program profilaktyczny szkoły

Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Kawalerów Orderu Uśmiechu w Tanowie
PROGRAM PROFILAKTYKI
ROK SZKOLNY 2015/2016
AKTY PRAWNE
1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej art. 72.
2. Konwencja o Prawach Dziecka (art. 3, 19 i 33)
3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie
podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego
w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2012, poz. 977 z późn. zm.).
4. Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów
publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001 Nr 6, poz. 624 z późn.
zm.).
5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999 r. w sprawie
sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym
człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny,
życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartej
w podstawie programowej kształcenia ogólnego (Dz.U. z 1999 Nr 67, poz. 756 z późn. zm.)
6. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie
zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności
wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania
narkomanii (Dz. U. z 2015, poz.1249).
Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy obejmuje swoją działalnością edukacyjno rewalidacyjno - wychowawczą uczniów niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu
umiarkowanym i znacznym. Zajęcia lekcyjne odbywają się w zakresie szkoły podstawowej,
gimnazjum i szkoły przysposabiającej do pracy.
Placówka współdziała ze środowiskiem lokalnym oraz instytucjami wspierającymi ją
w opiece i wychowaniu dzieci i młodzieży (Miejski Ośrodek Zdrowia, Powiatowa Komenda
Policji w Policach, Liceum Integracyjne w Szczecinie, Ochotnicza Straż Pożarna w Tanowie,
Przychodnia w Tanowie, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie i inne). Wspierają one
realizację niektórych zadań programu profilaktyki.
Niniejszy program profilaktyki adresowany jest do uczniów, nauczycieli i rodziców
i jest zgodny z innymi dokumentami placówki:
 Statutem Szkoły,
 Programem Wychowawczym,
 Programem Współpracy z Rodzicami.
W Ośrodku prowadzona będzie profilaktyka uniwersalna, selektywna, wskazująca.
1. Profilaktyka uniwersalna skierowana jest do wszystkich uczniów i rodziców.
Jej celem jest wychowanie prozdrowotne uczniów i promocja zdrowego stylu życia
oraz opóźnienie wieku inicjacji związanej z używkami różnego rodzaju. Działania
prewencyjne polegać będą na ograniczeniu zachowań problemowych niezależnie
od poziomu ryzyka używania przez uczniów środków substancji niebezpiecznych
(uzależniających). Realizatorami tych działań będą wszyscy nauczyciele wspierani przez
specjalistów.
2. Profilaktyka selektywna skierowana będzie do grup podwyższonego ryzyka (uczniów,
którzy ze względu na swoją sytuację rodzinną, środowiskową lub uwarunkowania
biologiczne są bardziej narażeni na rozwój zachowań problemowych). Celem działań jest
umożliwienie wycofania się z ryzykownych zachowań, udzielenie pomocy uczniom
mającym trudności w identyfikowaniu i rozwiązywaniu problemów oraz wspieranie
wychowanków w sytuacjach trudnych. Pomoc będzie organizowana przez pedagoga
i psychologa szkolnego, nauczycieli i wychowawców.
3. Profilaktyka wskazująca obejmować będzie uczniów i wychowanków, u których
rozpoznano pierwsze symptomy używania środków i substancji uzależniających.
W ramach programu podjęte zostaną działania:
 informacyjne,
 edukacyjne,
 integracyjne,
 wdrażające określone umiejętności,
 interwencyjne.
Realizatorami programu są nauczyciele, wychowawcy, pedagog i psycholog, a terenem
działania nasza placówka.
DIAGNOZA PROBLEMU
Wśród dzieci i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie bardzo często występują
zaburzenia sfery emocjonalnej. Narażone są one na permanentne napięcia emocjonalne,
wynikające z bezradności, czy trudności z rozumieniem sytuacji społecznych. Osoby
niepełnosprawne intelektualnie z racji swojej odmienności w zakresie rozumienia sytuacji
społecznych oraz trudności w rozwiązywaniu problemów emocjonalno - społecznych są
odrzucanie przez bliskich, co najczęściej prowadzi do frustracji, a następnie do zachowań
agresywnych. Obserwuje się u nich tzw. „lepkość emocjonalną”, brak krytycyzmu, szybkie
poddawanie się negatywnym wpływom grupy rówieśniczej, by tylko czuć się akceptowanym.
Łatwo je więc wykorzystać i nakłonić do negatywnego działania.
Aktualny program ma za zadanie wspomaganie wychowanków w radzeniu sobie
w sytuacjach generujących agresję, przemoc i konflikt. Program zawiera działania rozwijające
umiejętności unikania lub radzenia sobie w sytuacjach różnorodnych zagrożeń (pożar,
wyłudzenie pieniędzy, namawianie do palenia i picia, molestowania seksualnego). Program
obejmuje również działania wdrażające do bezpiecznego funkcjonowania w najbliższym
środowisku (bezpieczeństwo na drodze, obsługa sprzętu elektronicznego). Nadal pojawiają się
niepokojące sygnały z domów rodzinnych
o korzystaniu przez wychowanków
z różnorodnych używek (alkohol, papierosy i inne środki odurzające). Dlatego też niezmiernie
istotne jest dalsze prowadzenie działań profilaktycznych i rozwiązywanie problemów w tym
zakresie.
CELE SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI
1. Bezpieczeństwo na drodze, podczas korzystania z urządzeń elektrycznych
i elektronicznych, bezpieczeństwo podczas samodzielnych wyjazdów do domów
rodzinnych.
2. Zapobieganie i zmniejszanie szkód występujących w życiu młodych ludzi w związku
z sięganiem przez nich po substancje uzależniające oraz dopalacze.
3. Ochrona młodego człowieka przed zagrożeniami: reagowanie na próby podejmowania
zachowań ryzykownych poprzez odwołanie się do specjalistycznej pomocy, dostarczenie
wiedzy o szkodliwości spożywania napojów alkoholowych, palenia papierosów
i stosowania środków odurzających, dopalaczy. Zapoznanie z aktami prawnymi
i konsekwencjami łamania prawa.
4. Ograniczenie i eliminowanie zachowań problemowych występujących wśród młodzieży,
takich jak:
 redukowanie agresywnych zachowań w grupie rówieśniczej, umożliwienie uczniom
udziału w zajęciach specjalistycznych, socjoterapeutycznych, psychoedukacyjnych,
popularyzowanie alternatywnych form spędzania czasu wolnego.
 wagary, agresja i przemoc, wyłudzenie, wykroczenia przeciw prawu,
 przedwczesna inicjacja seksualna oraz kształtowanie świadomości seksualnej,
 słabe umiejętności społeczne i psychologiczne, podejmowanie działań destrukcyjnych.
5. Kształtowanie osobowości ucznia w taki sposób, aby prawidłowo funkcjonował
w środowisku szkolnym i pozaszkolnym poprzez: budowanie poczucia własnej wartości,
kształtowanie umiejętności prawidłowej komunikacji interpersonalnej i zachowań
asertywnych, wychowanie do wartości i podejmowania odpowiedzialnych decyzji,
zaspokojenie potrzeb psychospołecznych ucznia oraz rozwijanie możliwości
podejmowania pozytywnych działań alternatywnych.
6. Wypracowanie właściwych form współpracy z rodzicami w zakresie rozwiązywania
problemów młodzieży, a w szczególności dotyczących przeciwdziałania narkomanii
i nadużywania alkoholu.
 pedagogizacja rodziców – porady, konsultacje i zajęcia edukacyjne
 informowanie o możliwościach uzyskania pomocy specjalistycznej
 zaangażowanie rodziców w życie szkoły.
7. Promocja zdrowia i rozwijanie zdolności do prowadzenia zdrowego stylu życia młodzieży
w działaniach wychowawczych, profilaktycznych i interwencyjnych poprzez zapewnienie
wymiany informacji pomiędzy pracownikami szkoły, doskonalenie nauczycieli w zakresie
profilaktyki uzależnień i innych problemów młodzieży.
Program obejmuje swoim oddziaływaniem uczniów niepełnosprawnych intelektualnie
w stopniu umiarkowanym uczących się we wszystkich szkołach naszej placówki. Warunkowo,
według oceny możliwości ucznia dokonanej przez nauczyciela – mogą przystąpić uczniowie
upośledzeni w stopniu znacznym.
Z uwagi na szeroko pojętą profilaktykę odbiorcami programu są też rodzice. Rodzice
powinni mieć informację o programie, treściach, które zawiera oraz o zamierzonych celach.
Realizacja kolejnych zajęć z uczniami jest też dobrą okazją do pedagogizacji rodziców,
przekazania im podstawowych informacji z zakresu pedagogiki i psychologii.
Program przewiduje spotkania z rodzicami, które są koniecznym elementem programu.
FORMY REALIZACJI
1. Działania skierowane do uczniów:
 rozmowy indywidualne i grupowe w formie pogadanek, konkursy, spotkania
ze specjalistami, apele, gazetki tematyczne.
2. Działania skierowane do rodziców:
 poruszanie tematyki ujętej w programie podczas zebrań z rodzicami i spotkań
indywidualnych.
3. Działania skierowane do nauczycieli:
 przeprowadzenie szkoleń i warsztatów Rady Pedagogicznej np. z zakresu
przeciwdziałania agresji i przemocy.
 udostępnianie ciekawych artykułów z prasy dotyczących profilaktyki, interesujących
przykładów i form pracy wychowawczej i profilaktycznej.
Realizatorami działań profilaktycznych są:
1. Dyrektor/wicedyrektor Ośrodka, jako realizator działań profilaktycznych:
a) dba o doskonalenie nauczycieli w zakresie działań profilaktycznych i wychowawczych
2. Pedagog i psycholog szkolny:
a) podejmują działania profilaktyczno – wychowawcze wynikające ze Programu
Wychowawczego, Programu Profilaktyki, Programu Współpracy z Rodzicami w
stosunku do uczniów i rodziców z udziałem nauczycieli,
b) interweniują w sytuacji trudnej wychowawczo, kryzysowej, patologicznej.
3. Nauczyciel/wychowawca:
a) doskonali swoje kwalifikacje i zdobywa nowe umiejętności w zakresie działań
profilaktycznych,
b) realizuje zadania we współpracy z rodzicami,
c) dba o poczucie bezpieczeństwa i akceptacje ucznia w klasie/grupie
d) jest wzorem konstruktywnych zachowań,
4. Rodzice aktywnie współpracują ze szkołą:
a) korzystają z pomocy i wsparcia ze strony pedagoga szkolnego i psychologa,
b) biorą udział w tworzeniu i ewaluacji Programu Profilaktyki.
5. Szkoła współpracuje w zakresie realizacji działań profilaktycznych z:
a) Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną,
b) Policją i Strażą Miejską,
c) Ośrodkiem Pomocy Społecznej,
d) Kuratorem Sądowym ds. Rodzinnych i Nieletnich,
e) Poradnią Uzależnień,
f) specjalistycznymi placówkami pomocy psychologicznej.
KRYTERIA
1. Kryterium zgodności:
 zgodność efektów programu z założonymi celami,
 zgodność celów programu z potrzebami (adresatów programu, środowiska lokalnego),
 zgodność wiedzy i umiejętności nabytych przez uczestników programu
z zaplanowanymi w programie.
2. Kryterium efektywności:
 zmniejszanie ilości zachowań (patologicznych, ryzykownych) u młodzieży,
 poprawa klimatu szkoły (w zakresie przewidzianym w programie),
 wzrost kompetencji wychowawczych u nauczycieli i rodziców.
EWALUACJA
Ocena skuteczności realizacji Programu nastąpi poprzez:
 analizę zachowania uczniów po zakończeniu programu na zebraniach nauczycieli
i wychowawców;
 obserwację i ocenę zaangażowania uczniów w realizację programu;
 rozmowy indywidualne lub na zebraniach zapisywane w dziennikach, zeszytach
obserwacji;
 badanie postaw uczniów za pomocą ankiety (KWESTIONARIUSZ ANKIETY dla
uczniów);
 badanie obserwowanych postaw uczniów za pomocą ankiety przeprowadzonej wśród
nauczycieli (KWESTIONARIUSZ ANKIETY dla nauczycieli).
REALIZACJA DZIAŁAŃ
ZADANIA
ODPOWIEDZIALNI
SPOSOBY REALIZACJI
cały rok szkolny
Bezpieczeństwo wychowanków
w Ośrodku i poza nim w zakresie:
 wpływu mediów na zachowanie
uczniów,
 bezpiecznego poruszania się po
drodze,
 podstawowych zasad udzielania
pierwszej pomocy,
 kształtowania prawidłowych
zachowań w sytuacjach
niebezpiecznych typu klęski
żywiołowe: burze, wichury, trąby
powietrzne, śnieżyce itp.,
 ochrony przeciwpożarowej
Poznanie systemu rodzinnego i
środowiska, w którym przebywa
uczeń
TERMIN




pogadanki tematyczne,
konkursy,
spotkania warsztatowe ze specjalistami,
spotkania warsztatowe w ramach „Bezpiecznego
Tygodnia” (tematyka będzie dotyczyła
cyberprzemocy, relacji koleżeńskich, bezpieczeństwa
na drodze, pierwszej pomocy, ewakuacji z budynku
zagrożonego niebezpieczeństwem, zażywania
substancji psychoaktywnych w tym dopalaczy),
 spotkania warsztatowe z ratownikami medycznymi





Budowanie pozytywnych relacji

koleżeńskich, zapobieganie agresji 
i mobbingowi
sporządzenie listy uczniów wymagających pomocy,
rozmowy z uczniami,
rozmowy z rodzicami,
wywiady środowiskowe,
współpraca z Ośrodkami Pomocy Społecznej
zajęcia integrujące w klasie i grupie,
gry i zabawy psychologiczne,
 pedagog,
 nauczyciele,
wychowawcy,
 Policja,
 Straż Pożarna,
 Straż Miejska,
sanitariusze,
 lekarz




pedagog
psycholog
wychowawcy
nauczyciele
 pedagog
 psycholog
IX/X/XI,
IV/V/VI
IX- X
oraz w miarę potrzeby
zgodnie z planem
wychowawczym i
kalendarzem imprez
Zapoznanie uczniów z zasadami
dobrego zachowania i
kulturalnych relacji oraz
eliminowanie wulgaryzmów i
dewastacji mienia
 wycieczki, imprezy,
 zajęcia z komunikacji interpersonalnej,
 realizacja programów własnych nauczycieli (np.
programu kształtującego umiejętności radzenia sobie
ze stresem „Ratuj się kto może”)
 przypomnienie regulaminu zachowania,
 zajęcia edukacyjne,
 spotkania z przedstawicielami Policji i Straży
Miejskiej
 systematyczna kontrola obecności w szkole,
 przestrzeganie wypełniania obowiązku szkolnego
przez 5 dni w tygodniu,
 konsekwentne rozliczanie opuszczonych godzin,
 wyciąganie konsekwencji regulaminowych z
nieusprawiedliwionych nieobecności,
 prowadzenie ciekawych lekcji i zajęć metodami
aktywizującymi
Zapobieganie podejmowania przez  realizacja programu antynikotynowego ,,Nie pal przy
wychowanków zachowań
mnie proszę” i ,,Znajdź właściwe rozwiązanie”,
ryzykownych typu: palenie tytoniu  organizacja działań w ramach Światowego Dnia
Rzucania Palenia (30 listopada) i Światowego Dnia
Bez Nikotyny (31 maja) - prelekcja antynikotynowa
i akcja plakatowa,
 udostępnianie materiałów Służby Zdrowia i
Dbałość o wysoką frekwencję i
dyscyplinę
 wychowawcy
 nauczyciele
J. Snowacka





pedagog
psycholog
wychowawcy
nauczyciele
specjalista ds. nieletnich
i patologii
J. Snowacka
J. Goch
 pedagog
 wychowawcy
 nauczyciele
 dyrektor Ośrodka
IX 2015,
XII 2015
II 2016
cały rok,
zgodnie z terminami
wywiadówek,
w razie potrzeby
wychowawcy, nauczyciele
w ciągu roku szkolnego
pedagog i psycholog
w ciągu roku szkolnego
XI, V
pedagog i psycholog
L. Zasada
J. Snowacka
J. Goch




Zapobieganie podejmowania przez 
wychowanków zachowań
ryzykownych typu:

używanie alkoholu





Zapobieganie podejmowania przez
wychowanków zachowań
ryzykownych typu: używanie
środków psychoaktywnych i
dopalaczy oraz nadużywanie leków
Sanepidu,
prezentacja filmów edukacyjnych,
spotkanie ze specjalistą ds. uzależnień,
umieszczanie materiałów i informacji z działań na
stronie internetowej szkoły,
redagowanie broszur i ulotek informacyjnych dla
rodziców.
realizacja tematyki antyalkoholowej na zajęciach
edukacyjnych i wychowawczych,
współpraca z Poradnią Uzależnień,
zajęcia z asertywności,
filmy profilaktyczno – edukacyjne,
spotkanie ze specjalistą
przestrzeganie ustalonych procedur postępowania,
redagowanie broszur i ulotek informacyjnych dla
rodziców
 realizacja tematyki uzależnień na zajęciach
edukacyjnych i wychowawczych,
 filmy edukacyjne,
 współpraca z Poradnią Uzależnień,
 przestrzeganie ustalonych procedur postępowania,
 redagowanie broszur i ulotek informacyjnych dla
rodziców,
 zapoznanie rodziców z możliwościami leczenia
dzieci
wychowawcy
i nauczyciele
w ciągu roku szkolnego
X, III
terapeuta ds. uzależnień
pedagog i psycholog
służba zdrowia
policja
J. Snowacka
J. Goch
L. Zasada
wychowawcy i
nauczyciele
pedagog i psycholog
służba zdrowia
specjaliści,
J. Snowacka
J. Goch
L. Zasada
XII, II
Zapobieganie podejmowania przez  realizowanie tematyki na zajęciach edukacyjnych i
młodzież zachowań ryzykownych
wychowawczych,
typu: wczesna inicjacja seksualna  potkanie z lekarzem seksuologiem,
 rozwijanie umiejętności psychospołecznych i
kształtowanie świadomości kultury życia
psychoseksualnego (realizacja programu własnego:
„Wspieranie rozwoju psychoseksualnego osób z
głębszym upośledzeniem umysłowym”),
 realizacja programu „Ars - jak dbać o miłość”.
wychowawcy, nauczyciele
J. Snowacka
J. Goch
L. Zasada
pedagog i psycholog
w ciągu roku szkolnego
UWAGA
W przypadku zajęć przekazujących wiedzę, niezbędne jest powtórzenie informacji
na następnych zajęciach, ze względu na zburzenia pamięci i wolne tempo uczenia się dzieci
niepełnosprawnych intelektualnie.
METODY PRACY






pogadanki i wykłady,
dyskusje,
burza mózgów,
warsztaty dla nauczycieli i rodziców,
treningi i zajęcia terapeutyczne,
gry i zabawy
TEMATYKA SPOTKAŃ Z RODZICAMI
1. Zapoznanie z programem, wskazanie celu i zalet programu, zachęcanie do współpracy.
2. Przeciwdziałanie zachowaniom agresywnym i krzywdzeniu dzieci.
3. Instytucje wspierające funkcjonowanie rodziny w sytuacjach kryzysowych jako
profilaktyka przemocy w rodzinie (specjalista MOPR, PCPR)
4. Problem przyzwalania na korzystanie z używek i dopalaczy. Kształtowanie prawidłowych
postaw rodzicielskich zapobiegających nadużywaniu środków psychoaktywnych.
5. Podsumowanie realizacji programu i przedstawienie efektów.
ROLA I ZADANIA PRACOWNIKÓW ADMINISTRACJI I OBSŁUGI
W REALIZACJI PROGRAMU PROFILAKTYKI
Ta grupa pracowników poprzez swoje liczne kontakty z uczniami (wychowankami) ma duży
wpływ na kształtowanie postaw i wyrabianie określonych umiejętności wychowanków.
Pracownicy administracji i obsługi sprzyjają profilaktyce gdy:



nawiązują pozytywne kontakty i relacje z uczniami i rodzicami
reagują w sytuacjach trudnych, problemowych,
przekazują informację.
PODMIOTY BIORĄCE UDZIAŁ W OPRACOWANIU
I REALIZACJI PROGRAMU
Autorami koncepcji merytorycznej programu i jego koordynatorami są nauczyciele:
Justyna Goch, Jolanta Snowacka, Lidia Zasada. W realizację programu zaangażowano również
pedagoga i psychologa. Pozostali realizatorzy to nauczyciele i wychowawcy posiadający
przygotowanie pedagogiczne i odpowiednie kwalifikacje oraz specjaliści z konkretnych
dziedzin profilaktyki.
Opracowanie:
J. Snowacka, L. Zasada, J. Goch,