czytanie

Ewa Strzykowska
Czytanie ze zrozumieniem
( referat dla nauczycieli wchodzących w skład zespołu humanistycznego )
Czytanie ze zrozumieniem to rozpoznawanie grafemów i werbalne odtwarzanie
fonemów z jednoczesnym zrozumieniem treści wyraŜonych za pośrednictwem słowa
pisanego. Proces czytania ze zrozumienie nie naleŜy do łatwych, ale warunkuje kształcenie
i wszelkiego rodzaju samokształcenie. Brak tej umiejętności powoduje rezygnację
w poznawaniu lektury lub uczenie się na pamięć. Brak rozumienia informacji niekorzystnie
wpływa takŜe na postępowanie i przystosowanie się do róŜnych sytuacji.
Rozumienie tekstu uzaleŜnione jest od wielu czynników, które moŜemy podzielić na :
- psychologiczne tkwiące poza dzieckiem ( słuch fonematyczny, percepcja wzrokowa,
pamięć, uwaga, pewność siebie, doświadczenia Ŝyciowe ),
- Pedagogiczne tkwiące w dziecku ( stopień zmechanizowania czytania, umiejętność
dostosowania metody i tempa do czytanego tekstu, orientacja w układzie zdań i akapitów,
przygotowanie do czytanego tekstu ),
- pedagogiczne tkwiące poza dzieckiem ( styl tekstu, struktura języka, bodźce stosowane
przez nauczyciela ).
W procesie czytania ze zrozumieniem moŜna wyróŜnić trzy poziomy rozumienia
tekstów :
- poziom I
Uczniowie wyodrębniają konkretne fakty i zdarzenia, zapamiętują je i odtwarzają na
polecenie nauczyciela.
- poziom II
W czytanym tekście uczniowie wyodrębniają związki przyczynowo – skutkowe między
faktami i zdarzeniami.
- poziom III
Uczniowie potrafią wyodrębnić myśl przewodnią utworu.
Co zrobić, gdy zauwaŜymy, Ŝe któryś z naszych uczniów nie rozumie czytanego
tekstu ? Ma trudności w zapamiętaniu i przyswajaniu informacji, jest nerwowy, niespokojny
lub znudzony, nie bierze aktywnego udziału w lekcji. Wiedząc, Ŝe taka sytuacja szybko moŜe
doprowadzić do nawarstwiania się zaległości w nauce, musimy podjąć działania zmierzające
do doskonalenia umiejętności czytania ze zrozumieniem. Jednym ze sposobów jest
organizowanie zajęć doskonalących tę umiejętność. WaŜne jest, by były one ciekawe,
róŜnorodne i dostosowane do moŜliwości uczniów. Powinny zawierać ćwiczenia polegające
na :
- szukaniu wyznaczonych wyrazów w tekście,
- układaniu rozsypanek wyrazowych i zdaniowych,
2
- podpisywaniu ilustracji,
- układaniu lub porządkowanie planu wydarzeń,
- przygotowaniu odpowiedzi do przeczytanego po cichu pytania,
- odczytywaniu fragmentu tekstu do pytania lub ilustracji,
- dokonywaniu przekładu intersemiotycznego,
- ilustrowaniu ruchem fragmentów tekstu,
- wyjaśnianiu znaczenia wyrazów i związków frazeologicznych,
- dobieraniu wyrazów bliskoznacznych, przeciwstawnych, pokrewnych,
- poszukiwaniu przyczyn i następstw wydarzeń,
- ocenie bohaterów i wydarzeń,
- wskazywaniu zdania zawierającego myśl przewodnia bądź dokonywaniu wyboru
uogólnień będących myślą przewodnią tekstu.
Dobrze jest systematycznie czytać uczniom literaturę o odpowiedniej stylistyce, bogatym
i nowym słownictwie oraz rozmawiać na jej temat. Nauczyciel powinien teŜ organizować
sytuacje, w których uczniowie będą samodzielnie wyszukiwali wiadomości w ksiąŜkach
popularnonaukowych, słownikach i encyklopediach. Bardzo dobry wpływ na uczniów mają
quizy i konkursy.
Sposobem na sprawdzenie poziomu umiejętności czytania ze zrozumieniem jest
przeprowadzenie testu. Godna polecenia jest nowa pozycja WSiP – u pt. Czytanie nie jest
trudne autorstwa Beaty i Andrzeja Surdej. KsiąŜka obejmuje testy dla klasy IV, V, VI szkoły
podstawowej. Testy wykorzystują fragmenty róŜnego rodzaju tekstów - utwory prozatorskie,
poetyckie, teksty popularnonaukowe, artykuły prasowe, teksty historyczne, teksty uŜytkowe.
Pytania obejmują poziom I ( podstawowy ) – uczeń szuka w tekście informacji podanych
wprost i poziom II i III ( ponadpodstawowy ) – uczeń musi wykazać się umiejętnościami
wykraczającymi poza literalne odczytanie tekstu.
Technika cichego czytania ze zrozumieniem ma znaczenie w całym procesie
edukacyjnym. Uczeń kończący szkołę podstawową musi wykazać się na sprawdzianie
zewnętrznym umiejętnością odczytywania róŜnych tekstów kultury. Jej niedostateczne
opanowanie jest przyczyną wielu niepowodzeń szkolnych w następnych klasach.
opracowała : Ewa Strzykowska
3