Częstość występowania asymetrii żuchwy u pacjentów rosnących

Przeglądy, streszczenia
Tom 8, nr 1, 2012
Reviews and abstracts
Volume 8, no 1, 2012
Częstość występowania asymetrii żuchwy u pacjentów rosnących
Prevalence of mandibular asymmetries in growing patients
Ramirez-Yañez GO, Stewart A, Franken E, Campos K. European Journal of Orthodontics 2011; 33: 236-42
Symetria twarzy rozpatrywana w odniesieniu do płaszczyzny pośrodkowej, zależy od harmonijnego rozwoju
obejmującego rozmiar, kształt i położenia struktur
anatomicznych twarzowej części czaszki. Ważne jest, aby
kości twarzy rosły i dojrzewały w podobnym tempie. Różnice
w symetrycznej budowie i rozwoju żuchwy mogą wynikać
z zaburzeń funkcji narządu żucia. Nieprawidłowa czynność
może wpływać na budowę wyrostka kłykciowego, dołu
stawowego, jak również na przebudowę samej kości żuchwy.
Obecność oraz stopień nasilenia zaburzeń symetrii żuchwy, u
pacjentów z uzębieniem mieszanym, nie zostały wystarczająco
dokładnie poznane.
Celem niniejszego badania było określenie częstości występowania asymetrii żuchwy u pacjentów z uzębieniem mieszanym,
będących w okresie intensywnego wzrostu. Ponieważ zdjęcia
ortopantomograficzne umożliwiają dokładne pomiary wielu
struktur anatomicznych żuchwy, w ramach pracy wykonano na
nich pomiary liniowe i kątowe oraz określono i porównano stopień
rozwoju zęba drugiego trzonowego dolnego stałego po obu stronach.
Przebadano 327 zdjęć ortopantomograficznych (169
chłopców i 158 dziewczynek) pacjentów w wieku od 8 do 12 lat
(średnia wieku badanych 10,08 lat), którzy zgłaszali się do leczenia zachowawczego. Do grupy badanych nie zaliczano pacjentów
po urazach w obrębie twarzy, leczonych ortodontycznie, ani
z wrodzonymi wadami twarzowej części czaszki. Zdjęcia
zostały zeskanowane w jednakowej rozdzielczości (300 dpi).
Na obrazach cyfrowych zdjęć wykonano:
1.cztery pomiary liniowe: wysokość (RH) i szerokość (RW) gałęzi
żuchwy oraz wysokość (CH) i długość (CL) trzonu żuchwy,
2.dwa pomiary kątowe: kąt żuchwy (Go) oraz kąt kłykciowy (Co),
3.oceniono stopień rozwoju drugich zębów trzonowych
dolnych stałych.
Pomiary zostały wykonane zgodnie ze metodą Rickettsa,
zaś stopień rozwoju drugiego zęba trzonowego dolnego
stałego określano na podstawie skali Moorreesa. Badanie nie
uwzględniało relacji zgryzowych, ani preferencji pacjentów do
jednostronnego żucia.
W badaniach przyjęto następującą klasyfikację różnic
pomiarów liniowych między lewą a prawą stroną żuchwy:
1.brak asymetrii – różnica do 2 mm,
2.asymetria lekka – różnica w granicach 2 – 3 mm
3.asymetria umiarkowana – różnica w granicach 3 – 5 mm
4.asymetria silnie zaznaczona – różnica powyżej 5 mm.
Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono
występowanie umiarkowanej bądź silnie zaznaczonej asymetrii
wymiarów liniowych żuchwy u ponad połowie badanych
pacjentów. Badania wykazały, iż średnie wartości pomiarów
liniowych RH, RW, CH i CL, były znacząco większe po stronie
lewej niż prawej.
W pomiarach kątowych odnotowano statystycznie znaczącą
różnicę między stroną prawą a lewą. Porównanie wartości
średnich wykazało, że lewy kąt żuchwy był częściej większy
niż prawy. W odniesieniu do kątów kłykciowych zależność ta
była odwrotna - kąt lewy był mniejszy niż prawy. Wymienione
zmiany nie były zależne od płci badanych.
Porównując stopień rozwoju drugiego zęba trzonowego
stałego dolnego po stronie prawej i lewej nie zauważono
statystycznie znaczących różnic. Tylko u 13 badanych
zaobserwowano różny etap rozwoju zęba, jednakże różnica
ta nie przekraczała dwóch stopni wg skali Moorreesa.
U dzieci w młodszym wieku (8 lat), stopień rozwoju
zęba drugiego trzonowego stałego dolnego zawierał się
w przedziale od 4° do 9°, zaś u starszych pacjentów (12 lat), między
7° a 13°. Uwzględniając płeć, u dziewcząt zęby te były rozwinięte na
poziomach od 5° do 12°, zaś u chłopców od 4° do 13°.
Przeprowadzone badania wykazały, że w okresie wzrostu
dzieci, stosunkowo często stwierdza się asymetrię żuchwy.
Autorzy przypuszczają, że asymetryczny rozwój tej kości może
być adaptacyjną odpowiedzią na zaburzenia czynnościowe
występujące w narządzie żucia. Niesymetryczny rozwój żuchwy
może być wyrazem przystosowania się do dewiacji poprzez
modelowanie wyrostka kłykciowego oraz dołu stawowego.
Kolejnym interesującym odkryciem tego badania jest
stwierdzenie, że asymetria żuchwy, polegająca na dominacji
jednej ze stron, częściej dotyczyła strony lewej. Niemniej na
podstawie dotychczasowych badań, nie można stwierdzić, że
u młodych rosnących pacjentów, któraś ze stron rozwijającej się
żuchwy jest zawsze dominująca.
W piśmiennictwie jest tylko kilka badań dotyczących kątowej
asymetrii twarzowej części czaszki. Część badań wykazywała
brak statystycznie istotnych różnic w wielkości kąta żuchwy po
obu stronach. Natomiast w przedstawionej pracy stwierdzono,
że ponad 25% badanej populacji miało średnie lub silne
zaburzenie symetrii kąta żuchwy po stronie prawej i lewej.
Ponadto kąt kłykciowy wykazał wysoki procent średnich
i silnych asymetrii dla obu stron.
Wyniki niniejszego badania potwierdzają hipotezę dotyczącą
zdolności adaptacyjnych żuchwy poprzez różnice we wzroście
i kształcie. Niemniej potrzebne są dalsze badania wyjaśniające relacje
pomiędzy funkcjami jamy ustnej a wzrostem i rozwojem żuchwy.
Wyniki badań autorów dotyczące stopnia rozwoju zębów,
są zgodne z danymi z piśmiennictwa i nie wykazują znaczących
różnic w stopniu rozwoju zębów po obu stronach żuchwy. Stąd
można wysnuć wniosek, że obecność asymetrii żuchwy, czy to w wymiarze liniowym czy kątowym, nie ma wpływu na rozwój zębów.
Opracowała lek. dent. Barbara Szkarłat
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
24