6. Tydzień Mózgu w Poznaniu 10-14 marca 2014 r. Prof. dr hab. n

6. Tydzień Mózgu w Poznaniu
10-14 marca 2014 r.
Prof. dr hab. n. med. Jacek Łuczak
Hospicjum „Palium” w Poznaniu
SESJA: Na granicy życia i śmierci
CZWARTEK – 13 marca 2014 r., g. 18.00
CIERPIENIE CHORYCH W SCHYŁKOWYM OKRESIE ŻYCIA.
ROLA OPIEKI PALIATYWNEJ I HOSPICYJNEJ.
Okres zaawansowanej choroby – z bliską śmiercią jest bardzo trudnym
wyzwaniem dla cierpiącego, doświadczającego kolejnych strat chorego,
udręczonej rodziny („opiekunowie pierwszej linii”) oraz profesjonalistów
i wolontariuszy. Stanowi równocześnie najważniejszy okres zamykania życia.
Wizja umierania wyzwala szereg obaw o: cierpienia ciała (bólu, uduszenia się),
utratę godności, bycie ciężarem dla innych, opuszczenie, rozstanie z ukochanymi,
troskę o nich po naszej śmierci oraz cierpienia duchowe – egzystencjalne:
zwątpienie w znaczenie uciekającego życia, wyrzuty sumienia, odpowiedzialność
za kończące się życie, rozterki natury religijnej – niepewność co do naszego losu
jako osoby – po śmierci ciała ale czy również duszy?
Chorzy niejednokrotnie skarżą się, że Bóg ich opuścił i nie czują Jego obecności.
Odkryte i zamaskowane oblicze umierania ma wiele znaczeń uwzględniających
cielesne, psychiczne, społeczne i duchowe wymiary cierpienia oraz zależności i
odczucia osób mniej lub bardziej uczuciowo związanych z umierającym: jego
bliskich, zespołu opiekującego się oraz przygodnych obserwatorów.
Można oczekiwać, że każdy z nas chciałby mieć zapewnione „dobre, godne
umieranie” – pozbawione niepotrzebnego cierpienia, potrzebę rzetelnego
przekazu o śmiertelnej chorobie (co jest niezbędne do uporządkowania,
zamknięcia życia) i korzystać z dobrodziejstwa obecności kochającej osoby i
wszechstronnego wsparcia. Nikt natomiast nie wie jak się zachować, gdy
ciemność śmierci już zagląda nam w oczy a bunt, protest na nic się nie zdadzą.
„Znam tylko trzy możliwe postawy: wyłączenie się – stoicyzm, rozpacz i nadzieję”.
Cierpienie umierających są często zamaskowane w szczególności podczas agonii.
Wg Ventarfridda około 70% chorych traci częściowo lub w pełni świadomość w
ostatnich 24 godzinach życia. Oparte na 500 chorych obserwacje Oslera,
wskazujące na odczuwanie podczas agonii jedynie przez 20% umierających bólu i
innych cierpień, nie mogą nas uspokoić, gdyż dotyczyły ostatnich godzin życia i
nie uwzględniały cierpień osób bliskich.
Wiele badań wskazuje na nasilanie się w ostatnich tygodniach i dniach życia
zarówno chorych na nowotwory ale również inne choroby przewlekłe cierpień –
zarówno cielesnych jak i duchowych – egzystencjalnych (często wtedy, gdy udaje
się przynieść ulgę w cierpieniach somatycznych), które są często nie
rozpoznawane i nieuśmierzone. Opieka nad umierającymi chorymi,
komunikowanie się z chorym i rodziną oraz leczenie objawów, pozostawiają
wiele do życzenia.