiają się oprzędziki obgryzając
brzegi liści wschodzących roślin. Najbardziej szkodliwe jednak są ich larwy wyjadające brodawki
korzeniowe. Do zwalczania chrząszczy oprzędzików można stosować insektycydy w formie
oprysków, np.: Cyperkill Super 25 EC, Decis 2,5 EC lub Karate Zeon 050 CS. Skuteczniejszym
sposobem jest stosowanie zapraw owadobójczych o przedłużonym działaniu. Mszyce trzmielinowoburakową należy zwalczać, gdy przed kwitnieniem zauważymy pojedyncze owady na kilkunastu
roślinach. Do jej zwalczania można zastosować np.: Cyperkill Super 25 EC, Decis 2,5 EC, Fastac
100 EC lub Pirimor 500 WG. Zwalczanie strąkowców jest trudne. Według zaleceń oprysk należy
wykonać w okresie wykształcania pierwszych strąków. Zabieg powtarza się w okresie tworzenia
strąków na drugim okółku. Często pierwszy zabieg jest spóźniony, dlatego lepiej go wykonać kiedy
przekwitają pierwsze kwiaty, lecz przed zawiązaniem pierwszych strąków, a powtórzyć jeszcze dwa
razy z przerwą 7-10 dni. Do preparatów zwalczających strąkowca należy np.: Bulldock 025 EC,
Fastac 100 EC, Patriot 2,5 EC i Ripcord Super 050 EC.
Zwalczanie chorób
W okresie wegetacji największe szkody na plantacji bobiku może powodować askochytoza bobiku i
czekoladowa plamistość. Askochytoza występuje w ciągu całego okresu wegetacji i przenoszona jest
przez nasiona. Rozwojowi choroby sprzyja duża ilość opadów, wysoka wilgotność i temperatura
powietrza około 20 oC. Warunki te sprzyjają również rozwojowi czekoladowej plamistości bobu, jej
nasilenie występuje w drugim okresie wegetacji. Według zaleceń IOR do zwalczania tych chorób
można zastosować np.: Mirage 450 EC, Sportak 450 EC, Bravo 500 SC, Dithane Neo Tec 75 WG,
Manconex 80 WP i Rovral FLO 255 SC. Przed przystąpieniem do stosowania środków ochrony
roślin należy zapoznać się z etykietą- instrukcją stosowania środka.
Zbiór
Bobik zbiera się kombajnem jednofazowo, gdy wszystkie strąki są czarne, a nasiona suche. W
przypadku nierównomiernego lub opóźnionego dojrzewania lub zbyt silnego zachwaszczenia
konieczne jest przeprowadzenie desykacji, np. preparatem Reglone 200 SL lub Basta 150 SL. Jeżeli
po omłocie nasiona bobiku mają wilgotność większą niż 13-14% wymagają dosuszenia.
Opracowała: Anna Moskal
Akceptował kierownik działu: Stanisław Kawa
Zmieniony: wtorek, 02 marca 2010 14:31