Elementy pedagogiki zabawy w pracy z dziećmi w kl.I-III

Ewa Barbara Dusza
Nauczycielka nauczania przedszkolnego
w Szkole Podstawowej nr 1 w Gostyninie
„Elementy pedagogiki zabawy” w pracy z dziećmi w kl.I-III.
Klub Animatorów Zabawy, potocznie zwany KLANZA – to pierwotna,
robocza nazwa stowarzyszenia, które powstało w 1990 r. w Lublinie
z inicjatywy dr Zofii Zaorskiej. Jest to organizacja skupiająca osoby
zainteresowane ożywieniem procesu dydaktyczno – wychowawczego w pracy
z grupą, poprzez stosowanie aktywizujących metod opartych na idei
pedagogiki zabawy.
Metoda ta stara się wyjść naprzeciw tym, którzy szukają pomysłów, by
uatrakcyjnić swoją pracę. Stosując różnorodne środki wyrazu, tj.: muzyka,
plastyka, ruch, taniec, techniki para teatralne wyzwalają potencjał twórczy
jednostki. Wskazując na potrzebę tworzenia klimatu bezpieczeństwa
i zaufania w grupie, zachęcają uczestników do nawiązywania nowych,
lepszych kontaktów z innymi ludźmi. Pedagogika zabawy prezentuje duży
wachlarz propozycji, które mogą ożywić, urozmaicić tradycyjne nauczanie
i wychowanie i dlatego warte są bliższego poznania. Można wyodrębnić
następujące rodzaje zabaw:
- zabawy ułatwiające wejście w grupę, poznanie nowego otoczenia,
poznanie imion
- zabawy rozluźniające, odprężające, oparte o ruch, taniec, gest,
likwidujące napięcie mięśni i napięcie psychiczne
- zabawy ułatwiające wprowadzenie określonego tematu poprzez poznanie
odczuć, doświadczeń, potrzeb poszczególnych członków grupy
- metody określane czasami jako gry dydaktyczne
- metody, wymiany myśli, gry dyskusyjne, analizowanie problemu
z różnych stron
1
- metody ułatwiające przekaz informacji zwrotnej sygnalizujące
indywidualną reakcję i odczucia poszczególnych uczestników
- metody dramowe polegające na wykorzystaniu gry z podziałem na role
- zabawy umożliwiające samoocenę, poznanie własnej hierarchii wartości,
własnych spontanicznych zachowań
- zabawy integrujące duże grupy, umożliwiające wszystkim wspólną,
aktywną zabawę, bez podziału na bawiących się i obserwatorów, bez
ośmieszającej rywalizacji, przypadkowych wygranych i kilku zwycięzców.
Przykład zajęcia przeprowadzonego w 30-osobowej grupie trzecioklasistów.
Temat: „Zanim pójdziemy do lasu”.
Czas trwania – 2 godziny lekcyjne.
Uczniowie przynieśli na zajęcie kolorowe gazety z fotografiami lub rysunki
wiążące się tematycznie z zajęciami. Przygotowano duży arkusz szarego
papieru, klej, kolorowe karteczki, mazaki. Przed lekcją krzesła zostały
ustawione w krąg, kilka stolików tak, aby dzieci zgromadzone dookoła
mogły wykonywać wspólnie pracę plastyczną – collage.
1. Powitanie uczniów.
2. Podawanie w kręgu skojarzeń ze słowem las.
3. Taniec Orzeszek.
4. Wspólna praca plastyczna – collage. Uczniowie wydzierają
z przyniesionych gazet ilustracje przedstawiające las lub jego elementy.
Przyklejają je na duży arkusz szarego papieru tworząc „portret lasu”.
5. Zabawa w elementy lasu. Każdy uczeń wybiera sobie jakiś element lasu
(roślinę, zwierzę ale może to być także kamień lub spróchniały pień) i na
znak nauczyciela las ożywa. Słychać stukania, pogwizdywania, szumy,
widać poruszające się zwierzęta.
6. Taniec Kasztanki.
7. Uczniowie dobierają się w pary i ustalają wspólny dźwięk, który można
usłyszeć w lesie. Jedna osoba z pary ustawia się w wybranej pozie
na końcu sali, druga ma do niej dotrzeć kierowana umówionym dźwiękiem
2
z zamkniętymi oczami, dotykiem rozpoznać ustawienie i przyjąć taką
samą pozę.
8. Podział klasy na dwie grupy. Jedna z nich to element lasu, druga – dzieci
na wycieczce w lesie. Dzieci mogą dotykiem „ożywić” wybrany element
i zapytać kim jest. Potem zmiana ról.
9. Rozmowa o tym, jak uczniowie czuli się w roli elementów lasu, zwłaszcza
wtedy, gdy do lasu przyszły dzieci.
10. Układanie jednozdaniowej odpowiedzi – obietnicy składanej lasowi:
Lesie, obiecuję ci... Przyczepienie karteczek z obietnicami dzieci pod
wykonaną na początku zajęć pracą plastyczną.
W czasie tych zajęć nauczyciel nie ma większych kłopotów z dyscypliną.
Chłopcy, którzy do tej pory sprawiali dużo kłopotów, mieli możliwość
głośniej zachowywać się, chodzić po sali.
Dzieci zgodnie wykonywały wspólną pracę plastyczną, choć nie wszyscy
jednocześnie mogli przyklejać ilustracje. Dzieci jednak powinny były być
podzielone na dwie grupy, potem pracę złączyć w jedną całość – efekt byłby
ciekawszy.
Dzieci oglądając pracę zwracały uwagę na szczegóły, które wcześniej nie
rzucały im się w oczy.
Ciekawie wypadła zabawa zaproponowana uczniom w punkcie 8.
Grupa, która jako pierwsza „przebywała w lesie”, zachowywała się bardziej
hałaśliwie i niekulturalnie od tych dzieci, które doświadczyły wcześniej
tego, jak może „czuć się” kopany grzyb, łamane drzewo, czy goniony
zajączek.
Pod koniec lekcji dzieci składały obietnice lasowi. Ten etap spowodował
wyciszenie dzieci. Uczniowie w skupieniu pisali: Lesie, obiecuję ci nie
łamać gałązek, ...nie płoszyć zwierząt, ...nie deptać mrowisk, ...nie
przeszkadzać leśnym mieszkańcom.
Jedna z dziewczynek napisała: Lesie, obiecuję uważniej cię słuchać.
3
Te zajęcia nauczycielowi dały sporo radości, chociaż takie lekcje
prowadzone nietradycyjnymi metodami, wymagają od nauczyciela większej
cierpliwości i przygotowań.
Stowarzyszenie Pedagogów i Animatorów KLANZA dysponuje bogatą ofertą
wydawniczą, z której na początek polecam „Wprowadzenie do pedagogiki
zabawy” pod redakcją Elżbiety Kędzior-Niczyporuk. Jest to książka, z której
można się dowiedzieć, jak poszukiwać coraz ciekawszych metod pracy
z grupą w każdym przedziale wiekowym.
4