D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Toruniu

Sygn. akt VIII Ca 576/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 18 grudnia 2013 r.
Sąd Okręgowy w Toruniu VIII Wydział Cywilny Odwoławczy
w składzie:
Przewodniczący:
SSO Jadwiga Siedlaczek (spr.)
Sędziowie:
SSO Rafał Krawczyk
SSO Hanna Matuszewska
Protokolant:
st. sekr. sąd. Izabela Bagińska
po rozpoznaniu w dniu 11 grudnia 2013 r. w Toruniu
na rozprawie
sprawy z powództwa I. R.
przeciwko S. K.
o zapłatę
na skutek apelacji pozwanego
od wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu
z dnia 17 lipca 2013 r.
sygn. akt X C 1997/12
I. oddala apelację,
II. zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 600 (sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów
procesu za instancję odwoławczą.
Sygn. akt VIII Ca 576/13
UZASADNIENIE
Powódka I. R. w pozwie przeciwko S. K. żądała zasądzenia kwoty 5.400 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18
czerwca 2011 r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu wynagrodzenia w następstwie odstąpienia od umowy o dzieło.
Wyrokiem z dnia 17 lipca 2013 r. Sąd Rejonowy w Toruniu uwzględnił powództwo w całości oraz orzekł o kosztach
procesu stosownie do wyniku sporu. Podstawą tego orzeczenia były następujące ustalenia faktyczne i oceny prawne:
w dniu 12 stycznia 2011 r. powódka zawarła z pozwanym, prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą
Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe (...) umowę, na podstawie której pozwany zobowiązał się do wykonania i
wymiany ościeżnic okiennych i ich dostawy. Usługa została wykonana w dniach 25–26 stycznia 2011 r. Powódka
wpłaciła zaliczkę w wysokości 1.300 zł, a po wykonaniu usługi dalsze 4.100 zł. Pozwany dokonał opomiarowania celem
wykonania umowy, a powódka zaakceptowała wyliczenia. Powódka nie chciała wymieniać parapetów wewnętrznych
ani zewnętrznych. Pozwany nie informował powódki czy dokonane oraz wpisane do umowy wyliczenia dotyczą
wymiaru okien czy otworów okiennych. W umowie nie została zawarta informacja czy podane wielkości stanowią
wymiar okien czy otworów okiennych. Umowa nie zawierała zastrzeżenia, że wykonane okna mogą mieć lub będą
miały inną wielkość niż ta, którą określono w jej załączniku. Pozwany nie poinformował powódki w dostateczny sposób
jak będą wyglądały okna po montażu; jako profesjonalista, powinien przekonać ją, że dla prawidłowego i zgodnego
ze sztuką budowlaną montażu niezbędny jest demontaż parapetów zewnętrznych. Demontaż parapetów wykonanych
z płytek nie powodowałby konieczności powiększenia otworów okiennych a okna byłyby właściwie zamontowane do
otworów okiennych.
Pozwany nie wspominał powódce, że okno będzie mniejsze od tego co wymierzył; zaproponował obróbkę okien pianką
i założenie listew maskujących. Różnice między wartościami wskazanymi w treści umowy a wielkością wykonanych
okien wynosiły po kilka centymetrów.
Stolarka okienna została wykonana i zamontowana niezgodnie ze sztuką budowlaną oraz warunkami technicznymi
ich wykonania. Wymiary zewnętrzne zamontowanych okien powinny być takie same jak wymiary zewnętrzne
zdemontowanych okien; w piankę poliuretanową nie powinien być wmontowany styropian, a po jej stwardnieniu
należało usunąć kliny montażowe, wypełnić te miejsca pianką i obciąć nadmiar pianki. Stolarka okienna wykonana
niezgodnie ze sztuką budowlaną stanowi istotną wadę, która uniemożliwia dalsze użytkowanie. Wadą innego
rodzaju jest wykończenie połączenia ościeżnic okiennych z ościeżami okiennymi. Ponadto pozwany zamontował okna
na kotwy zewnętrzne, a mógł zamontować je na specjalne kołki montażowe do montażu okien przez ościeżnice
okienne. Zamontowanie okien na kotwy wiązało się z wykuwaniem bruzd w tynkach wewnętrznych, co wiązało się z
uzupełnieniem tynku i pomalowaniem ościeży okiennych. Niektóre zostały tak zamontowane, że wystają z powierzchni
tynku.
Po bezskutecznych próbach porozumienia powódka złożyła oświadczenie o odstąpieniu od umowy i wezwała
pozwanego do zwrotu wynagrodzenia.
Sąd Rejonowy uznał, że powódka była uprawniona do odstąpienia od umowy, stosownie do art. 8 ust. 1 i 4 ustawy z
dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U.
Nr 141, poz. 1176 z późn. zm.) w zw. z art. 6271 k.c.
W apelacji od powyższego wyroku pozwany zarzucił naruszenie:
1. naruszenie art. 231 k.p.c. przez niego niezastosowanie i niewywiedzenie z ustalonych okoliczności faktów
istotnych dla rozstrzygnięcia, oparcie wyroku na sprzecznych tezach z poczynionymi ustaleniami oraz zgromadzonym
materiałem dowodowym, w szczególności zeznaniami świadków i opinią biegłego
2. art. 233 § 1 k.p.c. przez dowolną ocenę dowodów i ustalenie stanu faktycznego wbrew przeprowadzonym dowodom,
w szczególności treści opinii biegłego z zakresu budownictwa
3. naruszenia art. 637 § 2 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie z uwagi na fakt, że stwierdzone wady nie miały
charakteru istotnych.
Skarżący wniósł o zmianę wyroku w pkt. I przez oddalenie powództwa w całości, zmianę pkt II przez zasądzenie od
powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu, a nadto zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, ewentualnie
o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.
W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów
postępowania apelacyjnego.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.
Ustalenia faktyczne Sądu I instancji są prawidłowe, znajdują potwierdzenie w zgromadzonym materialne
dowodowym, ocenionym należycie, bez naruszenia swobody sędziowskiej (art. 233 § 1 k.p.c. ).
Ustaleń tych nie zmienia zarzut nieuwzględnienia zeznań świadka K. B. w ramach podstawy faktycznej orzeczenia.
Świadek ten zeznał, iż pozwany miał informować powódkę o tym jak będą wyglądały okna, i za pomocą miarki
pokazywał, jak ono będzie wyglądać. Zeznania te, o których istotnie Sąd Rejonowy nie wspomniał, nie mogły jednak
mieć wpływu na treść rozstrzygnięcia. Gdyby nawet przyjąć, że faktycznie pozwany za pomocą miarki demonstrował
powódce, jak będą wyglądały okna, to nie sposób uznać za to wiążące określenie przedmiotu umowy. Trzeba bowiem
pamiętać, że umowa stron, zredagowana zresztą przez pozwanego, miała formę pisemną, a dla jej zmian zastrzeżony
został rygor nieważności. Nie ulega wątpliwości, że specyficzne aspekty realizacji przedmiotu umowy, wynikające z
wymogów powódki (nienaruszenie parapetów zewnętrznych) powinny znaleźć w umowie swoje odzwierciedlenie, zaś
powódka powinna zostać w sposób wyraźny uprzedzona, że wykonanie stolarki zgodnie z jej warunkami doprowadzi
do efektu niezgodnego z zasadami sztuki budowlanej. Ta ostatnia okoliczność znajduje potwierdzenie w pisemnej i
ustnej opinii biegłego z zakresu budownictwa Z. F., który stolarka została wykonana niezgodnie ze sztuką budowlaną, a
dla prawidłowego osadzenia okien konieczne byłoby zdemontowanie parapetów zewnętrznych i ich ponowny montaż
po osadzeniu okien.
Wypada przy tym zauważyć, że w pkt. 11 umowy zawarta została klauzula o świadomości zamawiającego co do
rozszczelniania okien i drzwi balkonowych za pomocą uszczelek i szczelin infiltracyjnych. Za oczywiste uznać należy,
że analogicznie zastrzeżenie pozwany mógł i powinien był zamieścić w odniesieniu do skutków montażu stolarki bez
usuwania parapetów zewnętrznych i uprzedzić powódkę, iż zastosowanie się do jej życzenia doprowadzi do skutku
sprzecznego z zasadami sztuki budowlanej. Skoro tego nie uczynił, to nie może skutecznie twierdzić, iż powódka była
świadoma wielkości przyszłych okien i dopiero post factum zrozumiała, że jej oczekiwania były oparte jak to ujmuje
apelacja „na jej własnych wyobrażeniach”.
Reasumując powyższe należy stwierdzić, iż przedmiotem umowy stron nie było wykonanie stolarki okiennej o
wymiarach wyraźnie mniejszych niż wartości wskazane w załączniku do umowy, i co więcej w sposób z góry zakładający
niezgodność z zasadami sztuki budowlanej. Zarzuty błędnych ustaleń faktycznych i podniesione w ich kontekście
zarzuty naruszenia art. 231 i 233 § 1 k.p.c. okazały się nieskuteczne.
W dalszej kolejności omówienia wymaga strona materialnoprawna zaskarżonego wyroku. Trafnie Sąd Rejonowy
zakwalifikował łączącą strony umowę jako umowę o dzieło. Zgodnie z art. 627 k.c. „przez umowę o dzieło przyjmujący
zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.” Zgodnie
z art. 6271 k.c. „do umowy zawartej, w zakresie działalności przedsiębiorstwa przyjmującego zamówienie, z osobą
fizyczną, która zamawia dzieło, będące rzeczą ruchomą w celu niezwiązanym z jej działalnością gospodarczą ani
zawodową, stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży konsumenckiej.” Stosownie do art. 4 ust. 1 dnia 27 lipca 2002
r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 141 poz. 1176 ze
zm.) „sprzedawca odpowiada wobec kupującego, jeżeli towar konsumpcyjny w chwili jego wydania jest niezgodny z
umową; w przypadku stwierdzenia niezgodności przed upływem sześciu miesięcy od wydania towaru domniemywa
się, że istniała ona w chwili wydania.” Art. 8 ust. 1 stanowi z kolei: „Jeżeli towar konsumpcyjny jest niezgodny z umową,
kupujący może żądać doprowadzenia go do stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na
nowy, chyba że naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów. Przy ocenie nadmierności
kosztów uwzględnia się wartość towaru zgodnego z umową oraz rodzaj i stopień stwierdzonej niezgodności, a także
bierze pod uwagę niedogodności, na jakie naraziłby kupującego inny sposób zaspokojenia". W myśl ust. 4 zd. 1, jeżeli
kupujący, z przyczyn określonych w ust. l, nie może żądać naprawy ani wymiany albo jeżeli sprzedawca nie zdoła
uczynić zadość takiemu żądaniu w odpowiednim czasie lub gdy naprawa albo wymiana narażałaby kupującego na
znaczne niedogodności, ma on prawo domagać się stosownego obniżenia ceny albo odstąpić od umowy; od umowy
nie można odstąpić, gdy niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jest nieistotna.”
Dochowanie przez powódkę terminów reklamacyjnych, o jakich mowa w art. 9 ust. 1 cyt. ustawy, jest w sprawie
bezsporne.
Decydujące dla oceny, czy powódka była uprawniona do odstąpienia od umowy, było ustalenie, czy niezgodność
z umową wykonanej przez pozwanego stolarki okiennej ma charakter istotny, czy też nie. Zdaniem biegłego
sporządzającego w sprawie opinię, w rachubę wchodziła wada nieistotna (wbrew omyłkowemu sformułowaniu
w uzasadnieniu pierwszoinstancyjnym), co wynikało stąd, że wada nie uniemożliwia dalszego użytkowania okna.
Zaznaczenia wymaga jednak, że zakwalifikowanie niezgodności z umową (a nie wady, jak nietrafnie przyjął Sąd I
instancji) jako istotnej czy nie istotnej, należy do sądu. Rola biegłego wyczerpuje się bowiem w ocenie określonych
okoliczności faktycznych z punktu widzenia posiadanej wiedzy specjalnej. W tym zakresie rozważania Sądu I instancji
wymagają więc poszerzenia. I tak, stwierdzić należy, że ustawodawca nie sformułował legalnej definicji istotnej lub
nieistotnej niezgodności z umową. Na gruncie umowy o dzieło i pojęcia wad dzieła w rozumieniu art. 637 k.c., w
doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że wada jest istotna jeżeli wyłącza normalne korzystanie z rzeczy zgodnie z
celem zawartej umowy, jeżeli czyni dzieło niezdatnym do zwykłego użytku albo sprzeciwia się wyraźnej umowie; wadą
dzieła może być określone odstępstwo od umowy, co sprawia, że pojęcie wady ma charakter relatywny, zależny od
treści umowy stron (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2012 r., II CSK 213/11, Lex nr 1133803). Analogicznie,
na płaszczyźnie ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej, cecha „istotności" i „nieistotności"
niezgodności z umową ma charakter oceny. Kwalifikacja prawna musi więc uwzględniać okoliczności konkretnej
sprawy i postanowienia zindywidualizowanej umowy o dzieło.
W okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy należy stwierdzić, że nawarstwienie nieprawidłowości jakimi
obciążona jest stolarka okienna w domu powódki - zamontowanie okien zbyt małych w stosunku do otworów
okiennych, wmontowanie styropianu w piankę poliuretanową, pozostawienie klinów montażowych, wadliwe
połączenia ościeżnic okiennych z ościeżami okiennym, zamontowanie okien na kotwy zewnętrzne, uprawnia
kwalifikację niezgodności z umową jako istotnej. Nie ulega wątpliwości, że konsument ma prawo oczekiwać, iż dzieło
zostało wykonane bez naruszenia zasad sztuki budowlanej, zwłaszcza takiego, które będzie miało charakter ewidentny
i trwały. Jeżeli wykonanie dzieła polegało, w rozpoznawanym przypadku, na wstawieniu nowych okien w miejsce
dotychczasowych, a życzenie powódki, aby nie usuwać przy okazji parapetów zewnętrznych siłą rzeczy wymuszało
zamontowanie okien o mniejszym rozmiarze, to taki rezultat – bez uzyskania aprobaty zamawiającej – nie może być
uznany za jedynie nieistotną niezgodność z umową.
Z opisanych tych względów uznać powódka mogła skutecznie odstąpić od umowy po myśli art. 8 ust. 4 ustawy
o sprzedaży konsumenckiej. Pozwany co należy podkreślić nie kwestionował, że zaistniały ujemne przesłanki
skorzystania z uprawnień określonych art. 8 ust. 4 in principio cyt. ustawy.
Podniesiony w ramach podstawy materialnoprawnej wyroku zarzut naruszenia art. art. 637 § 2 k.p.c. jest nietrafny,
gdyż – pomijając, że w ocenie Sądu Okręgowego niezgodność z umową miała charakter istotny – przepis ten nie ma
zastosowania do konsumenckiej umowy o dzieło (G. Kozieł, Komentarz do art.627(1) Kodeksu cywilnego, Lex).
Z opisanych względów, uznając zaskarżony wyrok za prawidłowy, Sąd Okręgowy oddalił apelację (art. 385 k.p.c.) oraz
zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za II instancję (art. 98 § 1 i
3 k.p.c. z zw. z art. 99 k.p.c. oraz § 6 pkt 5w zw. z § 12 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu t.j.Dz.U. z 2013 r. poz. 490).