D - Sąd Okręgowy w Gliwicach

Sygn. akt III Ca 1458/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 21 stycznia 2015 r.
Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:
Przewodniczący - Sędzia SO Tomasz Tatarczyk
Sędzia SO Gabriela Sobczyk
Sędzia SR (del.) Roman Troll (spr.)
Protokolant Renata Krzysteczko
po rozpoznaniu w dniu 21 stycznia 2015 r. w Gliwicach na rozprawie
sprawy z powództwa K. K. (1) i J. K.
przeciwko K. K. (2)
o podwyższenie alimentów
na skutek apelacji pozwanego
od wyroku Sądu Rejonowego w Żorach
z dnia 20 maja 2014 r., sygn. akt III RC 176/13
1. zmienia zaskarżony wyrok:
a) w punkcie 1 o tyle, że w miejsce alimentów zasądzonych w kwotach po 300 zł zasądza od
pozwanego na rzecz każdego z powodów alimenty w kwotach po 220 (dwieście dwadzieścia)
złotych miesięcznie, łącznie 440 (czterysta czterdzieści) złotych miesięcznie;
b) w punkcie 3 o tyle, że w miejsce kwoty 396 zł zasądza kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych;
c) w punkcie 4 o tyle, że w miejsce kwoty 180 zł nakazuje pobrać kwotę 84 (osiemdziesiąt cztery)
złote;
2. oddala apelację w pozostałym zakresie;
3. zasądza od pozwanego na rzecz każdego z powodów kwoty po 72 (siedemdziesiąt dwa) złote z
tytułu zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.
SSR (del.) Roman Troll SSO Tomasz Tatarczyk SSO Gabriela Sobczyk
Sygn. akt III Ca 1458/14
UZASADNIENIE
Małoletni powodowie J. i K. rodzeństwo K. w pozwie wniesionym 12 czerwca 2013 r. domagali się podwyższenia
alimentów z kwoty po 150 zł na kwotę po 600 zł miesięcznie na rzecz każdego z nich, płatnych do 20-go każdego
miesiąca, z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat, począwszy od dnia wniesienia
pozwu od pozwanego K. K. (2), a to w miejsce alimentów zasądzonych wyrokiem Sądu Rejonowego w Żorach z
dnia 13 kwietnia 2011 r. w sprawie o sygn. akt III RC 387/10. W uzasadnieniu podnieśli, że nastąpiła zmiana ich
sytuacji życiowej, albowiem zwiększyły się koszty ich utrzymania i wychowania – małoletni K. K. (1) zaczął uczęszczać
do szkoły, a małoletnia J. K. wymaga specjalistycznego leczenia dermatologicznego, a ich matka otrzymuje zasiłek
macierzyński w wysokości po 1.480 zł miesięcznie oraz zasiłek rodzinny w kwocie po 212 zł na rzecz każdego dziecka,
miesięczne koszty utrzymania małoletniego K. wynoszą około 625 zł, natomiast małoletniej J. około 696 zł, a koszty
utrzymania mieszkania wynoszą 725 złotych. Obecnie wraz z swoim partnerem matka małoletnich spłaca kredyt
związany zakupem mieszkania, kredyt opiewa na kwotę 135.000 zł, miesięczna rata kredytu wynosi 1.200 zł.
Pozwany K. K. (2) wniósł o oddalenie powództwa w całości. W uzasadnieniu podał, że nie tylko realizuje obowiązek
alimentacyjny, ale również sprawuje bezpośrednią opiekę nad małoletnimi powodami, dba o zdrowie dzieci, zakupuje
żywność, środki czystości, odzież, obuwie, podręczniki szkolne, sponsoruje wspólne wyjazdy z dziećmi, zakupuje
prezenty. W realizacji obowiązku alimentacyjnego pomagają mu także jego rodzice i siostra. Zarobki pozwanego
wynoszą średnio 2.164,96 zł. Pozwany do sierpnia 2013 r. spłacał kredyt zaciągnięty na zakup łóżka w wysokości
po 141,05 zł miesięcznie, aktualnie pozwany reguluje zobowiązanie z tytułu kredytu zaciągniętego wspólnie z matką
małoletnich na zakup mieszkania – miesięczna rata kredytu wynosi 900 zł. Miesięczne koszty utrzymania mieszkania
pozwany szacuje na około 480 zł ponadto 150 zł miesięcznie przeznacza na dojazdy do pracy.
Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Żorach zasądził od pozwanego K. K. (2) na rzecz małoletniej powódki J. K.
alimenty w wysokości po 300 zł miesięcznie oraz na rzecz małoletniego powoda K. K. (1) alimenty w kwocie po 300
zł miesięcznie, łącznie 600 zł miesięcznie, płatne do rąk ich matki E. S., począwszy od dnia 12 czerwca 2013 r., do
dnia 20 – go każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w terminie płatności każdej z rat, a to w
miejsce alimentów zasądzonych wyrokiem Sądu Rejonowego w Żorach z dnia 13 kwietnia 2011 r., wydanym w sprawie
o sygnaturze akt III RC 387/10 w wysokości po 150 zł na rzecz J. K. i po 150 zł na rzecz K. K. (1) (pkt 1); w pozostałej
części powództwo oddalił (pkt 2); zasądził od pozwanego K. K. (2) na rzecz każdego z powodów kwotę 396 zł tytułem
zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego (pkt 3); nakazał pobrać od pozwanego K. K. (2) na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Żorach kwotę 180 zł tytułem nieuiszczonych kosztów postępowania (pkt 4); wyrokowi w punkcie
1 nadał rygor natychmiastowej wykonalności (pkt 5).
Orzeczenie to zapadło przy ustaleniu, że wyrokiem Sądu Rejonowego w Żorach z dnia 13 kwietnia 2011 r. w sprawie o
sygn. akt III RC 387/10, zasądzone zostały od pozwanego alimenty na rzecz małoletnich powodów w wysokości po 150
zł na rzecz każdego z małoletnich, łącznie po 300 zł miesięcznie, płatnych do rąk ich matki E. S., począwszy od dnia 1
kwietnia 2011 r. do dnia 20-go każdego miesiąca. Do czerwca 2010 r. matka małoletnich powodów wraz z pozwanym
pozostawała w nieformalnym związku, z którego pochodzą małoletni powodowie. Matka małoletnich powodów wraz
z małoletnimi zamieszkiwała w zakupionym wspólnie z pozwanym mieszkaniu, pozwany po rozpadzie związku przez
większość czasu zamieszkiwał u swoich rodziców. Matka małoletnich powodów była zatrudniona i otrzymywała
wynagrodzenie w wysokości 1.372,82 zł netto, które było obciążone zajęciami sądowymi w średniej kwocie 285 zł
miesięcznie. Pozwany pracował w firmie (...) sp. z o. o., gdzie otrzymywał wynagrodzenie w średniej wysokości około
1.430 zł netto miesięcznie, spłacał kredyt zaciągnięty na własne potrzeby, jego rata wynosiła około 200 zł. Koszty
utrzymania wspólnego mieszkania oraz spłata kredytu zaciągniętego na mieszkanie regulowana była przez pozwanego
oraz matkę małoletnich na podstawie wzajemnych ustaleń. Średnie miesięczne wydatki związane z utrzymywaniem
mieszkania wynosiły łącznie (wraz z ratami kredytu) 1466 zł. Miesięczne koszty utrzymania małoletnich powodów
wynosiły łącznie około 800 zł.
Sąd Rejonowy ustalił nadto, iż obecnie małoletni powodowie wraz z matką oraz jej konkubentem zamieszkują w nowo
zakupionym mieszkaniu. Z nowego związku matki małoletnich powodów i jej konkubenta pochodzi A. M. (1) – obecnie
ma 1,5 roku. Matka małoletnich powodów otrzymuje miesięcznie zasiłek wychowawczy w kwocie 400 zł, zasiłek
rodzinny w wysokości 212 zł na rzecz małoletnich powodów, oraz 77 zł na rzecz małoletniego A. M. (2), jak również
80 zł z tytułu wychowania dziecka w rodzinie wielodzietnej, łącznie 770 zł. Ponadto matka małoletnich powodów
otrzymała jednorazowo 1.000 zł dodatku z tytułu urodzenia dziecka oraz 200 zł na rzecz małoletnich powodów
z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego. Konkubent matki małoletnich powodów pracuje, a jego średnie miesięczne
wynagrodzenie wynosi około 2.020 zł. Koszty wspólnego mieszkania matki małoletnich powodów i jej konkubenta
wynoszą wraz ratą kredytu miesięcznie łącznie około 1.860 zł. Obecne koszty utrzymania małoletniego K. wynoszą
około 625 zł na co składają się wydatki na wyżywienie – 400zł, środki czystości i higieny- ok. 65 zł, ubrania i obuwieok. 50 zł, wydatki szkolne – ok. 55 zł, leki- ok. 25 zł, rozrywka- ok. 30 zł , zaś koszty małoletniej J. wynoszą 680 zł
na co składają się wydatki na wyżywienie – 430, zł, środki czystości i higieny- ok. 75 zł, ubrania i obuwie- ok. 50 zł,
wydatki szkolne – ok. 55 zł, leki- ok. 40 zł, rozrywka- ok. 30 zł.
Pozwany mieszka sam w mieszkaniu, które zakupił wraz z matką małoletnich powodów. Obecnie pracuje w Firmie
(...) sp. z o. o. z siedzibą w W., jego średnie wynagrodzenie netto wynosi około 2.310 zł. Łączne miesięczne koszty
utrzymania mieszkania (wraz z ratą kredytu) wynoszą pozwanego około 1.530 zł. Do miesięcznych wydatków
związanych z utrzymaniem pozwanego należy ponadto zaliczyć koszty dojazdu do pracy w wysokości 150 zł oraz koszty
wyżywienia – 200 zł, pozwany spożywa obiady u swoich rodziców, co zmniejsza ponoszone przez niego wydatki.
Ponadto ustalono, że małoletni K. K. (1) w czasie orzekania o ostatnich alimentach uczęszczał do zerówki, natomiast
małoletnia J. do trzeciej klasy szkoły podstawowej. Obecnie małoletni powód ma 9 lat, uczęszcza do drugiej klasy
szkoły podstawowej, jest dzieckiem zdrowym, nie choruje, w tym roku przystąpił do komunii, co wiązało się z
dodatkowymi kosztami, w których nie uczestniczył pozwany (około 520 zł). Aktualnie małoletnia J. ma 12 lat,
uczęszcza do piątej klasy szkoły podstawowej, stwierdzono u niej wadę wzroku, nosi okulary, uczęszcza na wizyty
kontrolne do okulisty, w lutym 2014 r. zakupiono jej okulary za kwotę 200 zł. W utrzymaniu małoletnich powodów
uczestniczy rodzina pozwanego (rodzice, siostra). Pozwany finansuje małoletnim powodom rozrywki – basen, łyżwy,
wspólne wyjazdy w góry, na wakacje; ponadto zakupuje im drogie prezenty, obuwie oraz odzież. Małoletni powodowie
mają prawidłowo zabezpieczane potrzeby przez matkę małoletnich.
Powyższe okoliczności faktyczne doprowadziły Sąd Rejonowy do przekonania, że od ostatniej sprawy alimentacyjnej
zaszły zmiany stosunków, które uzasadniają podwyższenie alimentów do kwot po 300 zł na rzecz każdego z nich.
Od zakończenia poprzedniej sprawy o alimenty minął trzyletni okres, a w tym czasie wzrosły koszty utrzymania i
wychowania małoletnich. Obecne potrzeby małoletniego K. należy oszacować na kwotę 600 zł, natomiast potrzeby
małoletniej J. wynoszą około 685 zł, Nadto koszty utrzymania małoletnich powodów uległy zwiększeniu z uwagi na
fakt, że małoletni K. przystępował do komunii – spowodowało to dodatkowy wydatek w wysokości 520 zł, w którym
nie uczestniczył pozwany; z kolei małoletniej J. w związku z pogorszeniem wzroku zakupiono nowe okulary – ich
koszt wyniósł około 200 zł. Małoletnia w związku ze stwierdzoną wadą wzroku musi odbywać wizyty kontrolne u
okulisty, koszt wizyty to około 60 zł. Zaszły także istotne zmiany w sytuacji życiowej matki powodów, jak i pozwanego:
we wspólnym mieszkaniu rodziców małoletnich zamieszkuje obecnie pozwany, który w całości przejął spłatę kredytu
zaciągniętego wspólnie z matką powodów – około 900 zł miesięcznie; matka małoletnich powodów pozostaje obecnie
w nowym nieformalnym związku, z którego pochodzi 1,5 roczne dziecko, zamieszkuje wraz ze swoim konkubentem
i małoletnimi powodami w nowo zakupionym mieszkaniu, na którego spłatę zaciągnęła ze swoim partnerem kredyt
– rata kredytu około 1.160 zł.
Ponadto zwiększyły się możliwości majątkowo-zarobkowe pozwanego, który obecnie zarabia średnio 2.310 zł netto,
natomiast w momencie orzekania o poprzednich alimentach jego zarobek wynosił 1.430 zł netto miesięcznie. W
związku z urodzeniem dziecka pogorszyła się sytuacja zarobkowa matki małoletnich powodów, która otrzymuje
obecnie świadczenia socjalne w wysokości 770 zł, wcześniej zaś osiągała wynagrodzenie w wysokości około 1.370
zł, przy czym teraz pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym ze swoim konkubentem, którego miesięczny
zarobek wynosi średnio 2.020 zł. Pozwany zatem dysponuje na siebie dochodem w wysokości około 2.310 zł, natomiast
łączny miesięczny dochód matki powodów i jej konkubenta wynosi 2.790 zł.
Jak zauważył Sąd Rejonowy pozwany poza ustalonymi alimentami partycypuje dobrowolnie w kosztach utrzymania
małoletnich, posiada zatem finansowe możliwości, aby w większym zakresie partycypować w kosztach ich utrzymania
aniżeli w dotychczasowej wysokości po 150 zł miesięcznie, przy czym w pierwszej kolejności pozwany winien łożyć na
zaspokojenie podstawowych potrzeb małoletnich.
Jako podstawą zaskarżonego rozstrzygnięcia powołano przepisy art. 133 § 1 k.r.o. i art. 135 § 1 k.r.o. w związku z art. 138
k.r.o., o kosztach postępowania należnych Skarbowi Państwa rozstrzygnięto w oparciu o art. 113 ust. 1 ustawy z dnia
28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2005r. Nr 167, poz. 1398 ze zm.). Na podstawie
art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. stosownie do wyniku postępowania (strona powodowa wygrała sprawę w 33%) zasądzono od
pozwanego na rzecz każdego z małoletnich powodów kwotę 396 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.
Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany wnosząc o jego uchylenie w całości. Zarzucił nieuwzględnienie jego
sytuacji finansowej, a tym samym niemożność regulowania wyższych alimentów i kosztów postępowania sądowego.
Wskazał, że jest zainteresowany potrzebami swoich dzieci stale, a nie tylko w okresie wniesienia do sądu żądania
o podwyższenie alimentów, co potwierdzają dokumenty dołączone do odpowiedzi na pozew, ponadto sprawuje on
bezpośrednią opiekę nad dziećmi podczas ich obecności u pozwanego, a przebywają u pozwanego w prawie każdy
weekend oraz także w trakcie tygodnia. Podniósł, że jego cała rodzina składa się na prezenty dla dzieci, ponadto
dzieci objęte są ubezpieczeniem zdrowotnym co daje możliwość korzystania z bezpłatnej opieki zdrowotnej, a nadto
małoletni A. jest w tym wieku, w którym mógłby skorzystać z opieki żłobka, co pozwoliłoby matce dzieci na powrót do
pracy. Ponadto zarzucił, że Sąd Rejonowy nie przychylił się do jego prośby o ustanowienie pełnomocnika w sprawie
w osobie jego siostry.
Powodowie wnieśli o oddalenie apelacji jako bezzasadnej i zasądzenie od pozwanego na ich rzecz kosztów
postępowania odwoławczego.
Sąd Okręgowy zważył co następuje:
Sąd Okręgowy generalnie podziela i uznaje za swoje ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd pierwszej instancji,
uznając, że nie ma potrzeby ich ponownego szczegółowego przytaczania. Wskazać jednak należy, że matka powodów
nie zaciągnęła kredytu wraz ze swoim konkubentem na zakup mieszkania, albowiem kredytobiorcą jest K. M., T. M.
i I. M. /k. 19 – 20/. Jednakże Sąd Okręgowy nie podzielił do końca wniosków Sądu Rejonowego, wywiedzionych z
zebranego w sprawie materiału dowodowego. Przede wszystkim Sąd Odwoławczy uznał, że mimo powyższych ustaleń
faktycznych Sąd Rejonowy błędnie przyjął, że możliwości zarobkowe pozwanego uzasadniają zasądzenie od niego na
rzecz powodów alimentów w wysokości po 300 zł miesięcznie. Dodatkowo w toku przeprowadzonego postępowania
dowodowego przed Sądem Okręgowym ustalono, że pozwany w miesiącach czerwcu i lipcu 2014 r. wydał na powodów
kwoty około 113 zł i 265 zł /k. 144 - 146/.
Z charakteru świadczeń alimentacyjnych wynika, że przy rozstrzyganiu bierze pod się uwagę usprawiedliwione
potrzeby uprawnionego oraz możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego. Przy ocenie, które z potrzeb
uprawnionego powinny być uznane za potrzeby usprawiedliwione, należy z jednej strony brać pod uwagę możliwości
zobowiązanego, z drugiej zaś zakres i rodzaj potrzeb. Zawsze jednak każde dziecko musi mieć zapewnione podstawowe
warunki egzystencji w postaci wyżywienia zapewniającego jego prawidłowy rozwój fizyczny, stosowną do wieku
odzież, środki na ochronę zdrowia, kształcenie podstawowe i zawodowe. Wyjście poza wymienione potrzeby zależy
już wyłącznie od osobistych cech dziecka oraz od zamożności zobowiązanego.
Odnosząc się do okoliczności niniejszej sprawy należy stwierdzić, iż prawidłowo Sąd Rejonowy ocenił, iż z uwagi na
wiek usprawiedliwione potrzeby małoletnich powód wzrosły i kształtują się na poziomie około 770 zł jeśli chodzi o K.
K. (1) i około 820 zł jeśli chodzi o J. K., należy bowiem do tych wydatków zaliczyć także koszty obciążające dzieci w
zakresie związanym z utrzymaniem mieszkania – czyli po około 140 zł na każde z nich. Niewątpliwie wzrosły wydatki
związane z wyżywieniem, czy zakupem ubrań dla małoletnich, którzy aktualnie chodzą już do szkoły podstawowej,
co generuje dodatkowe koszty. Nie mniej jednak trzeba mieć na uwadze, iż małoletni uprawieni z tytułu alimentów
nie mogą domagać się od zobowiązanego kwot nieznajdujących uzasadnienia w jego możliwościach zarobkowych. Sąd
Okręgowy uznał za zasadne wskazać, iż bez obowiązku alimentacyjnego zobowiązania finansowe pozwanego i koszty
jego utrzymania wynoszą około 1.880 zł, dodatkowo podkreślenia wymaga, iż kredyt na mieszkanie, który spłaca w
całości pozwany został zaciągnięty razem z matką małoletnich powodów, wobec czego ona również zobowiązana jest
do jego spłaty, jako kredytobiorca. Nie można zaś doprowadzić do sytuacji, aby pozwany, który wykorzystuje w pełni
swoje możliwości zarobkowe, został obciążony obowiązkiem alimentacyjnym ponad miarę, a z takim rozstrzygnięciem
Sądu Rejonowego, mamy do czynienia w niniejszej sprawie, albowiem pozwany nie jest w stanie uiszczać na rzecz
powód alimentów w łącznej kwocie 600 zł miesięcznie, zarabiając ok. 2.300 zł, wobec czego zasadnym jest obniżenie
alimentów do kwoty po 220 zł miesięcznie, która to kwota leży w możliwościach finansowych pozwanego. Przy tak
ustalonej kwocie alimentów (łącznie 440 zł) pozwany będzie w stanie je regulować biorąc pod uwagę jego wydatki w
kwocie około 1.880 zł miesięcznie i dochody w kwocie około 2.300 zł miesięcznie, które wyznaczają jego możliwości
zarobkowe i majątkowe.
Z powyższych względów Sąd Okręgowy uznał, że zaskarżone orzeczenie musi ulec zmianie, a zasądzone kwoty
alimentów po 220 zł, uwzględnią zmianę okoliczności jaka zaszła po stronie powodów w związku ze zwiększeniem
ich potrzeb, jak i pozwanego w związku ze zwiększeniem jego wynagrodzenia i dodatkowym obciążeniem całością
kredytu dotychczas spłacanego po połowie przez niego i matkę powodów. Ponadto podkreślenia wymaga, iż pozwany
czyni również osobiste starania o wychowanie dzieci, sprawuje nad nimi pieczę zarówno w weekendy, jak i czasami
w tygodniu, zabiera dzieci na wakacje, wspólne wyjazdy i kupuje dzieciom prezenty, a także rodzina pozwanego w
tym uczestniczy. W rezultacie Sąd Okręgowy uznał, iż wyrok Sądu Rejonowego w dotychczasowej postaci nie mógł się
ostać, mimo iż doszło faktycznie do wzrostu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionych, niemniej jednak możliwości
zarobkowe pozwanego pozwalają jedynie na uznanie za zasadne podwyższenia alimentów do kwoty po 220 zł na
każdego z powodów.
Dlatego też apelacja pozwanego okazała się w części zasadna w świetle powyższych ustaleń i w oparciu o prawidłowo
przywołane przez sąd pierwszej instancji normy prawa materialnego. Doprowadziło to do zmiany zaskarżonego
wyroku i zasądzenia alimentów po 220 zł miesięcznie, jako adekwatnych do możliwości zarobkowych i majątkowych
pozwanego, w konsekwencji czego zmianie ulec musiało również orzeczenie o kosztach postępowania zgodnie z zasadą
odpowiedzialności za wynik procesu i ich rozdziału (art. 100 k.p.c.), wobec czego należało zmienić także punkt 3
wyroku, o tyle, że w miejsce kwoty 396 zł zasądzić kwotę 360 zł oraz punkt 4 wyroku o tyle, że w miejsce kwoty 180
zł nakazać pobrać kwotę 84 zł, gdyż powództwa okazały się zasadne tylko co do kwot po 70 zł na rzecz każdego z
powodów.
W pozostałym zakresie apelacja pozwanego jest bezzasadna, a dodatkowy zarzut dotyczący pełnomocnika nie mógł być
uznany jako zasadny, gdyż pozwany mógł samodzielnie udzielić pełnomocnictwa swojej siostrze, ale tego nie zrobił.
Mając powyższe na uwadze, w oparciu o art. 386 § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok we wskazanym
zakresie, w pozostałej części oddalając apelację jako bezzasadną w oparciu o art. 385 k.p.c.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono w oparciu o art. 100 k.p.c. w związku z art. 108 § 1 k.p.c., §
6 pkt 3 i § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat
za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z
urzędu zasądzając od pozwanego na rzecz każdego z powodów kwoty po 72 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
odwoławczego, albowiem pozwany przegrał sprawę w 48%, co powoduje, że powinien ponieść koszty w łącznej
wysokości 144 zł (300 zł x 48%=144 zł), a nie poniósł żadnych.
SSR (del.) Roman Troll SSO Tomasz Tatarczyk SSO Gabriela Sobczyk