Sprawozdanie z III Ogólnopolskiej Konferencji naukowej Polskiego

Z życia środowiska
Tom 6 nr 3-4 2010
Community news
Volume 6 no 3-4 2010
Sprawozdanie z III Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej
Polskiego Towarzystwa Terapii Manualnej w Modelu
Holistycznym.
Summary of the III Polish Conference of the Wholistic
Manual Therapy Association
W dniu 11–12 marca 2011 r. odbyła się w Sierosławiu pod Poznaniem III Ogólnopolska Konferencja Naukowa Polskiego
Towarzystwa Terapii Manualnej w Modelu Holistycznym. Tematem konferencji były: „Dysfunkcje systemu żuchwowognykowo-czaszkowego i ich interakcje z narządem ruchu”. Patronat honorowy pełnili Minister Zdrowia Ewa Kopacz
i J.M. Rektor Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu prof. Jacek Wysocki.
Tematem jednej z sesji była „Terapia zaburzeń czynności systemu żuchwowo-gnykowo-czaszkowego jako konieczne
uzupełnienie pracy stomatologa, ortodonty, protetyka oraz chirurga szczękowego i twarzowego”. Barbara CzerwińskaNiezabitowska wraz z zespołem przedstawiła pracę pt. „Rola lekarza stomatologa w interdyscyplinarnym leczeniu
zaburzeń systemu żuchwowo-gnykowego”.
Staw skroniowo-żuchwowy jest odmiennie zbudowany niż inne stawy. Jest to jedyny w szkielecie człowieka parzysty
staw „wiszący". Prawy i lewy staw jest sprzężony i funkcjonuje równocześnie, zawsze zależnie od siebie. Funkcja stawu
ma ścisły związek z pozycją okluzyjną zębów. Wpływ interferencji międzyzębowych jest znaczący zarówno w fizjologii,
jak i patologii stawu. Unikatową cechą stawu jest także to, że powierzchnie stawowe są pokryte chrząstką włóknistą,
a nie szklistą. Parafunkcje zwarciowe (zaciskanie zębów, zgrzytanie) i niezwarciowe (żucie gumy, nagryzanie przedmiotów,
ogryzanie paznokci, ssanie palca, języka) oraz dysfunkcje żucia, połykania, oddychania i mowy, odgrywają dużą rolę
w dysfunkcji stawu. Powszechnie uważa się, że wady zgryzu, szczególnie tyłozgryzy i zgryzy głębokie oraz zgryzy otwarte
i zgryzy krzyżowe, są przyczyną przemieszczeń głów żuchwy i krążka stawowego. Wewnątrztorebkowe zmiany prowadzą
do braku korelacji między ruchem głów żuchwy a krążkiem, co prowadzi do występowania objawów akustycznych, w postaci
trzasków, tarcia, trzeszczeń.
Strukturami odpowiedzialnymi za powstawanie bólu w stawie są receptory w strefie dwublaszkowej i torebce
stawowej oraz nerwy: uszno-skroniowy, żwaczowy i skroniowy głęboki. Kluczem do leczenia bruksizmu, zaciskania
i ścierania zębów jest trening dyskluzyjny, utrzymujący brak kontaktu między zębami. Wszystkie aparaty ortodontyczne
oraz szyny zgryzowe, przy wadach dotylnych, uwzględniają trening doprzedni żuchwy i relaksują mięśnie unoszące
i cofające żuchwę. Trening mięśniowy stanowi ważną rolę w leczeniu dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego
i retencji czynnościowej po leczeniu.
Manualna analiza funkcjonalna wg Bumanna (MFA) w 90 % jest w stanie bez zdjęć radiologicznych oraz innych badań
dodatkowych ustalić diagnozę dysfunkcji układu ruchu narządu żucia. Obejmuje ona: analizę ruchów wolnych żuchwy,
badanie powierzchni stawowych, badanie torebki stawowej i strefy dwublaszkowej, badanie ślizgów stawowych, badanie
mięśni, badanie zaburzeń wewnątrztorebkowych (trzaski grupa I, II, III, IV).
Według Stefana Barona nie leczymy trzasków, tylko ich przyczynę. Jeśli przyczyna jest mięśniowa – stosujemy szynę
relaksacyjną, która biernie rozciąga mięśnie, oraz uświadamianie i modyfikację zachowań, terapię edukacyjną, fizjoterapię,
autoterapię i fizykoterapię. Jeśli przyczyna jest zgryzowa – stosujemy szynę repozycyjną – celem jej jest znalezienie pozycji
żuchwy bez dysfunkcji. Jeśli przyczyna jest mieszana: mięśniowo-zgryzowa, stosujemy najpierw szynę repozycyjną, potem
relaksacyjną. Celem jej stosowania jest znalezienie i zachowanie pozycji żuchwy bez dysfunkcji. Leczenie szyną przez 3–6
miesięcy powinno poprzedzać leczenie protetyczne lub ortodontyczne.
Rola lekarza stomatologa polega na dobrym rozpoznaniu, dobrym leczeniu, dobrej współpracy z fizjoterapeutą lub
z innymi lekarzami. Należy unikać nieprawidłowego podwyższenia lub obniżenia wysokości zwarcia, złego ustawienia
neutralnego położenia żuchwy, zablokowania poślizgu centrycznego oraz nadmiernego cofnięcia lub wysunięcia żuchwy
przy wykonywaniu uzupełnień protetycznych czy aparatów ortodontycznych.
Zatem współpraca z fizjoterapeutą jest bardzo ważnym ogniwem w interdyscyplinarnym leczeniu dysfunkcji układu
ruchu narządu żucia. Jak obliczono, ok. 80 % przyczyn dysfunkcji układu narządu żucia, to zmiany czynnościowe. Terapeuta
manualny zajmuje się wszystkimi tkankami dostępnymi palpacji, są to: mięśnie oraz struktury łączno-tkankowe otaczające
system stawowo-żuchwowy.
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
114
Z życia środowiska
Tom 6 nr 3-4 2010
Community news
Volume 6 no 3-4 2010
Ryc. 1. Warsztaty praktyczne - badanie mobilności kłykci
Ryc. 2. Warsztaty praktyczne - badanie długości struktur nadgnykowych
Sesja III obejmowała wykłady na temat „Związki czynnościowe systemu żuchwowo-gnykowo-czaszkowego
z narządem ruchu oraz innymi sferami osobowości”.
Konferencji towarzyszyła sesja okrągłego stołu pt. „Dysfunkcje systemu żuchwowo-gnykowo-czaszkowego pochodzenia
organicznego oraz czynnościowego. Czy wskazane jest wspólne postępowanie lecznicze w obu źródłach chorób
i dolegliwości ?”
W drugim dniu konferencji odbyły się warsztaty praktyczne o charakterze videokonferencji podejmujące między innymi
takie zagadnienia jak:
• diagnostyka i terapia następstw zaburzeń w stawie skroniowo-żuchwowym,
• główne obszary współpracy pomiędzy fizjoterapeutą a lekarzem stomatologiem w układzie ruchowym narządu
żucia: pacjent z bólem, pacjent z zaburzeniami kinematyki żuchwy, pacjent z odgłosami akustycznymi w stawie
skroniowo-żuchwowym,
• współpraca stomatologa i terapeuty manualnego w badaniu systemu żuchwowo-gnykowo-czaszkowego,
• dysfunkcje systemu żuchwowo-gnykowo-czaszkowego: patogeneza, objawy, badanie manualne, interakcje
z narządem ruchu, terapia,
• system implantologiczny TMI.
spec. ortodonta Barbara Czerwińska-Niezabitowska
Ortocentrum Kielce
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
115