Analiza tygodnia

Nr 41/2009 (05.10.2009-11.10.2009)
Barometr Rozwoju Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
ANALIZA TYGODNIA
IS
Budżety małopolskich gospodarstw domowych – komunikat US
Urząd Statystyczny w Krakowie opublikował wyniki badań budżetów małopolskich gospodarstw
domowych prowadzonych w roku 2008. Badanie to opiera się na wywiadach dotyczących
charakterystyki społeczno-demograficznej danego gospodarstwa domowego, które prowadzi
dodatkowo zapisy w odpowiedniej książeczce budżetowej, poddanej następnie analizie. Badanie
to jest prowadzone cyklicznie, możliwe są zatem porównania z poprzednim rokiem i jest
ciekawym źródłem, na podstawie którego można wykreować pewien obraz małopolskich domostw
– ze względu na odpowiednio dobraną próbę wyniki otrzymane w 3042 gospodarstwach domowych
można uogólnić na całość populacji małopolski.
Dochody małopolskich rodzin
„51% badanych rodzin małopolskich utrzymuje się z pracy najemnej, prawie 34% z emerytury lub
renty, nieco ponad 8% z pracy na rachunek własny poza gospodarstwem rolnym, a pozostałe około
7% osiąga dochody z niezarobkowych źródeł utrzymania i z pracy w indywidualnym gospodarstwie
rolnym”. Wymienione grupy obowiązują, jako stosowana przez badaczy klasyfikacja domostw ze
względu na główne i dodatkowe źródła utrzymania. Przy porównaniu z rokiem 2007 nie można
zaobserwować znaczących zmian w strukturze źródeł utrzymania – o 1 procent zwiększył się
udział gospodarstw utrzymujących się z pracy najemnej na koszt tych, gdzie głównym źródłem
utrzymania jest emerytura lub renta.
Do ciekawych wniosków można dojść obserwując poziom tzw. dochodu rozporządzalnego rodzin
per capita („suma bieżących dochodów pomniejszona o podatki od dochodów, spadków i
darowizn”), który w Małopolsce w roku 2008 wynosił 1000,74 zł i był niższy o 45 zł od średniego
dochodu rozporządzalnego dla kraju. Dochód ten wzrósł jednak w Małopolsce o 15,8% przy
porównaniu z rokiem 2007, podczas gdy w kraju zmiana wyniosła 12,6% – oznacza to, że choć w
Małopolsce rodziny mogą liczyć na mniejsze dochody, niż przeciętna krajowa, to dystans ten ma
szanse się zmniejszyć przy zachowaniu trendu. Badania ukazują również, iż w wymiarze ogólnym
54% dochodu rozporządzalnego pochodzi z pracy najemnej (w kraju 53,6%) i udział ten był wyższy
o 3,1% w porównaniu do roku ubiegłego. Gdyby porównać udział pracy najemnej, jako źródła
utrzymania rodzin w woj. małopolskim z przed 5 lat, kiedy wynosił on zaledwie 32%, zauważymy
jak znaczącą zmianę przeszła struktura małopolskiej gospodarki zwiększając możliwości
podejmowania pracy – im wyższy procent udziału pracy najemnej, tym więcej dużych
przedsiębiorstw w gospodarce. Co ciekawe, drugim co do wielkości źródłem dochodów są
świadczenia z ubezpieczeń społecznych i pomocy społecznej – plasuje się ono na poziomie 28,7%
w Małopolsce. Taki poziom może wskazywać na pewne problemy społeczne, które powinny
przykuć uwagę administratorów – pozytywnym jest fakt, iż udział ten spadł o 2,3% w porównaniu
z rokiem ubiegłym, i że trend spadkowy utrzymuje się już od kilku lat (w roku 2004 wynosił on
39%).
Urzędnicy prowadzący referowane tu badania korzystają u uznanego w ekonomii rozróżnienia
między tzw. dochodem rozporządzalnym a dochodem do dyspozycji, który jest pomniejszony
względem tego pierwszego o takie wydatki, jak dary przekazane z gospodarstwa domowego,
wydatki na cele społeczne, kaucje, czy odszkodowania płacone innym osobom i instytucjom. W
efekcie uzyskujemy kwotę, którą dana rodzina może przeznaczać na konsumpcję, bądź przyrost
oszczędności.
Dochód do dyspozycji także wzrósł w porównaniu z rokiem ubiegłym o 15,7% i ponownie wzrost
ten był większy od średniego wzrostu w kraju (12,5%). Ciekawym jest jednak fakt, iż wzrósł on w
Nr 41/2009 (05.10.2009-11.10.2009)
Barometr Rozwoju Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
gospodarstwach pracowników, emerytów i rencistów oraz rolników a uległ obniżeniu w
gospodarstwach pracujących na rachunek własny. Należy pamiętać, że te ostatnie osiągnęły
najwyższy poziom dochodu rozporządzalnego.
Konsumpcja
Badanie dotyczy również struktury wydatków gospodarstw domowych i tak w roku 2008 ich
przeciętny poziom wyniósł 889,44 zł na jedną osobę, w tym na towary i usługi konsumpcyjne
zostało przeznaczone prawie 855 zł. Ważną jest również informacja, iż wydatki wzrosły o blisko
113 zł w porównaniu z rokiem 2007. Zestawienie tych kwot pokazuje, iż przeciętne małopolskie
gospodarstwo domowe przeznacza 96,1% swoich wydatków na konsumpcję, z czego 25,9% jest
wydawane w celu zakupu żywności i napojów bezalkoholowych. Pomimo, iż zaobserwowano tu
spadek o 1,6% w porównaniu z rokiem ubiegłym, należy powiedzieć iż odsetek ten jest dość
wysoki porównując go z krajami lepiej rozwiniętymi gospodarczo – przykładowo przeciętny
Amerykanin wydaje na żywność nieco mniej, niż 10% swojego dochodu do dyspozycji (średnia UE
wynosi ok. 15%). Podobny do małopolskiego poziom wydatków zaobserwowano w USA w latach 30.
XX wieku. Poziom ten jest podobny dla całej Polski i wynosi 25,6%.
Opłaty mieszkaniowe (czyli czynsz, opał, energia elektryczna i cieplna, gaz) stanowią 19,3%
wydatków i – co ważne – wzrosły o 0,8% w porównaniu z rokiem 2007. Z badań wynika, że
gospodarstwa domowe wydają także mniej na towary, a bez zmian pozostały wydatki na
rekreację i kulturę. Konkluzja tych obserwacji nie może być optymistyczna, gdyż dane sugerują,
iż Małopolanie wciąż przeznaczają znaczną część swoich dochodów na codzienną egzystencję i
nieznaczne spadki w cenach żywności nie mogą być przeznaczane na podnoszenie – jakkolwiek
rozumianego – komfortu życia, gdyż są w dużej części konsumowane przez rosnące ceny energii.
Krótka konkluzja
Do pozytywnych należy zaliczyć fakt, iż dość dynamicznie rosną dochody małopolskich rodzin, co
powala im zwiększyć ilość pieniędzy przeznaczanych na konsumpcję. Z jednej strony można by
również być zadowolonym z tego, że duża część dochodu do dyspozycji (855/966 [zł])
przeznaczana jest na konsumpcję, ponieważ pieniądze te pozostają w obiegu gospodarczym
województwa napędzając popyt. Należałoby się jednak zastanowić nad możliwościami kumulacji
kapitału przez małopolskie gospodarstwa domowe, które nie wydają się zbyt duże. Jeżeli
istniałby zamysł wdrażania w życie pewnych koncepcji rozwoju zrównoważonego, ta kwestia
musiałaby zostać podjęta przez administratorów. Tymczasem Małopolanie poprawili również
wyposażenie swoich gospodarstw w porównaniu z rokiem 2007, jeżeli chodzi o sprzęt
komputerowy z dostępem do Internetu (51/100 gospodarstw – jest to wynik na poziomie średniej
UE), telefony komórkowe (83/100 gospodarstw), urządzenia do odbioru telewizji satelitarnej
(47/100), artykuły AGD, czy samochody osobowe. Rosnące wskaźniki wyposażenia w przedmioty
trwałego użytkowania sugerują, że jeszcze przynajmniej przez kilka lat konsumpcja w tej
kategorii będzie rosła i raczej to ona będzie „beneficjentem” ew. oszczędności poczynionych w
zakupie żywności, czy opłatach mieszkalnych .
Opracowano na podstawie komunikatu Urzędu Statystycznego w Krakowie Budżety gospodarstw
domowych w województwie małopolskim w 2008 r.
opracowanie: Jan Strycharz
Nr 41/2009 (05.10.2009-11.10.2009)
Barometr Rozwoju Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
WYDARZENIA TYGODNIA
Małopolskie JST przygotowują się aby sprostać deficytowi budżetowemu:
Rada Powiatu Oświęcimskiego na ostatnim posiedzeniu uchwaliła
zaciągnięcie kredytu długoterminowego na ten cel. Podobną możliwość
rozważy na najbliższym posiedzeniu Rada Powiatu Olkuskiego. Powiat
bocheński i wielicki zdecydowały się na to pod koniec września br.
Powiat Limanowski już w czerwcu br.
O
Małopolskie JST
zaciągają kredyty
Od kilku tygodni wiadomo również, że Kraków będzie musiał stawić
czoła niemałym brakom w budżecie. Przed wakacjami we wszystkich
jednostkach organizacyjnych Prezydent zarządził oszczędności rzędu
10-20%, a w ostatnim czasie zawieszono wszystkie poważniejsze
przetargi, aby móc oszacować kwotę deficytu. W mediach lokalnych
pojawiają się spekulacje na temat wielkości kwoty: od 150 mln zł do 280
mln zł.
Czyżby kryzys zawitał w regionie? BRM będzie się sprawie przyglądał w
najbliższych tygodniach.
Centralne Biuro Antykorupcyjne prowadzi postępowanie związane z
nieprawidłowościami przy remoncie Biblioteki Wojewódzkiej w
Krakowie. Radni Wojewódzcy z nieznanych przyczyn nie zwrócili
wcześniej uwagi, na co i ile przeznaczają pieniędzy z budżetu
województwa.
Jak donosi Gazeta Krakowska, krakowska delegatura Centralnego Biura
Antykorupcyjnego na zlecenie Prokuratury Okręgowej w Krakowie bada
również w ostatnim czasie sposób wykorzystania środków publicznych w
czasie remontu Małego Rynku, w szczególności w zakresie działań
związanych z pomnikiem Bolesława Wstydliwego (na który przeznaczono
5,2 mln zł, a który finalnie nie powstał – zastępuje go tablica).
Na powierzchni podziemnego parkingu na Placu na Groblach miały być –
w myśl ogłoszenia o przetargu na realizację - odtworzone trzy boiska.
Tymczasem odbudowano tylko jedno, bo w przypadku inwestycji na
stropodachu podziemnego garażu 80% powierzchni powinna zajmować
zieleń. Nikt wcześniej nie zwrócił uwagi na ten detal?
Prawidłowości realizacji procedur przetargowych i przestrzegania Prawa
zamówień publicznych lepiej pilnują samorządowcy wadowiccy. W
związku z niezgodnym z prawem i procedurami działaniem dyrekcji
jednego z ZOZ-ów, wadowicka Starosta wstrzymała środki na realizację
jednej z inwestycji; tej sprawie zostanie tez poświęcona specjalnie
zwołana Rada Powiatu. Więcej na ten temat na stronach Powiatu tu i tu.
Według Banku Danych Regionalnych GUS w 2007 r. wysokość nakładów
inwestycyjnych w małopolskim sektorze publicznym wyniosła
10.011.556.000,00. Kwota niemała. Co ważne jednak, od 20 lat są to
środki nie państwowe, czyli „ich”, ale państwowe, czyli nasze wspólne.
Warto je więc traktować z należytą gospodarnością.
Nieznośna lekkość
inwestycji
Nr 41/2009 (05.10.2009-11.10.2009)
Barometr Rozwoju Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Zarząd Infrastruktury Komunalnej i Transportu wydaje się
usatysfakcjonowany przeprowadzonymi konsultacjami społecznymi ws.
ruczajowskiego odcinka tramwaju. Okazuje się, że nie wszyscy
podzielają entuzjazm ZIKiT w zakresie sposobu przeprowadzonych
konsultacji oraz ich przedmiotu. Krytycznych, ale merytorycznych uwag
w tej sprawie nie szczędzi Stowarzyszenie „Przestrzeń - Ludzie Miasto”. Najważniejsze zarzuty dotyczą koncepcji zrobienia z ul. GortaRoweckiego trasy szybkiego ruchu, co zaowocuje rozcięciem ruchliwą
drogą całej dzielnicy, chęci ustawienia ekranów dźwiękoszczelnych
zamiast nasadzenia zieleni izolacyjnej (na co także wskazywała
większość ankietowanych) oraz zastosowania asfaltu chłonącego hałas, a
także przebiegu trasy. Istotnym zarzutem Stowarzyszenia jest sens
konsultacji: kluczowe decyzje (także w sprawach konsultowanych)
zostały podjęte; w tej sytuacji dialog z mieszkańcami i osobami
zainteresowanymi ograniczono do kłopotliwego obowiązku, a nie środka
do wypracowania najlepszego rozwiązania.
Tramwaj na Ruczaj
– druga strona
konsultacji
Szczegóły na stronie stowarzyszenia.
Głos krytyki dla Studium Uwarunkowań i Zagospodarowania
Przestrzennego Miasta Krakowa przyszedł w ubiegłym tygodniu ze strony
Miejskiej Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej. Jako ciało doradcze
przy prezydencie miasta Komisja zarzuciła dokumentowi m. in. brak
określenia terenów, które miałyby pozostać niezabudowane. Zabrakło
również limitu wysokości dla nowych budynków w Śródmieściu oraz
ustalenia dopuszczalnej gęstości zabudowy. Poważnym uchybieniem w
studium był brak wizji rozwoju miasta z uwzględnieniem okolicznych
miejscowości, które już teraz wchodzą w skład aglomeracji krakowskiej.
MKUA negatywnie
oceniła projekt
studium
Nie była to pierwsza krytyka założeń studium opracowanego przez
pełnomocnika prezydenta prof. Jana Macieja Chmielewskiego. Przed
wakacjami strzępki informacji z dokumentu, które przedostały się do
opinii publicznej, ostro skrytykowali radni miejscy.
Podczas posiedzenia RMK 7.10.
zagospodarowania przestrzennego:
uchwalono
3
miejscowe

MPZP "Wyciąże"

MPZP "Sudół Dominikański"

MPZP obszaru "Dolina Dłubni – Obszar sportu i rekreacji"
Przystąpiono także do sporządzania 4 nowych:

„Bronowice Małe - Rondo Ofiar Katynia”

„Bronowice Małe”

„Wola Justowska - Sarnie Uroczysko”

„Wola Justowska - Modrzewiowa”
Aktualny obszar Krakowa objęty MPZG: tutaj
Porządek obrad RMK: tutaj
plany
Z sesji Rady Miasta
Krakowa…
Nr 41/2009 (05.10.2009-11.10.2009)
Barometr Rozwoju Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
opracował zespół:
Michał Dulak, Łukasz Leszczyński, Jan Strycharz, Maciej Gomółka, Wojciech Przybylski
analiza tygodnia:
Jan Strycharz
opieka merytoryczna: Bożena Pietras-Goc
koordynacja: Wojciech Przybylski
Copyright by Fundacja Centrum Analiz Regionalnych
oraz Katedra Analiz Regionalnych Klubu Jagiellońskiego
ul. Mikołajska 14/2, 31-027 Kraków
www.car.org.pl ● www.kj.org.pl ● [email protected]