WIESIOŁKOWATE (Onagraceae) WILCZOMLECZOWATE
Transkrypt
WIESIOŁKOWATE (Onagraceae) WILCZOMLECZOWATE
WIESIOŁKOWATE (Onagraceae) WYSTĘPOWANIE: obszary o klimacie umiarkowanym i subtropikalnym. Rodzina liczy ok. 20 rodzajów i 650 gat. Najwięcej gatunków (200) liczy rodzaj wierzbownica (Epilobium). We florze polskiej występują 22 gat., m.in.: wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), wierzbówka kiprzyca (Chamaenerion angustifolium), 14 gat. wierzbownicy (Epilobium), 3 gat. czartawy (Circaea). MORFOLOGIA: głównie rośliny zielne, rzadko krzewy (Fuchsia), a nawet drzewa (Houya). Liście niepodzielone, przeważnie ułożone naprzeciwlegle. KWIATY: często duże, efektownie zabarwione. Promieniste, rzadko grzbieciste (Lapezia), obupłciowe i najczęściej 4-krotne. Korona wolnopłatkowa. Płatki opatrzone najczęściej paznokciem. Dno kwiatowe (hypanthium) tworzy zwykle długą rurkę zrastającą się z zalążnią słupka, który w ten sposób staje się dolny. Rurka często wybiega jeszcze wysoko ponad zalążnię, tak że okwiat i nasady pręcików hypanthium miodnik mogą być znacznie wyżej osadzone niż słupek. Pręcików tyle co płatków lub 2 razy tyle w 2 okółkach. Słupek o długiej zalążni 4-komorowej. Rośliny owado-, ptako- względnie samopylne. OWOCE: różne: torebki, orzeszki, jagody. UŻYTKOWANIE: ozdobne, np.: ułanka (Fuchsia), dzierotka (Clarkia) i wiesiołek (Oenothera), znany także jako obiekt badań genetycznych; olej z jego nasion ma działanie lecznicze. JK WILCZOMLECZOWATE (Euphorbiaceae) WYSTĘPOWANIE: głównie w Afryce, Ameryce Pd., Australii, Azji Pd. i Pd.-Wsch. W strefie umiarkowanej są wyłącznie zielne. Około 300 rodzajów i ponad 7500 gatunków. Najliczniejszy rodzaj wilczomlecz (Euphorbia) liczy ok. 2000 gat. W Polsce 2 rodzaje: wilczomlecz – ok. 20 gat. i szczyr (Mercurialis) –2 gat. MORFOLOGIA: bogactwo form życiowych. Wysokie drzewa lasów tropikalnych i bardzo podobne do kaktusów (konwergencja) sukulenty łodygowe, głównie w Afryce. Niewiele roślin wodnych. Liście zwykle skrętoległe, pojedyncze. Przylistki zwykle obecne, niekiedy przekształcone we włoski, gruczołki lub ciernie. Większość gatunków ma sok mleczny. KWIATY: jednopłciowe, bardzo zróżnicowane. Okwiat podwójny, o działkach wolnych, często ulega redukcji do jednego okółka, lub zanika. Pręcików 1-20 (do 400). Słupek zwykle 3-krotny i 3-komorowy z 2 lub 1 zalążkiem w każdej komorze. Silnie zredukowane kwiaty zebrane są w charakterystyczny kielichowaty kwiatostan – cyathium (gr. kyathos = kielich), złożony z 1 kwiatu żeńskiego i 4 lub 5 grup jednopręcikowych kwiatów męskich. OWOCE: torebki, pestkowce. Nasiona z bielmem. UŻYTKOWANIE: ogromne znaczenie mają drzewa kauczukowe z rodzaju Hevea. Z nasion tungowca Forda (Aleurites fordii) otrzymuje się olej tungowy do produkcji farb. Duże znaczenie w tropikach ma maniok (Manihot esculenta) dostarczający tapioki. Wiele gatunków ozdobnych, np.: wilczomlecz nadobny (Euphorbia pulcherrima) – gwiazda betlejemska. JK – 71 –