Tomasz Podgajniak

„Dyrektywa IPPC - wyzwania dla Polski do 2016
roku”
Gospodarcze, społeczne i systemowe skutki przyjęcia nowej
dyrektywy o emisjach przemysłowych
Tomasz Podgajniak
Wiceprezes Zarządu
CDM sp. z. o.o
Przewodniczący Zespołu do spraw
regulacji związanych z emisjami
przemysłowymi
Warszawa 24 września 2009 r.
Co tam Panie w polityce?
•
•
•
•
•
21 grudnia 2007 roku Komisja Europejska przedstawiła projekt Dyrektywy Parlamentu
Europejskiego i Rady w sprawie emisji przemysłowych (IPPC recast)
Liczne głosy krytyczne z przemysłu i części Państw Członkowskich – bezkrytyczny entuzjazm
ze strony większości organizacji ekologicznych
Nowa dyrektywa dot. emisji przemysłowych ma zastąpić następujące aktualnie obowiązujące
dyrektywy:
• 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli
(IPPC),
• 2001/80/WE w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z
duŜych obiektów energetycznego spalania (LCP),
• 2000/76/WE w sprawie spalania odpadów (WI),
• 1999/13/WE w sprawie ograniczenia emisji lotnych związków organicznych
spowodowanej uŜyciem organicznych rozpuszczalników podczas niektórych czynności i
w niektórych urządzeniach (LZO),
• 78/176/EWG, 82/883/EWG i 92/112/EWG związane z produkcją dwutlenku tytanu;
10 marca 2009 roku Parlament Europejski debatował w pierwszym czytaniu nad
zweryfikowaną podczas prac grup roboczych propozycją nowej dyrektywy;
25 czerwca 2009 r. Rada Europejska na posiedzeniu ministrów środowiska uzgodniła wersję
projektu dyrektywy mająca stanowić podstawę do przyjęcia ostatecznego stanowiska Rady
Nowowybrany Parlament raczej nie podejmie prac plenarnych w tym roku?
2
Uzasadnienie potrzeby nowelizacji przepisów
Komisja Europejska:
„NaleŜy dokonać przeglądu prawodawstwa dotyczącego instalacji przemysłowych w celu uproszczenia i
wyjaśnienia istniejących przepisów, zmniejszenia niepotrzebnych barier administracyjnych oraz
wdroŜenia wniosków zawartych w komunikatach Komisji na temat strategii tematycznej dotyczącej
zanieczyszczenia powietrza, strategii tematycznej z dziedzinie ochrony gleby oraz strategii tematycznej w
sprawie zapobiegania powstawaniu odpadów i ich recyklingu (…).
Celem w/w strategii tematycznych jest ochrona zdrowia ludzi i środowiska naturalnego, którego nie
moŜna zapewnić bez dalszego obniŜenia emisji pochodzących z działalności przemysłowej.”
„Cele działań podejmowanych w celu zapewnienia wysokiego poziomu ochrony środowiska naturalnego i
poprawy jego stanu nie mogą być osiągnięte w wystarczający sposób na poziomie państw
członkowskich, zaś wobec transgranicznego charakteru zanieczyszczeń pochodzących z działalności
przemysłowej mogą być skuteczniej osiągnięte na poziomie Wspólnoty; Wspólnota moŜe w tym celu
przyjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości; niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest
niezbędne do osiągnięcia tych celów.”
„DuŜe instalacje spalania znacznie przyczyniają się do emisji substancji zanieczyszczających do
powietrza, co powoduje znaczące skutki dla zdrowia ludzi i środowiska naturalnego. […] niezbędne jest
ustalenie bardziej rygorystycznych dopuszczalnych wielkości emisji na poziomie Wspólnoty dla
niektórych kategorii instalacji spalania i niektórych substancji zanieczyszczających.”
„Rozrzucanie obornika i płynnego nawozu moŜe wywierać znaczący wpływ na jakość środowiska. […] naleŜy
zadbać o to, aby obornik i płynny nawóz powstałe wskutek działań objętych niniejszą dyrektyw były
rozrzucane przez operatora lub osoby trzecie z wykorzystaniem BAT.”
3
WaŜniejsze zmiany proponowane przez Komisję i
popierane przez część europosłów
•
•
•
•
•
Wzmocnienie roli BREF-ów – dopuszczalne wielkości emisji określane w pozwoleniach
zintegrowanych muszą być zgodne z wartościami podanymi w dokumentach referencyjnych
BAT (odstępstwa moŜliwe jedynie w wyjątkowych sytuacjach i raportowane do KE, ale nie
dopuszczalne są odstępstwa od standardów emisyjnych określonych w dyrektywach LCP, WI,
TiO2);
Nowe wymagania w odniesieniu do LCP od 2016 r(objęcie zakresem dyrektywy źródeł o
mocy od 20 MWt, Ŝródło = komin; znaczne zaostrzenie standardów emisyjnych SO2, NOx i
pyłów praktycznie eliminujących z rynku energetykę węglową);
Nowe wymagania odnośnie instalacji spalania odpadów (Ostrzejsze standardy emisyjne
dla NOx przy współspalaniu odpadów w cementowniach, zrównanie standardów emisyjnych
dla współspalania w obiektach spalania z nowymi standardami dla LCP);
Objęcie dyrektywą kwestii ochrony gleby - precyzyjne określenie stanu początkowego, do
obowiązek doprowadzenia terenu do stanu początkowego po zakończeniu działalności,
wymóg sporządzania raportu o stanie gleby i wód podziemnych – przed uzyskaniem
pozwolenia zintegrowanego
Zwiększenie częstotliwości kontroli i rozszerzenie obowiązków sprawozdawczych
Dodatkowe oczekiwania Komisji Europejskiej
„W szczególności naleŜy przyznać Komisji uprawnienia do ustalania:
• kryteriów odstępstw od poziomów emisji powiązanych z najlepszymi
dostępnymi technikami opisanymi w BREF
• częstotliwości monitorowania okresowego
• zawartości sprawozdania bazowego
• kryteriów wykorzystywanych w ocenie zagroŜenia dla środowiska
naturalnego
• środków dotyczących rozwoju i stosowania nowych technik
• średnich dopuszczalnych wielkości emisji SO2 (w niektórych
przypadkach)
• terminu, po którym dokonywane będą stałe pomiary emisji do
powietrza metali cięŜkich, dioksyn i furanów,
• rodzaju i formatu informacji, które Państwa Członkowskie będą
udostępniać Komisji
• kryteriów udzielania odstępstw od obowiązku ciągłego monitorowania
całkowitych emisji pyłów dla spalarni i współspalarni odpadów”
5
Konteksty i koincydencje
Propozycję nowej regulacji europejskiej naleŜy zatem rozpatrywać, co
najmniej w kilku płaszczyznach:
politycznej – skąd takie przyśpieszenie? co z polityką spójności, wspólna
polityka energetyczną i przemysłową?;
ekologicznej – jakie będą rzeczywiste środowiskowe konsekwencje wdroŜenia
nowych wymogów;
ekonomicznej – bodziec do modernizacji, czy do…ucieczki?
społecznej – bezpieczne środowisko… dla bezrobotnych?
legislacyjnej – czy projekt rzeczywiście poprawia system prawny, likwiduje
problemy i rozwiewa obecnie występujące wątpliwości?
systemowej – co z zasadą subsydiarności? KE jako niezawisły „superrząd”?;
Zagadnienia budzące najwięcej wątpliwości
• wiąŜąca rola BREF-ów – do jakiego stopnia moŜna (czy wolno) administracyjnie
sterować rozwojem technologii(BAT)? Czy przyznanie BREF-om roli para-aktów
prawnych nie zabija de facto nnowacyjności?
• nowe standardy emisyjne dla duŜych obiektów spalania – praktyczna eliminacja
technik węglowych;
• Nowe podejście dla procesów współspalania – praktyczna dyskryminacja paliw
zstępczych (z odpadów);
• usztywnienie przepisów dotyczących zakresu i częstości przeprowadzania
kontroli instalacji – Komisja próbuje, czy Państwa Członkowskie zgodzą się na
określanie wiąŜących reguł w tym zakresie;
• rola instytucji unijnych w stymulowaniu i określaniu kierunków rozwoju
technicznego i wspierania innowacyjności – Komisja chce określać kryteria
wyboru dziedzin innowacyjności;
• przepisy dotyczące monitoringu i raportowania – dublowanie innych systemów
raportowania, konieczność ciągłego potwierdzania zgodności z BAT;
• nowe sektory – dla niektórych rodzajów działalności znacznie efektywniejsze
byłoby określanie standardów jakie muszą spełniać stosowane urządzenia;
7
Zintegrowane podejście do zapobiegania
zanieczyszczeniom (IPPC)
Cel strategiczny
osiągnięcie maksymalnej efektywności ekologicznej przy optymalnych nakładach, ograniczenie
do racjonalnego minimum oddziaływań potencjalnie uciąŜliwych instalacji,
Główne zasady:
Obowiązek uzyskania pozwolenia zintegrowanego, regulującego w sposób holistyczny nie tylko wszystkie
warunki korzystania ze środowiska (emisje, zasoby), ale równieŜ zasady prowadzenia procesu produkcyjnego;
Brak wymaganego pozwolenia zintegrowanego skutkuje wstrzymaniem działalności – jest to więc rodzaj
licencji na prowadzenie działalności ;
Obowiązek prowadzenia działalności zgodnie z wymogami najlepszej dostępnej techniki (BAT);
BREF-y jako dokumenty wspomagające identyfikację i upowszechnianie najlepszych dostępnych technik;
Gra idzie o to, aby efektywność ekologiczna wzmacniała, a nie pomniejszała:
efektywność ekonomiczną przedsiębiorstw rozumianą jako zdolność utrzymania pozycji na rynku oraz
zdolność do rozwoju
efektywność społeczną gospodarki rozumianą jako zdolność do zaspokajania potrzeb społecznych
(zadowolenia klienta), umiejętność sprawnego rozwiązywania ewentualnych konfliktów z otoczeniem
(społecznym, prawnym i administracyjnym) oraz zdolność tworzenia nowych, a co najmniej utrzymywania
istniejących miejsc pracy.
Wątpliwe korzyści z wdroŜenia nowej dyrektywy
• znaczna poprawa stanu środowiska – to nie przemysł decyduje
obecnie o tych kwestiach…
• znaczna poprawa jakości Ŝycia i zdrowia ludzi (np. spadek liczby
przedwczesnych zgonów o 13 000/rok, czyli na poziomie ryzyka
2,5*10-8)…
• redukcja kosztów administracyjnych związanych z wydawaniem
pozwoleń oraz raportowaniem (przy jednoczesnym zwiększeniu liczby
kontroli i zakresu raportowania)…
• brak długoterminowego wpływu na konkurencyjność wewnętrzną i
zewnętrzną podmiotów gospodarczych – jak to moŜliwe, przy braku
skutecznych instrumentów przeciwdziałania eko-dumpingowi z
zewnątrz…
Wyzwania i ryzyka
•
Czy koncepcja „zintegrowanego podejścia” umoŜliwiająca elastyczność w ustalaniu
warunków najlepszych dostępnych technik na poziomie lokalnym odchodzi w
przeszłość?
• Czy wobec globalnych zmian warunków gospodarowania moŜliwa jest „ucieczka do
przodu”… jaka jest rzeczywista zdolność wykorzystania i zwiększenia potencjału
innowacyjności, w szczególności w nowych krajach członkowskich, bez
długofalowego zaburzenia równowagi ekonomicznej?
• Jaki moŜe być praktyczny skutek przyjęcia takich rozwiązań:
Promocja ekoinnowacji….
Eliminacja ekodumpingu?
Europa dwóch prędkości?
a moŜe tylko:
eko-lockout w skali całego kontynentu!!!
Polskie dylematy
•
Jak skorelować uwarunkowaną geopolitycznie strategię rozwoju kraju z nowymi,
bardzo szczegółowymi i mało elastycznymi regułami?
• Szybkie rozstrzygnięcie jaka energetyka? A raczej co zamiast węgla?
• Likwidacja wielogłosu w sprawie gospodarki odpadami? MoŜe warto wrócić do
terminu surowce wtórne?
• Co dalej z polską chemią i przemysłem materiałów budowlanych?
• Jak poradzić sobie z ryzykiem ekologicznym związanym z postępującą
intensyfikacją rolnictwa?
• Jaką taktykę przyjąć podczas prac w parlamencie? Opóźniać, choćby do czasu
uzgodnienia załoŜeń wspólnej polityki bezpieczeństwa energetycznego, czy
przyśpieszać, Ŝeby móc lepiej wykorzystać derogacje?
• Jak uzyskać większy wpływ na tworzenie BREF-ów?
i wreszcie last but not least
• Jak w „tanim” państwie wdraŜać tak trudne wymogi?
Dziękuję za uwagę