Lepiej wystąpić ze spółki osobowej, niż sprzedać w niej udziały

echo
Rzeczpospolita 25 czerwca 2009
Lepiej wystąpić ze spółki osobowej, niż sprzedać w niej udziały
25.06.2009, Marcin Jamroży Marcin Sobieszek
Zamiast sprzedawać udział w handlowej spółce osobowej, wystąp raczej z takiej spółki. Unikniesz wtedy
ponownego opodatkowania wypracowanego w ramach działalności spółki zysku
Wspólnik może wypowiedzieć umowę spółki osobowej (np. jawnej) zawartą na czas nieokreślony na sześć
miesięcy przed końcem roku obrotowego. Termin ten może zostać skrócony w umowie spółki.
Wypłacony udział, zwrócony wkład
Wystąpienie wspólnika ze spółki jawnej powoduje obowiązek rozliczenia udziału kapitałowego wspólnika.
Rozliczenie poprzedza ustalenie wartości udziału kapitałowego występującego wspólnika przez sporządzenie
osobnego bilansu, uwzględniającego wartość zbywczą majątku spółki, czyli wartość jej majątku w obrocie
prawnym i gospodarczym. Ustalony w ten sposób udział kapitałowy powinien być wypłacony występującemu
wspólnikowi w pieniądzu, a rzeczy wniesione do spółki przez wspólnika tylko do używania zwraca się w
naturze (art. 65 k.s.h.).
Przykład
Jan Nowak, wspólnik spółki jawnej Alfa, wypowiedział umowę spółki (posiada 50-proc. udział w zyskach).
Wniesiony przez niego wkład pieniężny wynosił 10 tys. zł. Jednocześnie bilans spółki jawnej wykazuje
niewypłacone zyski z lat ubiegłych w wysokości 60 tys. zł, a wartość zbywcza aktywów (w szczególności
gruntów) wynosi 1 mln zł (ich wartość księgowa wynosi 800 tys. zł). Brak jest zobowiązań i rezerw. Jakie są
konsekwencje (podatkowe) wystąpienia Jana Nowaka ze spółki?
Zwrot wniesionego wkładu (tu 10 tys. zł) nie podlega opodatkowaniu (art. 21 ust. 1 pkt 50 ustawy o PIT). Z
orzecznictwa wynika również, że wypłata zysku już opodatkowanego w części przypadającej na występującego
wspólnika (tu 30 tys. zł) nie skutkuje powstaniem u niego przychodu podlegającego opodatkowaniu (tak wyrok
NSA z 7 października 2004 r., FSK 594/04, wyrok WSA w Białymstoku z 25 marca 2009 r., I SA/Bk
557/08). Natomiast przypadająca na niego nadwyżka wartości zbywczej majątku nad wartością księgową (tu
100 tys. zł) odpowiadająca cichym rezerwom (niezrealizowanym zyskom) podlega opodatkowaniu, ponieważ
przekracza wartość uprzednio opodatkowaną jak zysk spółki (zob. wyrok WSA w Gdańsku z 19 lutego 2009
r., I SA/Gd 785/08).
Spór o źródło przychodów
Organy podatkowe często zajmują stanowisko, że dochód ten należy kwalifikować do źródła „prawa
majątkowe” w rozumieniu art. 18 ustawy o PIT (zob. np. interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 15
stycznia 2009 r., ITPB1/415-699/08/MM). W ich opinii spółka, wypłacająca wspólnikowi należną mu część
majątku, jako płatnik musi odprowadzić zaliczkę na PIT. Jednak sądy przyjmują trafnie, że tego rodzaju dochód
jest dochodem z działalności gospodarczej, który można opodatkować według stawki liniowej (zob. wyrok
WSA w Gdańsku z 19 lutego 2009 r., I SA/Gd 785/08). Skoro zatem ustawodawca podatkowy wskazał, że
źródłem przychodów wspólników spółek osobowych jest działalność gospodarcza, to otrzymywane na skutek
podziału majątku przysporzenie majątkowe w postaci równowartości „cichych rezerw” powinno być
zakwalifikowane również do tego źródła przychodów.
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest specjalista ds. marketingu w Rödl & Partner ul. Górki 7, 60-204 Poznań, tel. +48(61) 86 44 900
Skutki zbycia udziału
Wspólnik handlowej spółki osobowej może też zbyć swój „udział” (ogół praw i obowiązków) w spółce. Można
go przenieść na inną osobę, gdy umowa spółki tak stanowi. Przeniesienie udziału w spółce uzależnione jest
również od pisemnej zgody wszystkich pozostałych wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Przykład
Przyjmijmy, że Jan Nowak zbędzie ogół praw i obowiązków w spółce jawnej Alfa (w której m.in. posiadał 50proc. udział w zyskach). Uzgodniona cena sprzedaży wynosi 140 tys. zł. Jakie są konsekwencje (podatkowe) tej
transakcji?
Przychód z praw majątkowych
Organy podatkowe kwalifikują przychody ze sprzedaży udziału jako przychody ze zbycia praw majątkowych, o
których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 w zw. z art. 18 ustawy o PIT (tak np. Izba Skarbowa w Warszawie w
interpretacji z 12 grudnia 2008 r., IPPB1/415-1234/08-2/EC). Należy wykluczyć uznanie tego rodzaju
przychodów za przychody z kapitałów pieniężnych (art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT), skoro art. 17 ust. 1 pkt 6
przewiduje wyraźnie, że chodzi o przychody z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość
prawną. Można natomiast mieć wątpliwości co do celowości różnicowania źródeł przychodów w przypadku
wystąpienia wspólnika ze spółki osobowej i zbycia udziału w spółce osobowej.
Kosztem wartość wkładu
Przyjęcie, że mamy w tym wypadku do czynienia z przychodem z praw majątkowych, oznacza, że podatek jest
ustalany na zasadach ogólnych według skali podatkowej (18 proc., 32 proc.). Przychód powstaje dopiero w
momencie jego faktycznego otrzymania (lub postawienia do dyspozycji), a nie z chwilą, kiedy stał się należny.
Dochód (ewentualnie stratę) wykazuje się w zeznaniu rocznym.
Organy podatkowe dopuszczają uwzględnienie jako koszt uzyskania przychodów wyłącznie wartości
wniesionego wkładu. W naszym przykładzie oznacza to, że dochód ze zbycia wyniesie 130 tys. zł (140 tys. zł –
10 tys. zł wniesione jako wkład pieniężny).
Co się bardziej opłaca
Porównując skutki podatkowe obu wariantów zakończenia działalności w osobowej spółce handlowej, bardziej
opłacalne jest wystąpienie wspólnika niż sprzedaż udziału w tej spółce. Wynika to przede wszystkim z innej
kwalifikacji dochodów oraz związanego z tym odmiennego sposobu ustalania dochodu podatkowego.
Autorzy są doradcami podatkowymi w kancelarii Rödl & Partner
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest specjalista ds. marketingu w Rödl & Partner ul. Górki 7, 60-204 Poznań, tel. +48(61) 86 44 900