WPŁYW RODZICÓW NA ZAWODOWE WYBORY DZIECI Proces

WPŁYW RODZICÓW NA ZAWODOWE WYBORY DZIECI
Proces podejmowania decyzji zawodowych zaczyna się już we
wczesnym dzieciństwie. Rodzice mają ogromny wpływ na przebieg tego
procesu i na jego finał, czyli na trafność decyzji zawodowej.
W dokonywaniu wyborów zawodowych ważne są następujące czynniki:
Atmosfera panująca w rodzinie
Umiejętność komunikowania się członków rodziny
Oczekiwania rodziców wobec dziecka
Umiejętności wychowawcze rodziców
Sytuacja materialna rodziny
System wartości panujący w rodzinie
W dokonywaniu wyborów zawodowych bardzo ważna jest panująca
w rodzinie emocjonalna atmosfera. Jeżeli dziecko otrzymuje wsparcie ze
strony rodziców, jego potrzeby są zaspokajane, czuje się bezpieczne,
szanowane i kochane, to uwierzy w siebie, będzie zdolne do realnej oceny
swoich możliwości, do podejmowania samodzielnych decyzji – a jednocześnie
będzie potrafiło prosić o pomoc. Wszystko to decyduje o przyszłych
ambicjach dziecka, o tym czy będzie je stać na maksymalne wykorzystanie
swojego potencjału.
Dla osiągnięć szkolnych dziecka
oraz dla jego przyszłych sukcesów
zawodowych ważne jest, czy rodzice potrafią z nim rozmawiać, słuchać
aktywnie i czy okazują zainteresowanie jego sprawami ( nawet tymi błahymi,
mniej istotnymi dla nich). Jeżeli tak jest, to w przyszłości dzieckoz pewnością
będzie chciało z nimi rozmawiać o swoich zawodowych planach, dylematach,
wysłucha ich zdania na temat ścieżek edukacyjnych, zawodowych. A tym
samym otrzyma wsparcie przy podejmowaniu wyboru szkoły i zawodu od
rodziców- ludzi dla niego najważniejszych.
Istotną rolę w dokonywaniu wyborów pełnią oczekiwania rodziców. Dziecko
bierze je pod uwagę nawet wówczas, gdy nie są one wyrażane wprost. Dlatego
ważne jest, aby te oczekiwania były dostosowane do chęci i możliwości
dziecka. Zbyt małe oczekiwania mogą doprowadzić do tego, ze młody
człowiek nie zrealizuje swojego potencjału, będzie pracował w zawodzie, który
nie spełnia jego oczekiwań albo w ogóle nie zdobędzie żadnego zawodu.
Natomiast jeżeli wymagania rodziców są zbyt wygórowane, staną się
balastem, który przytłoczy dziecko i będzie się ono czuło słabe,
bezwartościowe, niekochane ,sfrustrowane a tych wymagań i tak nie spełni.
W procesie podejmowania decyzji zawodowych ważne jest motywowanie zachęcanie dziecka do nauki, rozbudzanie i rozwijanie zainteresowań, pasji .
Sprawdza się tu zasada: „ Bądź dumny z sukcesów dziecka, lecz nagradzaj
wysiłki włożone w osiągniecie sukcesów ”. Otóż, dla niektórych dzieci wybitne
osiągnięcia nie są trudne, więc nie trzeba zabijać nagrodami ich motywacji
wewnętrznej. Natomiast dziecko z trudnościami w nauce powinno być
nagradzane, chwalone, gdy wkłada wysiłek, nawet gdy jego efekty są
niezadowalające. Ważne jest również właściwe stworzenie warunków do
nauki w domu. Należy zadbać o higieniczny tryb życia dziecka, aby miało
wystarczająco długi czas na sen, aktywny odpoczynek i aby efektywnie
wykorzystywało czas przeznaczony na naukę.
Również ogromny wpływ na dokonywanie wyborów edukacyjno- zawodowych
ma sytuacja materialna rodziny. Dzieci pochodzące z ubogich rodzin są
w dużo trudniejszej sytuacji niż ich bardziej zamożni koledzy. Nie każdego
stać na sfinansowanie korepetycji, kursów językowych, zajęć sportowych,
kursów przygotowujących do egzaminu maturalnego, nauki w płatnych
szkołach czy uczelniach. Ich szanse na zdobycie wyższego wykształcenia
i zawodu, wymagającego takiego wykształcenia znacznie słabną. Wówczas
często dokonują wyboru dłuższej ścieżki kształcenia, która pozwoli im
szybciej rozpocząć pracę zawodową i umożliwi dalsze kształcenie już na
własny rachunek.
To czy możliwość finansowania edukacji dziecka zostanie w danej rodzinie
rozważona zależy od tego jaki w tej rodzinie panuje system wartości.
Te wartości skłaniają dziecko do wyboru jednego a rezygnacji z innego
zawodu. Jeżeli w rodzinie pieniądze zajmują wysokie miejsce w hierarchii
wartości – dziecko raczej nie wybierze
zawodu przynoszącego niskie
dochody. Jeżeli natomiast ważny jest prestiż - dziecko z dużym
prawdopodobieństwem wybierze zawód dający wysoką pozycję społeczną.
W pewnym momencie procesie podejmowania decyzji edukacyjnozawodowych może okazać się konieczna pomoc z zewnątrz, ponieważ nie
tylko rodzina decyduje o przyszłości dziecka. Właściwe staje się wówczas
rozpoczęcie współpracy rodziców i dziecka z doradcą zawodowym w szkole
lub poradni psychologiczno –pedagogicznej.
Bibliografia:
1)
2)
Ewa Dzielnicka „Rodzice a wybory zawodowe”- „Doradca zawodowy” nr2(7)/2009
Dunajew- Tarnowska Ł., Stasiak H. – „ Współpraca doradcy zawodowego z rodzicami.
Teoria i praktyka”, ECORYS Polska, W-wa 2009
Oprac. : Elżbieta Pietrzak