Grupowa głupota - Kancelaria Środa

KANCELARIA ŚRODA
FRONT OFFICE: SAPIEśYŃSKA 7/2, 00-215 WARSZAWA
BACK OFFICE: POLIGONOWA 29, 05-250 ŁĄKI, RADZYMIN K. WARSZAWY
Grupowa głupota
Fragment ksiąŜki Johna R. Wellsa pt. „Inteligencja strategiczna”
Wydawnictwo Rebis (2014)
Tłumaczenie: Adam Bukowski i Jacek Środa
G r up y potr af ią r ó wn ie Ŝ w yk a z ywać s ię
W
niezmierzoną głupotą, przejawiając znacznie
gentnych zachowań kolonii jest dość oczywista
niŜszy poziom inteligencji niŜ którykolwiek z ich
w porównaniu ze względną prostotą tworzą-
członków. Z braku motywacji błąkają się one
cych ją osobników. W firmach często bywa na
bez celu i bez osiągnięć, czyli „jadą do
odwrót;
Abilene” – w kierunku, który wszystkim wydaje
racjonalnie, lecz w grupie ich postępowanie
16
przypadku
mrówek
jednostki
złoŜoność
zachowują
się
emer-
bardzo
się bezsensowny . Jeśli motywacja jest słaba,
wydaje się głupie. A jednak my, ludzie,
zasiewają ziarna swej przyszłej autodestrukcji,
powinniśmy zastanowić się nad tym, jak
popełniając w efekcie zbiorowe samobójstwo.
niezwykle skomplikowane w porównaniu z
własnymi zdolnościami poznawczymi struktury
grupy trudno jest
społeczne stworzyliśmy. Ogrom-
zrozumieć i przewidzieć. Niebez-
ną trudność sprawia nam opis
piecznie jest sądzić, Ŝe grupa
funkcjonowania
„myśli” tak, jak robią to jednostki.
gospodarki.
Zachowanie
autostradach,
Zachowanie
grupy
jest
miasta
Nawet
które
lub
korki
na
powstają
emergentne; stanowi ono sumę
znikąd i bez wyraźnej przyczyny,
jednostkowych działań agentów
by
będących jej członkami, a całość
zniknąć, są dla większości z nas
moŜe
zagadką.
kierować
odmiennymi
się
zupełnie
motywami
niŜ
następnie
równie
nagle
jej
poszczególne składowe. Douglas
Zachowania emergentne bywają
Hofstadter
nie oc z ywis t e, dl ate go f irm y
zilustrował
to
konwersacji
opracowują obecnie zakrojone na szeroką
pomiędzy mrówkojadem oraz jego najlepszym
skalę symulacje zachowań tysięcy agentów,
przyjacielem
kolonią
p r ó b u j ą c z we r yf i k o wa ć i p r o g n o zo wa ć
mrówek . Mimo Ŝe poszczególne mrówki
prawdopodobne rezultaty . To właśnie uczynił
widziały w mrówkojadzie swego arcywroga,
NASDAQ, rozwaŜając zmianę wielkości kroku
Stryjko Lonia był w stanie dostrzec sens
notowania z jednej ósmej dolara na jedną
zjadania mrówek.
szesnastą, a ostatecznie na jeden cent.
przepięknym
przykładem
Stryjkiem
Lonią
–
17
WWW.SRODA.COM.PL
18
KANCELARIA ŚRODA
FRONT OFFICE: SAPIEśYŃSKA 7/2, 00-215 WARSZAWA
BACK OFFICE: POLIGONOWA 29, 05-250 ŁĄKI, RADZYMIN K. WARSZAWY
U podstaw legła hipoteza, Ŝe ograniczyłoby to
wszyscy zaczynamy dzielić ich strach. Instynkt
spread pomiędzy ofertami sprzedaŜy i kupna
popycha
na rynku i przyczyniłoby się do zwiększenia
poniewaŜ
jego sprawności. Symulacja prawdopodobnych
chronili się wzajemnie przed zewnętrznymi
reakcji tysięcy agentów rynkowych sugerowała
zagroŜeniami.
jednak, Ŝe stałoby się dokładnie na odwrót.
przyjść im z odsieczą, poniewaŜ wymieniliśmy
Spowodowało to, Ŝe NASDAQ skorygował
z nimi przysługi i jesteśmy ich dłuŜnikami.
swoje zamiary.
Mamy równieŜ nadzieję, Ŝe gdybyśmy sami
Przypisywanie decyzjom grupy logiki jest
19
niebezpieczne . Z tego, Ŝe agenci działają
logicznie, nie wynika, Ŝe takie będą równieŜ
zachowania emergentne. KaŜdy osobnik moŜe
występować we własnym, jak najlepiej pojętym
interesie
(tryb
gadzi),
lecz
efekt
prawdopodobnie okaŜe się polityczny, zaleŜnie
od
względnej
zdolności
władzy
do
Niebezpieczne
logiki
wpływania
jest
decyzjom
przynajmniej
agentów
w
równieŜ
na
oraz
ich
wynik.
przypisywanie
poszczególnych
agentów,
przypadku
ludzkich.
istot
NaleŜymy do gatunku społecznego, a to pcha
nas
do
udzielenia
zaprogramowano
Czujemy
im
pomocy,
nas,
się
byśmy
zobowiązani
znaleźli się w kłopotach, ktoś inny wyciągnąłby
do nas pomocną dłoń. W ten sposób grupa
zachowuje się pod względem emocjonalnym i
społecznym jak jedność, instynktownie broniąc
swoich członków. Jednostki zwierają szeregi i
czynią olbrzymie poświęcenia na rzecz grupy,
nie zawsze jednak jest to dla niej dobre. Bywa,
Ŝe jednostki społeczne są gotowe popełnić
raczej masowe samobójstwo aniŜeli poddać
się zmianom. Jest to całkiem powszechne.
Wiele przedsiębiorstw zbankrutowało wskutek
masowych akcji pracowników torpedujących
działania kluczowe dla ich przetrwania.
nas do zaspokajania potrzeb emocjonalnych i
W jaki sposób firma moŜe więc przeciwstawić
społecznych, które w istocie skłaniają nas do
się tej najwyraźniej niezłomnej sile? MoŜe
zachowań słuŜących ochronie społeczności.
jedynie odwoływać się do emocji i instynktów,
Jak na ironię, moŜe to sprawiać, Ŝe grupa
nie do rozumu. Po stronie pozytywnej zmiana
zachowuje się bardziej racjonalnie – jednostki
musi być przedstawiana jako wstęp do bardziej
poświęcają się dla przetrwania zbiorowości –
atrakcyjnej
lecz nie zawsze.
wszystkich, którzy wezmą w niej udział. Z
Grupy wykazują się zarówno nadzwyczajną
mądrością, jak i bezbrzeŜną głupotą. Owe
dramatyczne
ekstrema występują
wskutek
wzmocnienia indywidualnych potrzeb poprzez
więzy emocjonalne i społeczne. Gdy niektórzy
członkowie grupy obawiają się o swoje bezpieczeństwo, ich emocje stają się zaraźliwe i
WWW.SRODA.COM.PL
i
obiecującej
przyszłości
dla
drugiej strony poraŜkę naleŜy przedstawić jako
na tyle groźną, by wyzwolić w jednostkach
gadzie instynkty, zmuszające je do walki o
przetrwanie,
nawet
kosztem
niektórych
członków grupy. Wówczas, acz niechętnie,
będą
oni
skłonni
współpracowników.
poŜegnać
swoich