Popularyzatorski opis rezultatów projektu W projekcie tym zbadano

Nr wniosku: 239214, nr raportu: 12960. Kierownik (z rap.): mgr Miłosz Maciej Malaga
Popularyzatorski opis rezultatów projektu
W projekcie tym zbadano sposób oddziaływania patentu europejskiego o jednolitym skutku na
prawo Unii Europejskiej. Patent ten wprowadzany jest w życie za pośrednictwem pakietu aktów
prawnych oraz za pomocą procedury wzmocnionej współpracy, regulowanej w Traktatach.
Procedura ta bywa określana w publicystyce jako przejaw „Europy dwóch prędkości” bądź
„Europy à la carte”, ponieważ w efekcie jej zastosowania dany akt prawa Unii Europejskiej
obowiązuje tylko w części państw członkowskich.
Wzmocniona współpraca była dotychczas stosowana w jeszcze jednym przypadku,
dotyczącym międzynarodowych aspektów związanych z rozwodami i separacją. Jednak w
przypadku patentu o jednolitym skutku sytuacja jest bardziej złożona. Po raz pierwszy bowiem
wzmocniona współpraca ma miejsce w ramach rynku wewnętrznego, a nie innych dziedzin
prawa unijnego. Natomiast rynek wewnętrzny stanowił zawsze istotę integracji gospodarczej
Unii Europejskiej: określany jest on jako obszar bez granic wewnętrznych, na którym
zapewniony jest swobodny przepływ osób, usług, towarów i kapitału między państwami
członkowskimi Unii Europejskiej.
Natomiast istota każdego patentu polega na tym, że jego „posiadacz” może zakazać wszystkim
innym osobom jakiegokolwiek korzystania z wynalazku, który jest chroniony patentem.
Dotychczas w Unii Europejskiej każde państwo członkowskie miało swój system patentowy,
co prowadziło do kolizji z zasadą swobodnego przepływu towarów w ramach UE. Z jednej
strony towary powinny bez ograniczeń przepływać między państwami, ale z drugiej: posiadacz
patentu może sprzeciwić się ich importowi na terytorium kraju, na którym uzyskał ochronę
patentową. Rozwiązaniem tego problemu ma być wprowadzenie jednolitych, unijnych praw
własności intelektualnej. Takim prawem ma być patent europejski o jednolitym skutku.
Jednakże, wskutek wprowadzenia go za pomocą wzmocnionej współpracy, nie jest jasne, w
jakim stopniu patent ten rzeczywiście będzie „jednolity”, tj. wywierał skutki we wszystkich
państwach członkowskich.
W ramach tego projektu badawczego odpowiadamy na pytanie, czy rzeczywiście w
obecnym kształcie prawnym patent europejski o jednolitym skutku nie będzie już
kolidował z zasadą swobodnego przepływu towarów. Odpowiedź jest negatywna: patent,
wbrew swojej nazwie, nie będzie wywierał jednolitego skutku we wszystkich państwach
Unii Europejskiej. Co więcej, uprawnienie posiadacza patentu zostało wprowadzone do aktu
prawnego, który jest częścią systemu jednolitej ochrony patentowej, ale nie jest aktem prawa
Unii Europejskiej. Dlatego cały czas może dochodzić do sytuacji, w których wykonywanie
uprawnień wynikających z takiego patentu będzie utrudniało swobodny przepływ towarów
między państwami członkowskimi. To z kolei może prowadzić do naruszenia rynku
wewnętrznego. Pojęcie to jest istotnym pojęciem prawa unijnego i poddano je szczegółowej
analizie w jednym z artykułów naukowych, napisanym w ramach realizacji tego projektu.
Jeżeli patent europejski o jednolitym skutku wejdzie w życie w obecnie proponowanym
kształcie, wówczas może się okazać, że to, co jest zgodne z prawem na podstawie przepisów
ustanawiających ten patent, jest jednak bezprawne w świetle nadrzędnych norm prawa UE.
Innymi słowy, posiadacz patentu może korzystać z istoty tego prawa, by później miało się
okazać, że jest to niezgodne z zasadą swobody przepływu towarów. Status takiego posiadacza
oraz „potencjalnych naruszycieli” (tj. każdej osoby, która może naruszyć patent) będzie bardzo
niejasny i trudny do wytłumaczenia. To z kolei może źle wpłynąć na pewność obrotu
gospodarczego między państwami członkowskimi, negatywnie odbijając się na gospodarce
Unii Europejskiej.