D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Ostrołęce

Sygn. akt: III U 261/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 30 października 2015 r.
Sąd Okręgowy w Ostrołęce III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący:
SSO Teresa Suchcicka
Protokolant:
starszy sekretarz sądowy Małgorzata Laskowska
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 października 2015 r. w O.
sprawy z odwołania T. L.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.
o prawo do emerytury
na skutek odwołania T. L.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.
z dnia 25 lutego 2015r. znak (...)
orzeka:
1. zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje T. L. prawo do emerytury począwszy od 1 lutego 2015r.;
2. stwierdza brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania
decyzji.
UZASADNIENIE
T. L. wniósł odwołanie od decyzji O/ZUS w P. z dnia 25 lutego 2015r., którą to decyzją O/ZUS odmówił
mu prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych wskazując, że nie udowodnił on na
dzień 1.01.1999r. wymaganego 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.
W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podniósł, że z dokumentów
zgromadzonych w toku postępowania przed organem rentowym wynika, że T. L. nie spełnia warunków do przyznania
wcześniejszej emerytury, gdyż pomimo osiągnięcia wymaganego wieku emerytalnego 60 lat i legitymowania się na
1.01.1999r. ponad 25-letnim ogólnym stażem pracy nie posiada wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych
warunkach.
Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:
W dniu 09.02.2015r. odwołujący T. L. (ur. (...)) zwrócił się do Oddziału ZUS w P. Inspektoratu w M. M.. z wnioskiem
o ustalenie uprawnień do wcześniejszej emerytury.
Rozpatrując wniosek o emeryturę Oddział ZUS uznał odwołującemu się T. L. za udowodniony na dzień 01.01.1999r.
okres pracy wynoszący 22 lata, 2 miesiące i 1dzień okresów składkowych, 2 miesiące i 27 dni okresów nieskładkowych
oraz 1 rok, 11 miesięcy i 14 dni okresów uzupełniających (okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców). Łącznie
odwołujący udowodnił 24 lata. 4 miesiące i 12 dni pracy, a zatem do dnia 01.01.1999r. nie osiągnął 25 - letniego okresu
ubezpieczenia.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych w decyzji z dnia 25.02.2015r. nie uwzględnił odwołującemu okresu pracy w
gospodarstwie rolnym rodziców od 01.06.1972r. do 05.11.1973r., ponieważ w tym okresie nie był zameldowany w
miejscowości, w której położone było gospodarstwo rolne. Do pracy w szczególnych warunkach Oddział ZUS nie
uwzględnił okresu zatrudnienia od 05.11.1973r. do 30.04.1991r. w Spółdzielni Kółek Rolniczych w R., ponieważ w
przedłożonej dokumentacji stwierdzono rozbieżności co do zajmowanych przez odwołującego się stanowisk pracy.
W świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 02.09.2014r. wykazano, że odwołujący się
pracował w całym okresie zatrudnienia jako traktorzysta, w ogólnym świadectwie pracy ostatnim stanowiskiem pracy
w jakim pracował odwołujący się jest stanowisko: traktorzysta - mechanik, natomiast w zaświadczeniu o zatrudnieniu
i wynagrodzeniu Rp-7 z dnia 09.08.200lr. wykazano stanowisko: pracownik fizyczny. W związku z tym trudno dać
wiarę, że w całym okresie zatrudnienia pracował w warunkach szczególnych.
Oddział ZUS stwierdził, że T. L. nie spełnia przesłanek do nabycia prawa do emerytury według przepisów art.184
ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Odwołujący osiągnął wprawdzie wiek 60 lat, nie
jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, lecz nie udowodnił wymaganych 25 lat pracy do dnia 01.01.1999r.
oraz nie udokumentował 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Dlatego też Oddział ZUS zaskarżoną decyzją z dnia
25.02.2015r. odmówił odwołującemu T. L. prawa do wcześniejszej emerytury.
Od powyższej decyzji ubezpieczony złożył w dniu 23.03.2015r., za pośrednictwem ZUS odwołanie do Sądu. Do
odwołania dołączył nowe dowody, tj. zaświadczenie z (...) o okresie służby wojskowej, wyjaśnienie z dnia 04.03.2015r.,
świadectwo pracy z dnia 05.01.1996r., oświadczenie wnioskodawcy oraz zaświadczenie z dnia 2.05.1991r. W wyniku
rozpatrzenia nowych dowodów w sprawie Zakład Ubezpieczeń Społecznych uwzględnił odwołującemu T. L. na dzień
01.01.1999r. okres ubezpieczenia wynoszący 22 lata, 2 miesiące i 1 dzień okresów składkowych, 2 miesiące i 27 dni
okresów nieskładkowych oraz 2 lata, 7 miesięcy i 2 dni okresów uzupełniających (okres pracy w gospodarstwie rolnym
rodziców), a zatem ZUS uznał, że łącznie odwołujący udowodnił 25 lat ubezpieczenia.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych nadal nie uwzględnił odwołującemu jako okresu pracy w szczególnych warunkach
zatrudnienia od 05.11.1973r. do 30.04.1991r. w Spółdzielni Kółek Rolniczych w R., ponieważ z przedłożonych
dokumentów wynika, że odwołujący się był zatrudniony na stanowisku: traktorzysta-mechanik. To stanowisko nie
odpowiada stanowisku pracy ściśle według wykazu A, działu VIII, poz. 3, pkt 1 z zarządzenia resortowego. Ponadto
organ rentowy podniósł, że zakład pracy w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia
02.09.2014r. powołuje się na zarządzenie resortowe, które utraciło moc prawną.
Wobec powyższego organ rentowy uznał, że odwołujący się T. L. nadal nie udokumentował do dnia 01.01.1999r. - 15
lat pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Dlatego też decyzją z dnia
17.04.2015r. Oddział ZUS ponownie odmówił odwołującemu się prawa do wcześniejszej emerytury.
W toku postepowania sądowego Sąd ustalił, że T. L. był zatrudniony w okresie od 5.11.1973r. do 30.04.1991r. W
Spółdzielni Kółek Rolniczych w R. - w charakterze kierowcy ciągnika. W okresie tym pracował stale i w pełnym
wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych.
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zeznania świadków A. B. (k.27v a.s., adnotacja 6:14), A. G. (k.27v a.s.
adnotacja 9:40), J. M. (k. 28, adnotacja 11:58) i M. O. (k. 38 a.s., adnotacja 16:06), oraz przesłuchanie odwołującego
się T. L. o w charakterze strony (k. 42, adnotacja 1:14 a.s.), dokumentację zawartą w aktach rentowych o numerze (...)
i dokumentację osobową (k.26).
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 24 ust. l ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(Dz.U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) o emeryturach i rentach z FUS, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948r.
przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 67 lat dla mężczyzn urodzonych
po 30.09.1953r. Natomiast na podstawie art.184 ww. ustawy w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z
dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w
szczególnym charakterze przysługuje emerytura, jeżeli ubezpieczony spełnił łącznie następujące warunki:
- osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn,
-nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego lub złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na
rachunku w OFE, za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa,
- w dniu wejścia w życie przepisów cytowanej ustawy emerytalnej, tj. 01.01.1999r. udowodnił okres składkowy i
nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 dla mężczyzn, w tym: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w
szczególnym charakterze wykonywany stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku
pracy, wynoszący co najmniej 15 lat.
Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach
o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających sprawności
psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.
Według przepisu § 2 ust. l rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 01.02.1983r.
okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w
rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest
wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Zgodnie natomiast z
§ 2 ust.2 powyższego rozporządzenia okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy w wystawionym
według określonego w przepisach wzoru świadectwie
wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy. Pracownik powinien uzyskać takie
dokumenty w momencie rozwiązania umowy o pracę. W świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach
pracodawca ma obowiązek
określić:
- rodzaj pracy, ściśle według wykazu, działu i pozycji rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r.,
- stanowisko pracy wymienione odpowiednio w wykazie, dziale, pozycji i punkcie
resortowych aktów prawnych,
- okres, w którym praca w szczególnych warunkach wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy
obowiązującym na danym stanowisku (nazwa stanowiska pracy, na jakim był zatrudniony pracownik, stwierdzona w
świadectwie pracy powinna odpowiadać nazwie wymienionej w wykazie aktu resortowego).
Zdaniem Sądu w świetle powyższych przepisów T. L. spełnia przesłanki do uzyskania prawa do emerytury,
gdyż osiągnął wymagany wiek oraz udokumentował wymagany ogólny staż pracy oraz wymagany okres pracy w
szczególnych warunkach. Spełnianie przez odwołującego się warunków w zakresie wieku i ogólnego stażu pracy
było niesporne, sporne było natomiast, czy odwołujący się legitymuje się wymaganym stażem pracy w warunkach
szczególnych. W ocenie Sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, tj. zeznania świadków w połączeniu z
dokumentacją odwołującego w pełni potwierdzają tę okoliczność, że w okresie od 5.11.1973r. do 30.04.1991r. W
Spółdzielni Kółek Rolniczych w R. - w charakterze kierowcy ciągnika. Była to praca wykonywana stale i w pełnym
zakresie w warunkach szczególnych.
Z dokumentacji złożonej przez odwołującego się wynika, że jego stanowisko było określane jako traktorzysta. Wynika
to z dokumentów takich jak protokół dodatkowy z dnia 29.06.1981, zaświadczenie z dnia 2.05.1991r., powierzenie
obowiązków z dnia 15.07.1988r., powierzenie obowiązków z dnia 10.03.1989r. i powierzenie obowiązków z dnia
1.03.1988r.
Odwołujący w toku postępowania utrzymywał, że od samego początku zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych
w R. świadczącej usługi dla rolnictwa i transportowe - wykonywał pracę w warunkach szczególnych, najpierw jako
traktorzysta - z przerwą spowodowaną odbywaniem zasadniczej służby wojskowej.
Wiarygodność twierdzeń odwołującego potwierdzają dokumenty znajdujące się w jego dokumentacji osobowej np.
pisma o powierzeniu obowiązków traktorzysty.
Świadek A. B. zeznała, że pracowali razem z odwołującym się w Spółdzielni Kółek Rolniczych w R.. Aktualnie już
prawie nie ma tej Spółdzielni, jest majątek, ale nikt nie jest zatrudniony. Świadek była zatrudniona od 1977r. do
momentu zakończenia działalności Spółdzielni, tj. do 2004r. Zaczynała od stanowiska referenta, poprzez głównego
księgowego, sprzedającą paliwo i ostatecznie została księgową. W tym okresie był zatrudniony pan L., choć świadek
dokładnie nie pamięta okresu jego zatrudnienia. Cały czas był traktorzystą. Latem robił prace polowe, orkę, siewy,
opryski a zimą zajmował się odśnieżaniem, sypaniem piaskiem i transportem np. wapna pocelulozowego. Miał zajęcie
jako traktorzysta przez cały rok. Tylko przy tych czynnościach świadek go widziała, tylko taką pracę wykonywał.
Odwołujący był pracownikiem, w Spółdzielni nie mieli członków, wszyscy byli zatrudnieni na podstawie umowy o
pracę. Do obowiązków traktorzysty należały też drobne naprawy, przygotowanie sprzętu do wyjazdu. Spółdzielnia
miała swoich mechaników i poważne naprawy wykonywał mechanik.
Świadek A. G. zeznał, że pracował z odwołującym się w Spółdzielni Kółek Rolniczych w R.. Świadek pracował od 1981
lub 82r. do 1993r. jako kierowca ciągnika i operator maszyn budowlanych. Odwołujący w tym czasie również pracował.
Świadek widział, że jeździ ciągnikiem. Wykonywał prace polowe i transportowe, wykonywał tylko pracę traktorzysty.
Świadek pracował dłużej, T. L. odszedł wcześniej. Jak świadek podjął pracę w(...) to odwołujący się już pracował.
Spółdzielnia istnieje, ale nikogo nie zatrudnia. Nie nastąpiła jeszcze jej likwidacja. W tamtych czasach Spółdzielnia
zatrudniała ludzi, dobrze funkcjonowała.
Świadek J. M. zeznał, że pracowali razem z odwołującym się w Kółku Rolniczym w R.. Świadek rozpoczął pracę
w 1966r., T. L. przyszedł po nim do pracy, jeździł na ciągniku jako traktorzysta. Latem robił prace polowe, a zimą
rozsypywał piasek na drogi. Do traktora przypinał rozsiewacz i posypywał drogi. Wozili także wapno pocelulozowe z
O.. W 1969r. świadek odszedł do innego zakładu, a odwołujący się został w (...).
Świadek M. O. zeznał, że przyjmował T. L. do pracy - był kierownikiem Kółka Rolniczego w R., zatrudnił go na
stanowisko traktorzysty. Było to w 1973r. Przyjmowałem go na kierowcę. W tym czasie w (...) było 9 kierowców, to byli
sami kierowcy traktorów. Było pracy dla nich na cały etat. Odwołujący się latem pracował w polach u gospodarzy, robił
wszystkie prace polowe, zimą woził wapno z C. z O.. Świadek byłe kierownikiem do 1974r., później przeszedł pracować
do Zakładów (...), a pan L. został jako kierowca ciągnika. Pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Świadek zawierał
z nim umowę o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy.
Traktorzyści nie mieli w obowiązkach naprawy sprzętu, byli do tego zatrudnieni mechanicy. Poważniejsze naprawy
wykonywał (...) w M..
Słuchany w charakterze strony T. L. zeznał, że zatrudnił się w 1973r. w (...) w R.. Od razu podjął pracę jako
traktorzysta. Przyjęty był na stałe na podstawie umowy o pracę. Wiosną woził nawozy, robił wapnowanie, opryski.
Wozili wapno na w dużej ilości latem i jesienią. Zimą także woził wapno z (...). Pracował nieraz po 15 godzin dziennie.
Jako traktorzysta pracował do końca, do upadku (...) do 1991r. Zimą woził także eternit z M.. Podkreślił, że nie
był pracownikiem fizycznym - tylko traktorzystą. Miał wpisane traktorzysta-mechanik, ale zaprzecza, że pracował w
warsztacie. Nie pomagał przy naprawie ciągników. Awarie ciągników usuwał (...) i byli też mechanicy w (...). Było dużo
pracy dla traktorzystów, zimą pracowali w transporcie. Po wojsku dostał to samo wynagrodzenie, co przed pójściem
do wojska. W 1973r. uzyskał uprawnienia do kierowania traktorem, było to jeszcze w szkole, a po szkole poszedł od
razu do (...). Po odbyciu służby wojskowej po upływie 3 dni wrócił do pracy na stanowisko traktorzysty. W wojsku
służył w okresie 24.04.1974r. - 12.04.1976r.
Zdaniem Sądu zeznania świadków, jak również odwołującego się zasługują na wiarę, gdyż są one spójne, logiczne i
korelują z dokumentacją złożoną przez odwołującego się. Pozwalają w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości
stwierdzić, że T. L. pracował w warunkach szczególnych – w okresie od 5.11.1973r. do 30.04.1991r. tj. przez 17 lat, 5
miesięcy i 26 dni - w charakterze kierowcy ciągnika. Była to praca wykonywana stale i w pełnym zakresie w warunkach
szczególnych.
Z treści wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku
emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynika, że
praca kierowców ciągników zaliczona została do pracy w szczególnych warunkach (wymieniona została w dziale VIII
pkt 3 wykazu). W ocenie Sądu nie ma przeszkód do takiego zakwalifikowania pracy świadczonej przez odwołującego
się, mimo, że dział VIII dotyczy transportu, a zakład pracy odwołującego się należał do branży rolniczej, gdyż
umiejscowienie pracy kierowców ciągników we wspomnianym wykazie z pewnością uwzględniało charakter pojazdu,
bez względu na branżę dla jakiej wykonywali pracę. Nie ma znaczenia czy odwołujący się kierował ciągnikiem na
drodze czy też w trakcie prac polowych, bo wykonywał również i w tym czasie takie same czynności kierowcy
pojazdu jak podczas wykonywania usług transportowych. Rodzaj wykonywanych usług nie może pracy odbierać
szczególnego charakteru tylko z uwagi na miejsce wykonywania pracy. W prawidłowości takiego kwalifikowania pracy
na stanowisku traktorzysty w rolnictwie utwierdza niedawno wyrażone jednoznacznie stanowisko Sądu Apelacyjnego
w Łodzi w wyroku z dnia 29 kwietnia 2015r. ( III AUa 463/12, LEX nr 1747526.) Wymienienie w wykazie A
rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych
warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), dziale VIII, pod pozycją 3 prace
kierowców ciągników i kombajnów nie oznacza, że należy uznać za pracę w szczególnych warunkach kierowanie tymi
pojazdami przy jakichkolwiek zadaniach, a nie tylko transportowych. Prace uznane za wykonywane w warunkach
szczególnych bez względu na miejsce i rodzaj zostały bowiem wymienione w dziale XIV wykazu A zatytułowanym
"prace różne".
Podzielając pogląd powyższy, jak również wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 16 października
2013 r. (II UZP 6/13) ,,Czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z
dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. Nr 44, poz.
220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r.) zalicza się - na warunkach wynikających z tego przepisu
- do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z
art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity
tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).
Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, że T. L. przysługuje prawo do emerytury od dnia 1 lutego 2015r., tj. od miesiąca,
w którym wpłynął wniosek o ustalenie prawa do spornego świadczenia, zgodnie z art. 129 ust.1. ustawy.
Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy na podstawie art. 47714 § 2 k.p.c. dokonał stosownej
zmiany zaskarżonej decyzji. Zgodnie z treścią art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych, Sąd był zobowiązany, przyznając odwołującemu prawo do emerytury, do zamieszczenia
z urzędu w sentencji wyroku rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego odnośnie do
nieustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji tj. zarówno przyznającego prawo do świadczenia,
jak też jego brak ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.04.2010 roku, II UK 330/09, LEX 604220). W ocenie
Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie brak było podstaw do obciążenia organu rentowego odpowiedzialnością
za nieustalenie wszystkich okoliczności niezbędnych do wydania decyzji o przyznaniu odwołującemu prawa do
wcześniejszej emerytury. ZUS nie dysponował bowiem niezbędnymi i wystarczającymi dokumentami pozwalającymi
na uznanie pracy odwołującego w spornym okresie jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Dopiero na
etapie postępowanie sądowego po przeprowadzeniu stosownego postępowania dowodowego odwołujący w sposób
niewątpliwy wykazał, że zgromadził wymagany ustawą 15 letni okres pracy w warunkach szczególnych. Z tych
względów orzeczono jak w pkt. 2 wyroku.
1