Wypowiedzenie umowy licencyjnej na korzystani z utworu.

Wypowiedzenie umowy licencyjnej na korzystani z utworu.
Umowy licencyjne na korzystanie z utworów są masowo wykorzystywane w życiu codziennym,
zarówno w relacjach pomiędzy przedsiębiorcami jak i w stosunku do konsumentów. Tytułem
przykładu – z pewnością każdy z nas niejednokrotnie, nawet bezrefleksyjnie, klikał ikonkę „Zgadzam
się” pod treścią umowy licencyjnej instalując program komputerowy. Na podstawie umowy
licencyjnej nie dochodzi bowiem do przeniesienia jakichkolwiek praw autorskich a jedynie do
udzielenia upoważnienia do korzystania z utworu – majątkowe prawa autorskie nadal pozostają
zatem przy podmiocie udzielającym licencji.
Umowa na czas oznaczony i nieoznaczony:
Definicję umowy licencyjnej możemy odnaleźć w art. 67 ust. 1 Ustawy o prawie autorskim i prawach
pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 roku, (dalej: „PrAut”), zgodnie z którym „Twórca może udzielić
upoważnienia do korzystania z utworu na wymienionych w umowie polach eksploatacji z określeniem
zakresu, miejsca i czasu tego korzystania.” Umowa licencyjna jest zatem upoważnieniem do
korzystania z utworu udzielanym przez podmiot uprawniony z tytułu majątkowych praw autorskich.
Dalszej licencji może udzielić również sam licencjobiorca jeżeli zawarta przez niego umowa licencyjna
daje mu prawo do udzielenia sublicencji.
Zgodnie z treścią art. 66 ust. 1 PrAut „Umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu w okresie
pięciu lat na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę, chyba że w umowie
postanowiono inaczej.” Tym samym, strony umowy licencyjnej mogą na zasadzie swobody umów
dowolnie określić termin jej obowiązywania, w tym postanowić czy będzie ona zawarta na czas
oznaczony, czy też nieoznaczony.
W praktyce obrotu gospodarczego pomiędzy przedsiębiorcami zazwyczaj dominują umowy zawarte
na czas oznaczony. Jest tak ponieważ zgodnie z przeważającym poglądem doktryny prawniczej
umowy na czas oznaczony mogą zostać wypowiedziane jedynie w przypadkach w nich określonych a
tym samym dają stronom pewną gwarancję trwałości. W odróżnieniu od nich, umowy zawarte na
czas nieoznaczony, zgodnie z bezwzględnie obowiązującym art. 3651 Kodeksu cywilnego wygasają po
wypowiedzeniu przez dłużnika lub wierzyciela z zachowaniem terminów umownych, ustawowych lub
zwyczajowych, a w razie braku takich terminów niezwłocznie po wypowiedzeniu. Tym samym,
należałoby uznać, że zastrzeżenie w umowie licencyjnej zawartej na czas nieoznaczony wykluczające
możliwość jej wypowiedzenia jest nieważne ze względu na sprzeczność z art. 3651 Kodeksu cywilnego
i art. 68 ust. 1 PrAut.
GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – ADWOKACI I RADCOWIE PRAWNI SP.P.
Wypowiedzenie umowy licencyjnej zawartej na czas oznaczony:
Jednakże zasada trwałości umów zawartych na czas oznaczony w przypadku umowy licencyjnej nie
znajduje zastosowania. Zgodnie bowiem z art. 68 PrAut „1. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, a
licencji udzielono na czas nieoznaczony, twórca może ją wypowiedzieć z zachowaniem terminów
umownych, a w ich braku na rok naprzód, na koniec roku kalendarzowego. 2. Licencję udzieloną na
okres dłuższy niż pięć lat uważa się, po upływie tego terminu, za udzieloną na czas nieoznaczony.”
Interpretując ten przepis w sposób dosłowny należałoby uznać, iż strony nigdy nie mogą zawrzeć
umowy licencyjnej na czas oznaczony przekraczający 5 lat – po upływie tego okresu z mocy art. 68
ust. 2 PrAut taka umowa przekształciłaby bowiem się w umowę zawartą na czas nieoznaczony. Taka
wykładnia w zgodnej ocenie doktryny prawniczej stanowiłaby jednak niczym nie uzasadnioną
ingerencję w swobodę umów.
Z tych też powodów zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie aprobatę zyskała inna interpretacja
przepisu art. 68 ust. 2 PrAut. Zgodnie nią umowa licencyjna zawarta na okres dłuższy niż 5 lat po
upływie tego okresu nie wygaśnie natomiast z punktu widzenia możliwości jej wypowiedzenia przez
licencjodawcę będzie ona traktowana tak jakby została zawarta na czas nieoznaczony zatem twórca
będzie mógł ją wypowiedzieć na rok naprzód na koniec roku kalendarzowego. Taka wykładnia została
zaakceptowana w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2004 roku o sygn. II CK 51/04, w
którym skład orzekający stwierdził „Z kolei zawarte w art. 68 ust. 2 stwierdzenie, iż licencję udzieloną
na okres dłuższy niż lat pięć uważa się, po upływie tego terminu, za udzieloną na czas nieoznaczony,
należy traktować jako odesłanie do przewidzianego w ustępie pierwszym tego przepisu rocznego
terminu wypowiedzenia takiej umowy”.
Powołany wyżej sposób interpretacji art. 68 ust. 2 PrAut pozwala na nadanie temu przepisowi sensu
normatywnego. Jednakże ma również daleko idące negatywne skutki dla praktyki obrotu
gospodarczego. Są one szczególnie widoczne w przypadku umów wdrożeniowych, na mocy których
wykonawca zobowiązuje się do opracowania oprogramowania, wdrożenia go w przedsiębiorstwie
zamawiającego, udzielenia licencji i późniejszego wsparcia serwisowego. Powołane brzmienie art. 68
ust. 2 PrAut powoduje jednakże, że zamawiający po upływie 5 lat nie ma gwarancji trwałości takiej
umowy – licencjodawca na podstawie art. 68 ust. 2 PrAut będzie uprawniony do jej wypowiedzenia
co spowoduje, że dalsze korzystanie z oprogramowania przez zamawiającego będzie naruszało
majątkowe prawa autorskie licencjodawcy. W skrajnych sytuacjach ww. regulacja może więc być
narzędziem wywierania presji przez licencjodawcę na licencjobiorcę.
Podsumowanie:
Ustawa Prawo autorskie w wielu przypadkach wprowadza reżim ochrony korzystny dla twórcy
wychodząc z założenia, że jest on słabszą stroną obrotu. Takim przykładem jest regulacja
dopuszczalności wypowiadania umów licencyjnych zawarta w art. 68 PrAut. Nie wydaję się jednak
aby w przypadku relacji między przedsiębiorcami, w których występują np. duże przedsiębiorstwa
informatyczne, takie uprzywilejowanie licencjodawcy znajdowało uzasadnienie. Z pewnością
natomiast nie wpływa ona pozytywnie na pewność obrotu.
GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – ADWOKACI I RADCOWIE PRAWNI SP.P.
Autor:
Dominik Cheda, aplikant radcowski w Kancelarii GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – adwokaci i radcowie
prawni sp.p.
(www.ghmw.pl)
Jeśli byliby Państwo zainteresowani przeanalizowaniem tej kwestii prosimy o kontakt
z naszymi ekspertami.
Osoby kontaktowe:
Joanna
Mizińska,
adwokat
partner w kancelarii „Gach Hulist Mizińska Wawer - adwokaci i radcowie prawni” sp.p.
+48
668
017
220
e-mail: [email protected]