Pojednanie z przeszłością? Rola ruchu oporu i kolaboracji w

XIV Seminarium Wschodnio-Zachodnioeuropejskich Miejsc Pamięci w Krzyżowej
Pojednanie z przeszłością? Rola ruchu oporu i kolaboracji w pamięci i narracji
historycznej różnych narodów
9-12 marca 2016 r., Międzynarodowe Miejsce Spotkań w Krzyżowej
Seminarium Wschodnio-Zachodnioeuropejskich Miejsc Pamięci w Krzyżowej skierowane jest
do specjalistów z różnych instytucji europejskich, takich jak miejsca pamięci, muzea,
organizacje pozarządowe, pomniki, centra edukacyjne, organizacje praw człowieka,
instytucje naukowe i oświatowe. Głównymi celami seminarium są: zapoznanie się
uczestników z instytucjami oraz konkretnymi projektami prezentowanymi w jego trakcie,
wymiana wiedzy na temat różnych sposobów prezentowania historii w perspektywie lokalnej
oraz narodowej, a także dyskusja nad bilateralnymi i multilateralnymi kwestiami, które
wpływają na kształt pamięci o XX stuleciu. Organizatorzy mają nadzieję, że owa swobodna
wymiana między uczestnikami z różnych krajów stanie się niewielkim wkładem na rzecz
lepszego zrozumienia i pojednania między różnymi narodami w Europie. Chcielibyśmy także,
jako gospodarze tego obecnie już tradycyjnego spotkania, zaprosić naszych uczestników do
dyskusji na temat postrzegania przez nich przeszłych wydarzeń, pamiętania oraz sposobów
prezntowania historii w krajach zachodniej i wschodniej Europy.
W 2016 r. w ramach seminarium rozważane będą skomplikowane kwestie roli ruchu oporu i
kolaboracji w różnych narracjach. Chcielibyśmy rozpocząć teoretycznym wykładem
wprowadzającym, który ukaże oba zagadnienia - zarówno kolaborację, jak i ruch oporu w
perspektywach narodowych, a także przedstawi, w jaki sposób obie idee zmieniały swoją
rolę na przestrzeni lat. W kolejnych panelach mówcy zostaną poproszeni o zaprezentowanie
w jaki sposób kolaboracja i ruch oporu są częścią ich własnych narodowych narracji
historycznych, oraz w jaki sposób postrzegają oni te kwestie na poziomie transnarodowym.
Omówione zostaną różnice i podobieństwa między poszczególnymi krajami. Kolejna sekcja
dotyczyć będzie zależności między polityką i władzą z jednej strony, a pamięcią i miejscami
pamięci z drugiej. Chcielibyśmy rozmawiać na podstawie konkretnych przykładów, w jaki
sposób instytucje polityczne i rządzący wpływają na pamięć i miejsca pamięci. Na końcu
poruszona zostanie kwestia aktualnej polityki i konfliktów międzynarodowych. Chcielibyśmy
także wspomnieć o roli konkretnych członków ruchu oporu i kolaboratorów.
Każdego roku istotną częścią seminarium jest sekcja „prezentacje projektów” realizowanych
przez uczestników. Chcielibyśmy przy tej okazji zapoznać się z konkretnymi projektami, które w
swojej istocie dotykają zagadnienia ruchu oporu i/lub kolaboracji. Ponieważ seminarium jest
zorientowane praktycznie i nie jest konferencją naukową sensu stricte, oferujemy także inne
możliwości nieformalnej wymiany doświadczeń: miejsce do rozmów i refleksji wieczorem, a
także wycieczkę na teren niemieckiego cmentarza wojennego w Nadolicach Wielkich.
Program
Środa, 9 marca 2016
do 18.00
Przyjazd i rejestracja
18:00 – 19.00
Kolacja
19:00 – 19.05
Powitanie przez Dominika Kretschmanna, gospodarza z
ramienia Fundacji Krzyżowa
19.05- 19.15
Otwarcie i wprowadzenie przez organizatorów,
prezentacja celów i tematów seminarium
19:15 – 19:20
Kwestie praktyczne - Dominik Kretschmann
19:20 - 20:30
Przedstawienie uczestników, krótka gra interaktywna,
Moderatorzy: dr Jacqueline Boysen i dr Dominik Pick
Następnie czas wolny do rozmów i wzajemnego
poznania się
Czwartek, 10 marca 2016
10:00 – 12.00
Wykład wprowadzający: Ruch oporu i kolaboracja:
terminy, koncepcje, kontrowersje, zmienne role w
różnych narracjach narodowych
N.N.
Z komentarzem: dr Krzysztof Persak, Instytut Pamięci
Narodowej, Polska oraz prof. Ulrich Pfeil, Université de
Lorraine, Metz, Francja.
Dyskusja. Moderacja: dr Jacqueline Boysen
12:00 – 13:00
Obiad
13.00 – 14.30
Miejsce Pamięci Krzyżowa/Kreisau jako miejsce
pojednania z przeszłością? Oprowadzanie
Przewodnik: Dominik Kretschmann
14.30 – 16:30
Dyskusja panelowa: Wyzwania i szansy pamiętania i
radzenia sobie z pamięcią o kolaboracji i ruchu oporu w
różnych narodowych kontekstach
dr Meelis Maripu, Estoński Instytut Pamięci Historycznej,
Estonia
prof. Corine Defrance, Université de Paris, Francja
Andrij Kohut, dziennikarz, Lwów, Ukraina
Moderacja: dr Jacqueline Boysen
16.30
Przerwa kawowa
17:00 – 19:30
Warsztat na temat projektów pojednania dotyczących
kwestii winy i odpowiedzialności w społeczeństwach,
które przeżyły konflikty i dyktaturę
Davorka Turk, Adnan Hasanbegovic, Centrum Działań
Przeciwko Przemocy, Sarajewo, Bośnia-Hercegowina
20:00
Kolacja
następnie
Czas do rozmów, reflekcji i dyskusji
Piątek, 11 marca 2016
09.00 – 10.30
Jak radzić sobie z różnym stosunkiem do ruchu oporu i
kolaboracji w muzeach, na wystawach i miejscach
pamięci?
Prezentacje projektów – część I
Moderacja: dr Dominik Pick i Markus Pieper
Stefano Merzi: Centrum Edukacyjne Montesole, Włochy
Vesna Terselic, Documenta – Centrum na Rzecz Badania
Przeszłości, Chorwacja
N.N., Stowarzysznie na Rzecz Odzyskania Pamięci
Historycznej, Hiszpania
10.30 – 11.00
Przerwa kawowa
11.00 – 12.30
Prezentacje projektów – część II
Tereza Cuni, Pomnik Ofiar Dyktatury Komunistycznej,
Shkoder, Albania
Geneviève Erramuzpé, Mémorial d’Izieu, Francja
N.N.
12.30 – 13:30
Obiad
14:00
Prezentacje projektów – część II
Wycieczka: Nadolice Wielkie – cmentarz wojenny–
miejsce pojednania? Ofiary, zbrodniarze wojenni,
normalni żołnierze, członkowie Waffen-SS leżący ramie
w ramie. Wyzwanie dla upamiętnienia.
moderacja i oprowadzanie: Henry Hartwich, Niemiecki
Związek Ludowy Opieki nad Grobami Wojennymi
Kolacja
ok. 22:00
Powrót do Krzyżowej
Sobota, 12 marca 2016
09:30 – 11.30
Faszyści, terroryści, członkowie ruchu oporu czy
kolaboranci? Interpretacja, użycie i nadużycie historii w
aktualnych konfliktach oraz historycznych i politycznych
debatach
Juriy Durkot, dziennikarz, Lwów, Ukraina,
dr Pawel Ukielski, Instytut Pamięci Narodowej, Polska
Verena Boos, autorka, Niemcy
Prof. Dr. Radu Preda, Instytut Badania Zbrodni
Komunistycznych i Pamięci o Wychodźtwie Rumuńskim,
Rumunia
Moderacja: N.N.
11.30-12.00
Dyskusja podsumowująca
Organizatorzy
Niemiecka Federalna Fundacja Badania Dyktatury SED (Berlin)
Instytut Pamięci Narodowej (Wrocław)
Niemiecki Związek Ludowy Opieki nad Grobami Wojennymi (Kassel – Berlin)
Fundacja Krzyżowa (Krzyżowa/Kreisau)
Akademia Protestancka w Berlinie
we współpracy z Inicjatywą Kreisau e.V. (Berlin)