Analiza produkcji i sprzeda¿y pstr¹gów tęczowych w 2000 r.

Transkrypt

Stanis³aw Bontemps - Instytut Rybactwa Œródl¹dowego
Analiza produkcji i sprzeda¿y pstr¹gów têczowych
w 2000 r.
Rok 2000 zakoñczy³ nam wiek – wiek, w którego drugiej po³owie (lata szeœædziesi¹te) na ziemiach pomorskich
zacz¹³ siê «rodziæ» polski pstr¹g têczowy. A poród ten nie
by³ ³atwy. Od nielicznych trzeba by³o uczyæ siê – gdzie,
w czym i jak hoduje siê ten gatunek. A i ci nieliczni te¿
dochodzili do perfekcji ucz¹c siê na w³asnych b³êdach. Ile¿
zmartwieñ i nieprzespanych nocy. A to k³opoty z paszami,
to brak m¹czki rybnej, to polfamiksów, to dro¿d¿y. Szukanie
zastêpczych komponentów, takich jak m¹czki miêsno-kostnej czy m¹czki z odpadów kurzych..., ró¿ne serwatki, ¿eloskrzepy, odpady koncentratów spo¿ywczych (s³ynne maggi)... Pasze mokre, granulaty z «leœniczanek»... Wi¹zane
transakcje eksportowe, zdobywanie leków i œrodków do
zabiegów profilaktycznych. A zbyt pstr¹gów? – przyzwyczajenie konsumentów do tej ryby podawanej w handlu w,
po¿al siê Bo¿e, wrêcz odstraszaj¹cej formie. Ale by³o –
minê³o, z roku na rok wzrasta³a liczba hodowli, wychodz¹c
ju¿ poza rejony pomorskie. Wzrasta³a produkcja, która w
«powijakach» nie przekracza³a 200 ton; i tak w trudzie i znoju ros³a i ros³a, ¿eby w roku 2000 osi¹gn¹æ ponad 10 tysiêcy
ton! (rys.1).
Przypomnijmy pokrótce co wywo³a³o tak szybki jej rozwój. Przede wszystkim jest to zas³uga ludzi o wielkim
siedemdziesi¹tych i osiemdziesi¹tych w Pañstwowych
Gospodarstwach Rybackich;
l sprzyjaj¹ce warunki produkcji, prowadz¹ce do jej coraz
wiêkszej op³acalnoœci, co wp³ynê³o na powstawanie
prywatnych hodowli;
l wprowadzenie nowych metod hodowlanych i techniki
chowu (aklimatyzacja szczepu jesiennego, wykorzystanie wód podgrzanych), stosowanie coraz lepszych
wysokokalorycznych, ekologicznych pasz, mo¿noœæ
zakupu leków, modernizacja obiektów i wyposa¿anie
ich w nowoczesne urz¹dzenia hodowlane;
l wysoki poziom wykszta³cenia hodowców, a tak¿e szerokie kontakty z hodowcami zagranicznymi;
l wreszcie w³aœciwie przeprowadzona restrukturyzacja
i prywatyzacja hodowli pañstwowych.
Bardzo pozytywnym czynnikiem jest integracja hodowców pstr¹gów, której pocz¹tek da³y pierwsze konferencje
ryb ³ososiowatych, a które odbywaj¹ siê corocznie ju¿ od
æwieræ wieku. Jej scementowaniu przys³u¿y³o siê powstanie Oddzia³u Hodowców Ryb £ososiowatych Polskiego
Towarzystwa Rybackiego. Niestety nie wszyscy zdaj¹
sobie sprawê (lub nie chc¹), ile wa¿nych spraw zagra¿aj¹cych dzia³alnoœci pstr¹garstwa rozstrzygn¹³ Zarz¹d
zami³owaniu i pe³nym zaanga¿owaniu, którym zawdziêczamy rozwój tej dziedziny rybactwa. A oprócz czynnika ludzkiego nale¿y wymieniæ dalsze czynniki sprzyjaj¹ce tej sprawie:
Oddzia³u – a przecie¿ nie tylko dla siebie, ale dla wszystkich
hodowców – nawet i tych niezrzeszonych. Spraw takich nie
jest ma³o. Gdy usta³y problemy lat wczeœniejszych, pojawi³y
l inwestycje (budowa obiektów) prowadzone w latach
siê nowe – to c³o na pasze, to niskie ceny ryb, to groŸba
nonsensownych op³at za pobór
wody przez hodowle, to dioksyny,
10000
a¿ po napaœci «ekologów».
Prognozowany w poszczegól-
8000
nych latach wzrost produkcji zosta³
zrealizowany. Wydaje siê, ¿e przyjêty program du¿ej produkcji, przy
6000
relatywnej niskiej cenie zbytu
pstr¹ga, by³ s³uszny dla utrzymania rynku.
4000
Podsumowuj¹c, mo¿emy na
zakoñczenie XX wieku z³o¿yæ mel-
2000
dunek:
Przez trzydzieœci parê lat Pol-
0
1973
ska rozwinê³a hodowlê pstr¹ga
1975 1977 1979 1981 1983 1985
1987
1989 1991 1993 1995
1997 1999 2000
Rys. 1. Produkcja pstr¹gów têczowych w latach 1973-2000 (w tonach)
4/2001
KOMUNIKATY RYBACKIE
têczowego do iloœci znacz¹cych na
rynku europejskim. Od prymitywnego pocz¹tku w latach szeœædzie-
1
TABELA 1
Rejon I Pomorze Zachodnie. Produkcja i sprzeda¿ pstr¹gów têczowych w 2000 r.
Lp.
Hodowle
Zakup ryb w 2000 r. w tonach
Stan na
1.01.00
w tonach
ogó³em
w tym
narybek
151,0
¾
¾
Stan na Produkw tym
w tym
w tym
1.01.01 cja w
w tym
inny mat. ogó³em
eksport eksport przez w tonach tonach
narybek
zaryb.
bezpoœr.
przetw.
¾
¾
346,0
309,2
688,7
27,0
¾
127,0
125,0
295,0
21,8
¾
300,0
151,5
382,0
¾
¾
40,0
80,0
4,0
16,0
21,0
59,0
¾
¾
20,0
62,0
28,0
¾
¾
8,0
26,2
35,0
13,0
¾
¾
15,5
38,0
¾
8,0
¾
¾
¾
2,0
7,0
¾
¾
442,0
¾
¾
159,0
220,0
552,0
Gosp. Ryb. Mielno
2
EKO-FARM ¯arnowo
3
Gosp. Ryb. Bytów
124,0
¾
¾
¾
294,0
4
PPH AQUAMAR Miastko
166,1
9,2
9,2
¾
405,8
5
«PSTR¥G» Podkomorzyce
0
40,0
20,0
20,0
80,0
¾
6
A. Cibor, L. Momot Mo³stowo
12,0
12,0
12,0
¾
62,0
¾
7
J. £abêcki Broczyna
7,0
¾
¾
¾
49,0
49,0
8
W. Parwanicki Darnowo
12,0
1,0
1,0
¾
31,2
9
Z. Krysiñski Podgóry
12,5
¾
¾
¾
1,0
2,0
2,0
110,0
¾
11 E.R. Balcerzyk GR £UPAWA
530,5
¾
1
10 Z. Krzos Lubowidz
nie odes³ano ankiety
12 M. Miciñski Wiklino
3,0
¾
¾
¾
10,0
6,0
¾
4,0
0
7,0
13 L. Jaworski Wiklino
3,0
0,4
0,4
¾
12,0
¾
¾
¾
1,2
9,8
100,0
14 A.S.M. Iwanowscy Po³czynek
13,0
¾
¾
¾
100,0
100,0
¾
¾
13,0
15 P. Gabriel ¯elkówko
3,0
¾
¾
¾
24,0
24,0
¾
¾
4,0
25,0
16 PPRH STORYB S.P. Sto³ypko
63,0
160,0
¾
160,0
415,0
162,0
15,0
¾
70,0
262,0
17 J. Dadoñ S³awno, Sianów, Œwiêcianowo
72,0
920,0
5,0
915,0
1063,0
5,0
45,0
¾
62,0
133,0
18 R. Jarzyñski Damnica
25,0
7,1
7,1
¾
43,6
¾
¾
34,5
32,0
43,5
19 Z. Tomczak Uroczysko
1,0
2,8
2,8
¾
9,6
8,3
¾
¾
3,4
9,2
20 Z. Kuczborski Rudniki
2,0
2,0
2,0
¾
16,0
0,5
¾
1,0
3,5
15,5
30,0
¾
¾
¾
10,0
¾
¾
35,0
85,0
21 T. Wicenciak W. Turzyñski Oborowo
22 G. Dziewañski, A. Zieliñski Jawory
80,0
23 B. Winiarski Che³pa
22,0
¾
¾
¾
32,0
¾
¾
¾
26,0
36,0
24 J. Bartkowski Ciecholub
33,0
3,5
3,5
¾
120,0
20,0
¾
100,0
38,0
121,5
25 J. Juchniewicz, M. Sowiñski Rokitki
39,5
¾
¾
¾
80,6
23,3
¾
46,0
42,3
83,4
26 ALLER PL Kêb³owo
28,7
9,1
9,1
¾
144,2
144,2
¾
¾
45,0
151,4
27 Hod. Ryb. «K2" Kêb³owo
93,4
151,8
151,8
¾
256,9
¾
¾
33,5
89,5
101,2
28 Gosp. Ryb. Kozin
61,7
2,8
2,8
¾
163,2
¾
¾
110,0
51,3
150,0
29 K. R. Kazimierscy Zielenica
30,0
15,0
15,0
¾
130,0
¾
¾
¾
37,0
122,0
30 T. Kamiñski Dêborogi
3,0
4,0
4,0
¾
48,0
¾
¾
20,0
22,5
63,5
31 K. Grecki Budówko
38,0
¾
¾
¾
127,5
48,3
¾
73,0
51,0
140,5
32 R. Malec Zastawa
nie produkuje pstr¹gów
33 J. Abako Trawica
34 E. Kus G³obino
35 T. Mro¿ewski Lubowidz
1,5
¾
¾
¾
4,0
2,0
¾
¾
1,5
4,0
36 T. Pierzgalski Otnoga
30,0
¾
¾
¾
136,0
¾
¾
64,0
40,0
146,0
38 J. Sko³ysz Kusiczki 2
62,0
16,6
16,6
¾
109,6
1,0
¾
12,2
72,0
103,0
39 A. Z³otowicz »Stary M³yn" Krêpsko
0,3
¾
¾
¾
2,0
¾
¾
¾
0,5
2,2
40 Z. Grabowskii, M. Grabowska-Hinc Lulemino
25,0
29,0
29,0
¾
216,0
¾
¾
195,0
60,0
222,0
41 «SOBA» Kolczyg³owy
3,5
3,0
3,0
¾
14,0
¾
¾
14,0
6,0
13,5
42 G. B³ahy Pomi³owo
5,0
5,0
4,0
1,0
20,5
¾
¾
18,0
6,5
17,0
0
10,0
10,0
¾
60,0
¾
¾
¾
40,0
90,0
44 J. Gronda Suchorze
2,5
3,5
3,5
¾
30,0
¾
¾
20,0
3,0
27,0
45 RGH GWDA
3,0
¾
¾
¾
10,2
4,0
¾
¾
4,6
11,8
¾
¾
11,0
29,0
odmowa udzielenia informacji
37 G. Materka
43 Gosp. Pstr¹gowe «Grabowa» S.C.
46 HR£ K. ¯ukowski
47 ZHR J. Ryba
48 M. Augustynowicz
¾
12,0
¾
¾
30,0
22,0
49 K. Mora
50 Dane poufne z 8 hodowli
RAZEM
2
Sprzeda¿ ryb w 2000 r. w tonach
314,3
60,2
60,2
¾
858,5
12,7
9,0
126,7
327,2
811,2
1684,0
1471,0
375,0
1096,0
6471,1
732,1
73,0
1860,5
2166,4
5482,5
KOMUNIKATY RYBACKIE
4/2001
si¹tych do nowoczesnej technologii produkcji z zastosowaniem wysokokalorycznych,
ekologicznych pasz, osadników i urz¹dzeñ
35
redukuj¹cych zwi¹zki organiczne. Pstr¹gar-
30
stwo jest zintegrowane w Oddziale Hodowrzystwa Rybackiego, który to Oddzia³ jest
cz³onkiem rzeczywistym Federacji Europejskiej Producentów w Akwakulturze. Na
ogóln¹ iloœæ ryb s³odkowodnych, hodowanych i od³awianych w kraju, pstr¹gi têczowe
stanowi¹ przesz³o 25% (rys. 2). Oko³o 150
hodowli daje produkt, który w du¿ym procencie jest eksportowany przez przetwórnie
25
Tysi¹ce ton
ców Ryb £ososiowatych Polskiego Towa-
20
15
10
5
0
1993 1994
1995
1996
bazuj¹ce w du¿ej mierze na pstr¹garstwie
(rys. 3). Wszystko to daje pracê ludziom, co
Inne gatunki
jest szczególnie znacz¹ce dla rejonów
Karp
o du¿ym bezrobociu. W czasie klêski
Pañstwowych Gospodarstw Rolnych, dziêki
1997
1998
1999
2000
Wyliczona
w opracowaniu
Iloœci z ankiet
Stawy karpiowe
Pstr¹g têczowy
Po³owy w jeziorach
m¹drej restrukturyzacji i prywatyzacji, nie Rys. 2. Produkcja w stawach karpiowych (karp i inne), pstr¹gów têczowych oraz po³owy ryb
w jeziorach (bez wêdkarskich) w latach 1993-2000. Produkcja karpia - dane z ZRS
zmarnowano obiektów i hodowli rybackich.
IRS; po³owy w jeziorach - dane z Zak³adu Bioekonomiki IRS
Stabilna z³otówka pozwoli³a na powstawanie nowoczesnych hodowli pstr¹gowych,
budowanych na podstawie zezwoleñ wodnoprawnych udzielanych przez organa reprezentuj¹ce pañstwo polskie. Jesteœmy jedn¹ z najlepiej rozwijaj¹cych siê ga³êzi produkcyjnych
w bran¿y rolnictwa, której nie wolno zniszczyæ nieprzemyœlanymi, szkodliwymi zarz¹dzeniami lub nierozumn¹ egzaltacj¹.
«Serwis Pstr¹gowy 2000" opracowano na podstawie
informacji ze 133 ankiet przes³anych przez hodowców. To
ju¿ jedenasty raz, bowiem rozpoczêliœmy zbieranie ankiet w
1990 r. I za ten rok, i za lata poprzednie dziêkujemy serdecznie hodowcom za wspó³pracê, naturalnie licz¹c na ni¹
%
¯ywe ryby
50
40
30
20
10
0
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000
tak¿e w latach przysz³ych.
Rys. 3. Procentowy udzia³ eksportu w sprzeda¿y pstr¹gów w
latach 1990-2000
I POMORZE ZACHODNIE
Wys³ano 60 ankiet, na 53 otrzymaliœmy odpowiedŸ (w
tym jedna odmowa udzielenia informacji i dwie informacje
o zaprzestaniu produkcji pstr¹gów). Osiem hodowli poda³o
informacje z zachowaniem poufnoœci. Analizê z tego rejonu
przeprowadzono na podstawie 50 ankiet (w 1999 r. z 56
ankiet). Wed³ug tych danych produkcja w 2000 r. wynios³a
54% ogólnej produkcji w kraju. Wielkoœæ produkcji i sprzeda¿y przedstawiono w tabeli 1. W stosunku do wyników
uzyskanych w poprzednim roku produkcja wzros³a o
14,2%, a sprzeda¿ o 1,6%. Ogólny eksport stanowi³ 30%
sprzedanych w tym rejonie pstr¹gów.
bakteryjne wykazano w 13 przypadkach, w tym powoduj¹ce silne œniêcia w 7 i s³abe w 6, przede wszystkim
u narybku (Yersinioza, Pseudonomas, Aeromonas, Myksobacter, Saprolegnia). S³abe œniêcia, zarówno u narybku jak
i ryb towarowych, spowodowa³y w 5 przypadkach paso¿yty
(Ichthyophthirius, Gyrodactylus). Z³y stan œrodowiska lub
awarie wyst¹pi³y w 11 przypadkach, w tym w 6 spowodowa³y znaczne œniêcia ryb. W 40 hodowlach przeprowadzono badania diagnostyczne na obecnoœæ wirusów; w 1
stwierdzono obecnoœæ VHS, w 3 IPN, w 1 IHN. W rejonie
tym nie wyst¹pi³y œniêcia powodowane posocznic¹ wiru-
Zdrowotnoœæ
sow¹ ³ososiowatych. Rygorystyczne zwalczanie tej choro-
Z 48 hodowli, które przedstawi³y stan zdrowotnoœci, w
32 nie obserwowano zachorowañ ani œniêæ wykraczaj¹cych poza iloœci ponadnormatywne (tab. 7). Choroby
4/2001
by, która wyst¹pi³a w sezonie hodowlanym 1999 r. w paru
obiektach, da³o pozytywne wyniki. W 2000 r. pod opiek¹
weterynaryjn¹ by³o 38 hodowli, w 46 stosowano zabiegi
KOMUNIKATY RYBACKIE
3
profilaktyczne. Z uwag hodowców w sprawie badañ na
jednorazowo. W trzech gospodarstwach ryby s¹ przetwa-
obecnoœæ wirusów wynika, ¿e niezgodne by³y oceny przeprowadzone przez dwa laboratoria w tym samym czasie,
rzane. 25 hodowli sprzedawa³o pstr¹gi na eksport przez
zarówno wiosn¹, jak i jesieni¹. Postulowano, ¿eby badania
na obecnoœæ wirusów by³y prowadzone przez jeden oœro-
port ¿ywych ryb (4 hodowle, od 4 do 45 ton). £¹cznie eksport pstr¹gów z tego rejonu wyniós³ 30% ogólnej sprzeda-
dek weterynaryjny.
¿y. Obserwuje siê spadek eksportu w ostatnich latach
przetwórnie (od 1 do 346 ton). Bardzo ju¿ nieliczny jest eks-
(1998 r. – 46,6%, 1999 r. – 40,4%, 2000 r. – 30%). 22
Pasze
Wed³ug danych z ankiet pstr¹gi karmiono paszami granulowanymi firm przedstawionych w poni¿szym zestawieniu (udzia³ przedstawiono w %). W hodowlach, w których
karmiono paszami ró¿nych producentów, ka¿d¹ z nich
wykazano dla danej hodowli.
hodowle sprzedawa³y narybek (od 1 do 162 ton). Najwiêkszymi producentami narybku w tym sezonie by³y hodowle
PPHR STORYB, ALLER PL Kêb³owo, A.S.M. Iwanowscy
Po³czynek. W stosunku do roku poprzedniego sprzedano o
35% wiêcej narybku.
Inne gatunki ryb hodowane w gospodarstwach
pstr¹gowych
Startery
Pasze
narybkowe
Pasze
tuczowe
Pasze dla
tarlaków
ALLER PL
60,6
49,1
54,9
60
Gosp. Ryb. S³upsk – karaœ, karp, lin, szczupak;
DANA FEED
27,2
29,8
27,4
10
PPH AQUAMAR Miastko – pstr¹g Ÿródlany, palia, troæ wiœ-
BIOMAR
9,1
21,1
17,7
20
NOR AQUA
3,1
¾
¾
10
Producent
lana zimowa, ³osoœ, jesiotr, karp, lin;
Gosp. Ryb. Bytów – jesiotr syberyjski;
W sezonie hodowlanym w 2000 r. uzyskano
w poszczególnych gospodarstwach pstr¹gowych nastêpuj¹ce wspó³czynniki pokarmowe dla stosowanych pasz
pochodz¹cych od ró¿nych producentów:
W. Parwanicki Darnowo – troæ (wylêg, smolt);
Z. Krysiñski Podgóry – troæ, ³osoœ (smolt);
M. Miciñski Wiklino – troæ;
L. Jaworski Wiklino – troæ;
P. Gabriel ¯elkówko – troæ, ³osoœ;
Dla wylêgu
Producent
ALLER PL
0,6
0,7
0,8
0,9
1,0
1,1
5
5
3
2
1
1
1
1
DANA FEED
2
3
BIOMAR
1
1
1
RAZEM
6
8
7
Z. Kuczborski Rudniki – pstr¹g potokowy;
1,2
1,3
0
0,75
0,81
0,70
3
2
1
0,76
1,3
0
5
1
0,93
3
1
0,94
0,7
0,8
0,9
1,0
1,1
ALLER PL
2
7
9
4
DANA FEED
1
3
7
1
3
6
1
2
13
22
6
10
BIOMAR
RAZEM
3
1,2
0,92
2
0,93
1,3
0
Tuczowy
0,6
ALLER PL
0,7
0,8
0,9
1,0
1,1
1,2
1
3
14
6
4
1,03
6
3
3
1,08
DANA FEED
BIOMAR
RAZEM
1
3
7
1
1
1,03
27
10
8
1,04
Uzyskane wspó³czynniki pokarmowe w 2000 r. nie ró¿ni³y siê (dla wszystkich rodzajów pasz) od wspó³czynników
z poprzednich trzech lat (wykazanych w «Serwisie
Pstr¹gowym ‘99). Równie¿ dla pasz poszczególnych firm
nie obserwowano istotnych ró¿nic.
Zbyt
Tylko dwie hodowle mia³y okresowe trudnoœci w zbycie
pstr¹gów. 93% ankietowanych w tym rejonie prowadzi
sprzeda¿ hurtow¹ (od 70% – a w wiêkszoœci 100% produkcji). Nawet bardzo ma³e iloœci pstr¹gów sprzedawane s¹
4
J. Juchniewicz M. Sowiñski Rokitki – troæ (smolt);
J. Sko³ysz Kusiczki 2 – troæ, ³osoœ (smolt);
G. B³ahy Pomi³owo – karp, lin;
Dla narybku
0,6
G. Dziewañski A. Zieliñski Jawory – karp, jesiotr, pstr¹g
Ÿródlany (narybek);
RGH GWDA – pstr¹g potokowy (tarlaki, sprzeda¿ wylêgu,
narybku, selektów), pstr¹g Ÿródlany, szczupak, sieja, lin.
£owiska wêdkarskie
B. Winiarski Che³pa – pstr¹g têczowy;
A. Z³otowicz «Stary M³yn» Krêpsko – karp, lin, szczupak,
leszcz, wêgorz (1,5 ha);
RGH GWDA – 1. w oœrodku pstr¹gowym – pstr¹gi potokowy, têczowy, okoñ; 2. jezioro 310 ha – pstr¹gi potokowy,
têczowy.
Informacje
Nie prowadz¹ hodowli pstr¹gów: J. Zommer ¯urawki i R.
Malec Zastawa.
PPH AQUAMAR Miastko – oœrodek BO¯ANKA II – w 2000
r. pierwsze zarybienie stawów. W budowie (termin zakoñczenia prac w 2001 r.) wylêgarnia, podchowalnia,
magazyn pasz i pomieszczenia socjalne.
PPRH STORYB S. P. Sto³ypko – wybudowany zosta³ nowy
obiekt w Zielenicy do produkcji materia³u zarybieniowego, wspó³dzia³aj¹cy z obiektem w Lejkowie. Zdolnoœæ
produkcyjna 120 ton narybku o masie jednostkowej
KOMUNIKATY RYBACKIE
4/2001
20¸80 g i oko³o 100 ton pstr¹gów konsumpcyjnych.
danych z roku poprzedniego produkcja w roku 2000
W obiekcie tym przewiduje siê budowê ³owisk wêdkarskich.
wzros³a o 9,4%, a sprzeda¿ zmniejszy³a siê o 2,4%. Eksport
stanowi³ 0,9% sprzeda¿y pstr¹gów z tego rejonu.
M. Krasoñ Malanowo – dalsza modernizacja hodowli.
Zdrowotnoœæ
M. Krasoñ, M. Oczakowski ¯yletkowo – zakoñczono budowê magazynu ryb.
Z 32 hodowli tego rejonu w 17 nie stwierdzono chorób i
J. Sko³ysz Kusiczki 2 – przebudowa systemu doprowadzenia wody, od sierpnia obiekt wy³¹czony z produkcji.
œniêæ ponadnormatywnych (tab. 7). W pozosta³ych wiêkszoœæ œniêæ ryb powodowa³y choroby bakteryjne (Yersinio-
A. Z³otowicz «Stary M³yn» Krêpsko – prace ziemne, w³asna
za, Aeromonas). W 6 obiektach przyczyn¹ œniêcia, przede
produkcja pustaków.
wszystkim narybku, by³a posocznica wirusowa ³ososiowa-
J. Gonda Gumieniec – obiekt w trakcie budowy.
tych (w hodowlach tych zastosowano siê do wszystkich
wymogów weterynaryjnych). Nie wykazano œniêæ powodo-
II POMORZE GDAÑSKIE
wanych paso¿ytami. W jednej hodowli nast¹pi³y du¿e straty
Na wys³ane 34 ankiety nadesz³y 33 odpowiedzi. Nie
spowodowane zanieczyszczeniem rzeki. W 29 gospodar-
zd¹¿y³ ju¿ odpowiedzieæ œp. Jerzy Okrój z hodowli
«Têcza», którego z ¿alem ¿egnamy. Jedna hodowla odmó-
stwach przeprowadzono badania diagnostyczne na obec-
wi³a podania informacji, 7 hodowli prosi³o o zachowanie
28 hodowli jest pod sta³¹ opiek¹ weterynaryjn¹, w 31 stoso-
anonimowoœci. Analizê z tego rejonu za rok 2000 dokonano
na podstawie 32 ankiet (w 1999 r. na podstawie 29 ankiet).
wane s¹ zabiegi profilaktyczne. W zwi¹zku z wyst¹pieniem
Wed³ug tych danych produkcja w 2000 r. wynios³a 20,1%
jest przestrzeganie wszelkich wymogów stawianych przez
ogólnej produkcji pstr¹gów w kraju. Wielkoœæ produkcji
i sprzeda¿y przedstawiono w tabeli 2. W stosunku do
s³u¿by weterynaryjne. Lekcewa¿enie ich spowodowa³o
noœæ wirusów – w 8 stwierdzono obecnoœæ VHS, w 5 – IPN.
œniêæ wywo³anych VHS hodowcy uwa¿aj¹, ¿e konieczne
przeniesienie siê tej choroby na cieki Pomorza GdañskieTABELA 2
Rejon II Pomorze Gdañskie. Produkcja i sprzeda¿ pstr¹gów têczowych w 2000 r.
Lp.
Hodowle
Stan na
1.01.00 w
tonach
ogó³em
w tym w tym inny
narybek mat. zaryb.
ogó³em
w tym eks- w tym eksw tym naryport bezpo- port przez
bek
œr.
przetw.
Stan na
Produkcja w
1.01.01 w
tonach
tonach
1
Zak³ad Rybacki Wdzydze
20,6
¾
¾
¾
78,0
0,2
¾
¾
23,0
80,4
2
A. Wawer Bo¿e Pole Wielkie
66,8
10,2
10,2
¾
113,5
¾
¾
¾
77,0
113,5
3
ZR URO¯A Czarna Woda
4
W. Sêkowski Bolszewo
17,0
42,0
5,2
36,8
123,0
¾
¾
¾
12,0
76,0
5
W. Okruciñska
60,0
45,0
5,5
39,5
165,5
¾
¾
0,5
35,0
95,5
6
Z. A. Kurec Bolszewo
0
16,0
2,0
14,0
40,0
¾
¾
¾
15,0
39,0
7
ZHR£ Rutki
17,9
¾
¾
¾
24,2
2,7
¾
¾
20,9
27,2
8
T. Abako Bychowo
3,0
¾
¾
¾
13,0
¾
¾
¾
3,0
13,0
9
J. Wójtowicz Bychowo
0
2,3
2,3
¾
7,0
¾
¾
¾
11,7
16,4
10 Z. Lorenc Boroszewo
3,0
¾
¾
¾
10,0
¾
¾
¾
7,0
14,0
11 L. Mudlaff Górczyn
7,0
1,0
1,0
¾
5,0
¾
¾
¾
8,0
5,0
12 EKOFISH L. A. Chrystowscy
44,0
12,4
12,4
¾
190,0
¾
¾
¾
54,0
187,6
13 Z. Miernik Bar³omino
8,0
¾
¾
¾
18,7
10,3
¾
¾
16,0
26,7
14 D. Gorbaczow Paraszyno
54,0
¾
¾
¾
130,0
3,5
¾
4,0
82,0
158,0
15 R. Nowicki Paraszyno
63,0
¾
¾
¾
163,0
5,0
¾
¾
84,0
184,0
16 W. Nowicki Chocielewko Du¿e
17,0
24,0
24,0
¾
117,0
¾
¾
¾
45,0
121,0
17 J. Czynszak Karlikowo
2,5
2,1
2,1
¾
6,5
¾
¾
¾
3,4
5,3
18 A. Magda Osowo Lêborskie
6,6
0,1
0,1
¾
17,6
11,6
¾
¾
2,6
13,5
19 SGHR£ J. Girsztowtt
41,0
5,0
¾
5,0
115,0
5,0
¾
¾
35,0
104,0
20 R. Terlecki Pogorzelice
8,0
¾
¾
¾
19,0
3,0
¾
¾
7,0
18,0
21 J. Sko³ysz Pogorzelice
25,2
3,7
3,7
¾
111,0
2,7
¾
¾
0
82,1
22 B. Bujak Wejherowo
2,0
¾
¾
¾
1,5
¾
¾
¾
0,5
0
23 F. Treder Warszkowski M³yn
10,0
1,6
1,6
¾
22,0
¾
¾
20,0
5,0
15,4
24 H. Winowiecki, T. Jasik Reda
12,0
4,0
4,0
¾
43,0
¾
¾
¾
15,0
42,0
25 M. Huñko D¹brówka M³yn
8,5
3,5
2,0
1,5
15,7
¾
¾
¾
3,6
7,3
26 H. Kamiñski Kaczkowo
4,0
¾
¾
¾
19,0
10,0
¾
¾
4,0
19,0
27 Dane poufne z 7 hodowli
RAZEM
4/2001
odmowa udzielenia informacji
207,9
63,7
16,3
47,4
666,7
9,0
¾
174,0
178,1
573,2
709,0
236,6
92,4
144,2
2234,9
54,8
¾
198,5
747,8
2037,1
KOMUNIKATY RYBACKIE
5
go. Brak informacji o rejonach (obiektach), w których wystêpuje ten wirus prowadzi do kontaktów z zaka¿onymi
hodowlami (zakup chorych ryb), co prowadzi do rozszerzania siê choroby na rejony do tej pory od niej wolne. Sprzeda¿ ryb bez wa¿nego œwiadectwa zdrowia jest niedopuszczalna.
Zbyt
Nie notowano specjalnych trudnoœci w zbycie. Wiêkszoœæ hodowli sprzedaje pstr¹gi hurtowo (17 gospodarstw
w 90¸100%, 7 gospodarstw w 50¸80%). W 5 hodowlach
prowadzone jest przetwórstwo (10¸85% produkcji); 1
hodowla prowadzi w³asny sklep. Eksport z tego rejonu
Pasze
wyniós³ 8,9% ogólnej sprzeda¿y (w ubieg³ym roku 13,5%).
Poni¿ej przedstawiono udzia³ firm produkuj¹cych
pasze, którymi karmiono pstr¹gi w tym rejonie w roku sprawozdawczym (udzia³ przedstawiono w %). Tak jak w serwi-
pstr¹gowych
sach z poprzednich lat w hodowlach, w których karmiono
GR WDZYDZE – jesiotr (handlówka, narybek), karp (krocz-
paszami ró¿nych producentów, ka¿d¹ z nich wykazano dla
danego gospodarstwa.
ki), wylêgarnictwo i narybek: szczupak, sieja, sielawa;
W. Sêkowski Bolszewo – ³osoœ, jesiotr, to³pyga, karp;
ZHR£ Rutki – pstr¹g Ÿródlany (tarlaki), pstr¹g potokowy
Producent
Startery
Pasze
narybkowe
Pasze
tuczowe
Pasze dla
tarlaków
ALLER PL
75,0
60,0
54,7
42,8
DANA FEED
18,6
26,6
30,9
57,2
BIOMAR
6,4
6,7
9,6
¾
ZEIGLER
¾
6,7
4,8
¾
(narybek, tarlaki), troæ (tarlaki), sieja (tarlaki i selekty),
lipieñ (tarlaki);
Z. Lorenc Boroszewo – jesiotr;
Z. Miernik Bar³omino – jesiotr, karp, lin oraz raki;
M. Bartusch Rumia – pstr¹g potokowy (narybek, tarlaki);
G. Dowgia³³o J. Malinowski Reda – karp.
Udzia³ poszczególnych producentów pasz u¿ywanych
do produkcji pstr¹gów w 2000 r. w tym rejonie nie odbiega³
od zestawieñ sporz¹dzonych w latach poprzednich. W rejonie tym od dwóch lat nie stosowano starterów NOR AQUA.
GR WDZYDZE – karp i «gatunki jeziorowe»;
Z. Lorenc Boroszewo – karp, jesiotr.
W sezonie hodowlanym w 2000 r. uzyskano
w poszczególnych gospodarstwach pstr¹gowych nastê-
Informacje
puj¹ce wspó³czynniki pokarmowe dla stosowanych pasz
pochodz¹cych od ró¿nych producentów:
W. Sêkowski Bolszewo – przez dwa lata za³atwia formalnoœci prawne na pozwolenie budowy drugiego obiektu
Dla wylêgu
Producent
0,6
0,7
0,8
0,9
ALLER PL
2
2
2
2
DANA FEED
1
1
BIOMAR
1,0
1,1
1,2
1,3
0
1
0,78
1
0,80
1
0,80
ZEIGLER
RAZEM
3
2
4
2
2
0,78
Dla narybku
0,6
ALLER PL
0,7
0,8
0,9
1,0
1,1
1,2
1,3
0
2
4
1
4
1
2
1
0,95
3
1
1
1
1,02
1
1
DANA FEED
BIOMAR
ZEIGLER
1
RAZEM
0,95
1
2
5
5
0,7
0,8
0,9
3
0,90
7
2
2
2
0,96
1,0
1,1
1,2
1,3
0
7
5
4
2
1,08
3
1,10
1
1
Tuczowy
0,6
ALLER PL
DANA FEED
3
BIOMAR
2
ZEIGLER
RAZEM
5
10
1,00
11
4
5
1,07
Uzyskane wspó³czynniki pokarmowe dla wszystkich
rodzajów pasz nie ró¿ni³y siê od wspó³czynników notowanych w roku poprzednim.
6
SZEMUD, Bar³omino 55; tel. (+58) 6782065.
A. Magda Osowo Lêborskie – zmiana profilu produkcyjnego z ryby handlowej na narybek. Planowana rozbudowa
obiektu z 6 zbiornikami betonowymi. W 2000 r. zakupiono 6 podchowalników i zabezpieczono ca³y obiekt sieciami. Uznanie dla ALLER PL za rozszerzenie asortymentu w zakresie œrodków weterynaryjnych i sprzêtu
wêdkarskiego.
Gospodarstwo Pstr¹gowe w Pogorzelicach (Pogorzelice
47) – od 1 stycznia 2001 dzier¿awi J. £abêcki.
M. Huñko D¹brówka M³yn – wznowienie w 2000 r. zezwolenia wodnoprawnego.
M. Bartusch Rumia – zwraca uwagê na brak rynku sprzêtu
i urz¹dzeñ do hodowli.
0,98
2
8
hodowlanego; napotyka na ogromne trudnoœci spowodowane biurokracj¹ w urzêdach.
Z. Miernik – zmiana poczty – obecny adres: 84-217
III POJEZIERZE ZACHODNIE
Na 11 wys³anych ankiet nadesz³o tyle¿ odpowiedzi;
w tym jeden obiekt jest w stanie budowy, dwa kolejne nie
produkowa³y w roku 2000. Analizê za ten rok przeprowadzono z danych umieszczonych w 8 ankietach. Produkcja
KOMUNIKATY RYBACKIE
4/2001
TABELA 3
Rejon III Pojezierze Zachodnie. Produkcja i sprzeda¿ pstr¹gów têczowych w 2000 r.
Lp.
Hodowle
Stan na
1.01.00 w
tonach
ogó³em
8,8
Stan na
1.01.01 w
tonach
Produkcja
w tonach
72,7
¾
¾
¾
22,0
60,1
¾
¾
1068,5
72,0
¾
550,0
302,5
1098,6
3,8
4,2
163,2
¾
¾
¾
69,8
173,4
5,0
35,0
111,0
1,2
¾
¾
2,8
67,8
0,2
0,2
¾
2,0
0,5
¾
¾
0
1,8
¾
¾
¾
37,7
¾
¾
15,4
16,6
48,2
¾
¾
17,5
1,0
¾
8,0
9,7
25,7
11,1
¾
30,6
¾
¾
¾
29,0
40,0
573,4
452,4
1515,6
Gosp. Ryb. w
Charzykowych
25,8
2
ZHP Mylof-Zapora
272,4
¾
3
PPR «PSTR¥G» Lubicz
51,6
8,0
4
GR «PSTR¥G» Tarnowo
6,0
40,0
5
Z. Cebula G¹dek
0
6
P. Raczkowski KuŸniczka
6,1
7
GR ZABRODZIE S.C.
1,5
¾
8
J. Kalida Koziczyn
8,5
11,1
9
«AGRICOLA» Tarnowo
10
G. Koprowski
7,4
nie produkuje pstr¹gów
budowa gospodarstwa pstr¹gowego w Lubnicy k. Okonka
371,9
68,1
27,5
w tym rejonie wynios³a 14,9% ogólnej produkcji pstr¹gów
w kraju (w tym Mylof-Zapora 10,8%). Wielkoœæ produkcji
i sprzeda¿y przedstawiono w tabeli 3. W stosunku do roku
1999 produkcja wzros³a o 27,7%, a sprzeda¿ o 18%. Eksport stanowi³ 38,1% sprzeda¿y ryb z tego rejonu. ZHP Mylof
przekroczy³ w produkcji i sprzeda¿y 1000 ton.
40,6
1503,2
74,7
¾
twórstwo (10% sprzeda¿y). Eksport stanowi³ 38,1% sprzeda¿y – wy³¹cznie przez przetwórnie.
pstr¹gowych
Gosp. Ryb. w Charzykowych – karp (od wylêgu do handlówki), szczupak, palczak, sandacz, karaœ, inkubacja
Zdrowotnoœæ
ikry siei, sielawy i szczupaka;
W 6 hodowlach nie stwierdzono chorób. Silne œniêcia
wywo³a³y w jednej hodowli choroby bakteryjne (Aeromonas), paso¿ytnicze (kulorzêsek) i zanieczyszczenie wody.
We wszystkich hodowlach przeprowadzono badania diagnostyczne na obecnoœæ wirusów – obecnoœci ich nie
stwierdzono. Wszystkie gospodarstwa s¹ pod opiek¹ weterynaryjn¹ i stosuj¹ zabiegi profilaktyczne (tab. 7).
Pasze
GR «PSTR¥G» Tarnowo – jesiotr, karp, sum;
Z. Cebula G¹dek – z³ota orfa (narybek letni) 100 tys. sztuk,
jaŸ ozdobny czerwony (narybek jesienny) 200 kg; sprzeda¿ wiosna;
GR «ZABRODZIE» S.C. – materia³ zarybieniowy: pstr¹g
potokowy (wylêg, narybek), lipieñ (narybek), troæ jeziorowa (narybek 1+, 2+), g³owacica (narybek), sieja (narybek), szczupak (wylêg), sielawa (wylêg).
Ryby karmiono paszami firm duñskich ALLER PL, DANA
FEED i BIOMAR. W Mylofie stosowano oprócz pasz wymienionych producentów tak¿e pasze firmy TROUVIT. W wiêkszoœci ankiet podano ogólny wspó³czynnik pokarmowy dla
wszystkich pasz równy 1,2. W hodowli P. Raczkowskiego
(KuŸniczka) dla pasz ALLER PL uzyskano wspó³czynniki: dla
wylêgu 0,7, dla narybku 0,9, do tuczu 1,15.
Zbyt
W czterech hodowlach wyst¹pi³y okresowe trudnoœci
w sprzeda¿y. W stosunku do lat poprzednich zaobserwowano spadek popytu u odbiorców detalicznych, nawet
w okresie przedœwi¹tecznym w grudniu. Natomiast hodowle w Pilskiem poda³y, ¿e popyt przewy¿sza³ ich mo¿liwoœci
produkcyjne. W hodowlach prowadzone jest w³asne prze-
4/2001
ogó³em
w tym eks- w tym eksw tym naryport bezpo- port przez
bek
œr.
przetw.
1,4
1
RAZEM
w tym nary- w tym inny
bek
mat. zaryb.
GR w Charzykowych – projektowane ³owisko na jeziorze
£owno;
GR «PSTR¥G» Tarnowo – pstr¹g têczowy i inne (pogorszenie koniunktury).
Informacje
GR w Charzykowych – zmiana nazwy ulicy; aktualna
nazwa: ul. Stawowa 1.
Z. Cebula G¹dek – budowa gospodarstwa karpiowego
w miejscowoœci Pokrzywnica, gmina Szyd³owo.
GR «ZABRODZIE» S.C. – do Spó³ki H. Oczkoœ i A. Wolski
wszed³ M. Kielar. W 2001 r. planowane jest przekszta³cenie
spó³ki cywilnej w handlow¹.
G. Koprowski – w budowie hodowla w Lubnicy, gmina Okonek, woj. wielkopolskie. Planowana obsada w 2002 r.
KOMUNIKATY RYBACKIE
7
TABELA 4
Rejon IV Pojezierze Mazursko-Suwalskie. Produkcja i sprzeda¿ pstr¹gów têczowych w 2000 r.
Lp.
Hodowle
Stan na
1.01.00 w
tonach
ogó³em
27,8
¾
w tym na- w tym inny
rybek mat. zaryb.
¾
ogó³em
w tym narybek
87,4
¾
¾
Stan na
w tym eks- w tym eks- 1.01.01 w Produkcja
w tonach
port bez- port przez tonach
poœr.
przetw.
¾
¾
1
Gosp. Ryb. Olsztyn
22,5
82,1
2
Gosp. Ryb. Mr¹gowo
13,9
¾
¾
¾
25,7
¾
¾
¾
15,0
26,8
3
Gosp. Ryb. Szwaderki
107,6
2,8
2,8
¾
185,6
4,9
¾
¾
123,2
198,4
4
Gosp. Ryb. PZW Szczytno
1,3
1,5
0,5
1,0
10,4
¾
¾
¾
0,5
8,1
5
PZW PR Ruciane-Nida
2,8
15,4
¾
15,4
26,6
¾
¾
¾
10,5
18,9
6
I. ¯ebrowska Rychnowska Wola
26,4
¾
¾
¾
65,1
13,6
¾
¾
28,4
67,1
7
HR£ P. Abako Rychnowska Wola
0
3,8
3,5
0,3
14,0
¾
¾
¾
16,0
26,2
8
B. J. Ossowscy Koszelewy
29,0
9
J. Cichowlas «ZALEW» Woryny
10
Dane poufne z 4 hodowli
RAZEM
15,0
¾
¾
¾
30,0
¾
¾
¾
14,0
0
0,3
0,3
¾
5,2
¾
¾
¾
0,5
5,4
27,5
19,4
3,8
15,6
89,7
10,3
¾
¾
30,9
73,7
222,3
43,2
10,9
32,3
539,7
28,8
¾
¾
261,5
535,7
IV POJEZIERZE MAZURSKO-SUWALSKIE
Wys³ano 13 ankiet – na wszystkie udzielono odpowiedzi. Cztery hodowle zastrzeg³y poufnoœæ informacji.
Wiêkszoœæ hodowli poda³a wspólny wspó³czynnik
pokarmowy dla wszystkich rodzajów pasz z ró¿nych firm.
Zadowalaj¹ce wspó³czynniki osi¹gniêto w hodowlach karmi¹cych pasz¹ TROUVIT: starter 0,7 (w 1 hodowli) oraz w 4
Wed³ug danych produkcja tego rejonu stanowi³a 5,3% ogólnej produkcji pstr¹gów w kraju. Wzros³a o 24,6% w stosunku do roku poprzedniego, a sprzeda¿ o 3,1% (tab. 4).
gospodarstwach: 0,96 dla narybku, 1,09 do tuczu. Wykazano te wspó³czynniki po raz pierwszy, gdy¿ oprócz testów
dokonanych w ZHR£ Rutki, stosuj¹cy przez dwa lata paszê
Zdrowotnoœæ
tej firmy ZHP Mylof nie wylicza³ dla niej osobno wspó³czynnika.
W 2000 r. na 12 ankietowanych hodowli w 10 nie
stwierdzono chorób i œniêcia ryb. W jednej hodowli silne
Zbyt
œniêcia zosta³y wywo³ane przez VHS (100% strat w narybku). W obiekcie tym zlikwidowano tarlaki i selekty, a oœrodek poddano ca³orocznej kwarantannie. W jednym gospo-
Trudnoœci w sprzeda¿y pstr¹gów nie wystêpowa³y.
Sprzeda¿ ryb w hurcie nie przekroczy³a 80% w ¿adnej
darstwie silne œniêcia spowodowa³y wyst¹pienie diplostomulozy oraz zanieczyszczenie wody. W 8 hodowlach prze-
w³asne przetwórstwo (10¸40%).
prowadzono badania diagnostyczne na wystêpowanie
wirusów; w jednym stwierdzono VHS, w dwóch IPN. 7
hodowli jest pod sta³¹ opiek¹ weterynaryjn¹, 10 prowadzi
zabiegi profilaktyczne (tab. 7).
pstr¹gowych
Pasze
W hodowlach tego rejonu stosowano pasze podane
w zestawieniu (w %). W 2000 r. nie wykazano ju¿ pasz firm
NOR AQUA i KRAFT, które stosowano w roku 1999. W niektórych obiektach wprowadzono do karmieñ granulaty firmy
TROUVIT.
hodowli (50¸80%). W 5 gospodarstwach prowadzono
GR Mr¹gowo – jesiotr;
GR Szwaderki – jesiotr, peluga, sieja;
B. J. Ossowscy Koszelewy – karp, amur, karaœ;
J. Cichowlas «ZALEW» Woryny – karp, karaœ, sum, lin,
sandacz, amur, karaœ kolorowy oraz rak szlachetny;
PR PZW Ruciane-Nida – troæ jeziorowa (tarlaki, 0+, 1+, 2+),
pstr¹g potokowy, sieja (tarlaki, 0+, 1+, 2+), karp, szczupak, sandacz, sum, wêgorz (podchowany).
Producent
Startery
Pasze
narybkowe
Pasze
tuczowe
Pasze dla
tarlaków
ALLER PL
55,6
46,1
47,0
50,0
DANA FEED
33,3
15,4
11,8
33,3
BIOMAR
¾
7,7
17,6
¾
TROUVIT
11,1
30,8
23,6
16,7
8
GR Szwaderki – pstr¹g têczowy, jesiotr (0,4 i 1,0 ha);
GR Bogaczewo – karp, szczupak, p³oæ, leszcz (0,3 ha);
GR PZW Szczytno – karp, karaœ (1 ha);
HR£ P. Abako Rychnowska Wola – pstr¹g Ÿródlany;
B. J. Ossowscy Koszelewy – dwa ³owiska: pstr¹gowe (0,2
ha) i karpiowe (1,5 ha).
KOMUNIKATY RYBACKIE
4/2001
dukcja pstr¹gów w tym rejonie wynios³a 5,7% ogólnej pro-
Informacje
dukcji krajowej. Wielkoœæ produkcji i sprzeda¿y przedstaB. J. Ossowscy Koszelewy – budowa sma¿alni ryb. Gospodarstwo przekszta³ca siê w kierunku agroturystyki (pokoje do wynajêcia).
wiono w tabeli 5. W stosunku do danych z roku 1999 produkcja wzros³a o 18%, a sprzeda¿ o 14%. Eksport pstr¹gów
– 1 hodowla (25,8 ton).
Przedsiêbiorstwo Rybackie PZW Ruciane-Nida – powsta³o
z gospodarstwa nale¿¹cego do ZO PZW w Suwa³kach,
Zdrowotnoœæ
zlikwidowanego w 1999 r. Adres: 12-220 Ruciane-Nida,
ul. Rybacka 7, tel. (+87) 4231151.
Wszystkie hodowle udzieli³y informacji o zdrowotnoœci
ryb. W 20 gospodarstwach nie stwierdzono ¿adnych chorób ani œniêæ ponadnormatywnych. W trzech obiektach
V POZOSTA£E REJONY KRAJU
wyst¹pi³o œniêcie wywo³ane wirusem VHS. Wed³ug hodow-
Na wys³ane 33 ankiety otrzymano 30 odpowiedzi (jed-
cy z jednego z tych obiektów wyst¹pienie VHS na po³udniu
na hodowla zastrzeg³a poufnoœæ informacji). Analizê prze-
kraju by³o spowodowane nieuczciwoœci¹ hodowców
prowadzono z danych otrzymanych z 30 gospodarstw. Pro-
z Wybrze¿a, od których zakupiono zaka¿one ryby. Silne
TABELA 5
Rejon V Pozosta³e obszary kraju. Produkcja i sprzeda¿ pstr¹gów têczowych w 2000 r.
Lp.
Hodowle
Stan na
1.01.00 w
tonach
ogó³em
rybek
mat. zaryb.
ogó³em
w tym
w tym
eksport
narybek
bezpoœr.
w tym
eksport
przez
przetw.
Stan na
Produkcja
1.01.01 w
w tonach
tonach
1
Przeds. Ryb. Radochów
56,2
¾
¾
¾
94,9
2,2
¾
¾
28,0
66,7
2
J. Ha³aczkiewicz Szczerców
16,0
4,5
¾
4,5
64,0
¾
¾
¾
17,5
61,0
3
A. T. Sitarz Zakopane
3,0
15,0
15,0
¾
38,0
¾
¾
¾
5,0
25,0
4
R. Kobylarczyk «ROKO» Pisary
19,2
¾
¾
¾
50,8
3,6
¾
¾
18,6
50,2
5
A. Grzesiak GR «PSTR¥G» Sygontka
9,0
7,0
7,0
¾
30,0
¾
¾
¾
15,0
29,0
6
M. Piszcza³a «Jeziora»
0
1,5
¾
1,5
3,3
¾
¾
¾
0
1,8
7
A. Sawicki Trzeboszewice
2,5
¾
¾
¾
8,6
2,3
¾
¾
0,4
6,5
8
PZW Kraków
3,7
¾
¾
¾
3,4
¾
¾
¾
4,2
3,9
9
PZW Rzeszów
1,7
2,5
0,5
2,0
4,6
¾
¾
¾
0
0,4
10
PZW Nowy S¹cz
1,7
¾
¾
¾
28,2
2,4
25,8
¾
0,8
27,3
11
M. Kowalewski «PODHALE» Cz. Dunajec
21,0
8,5
¾
8,5
38,1
0,1
¾
¾
3,0
11,6
12
W. Sêdek Karsznice
6,0
¾
¾
¾
7,0
0,1
¾
¾
1,5
2,5
13
«PSTR¥G BIESZCZADZKI» Hoszów
3,0
0,5
0,5
¾
29,0
¾
¾
¾
0,3
25,8
14
GR «PSTR¥GARNIA» Z³oty Potok
5,0
4,0
4,0
¾
38,0
¾
¾
¾
10,0
39,0
15
SGR Z. Bylok «NA£Ê¯E» Jaworze
0,5
1,2
1,2
¾
10,7
¾
¾
¾
1,0
10,0
16
R. Skiba
17
E. Pyka «RYBIARNIA» Zawoja
7,0
¾
¾
¾
35,0
0,5
¾
¾
12,0
40,0
18
W. Daczka Wola Rudzka
3,0
1,4
1,4
¾
11,0
¾
¾
¾
7,0
13,6
19
A. Rychliñski Pliszka
4,3
27,3
12,3
15,0
44,5
0,1
¾
¾
13,2
26,1
20
ZHR W¹sosze
0
¾
¾
¾
17,5
17,5
¾
¾
0
17,5
21
RSpUW £abowa
22
T. Æwieluch Boguszów-Gorce
23
B. A. Piszcza³a Knieja
24
S. L. Soko³owscy Moszczanka
25
0,3
¾
¾
¾
1,2
0,2
¾
¾
3,0
3,9
0
0,3
0,3
¾
1,5
¾
¾
¾
0
1,2
0
1,4
1,4
¾
3,5
¾
¾
¾
0
2,1
M. Æwik³a Œcinawka Œrednia
0,3
¾
¾
¾
¾
¾
¾
¾
2,5
2,2
26
Oœr. Zaryb. PZW Szczodre
6,0
¾
¾
¾
8,0
0,3
¾
¾
4,4
6,4
27
Ojcowski Park Narodowy
2,5
¾
¾
¾
7,5
¾
¾
¾
2,5
7,5
28
Oœr. Hod. Pstr¹gów Sieniawa
6,9
2,1
¾
2,1
21,5
¾
¾
¾
5,3
17,8
29
SGR «BESKIDZKI PSTR¥G» Por¹bka
0,8
¾
¾
¾
1,8
¾
¾
¾
0
1,0
30
L. P. Szudrowicz
0
12,0
3,0
9,0
21,0
¾
¾
¾
1,8
10,8
31
R. Bratoñ Koniecpol
0
0,9
0,9
¾
63,0
¾
¾
¾
0
62,1
32
P. Dobrowolski £ask
33
Dane poufne z 1 hodowli
RAZEM
4/2001
5,5
¾
¾
¾
10,9
0,3
¾
¾
2,6
8,0
185,1
90,1
47,5
42,6
695,5
29,6
25,8
¾
159,6
580,9
KOMUNIKATY RYBACKIE
9
œniêcia narybku wywo³ane bakteriami (Yersinioza, Aerominas, Flexibacter) wyst¹pi³y w 4 hodowlach; wywo³ane przez
paso¿yty (Ichthyophthirius, Costiaza) w dwóch. Notowano
PZW Nowy S¹cz – materia³ zarybieniowy: pstr¹g potokowy, g³owacica, lipieñ, œwinka, brzana, sandacz, sum;
równie¿ œniêcia wywo³ane przez czynniki œrodowiskowe.
SGR Z. Bylok «NA£Ê¯E» Jaworze – karp;
W. Daczka Wola Rudzka – karp;
W du¿ym stopniu zosta³o zniszczone przez zamulenie
gospodarstwo M. Piszcza³y (Jeziora) wskutek niedbalstwa
PZW Krosno – pstr¹g potokowy (wylêg, narybek, tarlaki),
wylêg: szczupak, kleñ, brzana, œwinka;
przedsiêbiorstwa melioracyjnego, wykonuj¹cego odmulanie
W. Sêdek Karsznice – karp;
zbiornika w górze rzeki. W 13 hodowlach przeprowadzono
badania na wirusy – w trzech stwierdzono obecnoœæ VHS,
Oœr. Hod. Pstr¹gów Sieniawa – pstr¹g potokowy (wylêg),
lipieñ (narybek, tarlaki), œwinka (wylêg, narybek, tarlaki);
w jednym IPN. 20 hodowli jest pod sta³¹ opiek¹ weteryna-
PZW Wroc³aw, Oœr. Szczodre – narybek jesienny pstr¹ga
ryjn¹, w 24 stosowane s¹ zabiegi profilaktyczne (tab. 7).
Pasze
SGR «Beskidzki Pstr¹g» Por¹bka – pstr¹g potokowy
Udzia³ poszczególnych producentów pasz przedstawiono w % przyjmuj¹c, ¿e je¿eli w hodowli stosowano
pasze zarówno ALLER PL i DANA FEED, ka¿d¹ z nich
Startery
Pasze
narybkowe
Pasze
tuczowe
Pasze dla
tarlaków
ALLER PL
82,3
74,1
76,7
86,7
DANA FEED
17,7
25,9
23,3
13,3
Od 1999 r. w rejonie œrodkowej i po³udniowej Polski
u¿ywane s¹ pasze tylko dwóch firm. Ich udzia³ w roku 2000
i w poprzednim jest bardzo zbli¿ony. W hodowlach podgórskich (przybory wody) uzyskano dosyæ wysokie wspó³czynniki pokarmowe. Ze wzglêdu na du¿¹ rozbie¿noœæ nie
podaje siê œrednich. Uzyskane wspó³czynniki: dla wylêgu
0,7¸1,4, dla narybku 0,8¸1,5, do tuczu 0,9¸2,0.
GR R. Bratoñ Koniecpol – jesiotr, karp (narybek, kroczki,
J. Ha³aczkiewicz Szczerców – £owisko Lubiec – pstr¹g,
jesiotr, sum, sandacz, szczupak, amur, karp;
M. Kowalewski «Podhale» Cz. Dunajec – pstr¹g têczowy
(0,44 ha);
«Pstr¹g Bieszczadzki» Hoszów – pstr¹g têczowy, karp (0,5
ha), ma³a gastronomia;
T. Æwieluch Boguszów-Gorce – pstr¹g têczowy (2 stawy)
S. L. Soko³owscy Moszczanka – pstr¹g, sma¿alnia;
PZW Wroc³aw Oœr. Szczodre – karp, sum, szczupak, sandacz, pstr¹g têczowy;
R. Bratoñ Koniecpol – pstr¹g têczowy, jesiotr, karp, szczupak (1 ha).
Zbyt
Trudnoœci w zbycie mia³y 4 hodowle. 8 hodowli prowadzi sprzeda¿ hurtow¹ (80¸100%), 10 sprzeda¿ detaliczn¹
(80¸100%), pozosta³e hodowle prowadz¹ sprzeda¿ zarówno hurtow¹ jak i detaliczn¹, mniej wiêcej w 50%. Z tego rejonu jedynie PZW Nowy S¹cz wyeksportowa³o 25,8 ton
¿ywych pstr¹gów. W trzech gospodarstwach prowadzone
jest przetwórstwo (³¹cznie 145 ton).
pstr¹gowych
J. Ha³aczkiewicz Szczerców – obiekt Lubiec – karp, amur,
jesiotr;
A. T. Sitarz Zakopane – pstr¹g potokowy (ikra, narybek),
lipieñ (narybek jesienny);
R. Kobylarczyk «ROKO» Pisary – sprzeda¿ karpia;
A. Grzesiak «PSTR¥G» Sygontka – pstr¹g Ÿródlany (handlówka, tarlaki);
M. Piszcza³a «Jeziora» – karp kroczek;
M. Piszcza³a «Z³oty Potok» – karp, jesiotr;
W. Sawicki Trzeboszewice – pstr¹g potokowy (wylêg),
karp;
10
(narybek, tarlaki), pstr¹g Ÿródlany (narybek, handlówka),
lipieñ (narybek letni);
handlówka).
wykazano dla danej hodowli.
Producent
potokowego, troci jeziorowej i wêdrownej, wylêg brzany,
œwinki, szczupaka i innych;
Informacje
A. Grzesiak «Pstr¹g» Sygontka – uruchomiono drugi
obiekt pstr¹gowy w miejscowoœci Wiercica.
W. Sawicki poinformowa³, ¿e w 2000 r. rozpocz¹³ dzia³alnoœæ nowy oœrodek pstr¹gowy nale¿¹cy do ZO PZW
Opole; adres: Oœrodek Zarybieniowy w Poliwodzie,
46-043 Dylaki, woj. opolskie.
T. Æwieluch Boguszów-Gorce – informuje, ¿e w województwie dolnoœl¹skim, a szczególnie w powiatach wa³brzyskim i kamiennogórskim, jest du¿e zainteresowanie
hodowl¹ pstr¹gów – zw³aszcza w ma³ych hodowlach.
Postuluje wydanie publikacji w rodzaju «Amatorska
hodowla pstr¹ga têczowego w ma³ych stawach przydomowych».
W. Sêdek Karsznice – modernizacja i rozbudowa obiektu.
Oœrodek pstr¹gowy w Por¹bce przeszed³ od 2001 r. w dzier¿awê. Dzier¿awc¹ jest mgr in¿. Boles³aw Babicz; adres:
Specjalistyczne Gospodarstwo Rybackie «Beskidzki
Pstr¹g», ul. Wielka Puszcza 68, 34-313 Por¹bka.
R. Bratoñ Koniecpol – rozbudowa pstr¹garni.
KOMUNIKATY RYBACKIE
4/2001
OGÓLNA KRAJOWA PRODUKCJA I SPRZEDA¯
PSTR¥GÓW TÊCZOWYCH W 2000 r.
wspó³czynniku pokarmowym 1,1 – dawa³oby produkcjê
Produkcjê i sprzeda¿ pstr¹gów w skali ca³ego kraju
przedstawiono w tabeli 6. Zarówno produkcja, jak i sprzeda¿ s¹ najwiêksze ze wszystkich dotychczasowych sezo-
12000¸12450 ton.
nów hodowlanych. Na podstawie danych z ankiet produk-
przyj¹æ tylko dane udokumentowane, to znaczy dane uzyskane z ankiet – czego niestety nie rozumiej¹ niektórzy
Do oficjalnego sprawozdania obowi¹zani jesteœmy
cja wynios³a 10151,8 ton. W stosunku do roku 1999 wzros³a
TABELA 6
Produkcja i sprzeda¿ pstr¹gów têczowych w 2000 r. w Polsce wg danych uzyskanych od hodowców (ankiety)
Lp.
Stan na
1.01.00 w
tonach ogó³em
rybek
mat. zaryb.
Hodowle
w tym
w tym naogó³em
eksport
rybek
bezpoœr.
Stan na
w tym
Produkcja
eksport 1.01.01 w w tonach
tonach
przez
przetw.
1
POMORZE ZACHODNIE
1684,0
1471,0
375,0
1096,0
6471,1
732,1
73,0
1860,5
2166,4
5482,5
2
POMORZE GDAÑSKIE
709,0
236,6
92,4
144,2
2234,9
54,8
¾
198,5
747,8
2037,1
3
POJEZIERZE ZACHODNIE
371,9
68,1
27,5
40,6
1503,2
74,7
¾
573,4
452,4
1515,6
4
POJEZIERZE MAZURSKO-SUWALSKIE
222,3
43,2
10,9
32,3
539,7
28,8
¾
¾
261,5
535,7
5
POZOSTA£E REJONY KRAJU
185,1
90,1
47,5
42,6
696,5
29,6
25,8
¾
159,6
580,9
3172,3
1909,0
553,3
1355,7
11445,4
920,0
98,8
2632,4
3697,7
10151,8
RAZEM
o 15,8%. Jednak w rzeczywistoœci produkcja jest wy¿sza o
hodowcy, mimo sta³ych apeli o wspó³pracê z «Serwisem
10¸15% (nie odes³ane ankiety, odmowa udzielenia informacji, hodowle nie zg³oszone do ankietyzacji). Przy
Pstr¹gowym».
produkcja
wynios³aby 11200¸11600 ton.
W analizowanym roku sprzedano 11445,4 ton
pstr¹gów, w tym 10525,4 ton ryby towarowej i 920 ton
narybku. Sprzeda¿ pstr¹gów zwiêkszy³a siê o 1,7% w sto-
W 2000 r. hodowcy zakupili 14700 ton pasz. Przyjmuj¹c dla tego roku œredni wspó³czynnik pokarmowy 1,1
oraz uwzglêdniaj¹c to, ¿e w zapasach pozosta³o
sunku do roku poprzedniego. Ze sprzedanych 10525,4 ton
pstr¹gów towarowych wyeksportowano ³¹cznie 2731,2 ton,
co stanowi 25,9% (25% to ryby przetworzone).
1000¸1500 ton pasz, a czêœæ zakupionych pasz zu¿yto na
skarmienie innych gatunków ryb (jesiotry) – za³o¿ono, ¿e
Na rysunku 3 przedstawiono udzia³ eksportu pstr¹gów
uwzglêdnieniu
tych
dodatkowych
danych
w poszczególnych latach (1990-2000). Od roku 1994
obserwuje siê jego powolny spadek. Jednak porównuj¹c
pstr¹gi zjad³y 13200¸13700 ton paszy, co przy œrednim
TABELA 7
Informacja o stanie zdrowotnoœci pstr¹gów têczowych w sezonie hodowlanym 2000 r. (wg danych z ankiet)
LICZBA HODOWLI
w których wyst¹pi³y œniêcia wywo³ane przez
REJONY
w których
w których choroby bakte- choroby pa- awarie lub z³y stan przeprowastosowastwierdzono obecnoœæ by³a
nie wyst¹pi³y
ryjne
so¿ytnicze
œrodowiska
dzono
ankietono
wirusów
œniêcia ryb
opieka
silne s³abe silne s³abe
silne
s³abe badania diawanych
zabiegi
ponadnorgnostyczne
weteryprofilakmatywne
N H N H N H N H N H N H na obecnoœæ VHS
IPN IHN naryjna tyczne
wirusów
POMORZE ZACHODNIE
48
32
5
2
4
2 ¾ ¾
2
¾
¾
¾
¾
40
1
3
1
38
46
POMORZE GDAÑSKIE
32
17
1
2
4
1 ¾ ¾ ¾ ¾
1
1
¾
¾
29
8
5
¾
28
31
POJEZIERZE
ZACHODNIE
8
6
1
¾ ¾ ¾ 1 ¾ ¾ ¾
1
¾
1
1
8
¾
¾
¾
8
8
POJEZIERZE
MAZURSKO-SUWALSKIE
12
10
¾ ¾ ¾ ¾ 1 ¾ ¾ ¾
1
¾
¾
1
10
1
2
¾
7
10
POZOSTA£E REJONY
KRAJU
30
20
4
1
¾ 1
2 ¾
1
¾
1
1
2
¾
13
3
1
¾
20
24
RAZEM
130
85
11
5
8
4 ¾
4
2
4
2
3
2
100
13
11
1
101
119
4
3
N – narybek; H – pstr¹g handlowy
4/2001
KOMUNIKATY RYBACKIE
11
%
przedstawiono w tabeli 8. Porównuj¹c iloœci tarlaków w latach 1990-2000 (rys. 5), obserwuje
1995 r.
70
siê spadek, który od roku 1990 do 1994 wyniós³
oko³o 40%. Od 1995 r. nastêpuje ponowny
60
wzrost, a od roku 1996 do 2000 iloœæ tarlaków
2000 r.
50
utrzymuje siê w masie ponad 100 ton, w tym
samice stanowi¹ oko³o 90%. Iloœci pozyskanej
40
ikry wynios³y w tych latach od 10500 do 12000
30
litrów.
Nale¿y zauwa¿yæ istotny wzrost produkcji
20
pstr¹gów w latach 1996-2000, w których stada
tarlaków i iloœci pozyskiwanej ikry utrzymywa³y
siê na podobnym poziomie. Porównuj¹c produk-
10
1-10
>100 Tony
30-100
10-30
Rys. 4. Zmiany w produkcji narybku w 1995 r. i 2000 r. (w rozbiciu na przedzia³y
wielkoœci produkcji)
cjê roku 1990 (3136 ton) z produkcj¹ osi¹gniêt¹
w roku 1996 (5800 ton) wyliczono jej wzrost o
85%, a z produkcj¹ osi¹gniêt¹ w roku 2000
(10151,8 ton) wzrost o 223%. Wzrost produkcji
Tony
140
Tarlaki
14000
Ikra
120
12000
100
10000
80
8000
60
6000
Litry
w latach 1996-2000 wyniós³ 75%. Œwiadczy to
o du¿ym postêpie w hodowli. Niemniej jednak
zarówno iloœæ pozyskiwanej ikry, jak i iloœæ materia³u zarybieniowego nie pokrywaj¹ zapotrzebowania, co powoduje koniecznoœæ ich importu.
Zdrowotnoœæ
Informacje dotycz¹ce stanu zdrowotnoœci
pstr¹gów i œniêæ wywo³anych chorobami, niekorzystnymi zmianami œrodowiska lub awariami
przedstawiono w tabeli 7. Podano tam równie¿
liczbê hodowli, w których przeprowadzono
40
4000
20
2000
badania diagnostyczne na obecnoœæ wirusów
i liczbê obiektów, w których stwierdzono ich
0
obecnoœæ. Podano równie¿ liczbê gospodarstw,
które s¹ pod sta³¹ opiek¹ weterynaryjn¹ oraz
tych, które stosuj¹ sta³e zabiegi profilaktyczne.
0
1990
1991 1992
1993
1994
1995 1996
1997 1998
1999
2000
Rys. 5. Iloœci tarlaków pstr¹ga têczowego i pozyskanej ikry w latach 1990-2000
eksport z roku 1994 z eksportem w roku 2000 – spadek ten
wynosi ponad 50%. Eksport pstr¹gów odbywa siê prawie
wy³¹cznie przez przetwórnie. Eksport ryb ¿ywych z 5,9% w
1995 r. spad³ w roku 2000 do 0,9% ogólnego eksportu.
Ze 130 hodowli, które poda³y informacje
dotycz¹ce stanu zdrowotnoœci w 85 (66%) nie
stwierdzono ¿adnych chorób ani œniêæ ponadnormatywnych. Choroby bakteryjne wyst¹pi³y w 28 gospodarstwach,
w tym w ostrej formie w 16. Wywo³ane zosta³y g³ównie
W 2000 r. zanotowano najwiêksz¹ w ostatnich latach
sprzeda¿ narybku – 920 ton. Sprzeda¿ ta wzros³a w ci¹gu
piêciu lat z 341 ton w 1995 r. do 920 ton w roku analizowa-
przez Yersinioza, Pseudonomas, Aeromonas, Myksobac-
nym (170%). Jest to zwi¹zane z budow¹ nowych obiektów
nastawionych na produkcjê materia³u zarybieniowego, jak¹
obserwuje siê w ostatnich latach. I to nie tylko obiektów
z du¿¹ produkcj¹ roczn¹ (od 50 do 100 ton), ale i tych, w któ-
wano 4 przypadki w ostrej formie u narybku i 6 w formie
rych produkcja jest mniejsza, ale licz¹ca siê w zapotrzebowaniu materia³u przez inne hodowle (rys. 4). Analiza sprzeda¿y narybku w 2000 r. wykaza³a, ¿e hodowle, które sprzedawa³y narybek w przedziale masy od 1 do 30 ton dostar-
hodowlach przeprowadzono badania na obecnoœæ wiru-
czy³y na rynek 37,5%, a w przedziale masy powy¿ej 30 ton
62,5% ogólnej iloœci.
wszystkim narybku, spowodowane tym wirusem. Œniêcia
Iloœæ tarlaków i pozyskanej ikry w roku analizowanym
hodowlach Pomorza Gdañskiego i w 3 na po³udniu kraju.
12
ter, Saprolegnia. Du¿o mniejsze œniêcia powodowane by³y
przez paso¿yty (Ichthyophthirius, Gyrodactylus), zanotos³abej. W 11 przypadkach œniêcia spowodowa³y zmiany
œrodowiskowe, w tym w 6 bardzo silne, ³¹cznie ze zniszczeniem jednego obiektu przez zamulenie (Jeziora). W 100
sów, przede wszystkim VHS i IPN; w 13 stwierdzono obecnoœæ VHS, w 11 IPN i w 1 IHN. Z 13 obiektów, w których
wykryto VHS w 10 wyst¹pi³y silne œniêcia ryb, przede
pstr¹gów wywo³ane posocznic¹ wirusow¹ wyst¹pi³y w 7
KOMUNIKATY RYBACKIE
4/2001
TABELA 8
Hodowle posiadaj¹ce stada tarlaków pstr¹gów têczowych. Stan i produkcja ikry w 2000 r. (wg ankiet)
Rejon
I Pomorze Zachodnie
Iloœæ tarlaków
w tym samic
Ogó³em ton
ton
%
Hodowla
Gosp. Ryb. Mielno
EKO-FARM ¯arnowo
Gosp. Ryb. S³upsk
Gosp. Ryb. Bytów
PPH AQUAMAR Miastko
J. £abêcki Broczyna
W. Parwanicki Darnowo
K. R. Kazimierscy Zielenica
E.R. Balcerzyk GR «£UPAWA»
A.S.M. Iwanowscy Po³czynek
P. Gabriel ¯elkówko
J. Dadoñ Sianów
R. Jarzyñski Damnica
Z. Kuczborski Rudniki
T. Wicenciak W. Turzyñski Oborowo
B. Winiarski Che³pa
J. Bartkowski Ciecholub
A. A. Dombrowscy Sporysz
K. Grecki Budówko
E. Kus G³obino
T. Mro¿ewski Lubowidz
T. Pierzgalski Otnoga
M. Augustynowicz Damnica
RGH GWDA
RAZEM REJON I
II Pomorze Gdañskie
Zak³ad Rybacki Wdzydze
M. Huñko D¹brówka M³yn
H. Kamiñski Kaczkowo
M. Bartusch Rumia
ZHR£ Rutki
Z. Lorenc Boroszewo
Z. Miernik Bar³omino
D. Gorbaczow Paraszyno
R. Nowicki Paraszyno
J. £empio Rybki
SGHR£ J. Girsztowtt
R. Terlecki Pogorzelice
W. Nowicki Chocielewko Du¿e
RAZEM REJON II
III Pojezierze Zachodnie
ZHP Mylof-Zapora
PPR «PSTR¥G» Lubicz
P. Raczkowski KuŸniczka
GR «PSTR¥G» Tarnowo
RAZEM REJON III
IV Pojezierze
Gosp. Ryb. Olsztyn
Gosp. Ryb. Mr¹gowo
Mazursko-Suwalskie
Gosp. Ryb. Szwaderki
I. ¯ebrowska Rychnowska Wola
B. J. Ossowscy Koszelewy
J. W. Jacewicz Braniewo
PZW Olsztyn
PZW PR Ruciane-Nida
RAZEM REJON IV
V Pozosta³e rejony kraju
Przeds. Ryb. Radochów
A. T. Sitarz Zakopane
Oœr. Hod. Pstragów Sieniawa
A. Grzesiak GR «PSTR¥G»
A. Sawicki Trzeboszewice
PZW Nowy S¹cz
M. Kowalewski «PODHALE»
W. Sêdek Karsznice
«PSTR¥G BIESZCZADZKI» Hoszów
GR «PSTR¥GARNIA» Z³oty Potok
E. Pyka «RYBIARNIA» Zawoja
RSpUW £abowa
PZW Krosno
M. Æwik³a Œcinawka Œrednia
Oœr. Zaryb. PZW Szczodre
Ojcowski Park Narodowy
R. Kobylarczyk «ROKO» Pisary
RAZEM REJON V
RAZEM WSZYSTKIE REJONY
*)
ikra zaoczkowana
**)
7,0
5,60
4,5
5,4
8,0
2,0
¾
¾
4,0
¾
¾
0,9
2,5
¾
3,60
4,32
7,20
2,00
¾
¾
3,20
¾
¾
0,81
2,25
¾
0,5
3,2
¾
¾
0,35
2,88
¾
¾
¾
¾
0,9
3,1
42,0
3,4
1,0
0,5
1,0
7,5
0,3
2,0
¾
¾
¾
1,5
1,0
¾
18,2
18,0
1,4
2,8
1,5
23,7
2,0
3,0
1,2
¾
¾
0,4
2,3
0,6
9,5
1,3
¾
¾
1,0
0,2
0,5
2,0
0,6
0,3
0,5
¾
0,5
1,0
0,5
1,0
0,7
4,2
14,3
107,7
¾
¾
0,81
2,48
35,50
2,38
0,70
0,40
0,99
5,63
0,20
1,70
¾
¾
¾
1,43
0,80
¾
14,23
18,00
1,05
2,46
1,00
22,51
1,60
2,40
0,96
¾
¾
0,32
1,84
0,36
7,48
1,04
¾
¾
0,85
0,16
0,38
1,40
0,39
0,12
0,40
¾
0,50
0,70
0,35
0,80
0,49
3,15
10,79
90,51
Iloœæ litrów uzy- Iloœæ litrów
Iloœæ litrów kuskanej ikry sprzedanej ikry pionej ikry
80
600
brak informacji
80
656
80
500
90
1000
100
150
¾
¾
¾
¾
80
¾
¾
¾
¾
¾
90
60
90
160
¾
¾
brak informacji
70
40
90
350
¾
¾
¾
¾
brak informacji
¾
¾
¾
¾
90
¾
80
320
85
3836
70
320
70
100
95
60
99
60
75
480
67
40
85
270
¾
¾
¾
¾
¾
¾
95
¾
80
10
¾
¾
78
1340
100
2400
75
234
88
471
67
¾
95
3105
80
70
80
380
80
60
¾
¾
¾
¾
80
60
80
400
60
55
79
1025
80
65
¾
¾
¾
¾
85
80
80
20
75
215
70
370
65
130
40
125
80
50
¾
¾
100
¾
70
110
70
14
80
50
70
35
75
410
75
1674
84
10980
¾
200
86
384
320*)
¾
¾
¾
¾
¾
¾
35
¾
¾
¾
60
¾
300
60
60
¾
200
110
560
¾
10
¾
20
¾
¾
¾
¾
100
785
¾
¾
¾
270
1115
70
¾
¾
¾
155*)
¾
55
¾
¾
¾
¾
¾
¾
280
430
¾
120
¾
550
¾
370
¾
¾
¾
20
280
¾
670
¾
¾
¾
¾
¾
65
90
¾
¾
¾
¾
¾
2
¾
¾
¾
280
437
3052
16
60
300
¾
2761
¾
10
20
¾
¾
¾
¾
80
90
140
60
30**)
30
460
¾
15
10
30
55
26
¾
20
50
30
¾
¾
¾
126
¾
30
54
¾
10
¾
¾
¾
¾
¾
20
¾
¾
¾
¾
¾
¾
114
3461
zlikwidowano w 2000 r.
4/2001
KOMUNIKATY RYBACKIE
13
Niestety, mimo dyrektyw ze strony weterynarii w sprawach
profilaktyki i zwalczania tej choroby, nie wszyscy hodowcy
zastosowali siê do nich rygorystycznie. Na efekty nie trzeba
by³o d³ugo czekaæ; choroba przesz³a w nowe rejony. Natomiast na Pomorzu Zachodnim, gdzie w 1999 r. notowano
œniêcia wywo³ane VHS, po podjêciu wszelkich dzia³añ
zwalczania choroba nie wyst¹pi³a w roku 2000. Œcis³a
wspó³praca z Pañstwowym Instytutem Weterynarii i ze
s³u¿bami weterynaryjnymi przynios³a pozytywne rezultaty.
Tu równie¿ nale¿y wspomnieæ o ¿yczliwej pomocy kolegów
duñskich, przekazuj¹cych polskim hodowcom swoje
doœwiadczenia na wyst¹pieniach «VHS Forum Allerum».
wylicza³a wspólny wspó³czynnik dla wszystkich u¿ywanych
rodzajów paszy. Dla dwóch najwiêkszych rejonów hodowlanych œrednie wspó³czynniki pokarmowe wynosi³y odpowiednio: Pomorze Zachodnie 0,76 dla wylêgu, 0,93 dla
narybku i 1,04 do tuczu; Pomorze Gdañskie 0,78 dla wylêgu, 0,96 dla narybku i 1,07 do tuczu.
W dalszym ci¹gu prowadzone s¹ budowy i rozbudowy
obiektów. Przy 19 hodowlach prowadzone s¹ ³owiska wêdkarskie.
Rejony pó³nocnej Polski s¹ dobrze zaopatrywane
w materia³y i sprzêt u¿ywany w hodowlach. Trudnoœci w
101 hodowli by³o pod sta³¹ opiek¹ weterynaryjn¹, a w 119
zaopatrzeniu zg³aszaj¹ hodowcy z rejonów po³udniowo-zachodnich. Sprawy zaopatrzenia w sprzêt mo¿na za³atwiaæ
stosowano zabiegi profilaktyczne.
poprzez punkty sprzeda¿y pasz granulowanych w swoim
Pasze
rejonie lub korzystaæ z og³oszeñ producentów zamieszczanych w «Komunikatach Rybackich» i «Przegl¹dzie Rybac-
G³ównym dostawc¹ pasz by³a firma ALLER PL, a w dal-
kim».
szej kolejnoœci DANA FEED i BIOMAR. W dwóch hodow-
Maj¹c nadziejê, ¿e «Serwis Pstr¹gowy» bêdzie w dal-
lach stosowano pasze ZEIGLER. W Mylofie czêœciowo karmiono granulatami TROUVIT, paszê tej firmy u¿ywano rów-
szym ci¹gu istnia³, prosimy wszystkich hodowców o dalsz¹
wspó³pracê. Prosimy te¿ o przedstawienie wszelkich postu-
nie¿ w rejonie mazursko-suwalskim.
Wspó³czynniki pokarmowe na ogó³ nie odbiega³y od
wspó³czynników wieloletnich. Nieco wiêksze wspó³czynniki
latów i wniosków na XXVI Krajowej Konferencji Hodowców
Ryb £ososiowatych, która odbêdzie siê w dniach 11-12
paŸdziernika 2001 r. w Oœrodku Przygotowañ Olimpijskich
zanotowano w hodowlach podgórskich. Czêœæ hodowli
w Cetniewie k.W³adys³awowa.
Zdzis³aw Zakêœ - Samodzielna Pracownia Akwakultury IRS
Czêstotliwoœæ karmienia a wielkoœæ zapotrzebowania
tlenowego i produkcji amoniaku przez m³odocianego
sandacza
Przeprowadzone do tej pory i przedstawione na ³amach
Komunikatów badania, dotycz¹ce okreœlenia wp³ywu wybranych czynników œrodowiskowych na wielkoœæ zapotrzebo-
nuj¹ce w stadzie. W efekcie d³ugofalowym prowadzi to do
wania tlenowego i produkcji amoniaku przez m³odocianego
sandacza przetrzymywanego w obiegach recyrkulacyjnych
w warunkach intensywnego tuczu na paszy sztucznej, obejmowa³y temperaturê wody, poziom karmienia, sk³ad che-
rybom podporz¹dkowanym wskazane jest wówczas skróce-
miczny pasz i fotoperiod. Czêstotliwoœæ karmienia nale¿y do
grupy czynników rzadziej analizowanych. Powszechnie
panuje pogl¹d, ¿e w celu utrzymania optymalnego tempa
wzrostu ryby musz¹ otrzymaæ œciœle okreœlon¹ dawkê
paszy. Czêsto bagatelizuje siê istnienie zwi¹zku miêdzy
zastosowanym harmonogramem karmienia a tempem wzrostu ryb, jakoœci¹ wody, czy te¿ wewn¹trzgrupow¹ zmiennoœci¹ osobnicz¹ ryb. Czêstotliwoœæ karmienia ma bardzo
du¿e znaczenie w przypadku stosowania karmienia restrykcyjnego. W tym przypadku, gdy stosujemy karmienie ci¹g³e,
dostêp do pokarmu zapewniaj¹ sobie jedynie osobniki domi-
14
du¿ego, ci¹gle powiêkszaj¹cego siê, zró¿nicowania wielkoœciowego ryb. W celu zwiêkszenia dostêpu do pokarmu
nie czasu podawania paszy, a przez to podanie wiêkszej iloœci paszy w jednostce czasu i zwiêkszenie dostêpu do pokarmu. Wykazano równie¿, ¿e stosowany harmonogram karmienia mo¿e determinowaæ jakoœæ wody, a przez to oczywiœcie tempo wzrostu ryb. Okreœlenie zale¿noœci miêdzy czêstotliwoœci¹ karmienia a jakoœci¹ wody mo¿e byæ istotnym
elementem wiedzy, umo¿liwiaj¹cej optymalne wykorzystanie mo¿liwoœci produkcyjnych zamkniêtych obiegów wody
i doskonal¹cym biotechnologiê podchowu danego gatunku.
Wiadomo, ¿e podstawowymi czynnikami ograniczaj¹cymi
produkcjê s¹ tlen i amoniak. Dlatego okreœlenie zwi¹zku miêdzy harmonogramem karmienia a konsumpcj¹ tlenu i produkcj¹ amoniaku przez ryby mo¿e mieæ wymierne znaczenie
praktyczne.
KOMUNIKATY RYBACKIE
4/2001
Celem przeprowadzonego eksperymentu by³o okreœlenie wp³ywu czêstotliwoœci karmienia na wielkoœæ zapotrzebowania tlenowego i produkcji amoniaku przez narybek sandacza oraz zmiennoœæ tych parametrów w cyklu dobowym.
Warunki eksperymentu
Materia³ doœwiadczalny, narybek
sandacza o œredniej masie cia³a 38 g i
d³ugoœci ca³kowitej l.t. 16,0 cm przetrzymywany w obiegach recyrkulacyjnych, ¿ywiono komercyjnym granulatem pstr¹gowym FK-SUPRA o wielkoœci granul 2 mm i zawartoœci bia³ka
ogólnego 51%, t³uszczu 22%, wêglowodanów 10%. Deklarowana wartoœæ energetyczna paszy
wynosi³a 22,4 MJ kg-1(energia brutto) i 19,4 MJ kg-1 (energia strawna). Zastosowano trzy warianty podawania paszy
– 1 dawka, 3 dawki i karmienie ci¹g³e. W wariancie z dawk¹
paszy zadawan¹ jednorazowo, ryby karmiono przez 3
godziny na dobê (12.00 - 15.00). W grupie ryb karmionych
nia od 14,05 (jedna dawka paszy na dzieñ) do 11,94 mg CAA
kg-1 h-1 (karmienie ci¹g³e; tab. 1). Zaobserwowano istotne
ró¿nice miêdzy dobowymi maksymalnymi wartoœci AE
(AEmax). Poziom AEmax stwierdzony dla pierwszego wariantu ¿ywieniowego (jedna dawka na dzieñ), wyniós³ 25,30 mg
CAA kg-1 h-1 i by³ o oko³o 8 mg CAA kg-1 h-1 (oko³o 45%) wiêkszy od wartoœci maksymalnych AE obliczonych dla pozo-
trzy razy na dobê ³¹czny czas ¿ywienia wyniós³ równie¿ 3
godziny (10.00 - 11.00, 18.00 - 19.00, 1.00 - 2.00). W przy-
sta³ych dwóch wariantów doœwiadczenia (tab. 1).
padku karmienia ci¹g³ego pokarm podawano przez 18
godzin na dobê (9.00 – 3.00). Dawki paszy by³y identyczne
i wynios³y 2% biomasy obsad.
Œrednie dobowe wartoœci zapotrzebowania tlenowego
i wydalania amoniaku przez narybek sandacza karmiony z ró¿n¹
czêstotliwoœci¹ w cyklu dobowym (N – liczba powtórzeñ)
Stosowano sta³y, ca³odobowy cykl œwietlny. Natê¿enie
oœwietlenia w sali podchowowej wynosi³o 120 - 140 lx, a tu¿
przy powierzchni wody w basenach pochowowych 40 - 50
lx. Temperaturê wody utrzymywano na sta³ym poziomie
TABELA 1
Czêstotliwoœæ
Tempo metabolizmu
Ró¿nica
Ró¿nica
karmienia (liczmaks. –
maks.–min.
ba dawek pa- Œrednia* Maksimum* Minimum*
œrednia
(w %)
szy na dobê)
(w %)
Konsumpcja tlenu (mg O2 kg-1 h-1 )
22°C. Koncentracja tlenu w wodzie dop³ywaj¹cej wynosi³a
ponad 8,0 mg l-1, a amoniaku (ca³kowitego azotu amono-
1 dawka (N = 2)
wego CAA = NH3-N + NH4+-N) nie przekracza³a 0,05 mg l-1.
Przep³yw wody utrzymywano na sta³ym poziomie 4 l min-1,
3 dawki (N = 2)
237,92
Karmienie ci¹g³e
(N = 2)
co bior¹c pod uwagê kubaturê basenów podchowowych
(200 l) zapewnia³o wymianê wody z czêstotliwoœci¹ 1,2
wymiany na godzinê. Wielkoœæ zapotrzebowania tlenowego (KT, w mg O2 kg-1 h-1) i produkcji amoniaku (AE, w mg
CAA kg-1 h-1) obliczono z uwzglêdnieniem ró¿nic w koncentracji tlenu lub amoniaku miêdzy wod¹ dop³ywaj¹c¹
i wyp³ywaj¹c¹ z basenów podchowowych (mg l-1),
przep³ywu wody (l min-1) oraz biomasy ryb (kg).
284,60A
157,18A
81,1
18,2
A
A
271,66
195,69B
38,8
14,2
243,36A
270,78A
188,93AB
43,3
11,3
0,7112
0,4294
0,0247
Wydalanie amoniaku (mg CAA kg-1 h-1)
1 dawka (N = 2)
14,05A
25,30B
3,73A
A
A
579,1
80,1
3 dawki (N = 2)
12,42
17,47
6,46B
270,4
40,7
Karmienie ci¹g³e
(N = 2)
11,94A
17,34A
4,45A
289,8
45,3
Wartoœæ P
0,0977
0,0018
0,0046
*- œrednie oznaczone tym samym indeksem literowym w tej samej
kolumnie nie ró¿ni¹ siê istotnie statystycznie (P > 0,05)
Najwiêksze ró¿nice pomiêdzy dobowymi maksymalnymi i minimalnymi wartoœciami KT (KTmax i KTmin) zaobser-
Wyniki badañ i dyskusja
Stosowanie ró¿nych czêstotliwoœci karmienia ryb (1 i 3
dawki oraz karmienie ci¹g³e) nie znalaz³o odbicia w œrednich
wartoœciach konsumpcji tlenu i produkcji amoniaku. We
wszystkich wariantach doœwiadczenia zapotrzebowanie tlenowe wynosi³o oko³o 240 mg O2 kg-1 h-1. Wiêksze zró¿nicowanie stwierdzono w wydalaniu amoniaku; œrednia wartoœæ
AE zmniejsza³a siê wraz ze wzrostem czêstotliwoœci karmie-
4/2001
Wartoœæ P
240,79A
wowano w grupie ryb ¿ywionych raz dziennie. Wynios³y one
81,1% i by³y dwukrotnie wiêksze od wielkoœci ró¿nic wyliczonych dla pozosta³ych dwóch wariantów eksperymentu.
Ró¿nice pomiêdzy maksymalnymi i minimalnymi wartoœciami AE (AEmax i AEmin) by³y zdecydowanie wiêksze
i w przypadku grupy karmionej raz dziennie przyjê³y wartoœæ a¿ 579,1% (tab. 1).
KOMUNIKATY RYBACKIE
15
350
1 dawka
300
30
zapotrzebowanie tlenowe narybku tego gatunku
karmionego 2, 3 i 15 razy na dobê ró¿ni³o siê istot-
25
nie. W przypadku pstr¹ga têczowego, karpia, dorady równie¿ nie zaobserwowano istotnego wp³ywu
czêstotliwoœci karmienia na metabolizm tych
-1
-1
20
200
15
150
-1
-1
AE (mg CAA kg h )
KT (mg O2 kg h )
250
10
100
KT
AE
5
50
12.00
16.00
20.00
24.00
0
mienia mo¿e korzystnie oddzia³ywaæ na wzrost,
22
prze¿ywalnoœæ i stan zdrowotny obsad. Czêstotliwoœæ karmienia mo¿e tak¿e wp³ywaæ na iloœæ
20
pobieranego przez ryby pokarmu. W eksperymen-
18
cie z sandaczem amerykañskim stwierdzono, ¿e
ryby karmione dwa razy dziennie “do syta” konsu-
16
mowa³y o 10% wiêcej pokarmu ni¿ ryby karmione
04.00
310
3 dawki
290
-1
-1
250
14
230
12
-1
210
10
190
8
karmienie
170
4
12.00
16.00
20.00
24.00
19
karmienie
ci¹g³e
17
270
15
-1
-1
13
230
11
-1
210
9
190
7
170
5
karmienie
150
08.00
-1
AE (mg CAA kg h )
250
3
12.00
16.00
20.00
24.00
karmienia na wydalanie amoniaku te¿ nie s¹ jednoznaczne. Œrednie wartoœci AE obliczone dla sandacza amerykañskiego o masie cia³a 204-425 g, prze-
na dobê. W innym eksperymencie z tym samym
gatunkiem o podobnej masie cia³a stwierdzono, ¿e
œrednia dobowa wartoœæ produkcji amoniaku przez
04.00
290
raz dziennie.
Informacje dotycz¹ce wp³ywu czêstotliwoœci
trzymywanego w warunkach intensywnego podchowu, nie by³y determinowane przez czêstotliwoœæ karmienia – stosowano 2, 3 i 15 dawek paszy
6
150
08.00
KT (mg O2 kg h )
-1
AE (mg CAA kg h )
KT (mg O2 kg h )
270
nak czêstotliwoœæ karmienia wp³ywa na fluktuacje
dobowe konsumpcji tlenu przez ryby, szczególnie
w warunkach intensywnego tuczu. Badania naukowe potwierdzaj¹, ¿e oprócz korzyœci zwi¹zanych ze
stabilizacj¹ jakoœci wody, wzrost czêstotliwoœci kar-
karmienie
0
08.00
gatunków. O ile wyniki dotycz¹ce wp³ywu tego
czynnika na œredni¹ dobow¹ wielkoœæ zapotrzebowania tlenowego s¹ rozbie¿ne, to niew¹tpliwie jed-
ryby karmione trzy razy na dobê by³a istotnie wy¿sza od AE ryb karmionych 1, 2 i 15 razy dziennie.
Ró¿nice pomiêdzy najwiêksz¹ (3 dawki paszy na
dzieñ) i najmniejsz¹ œredni¹ AE (1 dawka paszy na
dzieñ) wynios³y 20%. Wydalanie amoniaku przez
wêgorza karmionego dwa razy dziennie by³o ni¿sze ni¿ AE ryb karmionych piêæ razy dziennie oraz
ryb karmionych przez 12 h z czêstotliwoœci¹ 5 - 10
min. Z praktycznego punktu widzenia wydaje siê,
¿e zarówno w obiegach zamkniêtych, jak i otwartych wp³yw czêstotliwoœci karmienia nale¿y rozwa-
04.00
¿aæ raczej pod k¹tem oddzia³ywania tego czynnika
Rys. 1. Dobowe fluktuacje zapotrzebowania tlenowego i wydalania amoniaku na dobowe fluktuacje produkcji amoniaku.
przez narybek sandacza karmiony z ró¿n¹ czêstotliwoœci¹
W przeprowadzonym eksperymencie przebieg
Czas (h)
W literaturze istniej¹ sprzeczne informacje dotycz¹ce
i kszta³t dobowych profilów konsumpcji tlenu
i wydalania amoniaku by³ œciœle uzale¿niony od
zwi¹zku miêdzy tempem metabolizmu a czêstotliwoœci¹
czêstotliwoœci karmienia ryb (rys. 1). Wzrost KT i AE obser-
karmienia ryb. Stwierdzono m.in., ¿e œrednie dobowe zapo-
wowano zaraz po rozpoczêciu karmienia. W przypadku
trzebowanie tlenowe (mg O2 kg-1 h-1) narybku sandacza
grupy ryb karmionych raz dziennie zanotowano najbardziej
amerykañskiego karmionego raz dziennie mo¿e byæ o 50%
dynamiczny wzrost wartoœci KT i AE w okresie karmienia.
wy¿sze ni¿ KT ryb karmionych 15 razy na dobê. Jednak
W tym przypadku w ci¹gu zaledwie trzech godzin podawa-
w kolejnym eksperymencie nie zaobserwowano, ¿eby
nia karmy (12.00 - 15.00) poziom KT wzrós³ o 65,7%, a AE o
16
KOMUNIKATY RYBACKIE
4/2001
542,2%. W kolejnych godzinach cyklu dobowego, po okresie intensywnego, ale krótkotrwa³ego wzrostu konsumpcji tlenu i wydalania
-1
amoniaku, obserwowano powolne obni¿anie
siê wartoœci KT i AE a¿ do poziomu obserwowanego przed karmieniem. W drugim wariancie doœwiadczenia (z trzykrotnym karmieniem
w ci¹gu doby) mo¿na by³o wyró¿niæ trzy wyraŸne “maksima” i “minima” KT i AE œciœle
zwi¹zane z karmieniem ryb. Wzrost konsumpcji tlenu i wydalania amoniaku obserwowany
-1
-1
TABELA 2
-1
Parametry OFR (kg O2 kg paszy dzieñ ) i AFR (kg CAA kg paszy dzieñ )
obliczone dla narybku sandacza podchowywanego w systemie recyrkulacyjnym
Wariant
karmienia
1 dawka
3 dawki
Karmienie ci¹g³e
Wartoœæ P
Dawka
paszy (%
biomasy
obsad)
OFR
AFR
Œrednia* Maksimum Minimum
Œrednia* Maksimum Minimum
2,0
0,161A
0,168
0,154
0,0094B
0,0094
0,0093
2,0
0,151
A
0,156
0,146
0,0078A
0,0081
0,0076
0,154
A
0,152
A
0,0079
0,0074
2,0
0,160
0,5154
0,0076
0,0180
* - œrednie oznaczone tym samym indeksem literowym w tej samej kolumnie nie ró¿ni¹
by³ równie¿ zaraz po rozpoczêciu karmienia siê istotnie statystycznie (P > 0,05)
i trwa³ jeszcze przez 3 - 4 godziny po jego zakoñczeniu, po czym wartoœci KT i AE obni¿a³y siê
maksymalne wartoœci KT i AE stwierdzono o godzinach
W niniejszych badaniach stosunek ten kszta³towa³ siê na
bardzo zbli¿onym poziomie, tak wiêc mno¿nik sugerowany
13.00, 22.00 i 5.00. Ró¿nice pomiêdzy poszczególnymi
przez Westersa dla ryb ³ososiowatych, mo¿na z powodze-
wartoœciami maksymalnymi i minimalnymi by³y mniej istot-
niem stosowaæ dla sandacza (tab. 1).
Niniejsze badania wykaza³y równie¿, ¿e czêstotliwoœæ
a¿ do momentu podania nastêpnej dawki paszy. Kolejne
ne ni¿ w przypadku karmienia jednokrotnego i mieœci³y siê
w przedziale 53 - 72 mg O2 kg-1 h-1 (wzrost o 26,1 - 36,7%)
-1
oraz 6,0 - 9,9 mg CAA kg
-1.
h (wzrost o 69,8 - 152,3%).
Maksymalne wartoœci KT i AE po ka¿dym kolejnym karmieniu by³y wy¿sze (rys. 1). Powy¿sze zjawisko jest definiowane jako tak zwany kumulacyjny efekt karmienia. Podobny
efekt zaobserwowano u innych gatunków ryb, m.in. u karpia, sandacza amerykañskiego i dorsza. Natomiast przebieg krzywych KT i AE w przypadku sandacza karmionego
ci¹gle mia³ typowy charakter, podobny do zaobserwowanego we wczeœniejszych eksperymentach, w których stosowano analogiczny harmonogram karmienia (Zakêœ 1999,
2000, 2001).
Uzyskane wyniki pozwalaj¹ dodatkowo na okreœlenie
iloœci tlenu niezbêdnej do przyswojenia przez ryby 1 kg
paszy (wskaŸnik OFR), a tak¿e obliczenie iloœci amoniaku
wydalonego przez ryby po przyswojeniu tej dawki paszy
(wskaŸnik AFR). Przeprowadzona analiza wyników nie
potwierdzi³a istotnego wp³ywu czêstotliwoœci karmienia na
wielkoœæ OFR; wskaŸnik ten mieœci³ siê w przedziale 0,151 0,161 kg O2 kg paszy-1 dzieñ-1. Z kolei obliczona wartoœæ
AFR dla wariantu eksperymentu z jednokrotnym karmieniem ryb istotnie odbiega³a od wartoœci tych parametrów
oszacowanych dla dwóch pozosta³ych wariantów (tab. 2).
Colt i Orwicz (1991) stwierdzili, ¿e wartoœæ OFR jest
odwrotnie proporcjonalna do wzrostu czêstotliwoœci karmienia, a zale¿noœæ ta ma charakter funkcji wyk³adniczej.
Westers (1981) sugeruje, ¿e w zwi¹zku z fluktuacj¹ konsumpcji tlenu w cyklu dobowym i koniecznoœci¹ uwzglêdnienia maksymalnego zapotrzebowania tlenowego ryb karmionych, wartoœci OFR, zazwyczaj uwzglêdniaj¹ce œrednie
wartoœci KT w cyklu dobowym, powinny byæ zwiêkszone o
podawania paszy mo¿e wp³ywaæ na wielkoœæ AFR. Produkcja amoniaku (w przeliczeniu na kg paszy) przez ryby karmione jedn¹ dawk¹ dziennie by³a istotnie wy¿sza ni¿ w grupach karmionych ci¹gle przez 18 h na dobê lub trzy razy na
dobê. Meade (1985) stwierdza, ¿e harmonogram karmienia, oprócz dawki paszy, wielkoœci ryb i temperatury wody
powinien byæ jednym z kluczowych elementów branych pod
uwagê przy obliczaniu wielkoœci wydalanego przez ryby
amoniaku.
Podsumowanie
Przeprowadzone badania wykaza³y, ¿e w przypadku
podchowu sandacza na paszy sztucznej w obiegu recyrkulacyjnym, nie jest wskazane stosowanie jednokrotnego,
krótkotrwa³ego karmienia. Zastosowanie takiego harmonogramu podawania paszy nie wp³ywa co prawda na œrednie
dobowe zapotrzebowanie tlenowe, ale istotnie zwiêksza
wydalanie amoniaku przez ryby. Maksymalne wartoœci
zapotrzebowania tlenowego i produkcji amoniaku obserwowane w cyklu dobowym by³y w tym przypadku zdecydowanie wy¿sze ni¿ w pozosta³ych wariantach doœwiadczalnych, co istotnie determinowa³o jakoœæ wody i obni¿a³o
mo¿liwoœci produkcyjne obiegu zamkniêtego. Z kolei stosowanie 3 dawek paszy, czy te¿ karmienia ci¹g³ego nie
wp³ynê³o ju¿ tak istotnie na zró¿nicowanie zapotrzebowania na tlen, produkcji amoniaku, ani te¿ na zmiennoœæ
dobow¹ analizowanych wskaŸników metabolicznych.
Z danych literaturowych wynika, ¿e optymalna dobowa liczba dawek paszy uzale¿niona jest od gatunku, wieku i wielkoœci ryb, czynników œrodowiskowych oraz jakoœci pokarmu, a zalecane czêstotliwoœci karmienia dla narybku
w fazie intensywnego wzrostu mieszcz¹ siê przewa¿nie
w przedziale od 0,5 do 4 dawek na dobê.
1,44 (mno¿nik uwzglêdniaj¹cy stosunek KTmax / KTœrednia).
4/2001
KOMUNIKATY RYBACKIE
17
Literatura
Colt J., Orwicz K. 1991 - Modelling production capacity of aquatic culture
systems under freshwater conditions - Aquacult. Eng. 10, 1-29.
Meade J.W. 1985 - Allowable ammonia for fish culture - Prog. Fish-Cult. 47,
135-144.
Westers H. 1981 - Fish culture manual for the state of Michigan - principles
of intensive fish culture - Michigan Department of Natural Resources,
Lansing.
Zakêœ Z. 1999 – Pokarm, temperatura wody a zapotrzebowanie tlenowe
sandacza, Stizostedion lucioperca (L.) – Kom. Ryb. 4, 1 – 3.
Zakêœ Z. 2000 – Wymagania pokarmowe m³odocianego sandacza w kontekœcie przeprowadzonego testu paszowego – Kom. Ryb. 4, 7 – 11.
Zakêœ Z. 2001 – Wp³yw poziomu ¿ywienia na wielkoœæ zapotrzebowania
tlenowego i wydalania amoniaku przez m³odocianego sandacza –
Kom. Ryb. 2, 5 – 8.
Leszek Myszkowski, Jacek Wolnicki, Rafa³ Kamiñski - Zak³ad Rybactwa Stawowego IRS
Przyspieszenie wzrostu lina Tinca tinca (L.)
w warunkach kontrolowanych. II. Manipulacje jakoœci¹
pokarmu w podchowie stadiów m³odocianych
ralnego bêdzie niewielki. Przyjêto równie¿, ¿e zakupiony
pokarm naturalny od razu bêdzie zakonserwowany w formie u³atwiaj¹cej d³ugotrwa³e przechowywanie bez straty
jego jakoœci.
Materia³em wyjœciowym do badañ by³y m³odociane
osobniki lina w wieku 4,5 miesi¹ca od wyklucia, o œredniej
d³ugoœci ca³kowitej 37 mm i œredniej masie cia³a 0,5 g. Ryby
podchowywano w pocz¹tkowym zagêszczeniu 8 sztuk na
W czêœci pierwszej artyku³u poœwiêconego badaniom
mo¿liwoœci przyspieszenia wzrostu m³odych stadiów lina
w warunkach kontrolowanych omówiono wp³yw d³ugoœci
dobowego okresu karmienia pokarmem ¿ywym na wzrost
stadiów larwalnych (Komunikaty Rybackie nr 3/2001). Podchów m³odocianego lina stwarza jednak ca³kiem odmienne
trudnoœci, przez co wydaje siê zadaniem bardziej z³o¿onym
od podchowu larw. W podchowie stadiów m³odocianych
g³ównym problemem jest zupe³ny brak na rynku dostosowanego do ich wymagañ pokarmu, którym z oczywistych
powodów nie mog¹ byæ tak skuteczne w ¿ywieniu larw
naupliusy solowca Artemia. Podchów zaawansowanych
stadiów ryb musi bowiem opieraæ siê na ¿ywieniu starterami, lecz rzecz w tym, ¿e ich przydatnoœæ nadal pozostawia
bardzo wiele do ¿yczenia. W efekcie, ¿ywienie m³odocianego lina starterami powoduje nie tylko skrajnie powolny
wzrost, lecz i szereg innych negatywnych skutków, w tym
obni¿on¹ prze¿ywalnoœæ i kondycjê, wysokie wartoœci
wspó³czynnika pokarmowego czy zaskakuj¹co du¿e zró¿nicowanie wielkoœci osobniczej.
Powy¿sze okolicznoœci wywo³a³y pytanie, czy wzbogacenie starteru pokarmem naturalnym mog³oby wywrzeæ
korzystny wp³yw na szeroko rozumiane wyniki podchowu
stadiów m³odocianych lina. Wyjaœnienie tego problemu
sta³o siê celem omówionego tutaj doœwiadczenia. Za³o¿ono
w nim, ¿e – ze wzglêdu na koszty – dodatek pokarmu natu-
18
litr, zmniejszonym do 6 sztuk na litr pod koniec podchowu.
W trwaj¹cym 4 miesi¹ce doœwiadczeniu wykorzystano 10
przep³ywowych akwariów o objêtoœci roboczej 20 litrów.
Akwaria nieprzerwanie zasilano wod¹ z systemu recyrkulacyjnego, której temperatura by³a optymalna dla wzrostu
m³odych stadiów lina (28±0,5°C). Ca³kowita wymiana wody
w akwariach nastêpowa³a co 1 godzinê. W akwariach intensywnie j¹ napowietrzano, wskutek czego w ca³ym okresie
doœwiadczenia nasycenie tlenem przekracza³o 50%.
Akwaria oœwietlano œwietlówkami od 8:00 do 21:00; natê¿enie oœwietlenia na powierzchni wody wynosi³o oko³o 700
luksów. Jakoœæ wody mierzona stê¿eniem amoniaku i azotynów nie budzi³a zastrze¿eñ. Przez ca³y okres podchowu
nie zaistnia³a koniecznoœæ wykonania ¿adnych zabiegów
profilaktycznych ani leczniczych.
Ryby podzielono na piêæ grup doœwiadczalnych o zró¿nicowanej diecie; ka¿da z grup sk³ada³a siê z dwóch powtórzeñ. Grupê kontroln¹ ¿ywiono wy³¹cznie duñskim przemys³owym starterem Carp Starter (pokarm Sta), zadawanym rêcznie szeœæ razy w ci¹gu dnia. Przez ca³y czas stosowano najdrobniejsz¹ frakcjê paszy (zero). Dzienna racja
pokarmowa starteru wynosi³a na pocz¹tku doœwiadczenia
oko³o 5% biomasy obsady, a na koñcu oko³o 1,5%. Pozosta³e grupy doœwiadczalne ¿ywiono starterem identycznie
jak grupê kontroln¹, lecz dodatkowo raz dziennie podawano rybom pokarm naturalny. Spoœród dostêpnych na rynku
praktycznie przez ca³y rok rodzajów pokarmu naturalnego
wybrano dwa. By³y to znane zw³aszcza wêdkarzom pod
KOMUNIKATY RYBACKIE
4/2001
nazw¹ pinka zanêtowe larwy muchy plujki (pokarm Pin)
oraz larwy ochotkowatych (pokarm Chi). D³ugoœæ pinki
wynosi³a 5-6 mm, a ochotki oko³o 10 mm. ¯ywe larwy bezpoœrednio po zakupieniu zamra¿ano i przechowywano
w temperaturze minus 18°C. Na kilka minut przed karmieniem larwy szybko rozmra¿ano w ciep³ej wodzie z systemu
podchowowego i krojono na fragmenty o d³ugoœci 2-3 mm.
Stosowanie drobnej frakcji paszy i krojenie pokarmu naturalnego na ma³e fragmenty mia³o okreœlony cel: chodzi³o
o umo¿liwienie swobodnego ¿erowania wszystkim osobnikom i zmniejszenie tym samym konkurencji pokarmowej.
Pokarm naturalny stosowano w dwóch dawkach –
pojedynczej lub podwójnej. Dawka pojedyncza przez
pierwszy miesi¹c wynosi³a 1 g (grupy Pin1 i Chi1),
a podwójna 2 g (grupy Pin2 i Chi2) na akwarium. PóŸniej
Rys. Udzia³ osobników o mniejszej i wiêkszej ni¿ œrednia masie
cia³a w grupach kontrolnej (Sta) i dokarmianej (Chi2).
wszystkie dawki zwiêkszono o po³owê. W przeliczeniu na
such¹ masê dawki pokarmu naturalnego by³y niewielkie,
gdy¿ larwy pinki zawieraj¹ 70% wody, a larwy ochotki a¿
80%. W zwi¹zku z tym, ryby dokarmiane pokarmem naturalnym otrzyma³y sumarycznie tylko o 7% lub 14% (pinka)
i o 5% lub 10% (ochotka) wiêcej suchej masy ca³ego pokarmu ni¿ lin w grupie kontrolnej.
Po zakoñczeniu doœwiadczenia wszystkie ryby z ka¿dej grupy doœwiadczalnej (240 sztuk na grupê) zmierzono
i zwa¿ono indywidualnie. Na tej podstawie obliczono
wspó³czynniki kondycji Fultona (K).
Zmierzenie i zwa¿enie wszystkich osobników umo¿liwi³o dokonanie analizy rozk³adu wielkoœci lina, zarówno
w odniesieniu do d³ugoœci ca³kowitej, jak i masy cia³a. We
wszystkich grupach stwierdzono du¿e zró¿nicowanie wielkoœci ryb, co oznacza, ¿e warunki pokarmowe nie decydowa³y o tym zjawisku. Niektóre osobniki w okresie doœwiadczenia niemal wcale nie uros³y, podczas gdy inne osi¹gnê³y
W trakcie doœwiadczenia nie wyst¹pi³y ¿adne œniêcia,
masê cia³a 3-4-krotnie wiêksz¹ od œredniej grupowej. Stosunkowo wysoka œrednia masa w grupie kontrolnej (tabela)
by³a wynikiem obecnoœci wyj¹tkowo du¿ych osobników,
tote¿ koñcowa prze¿ywalnoœæ we wszystkich grupach
wynios³a 100%. Wzrost lina by³ powolny niezale¿nie od
pokarmu (tabela). Ryby w grupie kontrolnej przyros³y œred-
które stanowi³y kilkanaœcie procent ca³ej obsady. W grupie
tej a¿ 71% osobników mia³o rozmiary mniejsze od œredniej
grupowej (rysunek). W odró¿nieniu od niej, w grupach, któ-
nio do zaledwie 2,2 g, podczas gdy w grupach dokarmianych pokarmem naturalnym zanotowano œrednio oko³o 3 g.
rych dietê wzbogacono o podwójn¹ dawkê pokarmu naturalnego (na przyk³ad Chi2) udzia³ osobników mniejszych
ni¿ œrednia by³ o oko³o 10% ni¿szy.
Œrednia masa cia³a ryb ¿ywionych wy³¹cznie starterem nie
ró¿ni³a siê jednak istotnie (p£0,05) od œredniej dla ryb otrzymuj¹cych pojedyncz¹ dawkê pokarmu naturalnego obu
rodzajów. Ryby dokarmiane podwójn¹ dawk¹ larw owadów
by³y istotnie ciê¿sze od ¿ywionych samym starterem. We
wszystkich grupach dokarmianych œrednia d³ugoœæ
ca³kowita ryb by³a istotnie wiêksza ni¿ w grupie kontrolnej.
TABELA
Œrednia masa cia³a (g), œrednia d³ugoœæ ca³kowita (mm) i œredni
wspó³czynnik Fultona (K) na zakoñczenie doœwiadczenia
Grupa doœw.
Sta
g
b
2,2
ab
mm
K
c
1,22c
b
59,1
Pin1
3,0
60,8
1,22c
Pin2
3,1a
62,0ab
1,19b
b
ab
Chi1
2,8
60,8
1,17a
Chi2
3,0a
62,5a
1,15a
Dane w kolumnach z jednakowymi indeksami nie ró¿ni¹ siê
istotnie (p£0,05).
Wspó³czynnik Fultona obliczono wed³ug wzoru:
5
-3
K=10 · masa cia³a · (d³ugoœæ ca³kowita) gdzie masa w g,
a d³ugoœæ w mm.
4/2001
Œrednia wartoœæ wspó³czynnika kondycji u ryb, których
dietê wzbogacono o larwy Chironomidae by³a istotnie ni¿sza ni¿ w pozosta³ych grupach (tabela). Dowodzi to mniejszej zawartoœci t³uszczu w ich ciele.
W doœwiadczeniu rybom zapewniono bardzo dobre,
niemal komfortowe warunki wzrostu: optymaln¹ temperaturê wody i umiarkowane zagêszczenie obsady. Ograniczono te¿ do minimum konkurencjê o pokarm, co potwierdzi³y
codzienne obserwacje zachowañ ryb podczas karmienia.
Pomimo tego, zastosowanie niewielkiego dodatku pokarmu naturalnego do paszy przyczyni³o siê do polepszenia
wzrostu ryb w stopniu dalekim od oczekiwañ. Dodatek
pokarmu naturalnego nie mia³ te¿ wp³ywu na wartoœæ
wspó³czynnika pokarmowego. We wszystkich grupach ryb
by³ on bardzo wysoki, gdy¿ z uwzglêdnieniem suchej masy
pokarmu naturalnego wynosi³ oko³o 1,9.
Pomimo braku wyraŸnego wp³ywu na ogólne wyniki
podchowu w warunkach kontrolowanych, dokarmianie
m³odocianego lina niewielkimi iloœciami pokarmu naturalnego wydaje siê uzasadnione.
KOMUNIKATY RYBACKIE
19
20
KOMUNIKATY RYBACKIE
4/2001
4/2001
KOMUNIKATY RYBACKIE
21
Z omawianych badañ oraz z danych literaturowych
Jak dowodz¹ wyniki licznych obserwacji lin jest gatun-
wynika, ¿e d³ugotrwa³e intensywne ¿ywienie m³odocianych
ryb ró¿nych gatunków wysokot³uszczowymi paszami
kiem maj¹cym wyj¹tkow¹, wiêksz¹ ni¿ inne ryby niedrapie¿ne, sk³onnoœæ do ró¿nicowania wielkoœci osobniczej
komercyjnymi, a tylko takie s¹ dostêpne na rynku, w krótkim
w ka¿dych warunkach, nawet stawowych. Jest to efekt nie-
czasie powoduje nadmierne ot³uszczenie organów wewnêtrznych. Ot³uszczenie w¹trobotrzustki i nerki upoœledza
po¿¹dany, szczególnie w warunkach kontrolowanych,
poniewa¿ mo¿e powodowaæ nasilanie siê wraz ze wzro-
czynnoœci tych organów, co prowadzi do utraty apetytu,
stem ryb konkurencji o pokarm. Niestety, wyniki naszego
zmniejszenia ruchliwoœci, obni¿enia odpornoœci na choroby, a w skrajnych wypadkach nawet do œniêæ. Jak widaæ z
doœwiadczenia wskazuj¹, i¿ zjawisko to znajdowa³o siê
praktycznie poza kontrol¹.
naszych badañ, tego rodzaju k³opotom mo¿na w prosty
Oba testowane rodzaje pokarmu naturalnego wydaj¹
i stosunkowo tani sposób zaradziæ, wzbogacaj¹c wyso-
siê mieæ zbli¿on¹ przydatnoœæ w d³ugotrwa³ym podchowie
m³odocianego lina. Za stosowaniem ochotki przema-
kot³uszczow¹ dietê o niewielki dodatek mro¿onego pokarmu naturalnego. Do tego celu lepiej od pinki nadaje siê
ochotka (tabela), na co decyduj¹cy wp³yw ma zapewne
wia³aby jej skutecznoœæ w przeciwdzia³aniu ot³uszczeniu
ryb. Z drugiej strony pinka jest tañsza.
wiêksze uwodnienie jej tkanek.
Joanna £uczyñska, Jan Jaworski, Kazimierz Markiewicz
– Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie
Metale ciê¿kie w tkance miêœniowej ryb z jezior
mazurskich
¿ó³æ rozprowadza j¹ po ca³ym organizmie. Kadm kumuluje
Wstêp
Cz³owiek, jak i inne organizmy ¿ywe, nara¿ony jest na
dzia³anie wielu substancji toksycznych, wœród których
szczególne zagro¿enie stanowi¹ metale ciê¿kie: rtêæ, o³ów
i kadm. Pierwiastki te wystêpuj¹c w wiêkszych lub mniejszych stê¿eniach w takich elementach œrodowiska, jak gleba, woda czy powietrze posiadaj¹ zdolnoœæ kumulacji
w organizmach ¿ywych, w tym tak¿e w rybach (Buliñski i in.
1979, Gliñski 1996, Uradziñski, Szteyn 1996, ¯mudzki
1996). Rozwijaj¹cy siê przemys³, spaliny samochodowe,
stosowanie nawozów mineralnych i organicznych w rolnictwie, jak równie¿ zanieczyszczenia pochodz¹ce ze œcie-
siê g³ównie w w¹trobie i nerkach, nie posiada zdolnoœci
kumulacji w miêœniach ryb. O³ów w postaci ³atwo rozpuszczalnych zwi¹zków gromadzi siê w osadach dennych, jest
tak¿e wychwytywany przez plankton i roœliny wodne, dlatego te¿ jego koncentracja w rybach zale¿y g³ównie od sposobu pobierania pokarmu, jak równie¿ od stê¿enia o³owiu
w osadach dennych. W rybach o³ów kumuluje siê w skrzelach, skórze, przewodzie pokarmowym, w¹trobie i miêœniach (Prost 1980, ¯arski 1993, Bieniarz, Epler 1995a,
Bieniarz, Epler 1995b, Bykowski 1997).
Wielkie Jeziora Mazurskie wykorzystywane s¹ do wielu
ków, dymów, py³ów powoduj¹ stale wzrastaj¹ce zanieczyszczenie œrodowiska naturalnego, a zw³aszcza œrodowiska wodnego (Rymuszka i in. 1996, Bykowski 1997).
celów: rybackich, uprawiania sportów wodnych i rekreacji,
Ryby wystêpuj¹ce na koñcu ³añcucha troficznego
mog¹ koncentrowaæ du¿e iloœci metali ciê¿kich, w tym
o³owiu, kadmu i rtêci. Odgrywaj¹ istotn¹ rolê w eliminowaniu tych metali ze œrodowiska wodnego, a jednoczeœnie
stanowi¹ dobry wskaŸnik ska¿enia tego œrodowiska
(Barak, Mason 1990a, Barak, Mason 1990b, Siepak, Sobczyñski 1992).
mnóstwo oœrodków turystycznych i pól biwakowych, które
Rtêæ wystêpuje g³ównie w osadach dennych, st¹d najbardziej nara¿one na jej dzia³anie s¹ te organizmy, które
swój pokarm czerpi¹ w strefie przydennej: leszcz, miêtus,
miêczaki. Rtêæ dostaje siê do organizmu ryb g³ównie przez
skrzela, pocz¹tkowo gromadzi siê w w¹trobie, a nastêpnie
22
ponadto zaopatrzenia rolnictwa w wodê, transportu wodnego oraz retencjonowania wody. Wokó³ tych jezior powsta³o
równie¿ w pewnym stopniu mog¹ decydowaæ o czystoœci ich
wód. Jeziora te po³o¿one s¹ w rejonie oœrodków miejskich,
a co za tym idzie nale¿¹ do poœrednich lub bezpoœrednich
odbiorników œcieków ze Ÿróde³ punktowych. Jeziora Dargin,
Kisajno i Niegocin nale¿¹ do poœrednich odbiorników œcieków, do tych jezior œcieki odprowadzane s¹ poprzez grunt
oraz rowy. Wybudowanie w ostatnich latach w rejonie Wielkich Jezior Mazurskich licznych nowych oczyszczalni oraz
zmodernizowanie starych urz¹dzeñ oczyszczaj¹cych œcieki
wp³ynê³o na poprawê czystoœci jezior w stosunku do lat
poprzednich (Wróblewska 1998).
KOMUNIKATY RYBACKIE
4/2001
Celem pracy by³o okreœlenie zawarto-
0,5
œci metali ciê¿kich: rtêci, o³owiu i kadmu
w tkankach miêœniowych ryb spokojnego
0,45
jez. Niegocin
0,4
Hg (mg/kg)
Materia³ i metody
jez. Dargin
0,35
¿eru oraz drapie¿nych z wybranych jezior
mazurskich.
jez. Kisajno
0,3
0,25
0,2
0,15
Materia³ do badañ stanowi³a tkanka
miêœniowa ryb (p³oæ, leszcz, okoñ i szczupak) po³awianych w czerwcu 1997 roku
0,1
0,05
0
p³oæ M
z jezior Kisajno, Niegocin i Dargin. Tkankê
miêœniow¹ pobierano z czêœci grzbietowej,
przy czym próbkê stanowi³a œrednia przy-
p³oæ D
leszcz M
leszcz D
szczupak M
szczupak D
okoñ M
okoñ D
Ryby
Rys. 1. Zawartoœæ rtêci w tkance miêœniowej ryb z jezior Kisajno, Dargin i Niegocin
gotowana z tkanek pobranych od kilku do
kilkunastu sztuk. Próby do oznaczeñ
o³owiu i kadmu spopielano w tyglach kwarcowych w temp.
450°C, a uzyskane popio³y roztwarzano w 1M roztworze
kwasu azotowego (Suprapur-Merck). Zawartoœæ o³owiu i
kadmu oznaczono metod¹ bezp³omieniowej spektrometrii
Wyniki i dyskusja
Zawartoœæ rtêci (rys. 1) w miêœniach ryb spokojnego
¿eru waha³a siê od 0,054 mg/kg do 0,226 mg/kg masy
mokrej (m.m.), natomiast w miêœniach ryb drapie¿nych od
absorpcji atomowej. Zawartoœæ rtêci oznaczono technik¹
zimnych par, po uprzednim zmineralizowaniu próbek w
0,068 mg/kg do 0,474 mg/kg m.m. Wœród ryb spokojnego
mieszaninie
tracj¹ Hg, a wielkoœci¹ ryb (masa i d³ugoœæ cia³a). Jedynie
silnie zró¿nicowana by³a zawartoœæ rtêci w tkankach miê-
kwasów
HNO3:H2SO4
(2:1)
w
temp.
100-110°C. Koñcowego utlenienia próbek dokonano dodaj¹c 6% roztworu KMnO4. Do oznaczeñ stosowano Spektrometr Unicam 939 Solar wyposa¿ony w piec grafitowy
Unicam GF 90, autosampler FS 90 oraz przystawkê do zimnych par. Koncentracjê oznaczanych metali ciê¿kich wyra¿ono w mg/kg masy mokrej (m.m.). Dane dotycz¹ce iloœci
badanych ryb oraz masy i d³ugoœci cia³a zawarte s¹ w tabeli. Zamieszczone obok gatunku ryb litery oznaczaj¹: M –
osobnik ma³y, D – osobnik du¿y.
¿eru nie zauwa¿ono wyraŸnej zale¿noœci miêdzy koncen-
œniowych p³oci z jeziora Niegocin. Stê¿enie omawianego
pierwiastka u osobników du¿ych by³o 4-krotnie wy¿sze
(0,226 mg/kg m.m.) ni¿ u osobników ma³ych (0,055 mg/kg
m.m.). Buliñski i in. (1979) przeprowadzili badania na
rybach pochodz¹cych z niektórych jezior i zbiorników wodnych by³ego woj. lubelskiego (Siedliszczki, Stañków,
Kunów, Firlej) oraz Wis³y powy¿ej i poni¿ej Pu³aw. Œrednia
zawartoœæ rtêci w miêœniach p³oci
TABELA
D³ugoœæ i masa ryb pochodz¹cych z poszczególnych jezior
Gatunek ryb
P³oæ
Okoñ
Masa cia³a
(g)
Jezioro
dliszczki, Kunów, Firlej wynosi³a od
0,004 mg/kg do 0,014 mg/kg m.m.
D³ugoœæ cia³a (cm)
i by³a du¿o ni¿sza ni¿ zawartoœæ rtê-
œrednia
(min.-maks.)
œrednia
(min.-maks.)
ci w tkance miêœniowej p³oci z jezior
9
Kisajno
81,9
52,2-101,2
18,4
17,0-19,8
Niegocin, Dargin, Kisajno. Œrednie
11
Niegocin
93,9
51,3-155,0
20,2
16,7-23,7
stê¿enie rtêci w miêœniach leszczy
4
Kisajno
273,4
252,6-290,5
27,3
26,6-27,7
pochodz¹cych ze zbiorników Ku-
3
Dargin
328,3
282,6-389,4
30,3
29,5-31,2
nów, Firlej wynosi³o odpowiednio
3
Niegocin
419,0
413,1-425,7
29,6
29,1-29,9
2
Kisajno
444,1
440,3-447,9
33,2
32,5-34,0
2
Dargin
607,6
548,0-667,2
38,0
37,0-39,0
4
Niegocin
361,3
279,7-461,5
31,6
26,5-36,7
D
2
Dargin
1557,9
1485,2-1630,6
50,5
49,5-51,5
0,128 mg/kg m.m. (Buliñski i in.
M
6
Kisajno
79,1
54,4-122,8
18,4
16,7-20,9
1979). Koncentracja rtêci w tkance
5
Dargin
46,1
41,0-47,4
16,6
15,6-17,4
miêœniowej
1
Kisajno
M
D
Leszcz
Liczba ryb
w próbie
po³awianych w zbiornikach Sie-
M
D
Szczupak M
D
1480,5
0,050 mg/kg i 0,070 mg/kg m.m.,
zaœ w miêœniach leszczy po³awianych w Wiœle od 0,108 mg/kg do
leszczy
z
Wielkich
Jezior Mazurskich by³a na podob-
42,5
3
Dargin
501,4
406,4-637,7
33,3
31,1-36,2
nym poziomie i wynosi³a œrednio
3
Niegocin
408,4
381,4-434,8
30,1
29,5-30,4
0,083 mg/kg m.m. W przypadku
2
Kisajno
786,6
628,5-944,7
47,0
44,0-50,0
okoni najwy¿sze stê¿enie rtêci
2
Dargin
885,1
824,7-945,5
50,7
49,5-51,9
2
Dargin
2511,7
2481,3-2542,1
67,8
65,3-70,3
(0,474 mg/kg) odnotowano w miêœniach ryb z jeziora Kisajno, ni¿sze
zaœ wynosz¹ce odpowiednio 0,204
4/2001
KOMUNIKATY RYBACKIE
23
0,08
jez. Kisajno
jez. Dargin
jez. Niegocin
0,07
ka nie zale¿a³ od miejsca od³owu, a
0,06
œrednia zawartoœæ o³owiu wynosi³a
0,43 mg/kg m.m. i by³a oko³o dzie-
Pb (mg/kg)
0,05
siêciokrotnie wy¿sza od odnotowa-
0,04
nej w miêœniach leszczy z Wielkich
0,03
Jezior Mazurskich. Svobodova i in.
0,02
(1993) badaj¹c metale w tkankach
ryb z rzeki £aby odnotowa³a œrednie
0,01
stê¿enie o³owiu w tkance miêœnio-
0
p³oæ M
p³oæ D
leszcz M
leszcz D
szczupak M
szczupak D
okoñ M
okoñ D
wej okoni na poziomie 0,045 mg/kg
m.m. Koncentracja tego metalu
Ryby
w miêœniach okoni z jezior mazur-
Rys. 2. Zawartoœæ o³owiu w tkance miêœniowej ryb z jezior Kisajno, Dargin i Niegocin
skich waha³a siê od 0,020 mg/kg do
0,058 mg/kg m.m. Najwy¿sze stê¿e-
0,014
jez. Kisajno
jez. Dargin
jez. Niegocin
nie o³owiu, wynosz¹ce 0,316 mg/kg
0,012
m.m. zaobserwowano w tkance
miêœniowej
szczupaków
0,01
Cd (mg/kg)
wykaza³, ¿e poziom tego pierwiast-
pochodz¹cych
0,008
z
Wis³y
poni¿ej
Pu³aw (Buliñski i in. 1979). Poziom
0,006
zawartoœci tego pierwiastka w miêœniach ryb tego gatunku od³awia-
0,004
nych w jeziorach Kisajno i Dargin by³
zdecydowanie ni¿szy i waha³ siê od
0,031 mg/kg do 0,062 mg/kg m.m.
0,002
0
p³oæ M
p³oæ D
leszcz M
leszcz D
szczupak M
szczupak D
okoñ M
Ryby
Rys. 3. Zawartoœæ kadmu w tkance miêœniowej ryb z jezior Kisajno, Dargin i Niegocin
okoñ D
Zawartoœæ kadmu (rys. 3) w miêœniach analizowanych ryb by³a zró¿nicowana i waha³a siê od 0,0008
mg/kg do 0,0128 mg/kg m.m. Najni¿szy poziom odnotowano w tkance
mg/kg i 0,329 mg/kg m.m. w tkance miêœniowej okoni
miêœniowej leszczy ma³ych z jeziora Dargin, najwy¿szy zaœ
z jeziora Niegocin i Dargin. Zbli¿one zawartoœci do stwier-
w miêœniach okoni ma³ych z jeziora Dargin. Zdecydowanie
dzonej w miêœniach okoni z jeziora Niegocin zaobserwowa-
wiêcej kadmu stwierdzono w miêœniach ma³ych okoni, p³oci i
li w tkance miêœniowej okoni od³owionych w Wiœle poni¿ej
szczupaków w porównaniu z rybami du¿ymi tego samego
Pu³aw (0,172 mg/kg m.m.) Buliñski i inni (1979) oraz Pruzi-
gatunku. W przypadku leszczy zaobserwowano odwrotn¹
na i inni (1993) w miêœniach okoni ze zbiornika Slapskiego
zale¿noœæ. Protasowicki (1982) stwierdzi³ na podstawie
(Czechy) (0,1676 mg/kg m.m.)
badañ tkanki miêœniowej leszczy, ¿e poziom kadmu nie zale-
Zawartoœæ o³owiu (rys. 2) w miêœniach ryb mieœci³a siê
¿a³ od miejsca od³owu i wynosi³ 0,108 mg/kg (Roztoka
w przedziale od 0,020 do 0,075 mg/kg m.m. Najwy¿sz¹
Odrzañska) oraz 0,095 mg/kg m.m. (Zalew Szczeciñski).
zawartoœæ tego metalu stwierdzono w tkance miêœniowej
Koncentracja kadmu w miêœniach leszczy z wielkich jezior
p³oci du¿ej z jeziora Dargin, najni¿sz¹ zaœ w miêœniach oko-
waha³a siê od 0,0008 mg/kg (Dargin) do 0,0034 mg/kg m.m.
ni du¿ych z jeziora Niegocin. Zawartoœæ o³owiu w miêœniach
(Niegocin) i mo¿na powiedzieæ, ¿e zale¿a³a od miejsca
p³oci z jeziora Kisajno (œrednio 0,037 mg/kg m.m.) i Niego-
od³owu. W rybach ze zbiornika Slapskiego w Czechach
cin (œrednio 0,024 mg/kg m.m.), leszczy i szczupaków
zawartoœæ kadmu w tkance miêœniowej p³oci wynosi³a
z jeziora Dargin (œrednio 0,040 mg/kg dla leszczy i 0,035
0,0018 mg/kg m.m., natomiast w miêœniach okoni 0,0035
mg/kg m.m. dla szczupaków) charakteryzowa³a siê naj-
mg/kg m.m. (Pruzina i in. 1993). Na podobnym poziomie
mniejsz¹ zmiennoœci¹ wewn¹trzgatunkow¹ niezale¿nie od
kszta³towa³o siê stê¿enie kadmu w miêœniach p³oci z jeziora
masy cia³a. Du¿o wy¿sz¹ koncentracjê o³owiu odnotowa³
Niegocin i Dargin oraz okoni du¿ych z jeziora Dargin. Poziom
Modzelewski (1992) w tkance miêœniowej leszczy i p³oci
kadmu w miêœniach ryb pochodz¹cych z rzeki £aby nie prze-
z jeziora Jamno, wynosz¹c¹ 0,32 mg/kg m.m. dla leszcza i
kracza³ 0,003 mg/kg m.m. w miêœniach p³oci, z kolei w tkance
0,39 mg/kg m.m. dla p³oci. Protasowicki (1982) badaj¹c
miêœniowej okoni by³ poni¿ej poziomu wykrywalnoœci (Svo-
zawartoœæ o³owiu w tkance miêœniowej leszczy pocho-
bodova i in. 1993). Buliñski i in. (1979) zaobserwowali najwy-
dz¹cych z Zalewu Szczeciñskiego i Roztoki Odrzañskiej
¿sz¹ zawartoœæ kadmu wynosz¹c¹ 0,094 mg/kg m.m w tkan-
24
KOMUNIKATY RYBACKIE
4/2001
ce miêœniowej szczupaków od³awianych w Wiœle poni¿ej
Pu³aw, poziom ten jest du¿o wy¿szy od odnotowanego
w miêœniach szczupaków z jeziora Dargin i Kisajno.
Analiza œrednich zawartoœci rtêci, o³owiu i kadmu w
tkankach miêœniowych wszystkich gatunków ryb pochodz¹cych z poszczególnych jezior (wynosz¹cych odpowiednio dla jeziora Kisajno – 0,136 mg Hg/kg, 0,049 mg Pb/kg,
0,0041 mg Cd/kg, dla jez. Dargin – 0,151 mg Hg/kg, 0,04 mg
Pb/kg, 0,0036 mg Cd/kg oraz dla jez. Niegocin – 0,144 mg
Hg/kg, 0,027 mg Pb/kg, 0,004 mg Cd/kg) sugeruje, ¿e jeziora
te nie ró¿ni¹ siê pod wzglêdem stopnia zanieczyszczenia
tymi metalami. Powy¿sze wymaga jednak potwierdzenia w
dalszych badaniach przeprowadzonych na szerszym materiale.
Wnioski
Przeprowadzone badania pozwoli³y zaobserwowaæ
zale¿noœæ poziomu oznaczanych metali ciê¿kich (rtêæ,
o³ów i kadm) od wielkoœci ryb (masa i d³ugoœæ cia³a), natomiast nie wykaza³y wyraŸnego wp³ywu miejsca od³owu na
zawartoœæ tych metali w tkance miêœniowej ryb.
Oznaczane poziomy Hg, Pb, Cd by³y znacznie ni¿sze
od dopuszczalnych norm zawartych w Zarz¹dzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Spo³ecznej (Dziennik Ustaw nr 9, Warszawa, 5.02.2001 r. za³. 4, poz. 72)
Literatura
Barak N.A.E., Mason C.F. 1990a – Mercury, cadmium and lead in eels and
roach: the effects of size, season and locality on metal concentrations
in flesh and live – Sci. Total Environ. 92: 249-256.
Barak N.A.E., Mason C.F. 1990b – Mercury, cadmium and lead
concentrations in five species of freshwater fish from eastern England
– Sci. Total Environ. 92: 257-263.
Bieniarz K., Epler P. 1995a – Wp³yw o³owiu na ryby – Komun. Ryb. 4: 23-25.
Bieniarz K., Epler P. 1995b – Wp³yw rtêci na ryby – Komun. Ryb., 6: 18-19.
Buliñski R., Kot A., Kotulas K., Szyd³owska E. 1979 – Zawartoœæ rtêci, o³owiu
i kadmu w rybach morskich i s³odkowodnych – Bromat. Chem.
Toksykol. 12(2): 169-173.
Bykowski P.J. 1997 – Jakoœæ zdrowotna morskich surowców
¿ywnoœciowych – Mag. Przem. Ryb. 2(2): 14-19.
Dziennik Ustaw RP nr 9, Warszawa, 5.02.2001, poz. 72, za³¹cznik 4: Wykaz
dopuszczalnych iloœci zanieczyszczeñ w œrodkach spo¿ywczych i
u¿ywkach oraz w substancjach dodatkowych dozwolonych.
Gliñski Z. 1996 – Œrodowisko a odpornoœæ owadów – W: Biologiczne
monitorowanie ska¿enia œrodowiska, IRS, Olsztyn: 113-125.
Modzelewski T. 1992 – Zawartoœæ niektórych metali ciê¿kich w rybach
jeziora Jamno – Przegl. Ryb. 17, 4: 247-251.
Prost M. 1980 – Choroby ryb – PWRiL, Warszawa: 402-408.
Protasowicki M. 1982 – Zmiany zawartoœci wybranych metali ciê¿kich
w rybach Ba³tyku i strefy ujœcia Odry – Zesz. Nauk. AR Szczecin 93:
213-221.
Pruzina I., Kurfuerst J., Kalal L., Svatos Z., Jiroutova V. 1993 – Content of
lead, cadmium and mercury in roach (Rutilus rutilus) and perch
(Perca fluviatilis) from Slapy Valley Reservoir – Sbornik Vysoke Skoly
Zemedelske v Praze, Fakulta Agronomicka, B, 55: 71-80.
Rymuszka A., Studnicka M., Bownik A. 1996 – Warzywa i owoce jako
biologiczne markery ska¿enia œrodowiska – W: Biologiczne
monitorowanie ska¿enia œrodowiska, IRS, Olsztyn: 87-96.
Siepak J., Sobczyñski T. 1992 – Metale ciê¿kie w rybach – Przegl. Ryb. 17,
4: 354-356.
Svobodová Z., Vykusová B., Máchová J., Bastl J., Hrbková M., Svobodník J.
1993 – Monitoring cizorodých látek v rybách z øeky Labe v lokalit.
Èelákovice – Bull. VÚRH Vodòany 2: 47-61.
Uradziñski J., Szteyn J. 1996 – Ryby i przetwory rybne jako wskaŸnik
ska¿enia œrodowiska wodnego – W: Biologiczne monitorowanie
ska¿enia œrodowiska, IRS, Olsztyn: 81-85.
Wróblewska H. 1998 – Monitoring Wielkich Jezior Mazurskich (wyniki badañ
z lat 1990-1998) – WIOŒ, Suwa³ki.
¯arski T.P., Rokicki E., Dêbski B., Samek M. 1993 – Mercury distribution in
the tissues of bream (Abramis brama L.) caught in the middle course
of the Vistula river before the Bzura estuary – Annals of Warsaw
Agricultural University - SGGW Vet. Med. 18: 109-113.
¯mudzki J. 1996 – Zwierzêta jako bioindykatory ska¿eñ œrodowiska i
¿ywnoœci – W: Biologiczne monitorowanie ska¿enia œrodowiska, IRS,
Olsztyn: 37-46.
Ryszard Kolman1, Miros³aw Szczepkowski2
1
Zak³ad Ichtiologii IRS
2
Doœwiadczalny Oœrodek Zarybieniowy „Dga³” ZRJ IRS
Wyniki sztucznego rozrodu i eksperymentalnego
podchowu wylêgu bestera F4 (Huso huso L. x Acipenser
ruthenus L.)
PóŸn¹ jesieni¹ 2000 roku podczas przegl¹du selektów
ryb jesiotrowatych chowanych w stawie ziemnym w Doœwiadczalnym Oœrodku Zarybieniowym „Dga³” wœród
besterów F3 w wieku 7+ stwierdzono obecnoœæ samicy z
gonadami w pocz¹tkowej fazie VI stadium dojrza³oœci.
Samicê wraz z grup¹ samców przesadzono do basenu
betonowego z naturaln¹ termik¹, w którym ryby zimowa³y.
Wiosn¹, kiedy temperatura wody w basenie przekroczy³a
10°C jesiotry od³owiono i przeniesiono do basenów dojrze-
4/2001
walni, w których przebywa³y ok. 10 dni. W koñcowej fazie
stymulacji termicznej przeprowadzono ocenê po³o¿enia
j¹dra, na podstawie której samicy podano w iniekcji zawiesinê przysadki karpiowej w dwóch porcjach (0,5 i 4,0
mg/kg), natomiast samce otrzyma³y Ovopel. Po up³ywie ok.
24 godzin, po ostatniej iniekcji, od samicy uzyskano 610
g ikry, któr¹ zap³odniono zmieszanym mleczem pobranym
od trzech samców. Jakoœæ mlecza zosta³a przed zap³odnieniem sprawdzona i do zap³odnienia wykorzystano mlecz,
KOMUNIKATY RYBACKIE
25
W
120
okresie
inkubacji
temperatura
wody
Straty [szt.]
kr¹¿¹cej w obiegu zamkniêtym wylêgarni oraz
100
iloœæ rozpuszczonego w niej tlenu znajdowa³y
siê w zakresie optymalnym dla rozwoju
80
embrionalnego jesiotrów, a koncentracje
60
amoniaku i azotynów by³y znacznie poni¿ej
uznanych za szkodliwe (Kolman 1999). Przyczyn tak wysokich strat zarówno na póŸnych
etapach rozwoju embrionalnego, jak i bezpoœrednio po wylêgniêciu mo¿na wiêc upatry-
40
waæ jedynie w jakoœci produktów p³ciowych,
20
a szczególnie ikry, poniewa¿ o prawid³owoœci
0
4
12
15
17
21
26
28
30
zap³odnienia œwiadczy wysoka prze¿ywalnoœæ w okresie od pierwszych podzia³ów do
36
Stadium wg Detlaf i in. (1981)
¯ywe
wczesnej gastrulacji (rys. 1). Z³¹ jakoœci¹ ikry
Martwe
t³umacz¹ równie¿ przyczyny œniêæ embrionów
jesiotrów na etapach organogenezy Detlaf i in.
Rys. 1. Wielkoœæ strat ikry bestera F4 podczas inkubacji
140
(1981).
120
W ostatnich latach coraz wiêksz¹ popularnoœæ w akwakulturze zyskuj¹ biologicznie
aktywne preparaty, które stymuluj¹c ró¿ne
Masa œrednia [mg]
100
funkcje fizjologiczne organizmu ryb powoduj¹
równie¿ zwiêkszenie ich tempa wzrostu oraz
prze¿ywalnoœci (Kolman et al. 2000). Niektóre
80
z nich, takie jak Bioimmuno czy Sanostim, s¹
ju¿ standardowo stosowane jako dodatki do
pasz. Szczególne zainteresowanie budz¹
60
40
naturalne immunomodulatory, do których
mo¿na zaliczyæ Epibrassinolid (nazwa handlowa – Epin), bêd¹cy roœlinnym regulatorem
20
0
2
3
4
5
6
7
8
9
Dni chowu
Kontrola
10
11
12
13
14
15
Epin
Rys. 2. Wzrost œredniej osobniczej masy cia³a wylêgu bestera (Huso huso L. x Acipenser ruthenus L.) F4 podczas eksperymentalnego chowu porównawczego
wzrostu. Dotychczas u ryb jesiotrowatych
stwierdzono pozytywny wp³yw tego preparatu
we wczesnych stadiach embriogenezy (Egorov 1997, Egorov, Vitvitskaja 1997). W zwi¹zku z czym postanowiono sprawdziæ jego dzia³anie na uzyskanym wylêgu bestera F4. W tym
który uzyska³ ocenê powy¿ej 4 wg skali Persova (Kolman
celu 15 dnia po wylêgniêciu, tzn. w koñcowej fazie resorpcji
i in. 1997a). Ikrê po pozbawieniu kleistoœci prze³o¿ono do
woreczka ¿ó³tkowego, podzielono wylêg na dwie grupy
aparatu Weissa w wylêgarni z zamkniêtym obiegiem wody
o liczebnoœci 304 szt. Jedn¹ z grup poddano 20-minutowej
i inkubowano w temperaturze 14,5°C. Porównawczo nie-
k¹pieli w roztworze Epinu o koncentracji 10-7 (grupa „Epin”),
wielkie porcje ikry po 100-150 ziaren inkubowano w stanie
natomiast drug¹ – kontroln¹ w samej wodzie. Wylêgiem
przyklejonym na siatkach aparatów d³ugostrumieniowych.
obsadzono modelowe baseny podchowowe o powierzchni
Zap³odnienie ikry by³o doœæ wysokie: iloœæ rozwija-
dna 0,01m2 i objêtoœci 40 l. Baseny w³¹czone by³y w system
j¹cych siê oocytów na stadium drugiego podzia³u wynosi³a
zamkniêtego obiegu wody podchowalni. Przez ca³y okres
ponad 80%. Do stadium organogenezy rozwój ikry przebie-
dwutygodniowego kontrolowanego podchowu temperatura
ga³ prawid³owo, aczkolwiek obserwowano doœæ wysokie
wody wynosi³a 17,3±1,0°C, iloœæ tlenu na odp³ywie z base-
straty, które w stadium gastrulacji przekroczy³y 50% (rys.
nu nie spada³a poni¿ej 80% nasycenia, a koncentracje
1). Natomiast na etapie neuruli i organogenezy wyst¹pi³y
amoniaku i azotynów utrzymywa³y siê poni¿ej wartoœci
bardzo wysokie œniêcia embrionów, w efekcie których
uznanych za toksyczne dla wylêgu jesiotrów (Kolman
wylêg³o siê zaledwie kilka tysiêcy prawid³owo rozwiniêtych
1999). W pierwszym tygodniu podchowu wylêg karmiono
prelarw bestera. Wielkoœæ strat ikry w obu wariantach inku-
ad libitum naupliusami Artemia salina z niewielkim dodat-
bacji by³a podobna. W okresie wstêpnego podchowu, jesz-
kiem paszy ASTA-AC, wg wczeœniej opracowanej techno-
cze bez ¿ywienia, obserwowano równie¿ wysokie straty.
logii (Kolman i in. 1997b). Nastêpnie przez ok. 3 dni stop-
26
KOMUNIKATY RYBACKIE
4/2001
niowo przechodzono na karmienie wy-
40
³¹cznie ASTA-AC, któr¹ podawano rybom do koñca eksperymentu. Œredni¹
35
masê wylêgu okreœlono na podstawie
30
œredniej z trzech prób wylêgu o liczebnodwa razy na dobê podczas czyszczenia
basenów.
Tempo wzrostu wylêgu w obu gru-
25
Straty [szt.]
œci ok. 30 szt. Œniête osobniki by³y liczone
20
15
pach by³o zdecydowanie ni¿sze od
10
dotychczasowych wyników podchowu
(Kolman et al. 1996, Kolman i in. 1997b).
5
Nieco wy¿sze tempo wzrostu wykazywa³
wylêg w grupie kontrolnej w porównaniu
z eksperymentaln¹, jednak ró¿nice nie
0
2
3
4
5
6
by³y istotne statystycznie (rys. 2).
7
8
dni chowu
Kontrola
9
10
11
12
13
Epin
Podczas eksperymentalnego pod- Rys. 3. Wp³yw Epinu na intensywnoœæ œniêæ wylêgu bestera F4
chowu obserwowano w obu grupach
100
wystêpowanie dwóch okresów nasilonych
90
œniêæ wylêgu (rys. 3). W grupie „Epin”
maksimum liczby œniêtych osobników
80
wyst¹pi³o póŸniej i w porównaniu z konmiast drugi okres nasilonych strat w obu
grupach mia³ podobny charakter przebiegu, jednak¿e liczba œniêtych ryb w grupie
„Epin” by³a nieco ni¿sza. Prze¿ywalnoœæ
wylêgu w obu grupach by³a niewysoka i
wynios³a w kontroli 32,6% i 41,8% w grupie „Epin”(rys. 4). Przyczyn¹ niskiej prze¿ywalnoœci wylêgu w trakcie podchowu
by³a niew¹tpliwie jego niska jakoœæ,
70
Prze¿ywalnoœæ [%]
trol¹ wartoœci tych liczb by³y ni¿sze. Nato-
60
50
40
30
20
10
0
2
3
4
5
6
7
8
Dni chowu
9
10
11
12
13
14
o czym œwiadczy³y wspomniane ju¿ wysoKontrola Epin
kie straty w trakcie inkubacji i w okresie
Rys. 4. Wp³yw Epinu na prze¿ywalnoœæ wylêgu bestera F4
wstêpnego podchowu oraz bardzo niska
masa wylêgu w momencie wyklucia i w
koñcowej fazie resorpcji woreczka ¿ó³tkowego, czyli na pocz¹tku eksperymentalnego podchowu, która wynosi³a odpowiednio 0,014 i 0,018
g. Ponadto wielkoœæ strat by³a powiêkszona efektami kanibalizmu charakterystycznego dla wylêgu bie³ugi i jej hybrydów
(Chikhachov i in. 1981, Kolman, Szczepkowski 1996). Dlatego te¿ efekty dzia³ania Epinu na prze¿ywalnoœæ wylêgu
bestera, które na podstawie uzyskanych wyników wyra¿a³y
siê 22% spadkiem œniêæ nale¿y uznaæ za zani¿one, poniewa¿ preparat ten nie móg³ ograniczyæ strat wylêgu
wywo³anych uszkodzeniami cia³a spowodowanymi próbami
kanibalizmu.
Literatura
Chikhachov A.S., Putina E.P., Savchenko S.V. 1981 – Prichiny otkhoda
molodi gibridov owych pri vyrashchivanii v basseynakh – Rybn. Khoz.
7: 36-38.
Detlaf T.A., Ginzburg A.S., Shmalgauzen O.I. 1981 – Razvitie osetrovykh
4/2001
ryb – Izd. Nauka, Moskwa: 224.
Egorov M.A. 1997 – Antiterragennoe vozdeistivie nekotorykh biologicheski
aktivnykh veshchestv v usloviakh osetrovykh zavodov – Pervyj
kongress ikhtiologov Rossii - Tezisy Dokladov, Astrakhan Izd.
VNIRO: 310-311.
Egorov M.A., Vitvitska L.V. 1997 – Opyt ispolzovanija biologicheski
aktivnykh veshchestv dla povyshenija vyzhivaemosti embrionov,
lichinok i molodi osetrovykh – Pervyj kongress ikhtiologov Rossii Tezisy Dokladov, Astrakhan Izd. VNIRO: 311.
Kolman R., Stanny A., Szczepkowski M. 1996 – Comparison of the effects of
rearing sturgeon fry using various starters – Arch. Ryb. Pol. vol. 4,
fasc. 1: 45-56.
Kolman R., Szczepkowski M. 1996 – Ocena przydatnoœci hodowlanej trzech
hybrydów be³ugi (Huso huso L.) i sterleta (Acipenser rutenus L.) –
Komun. Ryb. 1: 24-27.
Kolman R., Krilova V., Filipova O., Szczepkowska B., Szczepkowski M.
1997a – Dojrzewanie ryb jesiotrowatych – Komun. Ryb. 5: 1-3.
Kolman R., Szczepkowski M., Stanny A. 1997b – Podchów wylêgu ryb
jesiotrowatych z zastosowaniem pasz sztucznych – Komun. Ryb. 6:
4-6.
Kolman R. 1999 – Jesiotry – Wyd. IRS: 71-78.
KOMUNIKATY RYBACKIE
27
Andrzej K. Siwicki1, Barbara Kazuñ1, Krzysztof Kazuñ1, Edward G³¹bski1,
El¿bieta Terech-Majewska2
1
Zak³ad Patologii i Immunologii IRS
2
Wydzia³ Medycyny Weterynaryjnej, Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie
Odpornoœæ przeciwzakaŸna u ryb hodowlanych
Doskonalenie metod ochrony zdrowia ryb w warunkach hodowlanych jest podstawowym elementem intensyfikacji produkcji. Bez nowoczesnych metod zapobiegania
i zwalczania chorób infekcyjnych uzyskanie w gospodarstwie zadowalaj¹cych (op³acalnych) efektów ekonomicznych jest ograniczone lub wrêcz niemo¿liwe. Dziœ ju¿ wiemy, ¿e na nowoczesnej i skutecznej profilaktyce nie mo¿na
oszczêdzaæ. O tym przekona³o siê wielu hodowców ryb
³ososiowatych.
Równoczeœnie z rozwojem badañ nad etiologi¹ i patogenez¹ chorób wirusowych czy bakteryjnych doskonalone
s¹ metody szybkiej izolacji i identyfikacji czynnika patogennego oraz ograniczenie jego rozprzestrzeniania siê, przez
wprowadzanie nowoczesnych nisko toksycznych i wysoce
skutecznych œrodków dezynfekcyjnych. Jednak¿e najistotniejszym elementem skutecznej walki z patogenem wirusowym czy bakteryjnym jest sam organizm ryby oraz mechanizmy obronne, warunkuj¹ce skuteczn¹ obronê organizmu
Sta³e zagro¿enie, które stanowi¹ chorobotwórcze
drobnoustroje atakuj¹ce organizm ryb ze wszystkich stron:
od zewn¹trz (pow³oki cia³a) i od wewn¹trz (wirusy czy flora
bakteryjna zlokalizowana na b³onach œluzowych przewodu
pokarmowego), doprowadzi³o do rozwoju licznych mechanizmów obronnych, których efektem dzia³ania jest skuteczna obrona organizmu przed mikroorganizmami patogennymi. Aktualnie przyjmuje siê nastêpuj¹cy podzia³ mechanizmów obronnych, zapewniaj¹cych odpornoœæ przeciwzakaŸn¹:
A. Odpornoœæ nieswoista (wrodzona), na któr¹ sk³adaj¹
siê:
– bariera mechaniczna (³uski, œluz, nieuszkodzona skóra i b³ony œluzowe), dzia³aj¹ce na powierzchni pow³ok
cia³a czynniki humoralne (lizozym, chitynaza);
– czynniki humoralne zawarte w komórkach i p³ynach
tkankowych (lizozym, interferon, uk³ad dope³niacza);
– uk³ad komórek fagocytuj¹cych (uk³ad monocytar-
przed wnikniêciem i rozwojem patogenu. Te mechanizmy s¹
fundamentalnym ogniwem w profilaktyce i zwalczaniu chorób zakaŸnych. Uk³ad immunologiczny ochrania organizm
ryb przed wnikniêciem i rozwojem choroby wywo³anej przez
B. Odpornoœæ swoista (nabyta), zale¿na od wytworzenia
drobnoustroje patogenne czy warunkowo patogenne. Pe³ni
swoistych przeciwcia³ neutralizuj¹cych patogenny drob-
równie¿ nadzór nad w³asnymi uszkodzonymi lub zmienionymi komórkami. Na przebieg reakcji obronnych organizmu
wp³ywa szereg czynników, do których zaliczamy:
noustrój oraz od ekspansji klonów limfocytów T pomoc-
– czynnik genetyczny, warunkuj¹cy wrodzon¹ nie-
– komórki NK (natural killer).
niczych i cytotoksycznych, rozpoznaj¹cych oraz niszcz¹cych drobnoustroje. Wyró¿nia siê nastêpuj¹ce typy
odpornoœci swoistej:
wra¿liwoœæ organizmu ryby na dany wirus lub zdolnoœæ do szybkiego unieczynnienia patogenu przez
uk³ad immunologiczny;
– odpornoœæ swoista bierna naturalna, powsta³a
– temperatura wody, która warunkuje rozwój wirusa
– odpornoœæ swoista bierna sztuczna, wywo³ana po-
czy bakterii oraz ich prze¿ywalnoœæ w œrodowisku.
Determinuje ona równie¿ aktywnoœæ uk³adu immunologicznego oraz prawid³ow¹ obronê organizmu
przed wnikniêciem i rozwojem patogenu;
daniem preparatu zawieraj¹cego gotowe przeciwcia³a (u ryb tego typu badania s¹ prowadzone w celu
zwiêkszenia odpornoœci przeciwzakaŸnej na czynniki bakteryjne);
– wiek ryby ma decyduj¹cy wp³yw na przebieg zaka-
– odpornoœæ swoista czynna naturalna, która powsta-
¿enia;
– ¿ywienie warunkuje prawid³owe funkcjonowanie
w wyniku przekazania odpowiednich przeciwcia³
przez tarlaka na potomstwo (droga transowarialna);
je w wyniku przebycia zaka¿enia (czêsto bezobjawowego) chorobotwórczym drobnoustrojem;
organizmu oraz determinuje wydolnoœæ uk³adu
odpornoœciowego;
– odpornoœæ swoista czynna sztuczna, nabyta
– warunki œrodowiskowe determinuj¹ stan kondycyjny
Organizm zostaje pobudzony, przez podanie antygenu, do produkcji przeciwcia³ i uczulonych limfocytów. Pro-
organizmu oraz wydolnoœæ uk³adu odpornoœciowego.
28
no/makrofagowy oraz granulocytarny);
w nastêpstwie szczepienia.
KOMUNIKATY RYBACKIE
4/2001
ces rozwoju odpornoœci czynnej trwa doœæ d³ugo (do kilku-
postaci choroby i masowych œniêæ bez wyraŸnie
dziesiêciu dni), ale utrzymuje siê ona do kilkunastu miesiêcy, a nawet lat. Stopieñ odpornoœci czynnej w nastêpstwie
– bardzo gwa³towna faza pierwsza, w której dochodzi
szczepienia zale¿y g³ównie od szczepionki i sposobu poda-
zaznaczonych zmian anatomopatologicznych;
nia, a tak¿e sprawnoœci immunologicznej organizmu. U¿y-
do du¿ej produkcji limfocytów cytotoksycznych,
interferonu i przeciwcia³. W tym przypadku zbyt silny
wa siê przede wszystkim szczepionek monowalentnych,
zmasowany atak na komórki zaatakowane wirusem
czyli takich, które skierowane s¹ przeciw zaka¿eniu jednym
mo¿e doprowadziæ do œmierci organizmu (zaka¿enie piorunuj¹ce) lub doœæ czêsto do ca³kowitego
serotypem zarazka lub poliwalentnych, które zawieraj¹ kilka serotypów tego samego zarazka.
zniszczenia wirusa (przy ograniczonym rozwoju
odpornoœci przeciwzakaŸnej).
Odpornoœæ przeciwko zaka¿eniom
W pocz¹tkowym okresie zaka¿enia wirusami jedynymi
powodowanym przez wirusy
mo¿liwoœciami obrony organizmu ryby przed rozprzestrze-
Relacja wirus – uk³ad odpornoœciowy ryby jest œciœle
zale¿na od drogi wnikniêcia patogenu do organizmu, dawki
zaka¿aj¹cej, genotypu wirusa (serotypu) oraz od rodzaju
nianiem siê wirusa s¹ mechanizmy odpornoœci nieswoistej:
– komórki NK, które bezpoœrednio po zaka¿eniu wiru-
komórki bêd¹cej celem ataku. Podstawowe znaczenie ma
sem rozpoczynaj¹ wytwarzanie interferonów
hamuj¹cych replikacjê wirusa oraz skutecznie chro-
równie¿ stan wydolnoœci uk³adu odpornoœciowego, wyni-
ni¹ s¹siednie komórki przed zaka¿eniem;
kaj¹cy miêdzy innymi z jego konfiguracji immunogenetycz-
– interferony (a, b, g), które poza bezpoœrednim
nej. Najnowsze badania nad etiologi¹ i patogenez¹ zaka-
dzia³aniem przeciwwirusowym aktywuj¹ komórkowe i humoralne mechanizmy obronne. Równocze-
¿eñ wirusowych u ryb pozwoli³y na wyjaœnienie szeregu zjawisk, które przyczyni³y siê do rozwoju badañ nad skuteczn¹
obron¹ organizmu przed atakiem patogennego wirusa.
W przebiegu zaka¿enia wirusowego wystêpuj¹ nastêpuj¹ce profile (fazy) relacji wirus – uk³ad odpornoœciowy:
– nadmiaru antygenu (patogenu) wirusowego, gdzie
iloœæ wirusa dominuje nad iloœci¹ swoistych przeciwcia³ i limfocytów cytotoksycznych;
– równowagi iloœciowej antygen – przeciwcia³o, która
doprowadza do przejœcia do nastêpnej fazy;
– nadmiaru przeciwcia³a, w której wystêpuje przewaga elementów odpowiedzi odpornoœciowej nad
patogenem wirusowym i nastêpuje eliminacja czynnika zakaŸnego.
Jednak¿e w przebiegu zaka¿enia wirusowego mog¹
wyst¹piæ jeszcze inne (niekorzystne) profile relacji antygen
– uk³ad odpornoœciowy:
– ca³kowita tolerancja wirusa przez uk³ad odpornoœciowy ryby, daj¹ca w konsekwencji bezobjawowe
nosicielstwo;
– przed³u¿anie siê pierwszej fazy reakcji prowadzi do
obni¿enia siê poziomu fazy drugiej, co nie doprowadza do osi¹gniêcia równowagi iloœciowej wirus –
przeciwcia³o. Powoduje to w konsekwencji, ¿e
w fazie trzeciej nie nastêpuje eliminacja wirusa, a
zaka¿enie przechodzi w stan przewlek³y z wiremi¹
daj¹c¹ zmiany anatomopatologiczne (np. wybroczyny w miêœniach);
œnie w odpowiedzi na interferony komórki NK proliferuj¹ i migruj¹ do tkanek zaatakowanych wirusem
i rozpoczynaj¹ produkcjê interferonu g. Ta faza
odpowiedzi komórek NK odgrywa fundamentaln¹
rolê w odpornoœci na zaka¿enie wirusowe. Interferon g (IFN -g) jest silnym aktywatorem limfocytów
cytotoksycznych i makrofagów odpowiedzialnych
za odpornoœæ przeciwwirusow¹;
– makrofagi, wykazuj¹ce bezpoœredni¹ cytotoksycznoœæ wobec komórek zaka¿onych wirusem, niszcz¹
je. Równoczeœnie komórki te hamuj¹ replikacjê
wirusa wydzielaj¹c argininazê oraz interferon g.
Natomiast limfocyty cytotoksyczne (CD8) maj¹ zdolnoœæ swoistego rozpoznawania i wybiórczego niszczenia
komórek zaka¿onych wirusem. Istniej¹ równie¿ dowody na
to, ¿e cytotoksyczne limfocyty T mog¹ “wyleczyæ” zaka¿on¹
komórkê nie powoduj¹c jej œmierci, przez wywo³anie zmian
w metabolizmie komórki przerywaj¹ cykl replikacji wirusa.
Swoiste przeciwcia³a wytworzone przez komórki B pod
wp³ywem dzia³ania wirusa s¹ podstawowym elementem
swoistej odpornoœci nabytej. Blokuj¹ receptory wirusa niezbêdne do penetracji b³on komórkowych, op³aszczaj¹ patogen zwiêkszaj¹c mo¿liwoœæ jego zniszczenia przez fagocyty, hamuj¹ uwalnianie nowych komórek wirusa oraz zapobiegaj¹ przenoszeniu siê wirusa na drodze bezpoœredniego kontaktu, a w kooperacji z uk³adem dope³niacza mog¹
powodowaæ œmieræ komórki zaka¿onej wirusem.
– bardzo gwa³towna faza pierwsza, w której szybko
Przedstawione powy¿ej podstawowe mechanizmy
odpornoœci przeciwwirusowej determinuj¹ skuteczn¹ obronê
dochodzi do du¿ej produkcji wirusa przy ograniczo-
organizmu przed wirusem. W tym miejscu nale¿y przypo-
nej reakcji uk³adu odpornoœciowego (upoœledzenie
mechanizmów obronnych przez ró¿ne czynniki), co
w konsekwencji doprowadza do nadostrej czy ostrej
mnieæ, ¿e wirusy wykazuj¹ swoisty tropizm, czyli powinowactwo do pewnych tkanek. Jest on warunkowany obecnoœci¹ na
powierzchni komórek odpowiednich dla danego wirusa
4/2001
KOMUNIKATY RYBACKIE
29
receptorów. Wirus po wnikniêciu do komórki namna¿a siê,
wykorzystuj¹c do tego procesy metaboliczne komórki.
– dzia³anie bakteriobójcze przez aktywacjê dope³niacza drog¹ klasyczn¹;
– efekt bakteriostatyczny przeciwcia³, powoduj¹cy
Odpornoœæ przeciwko zaka¿eniom
hamowanie wzrostu bakterii;
wywo³anym przez bakterie
– u³atwianie fagocytozy przez ograniczenie czy sku-
Decyduj¹ce znaczenie w odpornoœci przeciwbakteryj-
pienie bakterii w jednym miejscu;
nej maj¹ nieswoiste mechanizmy obronne zwi¹zane z fagocytoz¹. Swoista odpornoœæ przeciwbakteryjna wymaga
– neutralizacje toksyn wytwarzanych przez bakterie;
– hamowanie inwazji bakterii poprzez blokowanie
czasu do swojego rozwoju. Przy zaka¿eniu szybko
enzymów, które umo¿liwiaj¹ penetracjê tkanek
przez bakterie.
dziel¹cymi siê bakteriami opóŸnienie mo¿e mieæ tragiczne
skutki dla organizmu ryby. Dlatego w pocz¹tkowym okresie
zaka¿enia bakteryjnego g³ówna rola przypada nieswoistym
Przedstawione powy¿ej podstawowe mechanizmy
miejscowym mechanizmom obronnym skóry i b³on œluzo-
odpornoœci przeciwbakteryjnej ró¿ni¹ siê od mechanizmów
uczestnicz¹cych w odpornoœci przeciwwirusowej. Te ró¿ni-
wych. Mechanizmy odpornoœci nieswoistej wykorzystuj¹
ce zosta³y wykorzystane w opracowaniu skutecznych
wystêpowanie w komórkach drobnoustrojów patogennych
metod zapobiegania i zwalczania chorób wirusowych i bakteryjnych. Dotyczy to opracowania skutecznych metod
substancji, które nie s¹ wytwarzane w organizmie ryb.
Nale¿¹ do nich takie zwi¹zki jak lipopolisacharydy czy kwas
teikoinowy. W wydzielinach b³on œluzowo surowiczych oraz
w p³ynach ustrojowych znajduj¹ siê wyspecjalizowane
bia³ka, zdolne do wi¹zania komórek zawieraj¹cych te substancje, a nastêpnie eliminowania ich z organizmu ryby.
Kolektyny i pentraksyny (bia³ka ostrej fazy) po zwi¹zaniu
z komórk¹ bakterii u³atwiaj¹ fagocytozê i wewn¹trzkomórkowe zabicie bakterii. Swoiste przeciwcia³a, pojawiaj¹ce
siê w efekcie aktywacji komórek B, odgrywaj¹ decyduj¹c¹
rolê w póŸnej fazie zwalczania zaka¿eñ bakteryjnych.
Istnieje wiele mechanizmów, w których uczestnicz¹
swoiste przeciwcia³a, których celem jest zahamowanie rozwoju bakterii lub zapobieganie ich chorobotwórczemu
dzia³aniu:
– wi¹zanie struktur bakterii, które powoduj¹ przyleganie drobnoustrojów do komórek gospodarza;
immunoprofilaktyki swoistej zwi¹zanej ze stosowaniem
szczepionek oraz immunoprofilaktyki nieswoistej maj¹cej
fundamentalne znaczenie we wczesnym okresie skutecznej obrony organizmu. Do wysoce skutecznych preparatów
aktywuj¹cych odpornoœæ przeciwwirusow¹ u ryb nale¿y
BIOIMMUNO. W sk³ad preparatu wchodz¹ substancje
wykazuj¹ce dzia³anie aktywuj¹ce komórki NK oraz limfocyty cytotoksyczne. Równoczeœnie zwiêksza on wydzielanie
interferonów, które maj¹ selektywne dzia³anie przeciwwirusowe. Preparat ten zosta³ ju¿ przebadany w wielu oœrodkach naukowych oraz spe³ni³ oczekiwania praktyki w zapobieganiu i zwalczaniu infekcji wirusowych u ryb. Aktualna
forma preparatu spe³nia podstawowe wymogi zwi¹zane
z fizjologi¹ przewodu pokarmowego ryb. Posiada on doskona³¹ dostêpnoœæ biologiczn¹, nie dzia³a toksycznie na organizm, a uzyskiwany poziom w surowicy zapewnia skuteczn¹ aktywacjê odpornoœci przeciwwirusowej u ryb.
Andrzej Krüger – Zak³ad Rybactwa Stawowego IRS
Prognoza produkcji stawowej karpia w sezonie 2001
roku w œwietle (alarmuj¹cych) danych ankietowych o
zarybieniach wiosennych
Rozes³anie w kwietniu br. nowej ankiety o zarybieiach
wiosennych w gospodarstwach stawowych mia³o na celu:
l przyspieszenie oceny sytuacji produkcyjnej karpia
towarowego oraz kroczka, a tak¿e poznanie wielkoœci powierzchni produkcyjnych rezerwowanych do
chowu narybku karpia,
l uszczegó³owienie danych o wiosennych od³owach
stawów odrostowych z produkcj¹ minionego sezonu hodowlanego oraz ich wp³ywie na bilans zary-
30
bieñ i obrót materia³em zarybieniowym, a tak¿e
poda¿y karpia towarowego na rynek.
Niestety znaczna czêœæ respondentów zawiod³a ze
zwrotem wype³nionych ankiet, a nades³ane w czêœci
wype³nione zosta³y niekompletnie, w przewa¿aj¹cej iloœci
znacz¹co po wyznaczonym terminie. W sumie opracowano
dane z 58 ankiet z przedsiêbiorstw i gospodarstw stawowych, ³¹cznie dysponuj¹cych 19037,91 ha powierzchni
ogroblowanej, co pozwoli³o operowaæ w przeliczeniach na
KOMUNIKATY RYBACKIE
4/2001
skalê ogólnokrajow¹ (51721 ha) wspó³czynnikiem repre-
ria³u zarybieniowego K1 w dalszym chowie i nale¿y siê
zentatywnoœci 2,72 (dla ankiet styczeñ 2001 wspó³. rep.
1,75).
liczyæ ze stratami poobsadowymi nie mniejszymi ni¿ 10%
masy. Tak wiêc produkcjê kroczka w sezonie 2001 roku
Wed³ug danych z maja, w bie¿¹cym sezonie chowu
zaanga¿owana jest powierzchnia u¿ytkowa 40382,9 ha, co
nale¿y szacowaæ wg rachunku:
stanowi 78,08% pow. ogroblowanej, zaœ powierzchnia bezpoœrednio produkcyjna (KH, K2, K1) to 39703,8 ha (98,3%
stanowi zaledwie oko³o 57,4% produkcji uzyskanej w 2000
pow. u¿ytkowej). Przyjmuj¹c powierzchniê bezpoœrednio
produkcyjn¹ za 100% rozk³ad jej wykorzystania przedsta-
Nale¿y pamiêtaæ, ¿e w 2000 roku kroczka produkowa-
wia siê jak ni¿ej:
–
–
–
–
pow. do produkcji KH ~ 25,4 tys. ha (64,03%),
1734,4 ton x 0,9 (90%) x 3-krotnoœæ = 4682,88 ton, co
roku.
no na pow. 12418,27 ha, zaœ aktualnie zarybiono 7015,3
ha, czyli o 43,51% mniej. Gorzej ni¿ Ÿle rokuje to produkcji
karpia towarowego w 2002 roku.
pow. do produkcji K2 ~ 7,0 tys. ha (17,67%),
Wykazana w ankietach styczeñ 2001 produkcja krocz-
pow. do produkcji K1 ~ 7,3 tys. ha (18,30%)
ka karpia w iloœci 8159 ton zosta³a uzupe³niona danymi wio-
oraz 679 ha pow. do produkcji narybku letniego karpia (Kl), co stanowi o proporcji 1 ha produkuj¹cego
sennego od³owu stawów odrostowych. Z powierzchni
2590,9 ha stawów w skali kraju od³owiono dodatkow¹ iloœæ
Kl do 10,7 ha powierzchni prod. K1.
2606,2 ton ze œredni¹ wydajnoœci¹ 1005 kg/ha. Stanowi to
Wiosenne od³owy stawów odrostowych z produkcj¹
sezonu 2000 roku przynios³y nastêpuj¹ce wyniki w skali
kraju:
l K1 z pow. 977,1 ha (2,4% wykazanych w od³owach
121% wydajnoœci uzyskiwanej w od³owach jesiennych.
£¹czna masa produkcji K2 w sezonie 2000 roku wynosi
wiêc 10765,2 ton. Pochodn¹ iloœci kroczka jest znacz¹cy
wzrost powierzchni stawów towarowych do oko³o 25,4 tys.
jesiennych) od³ów 456,1 ton, tj. 466,8 kg/ha, czyli
128% wydajnoœci jesiennej;
ha. Stanowi to 64,03% powierzchni ca³kowitej bezpoœrednio produkcyjnej (K1 + K2 + KH).
l K2 z pow. 2590,9 ha (6,4% wykazanych w od³owach
W zarybieniach wiosennych zebrane dane ankietyzacji
wykazuj¹ wykorzystanie 7196,0 ton K2, 125,1 ton K1 do pro-
121% wydajnoœci jesiennej;
dukcji w cyklu 2-letnim oraz 1034,4 ton z przekwalifikowa-
l KH z pow. 945,0 ha (2,3% wykazanych w od³owach
102% wydajnoœci jesiennej.
nej handlówki.
Wspó³czynnik obrotu dla K2 z/s wyniós³ 1/2,25, co przynosi wartoœæ ró¿nicy (deficytu) 618,36 ton, czyli z produkcji
sezonu 2000 roku zaanga¿owanie w produkcjê K3 w sezo-
£¹cznie w zimowaniu produkcji bez od³owu jesiennego
z sezonu 2000 roku uczestniczy³o 4513 ha powierzchni
bezpoœrednio produkcyjnej, czyli 11,4% jej iloœci deklaro-
nie bie¿¹cym znajduje 7814,36 ton K2 (7196,0 + 618,36), co
wanej w br. lub 11,2% wykazanej w ankietach styczeñ
2001.
jak dla K1). Zak³adaj¹c pe³n¹ wartoœæ hodowlan¹ kroczka
od³owionego wiosn¹ br. straty kroczka z od³owu jesiennego
Nale¿y wiêc stwierdziæ , ¿e w sezonie 2000 roku w bez-
wynios³y 5208,16 ton (7814,36 – 2606,2), czyli 51,6%
ca³kowitej produkcji sezonu 2000 roku. Jest to wartoœæ
wrêcz klêski produkcyjnej, której odbiciem by³a atmosfera
towarzysz¹ca wiosennemu obrotowi materia³em zarybieniowym, od fali ofert sprzeda¿y do gor¹czkowych poszuki-
poœredniej produkcji uczestniczy³o nie 40219 ha, a 44732,
co ³¹cznie z deklarowan¹ powierzchni¹ wy³¹czon¹ z u¿ytkowania 2282 ha stanowi³o 47014 ha (90,9% pow. krajowej
51721 ha).
Dane o wynikach od³owów wiosn¹ br. produkcji z sezonu 2000 roku maj¹ relatywne oddzia³ywanie na ocenê wiosennej sytuacji zarybieniowej oraz poda¿y na rynek karpia
towarowego.
stanowi 67,4% wyprodukowanej iloœci (taka sama wartoœæ
wañ w miarê od³owu zimochowów.
Bior¹c powy¿sze pod uwagê prognoza tegorocznej
produkcji stawowej karpia towarowego przedstawia siê
nastêpuj¹co:
Sumaryczna produkcja narybku karpia (K1) z sezonu
2000 roku wynios³a 2760,37 ton, zaœ w zarybieniu stawów
kroczkowych oraz towarowych (cykl 2-letni) ankietyzacja
wykaza³a zaanga¿owanie zaledwie 1859,5 ton (1734,4 +
125,1), tj. 67,4% wyprodukowanej masy. Uwzglêdniaj¹c
obrót handlowy narybkiem na stosunkowo niskim i zrównowa¿onym poziomie (z/s = 1/1,30; r = 29,51 ton) deficyt
narybku nale¿y oceniæ na poziomie 871,36 ton, tj. jego stra-
– z cyklu produkcyjnego 3-4-letniego wg rachunku:
ty, g³ównie z zimowania w zimochowach, wynios³y oko³o
37,8% masy K1 od³owionej jesieni¹ 2000 roku. Tak znacz-
– z cyklu produkcyjnego 2-letniego wg rachunku:
ne straty w zimowaniu Ÿle rokuj¹ o wartoœci tej czêœci mate-
4/2001
1034,4 tony x 1,5-krotnoœæ (korekta temperaturowa
– 0,5) = 1551,6 ton
– z cyklu produkcyjnego 3-letniego wg rachunku:
[(7196,0 – 2606,2) ton x 0,95 (wp. koryg. straty
poobsadowe) + 2606,2 ton] x 3-krotnoœæ = [(4589,8
ton x 0,95) + 2606,2 ton] x 3 = (4360,31 + 2606,2) x 3
= 20899,5 ton
125,1 ton x 0,9 (wp. koryg. straty poobsadowe) x
5-krotnoœæ = 563,0 ton
KOMUNIKATY RYBACKIE
31
TABELA
Œrednie dekadowe temperatury powietrza oraz ich odchylenia od normy z okresu miesiêcy wrzesieñ 2000 r. – kwiecieñ 2001r.
(na podstawie danych Dekadowego Biuletynu Agrometeorologicznego IMiGW w Warszawie)
Miesi¹c Dekada
IX
X
XI
XII
I
II
III
IV
Koszalin
Wroc³aw
£ódŸ
Bia³ystok
Rzeszów
I
13,8
-0,8
14,5
-0,7
13,8
-1,2
13,1
-1,1
12,9
-2,2
II
12,4
-0,6
13,6
0,0
11,2
-1,8
9,5
-2,5
12,0
-1,2
III
13,4
1,8
12,1
0,1
10,9
-0,5
8,3
-2,0
9,6
-2,1
I
14,0
3,1
13,1
2,0
13,8
3,3
12,3
3,0
12,4
2,1
II
12,5
3,3
13,9
4,5
13,2
4,5
10,1
2,7
12,3
3,5
III
10,7
3,5
10,5
3,7
9,3
3,0
8,5
3,2
9,4
3,0
I
7,8
2,0
8,0
2,2
7,2
2,1
8,0
4,0
9,4
4,2
II
6,3
2,5
5,7
2,0
5,4
2,6
5,5
3,6
8,3
5,2
III
6,8
4,0
6,7
4,3
6,0
4,3
3,5
2,9
4,6
2,9
I
6,1
4,7
3,5
2,6
4,0
4,2
4,1
5,1
2,1
2,3
II
4,9
4,9
5,3
5,4
3,4
4,6
2,7
5,5
3,8
5,4
III
-1,4
-1,3
-1,3
-0,9
-2,5
-1,1
-3,4
-0,8
-0,5
0,9
I
2,2
2,7
2,3
3,4
1,4
3,6
0,4
3,9
2,7
5,6
II
-0,7
-0,1
-1,6
-0,3
-2,8
-0,6
-2,1
1,6
-3,9
-1,1
III
1,0
1,1
1,1
1,3
-0,5
1,1
-1,6
1,6
-0,4
1,7
I
0,0
0,1
1,9
2,0
0,3
1,6
-2,5
0,5
1,4
3,2
II
3,0
3,3
2,7
2,8
1,0
2,3
1,1
4,2
1,1
2,6
III
-1,6
-2,4
-1,4
-2,3
-3,0
-2,9
-4,8
-3,0
-5,5
-5,0
I
1,4
-0,5
2,8
0,4
1,7
0,5
0,6
1,2
3,7
2,6
II
3,5
1,0
5,6
2,1
4,6
2,4
4,2
3,8
6,4
4,4
III
1,1
-3,1
2,1
-3,6
-0,1
-4,8
-0,2
-3,2
1,0
-3,8
I
8,8
3,2
9,3
1,9
9,3
2,5
8,9
3,2
9,6
2,3
II
3,9
-2,0
4,9
-2,3
3,9
-2,8
4,3
-1,7
6,3
-0,6
III
9,1
0,7
9,9
0,0
9,1
-0,5
11,8
3,1
10,4
0,8
X¸III
Z
4,31
1,60
4,49
1,76
3,47
1,71
2,58
2,21
3,79
2,21
IX¸IV
Z
5,79
1,30
6,05
1,28
5,03
1,10
4,26
1,62
5,38
1,53
Suma tych trzech sk³adowych wynosi 23014,1 ton, co
stanowi prognozê minimalnie ni¿szej produkcji w stosunku
do sumarycznej produkcji 2000 roku (23481,7 ton) o 2,0%.
Zbyt karpia handlowego z jesiennego od³owu 2000
roku wykazywa³ stany magazynowe na koniec roku w iloœci
2618 ton. Zosta³y one uzupe³nione od³owem wiosennym w
2001 roku o 905 ton (w 2000 roku 564 tony), co da³o masê
towarow¹ 3523 ton. Ankietyzacja obrotu karpiem z maja
wykaza³a zakup (z) przez producentów 387,4 ton oraz
okresie zimowym 2000/2001 narybku i kroczka, wymaga
analizy ich przyczyn. Nale¿y s¹dziæ, ¿e s¹ one stosunkowo
z³o¿one, a ich skala oddzia³ywania negatywnego na sytuacjê produkcyjn¹ karpiarstwa narasta³a stopniowo i nierównomiernie w czasie. Ich skumulowanie nast¹pi³o w wyniku
synergicznego oddzia³ywania, z chwil¹ kiedy jeden z czynników naruszy³ biologiczny próg tolerancji organizmu karpia. Do czynników decyduj¹cych o zaistnia³ej sytuacji zaliczam:
sprzeda¿ (s) 2564,6 ton K3. Ró¿nica (s – z) o wartoœci
– czynnik techniczno-technologiczny,
2177,3 ton oznacza wielkoœæ zrealizowanej poda¿y rynko-
– czynnik ekonomiczny oraz wyzwalaj¹cy synergiê,
wej. Tak wiêc nale¿y s¹dziæ, ¿e na dalsz¹ poda¿ na rynek
– czynnik zmian klimatycznych.
oraz na obsady ³owisk komercyjnych (24% ankiet) pozosta³o oko³o 1346 ton, które stopniowo bêd¹ uzupe³niane w II
i III kwartale produkcj¹ 2001 roku z cyklu 3-4-letniego
(deklaracje w 38% ankiet) w prognozowanej iloœci oko³o
1552 ton.
Zaistnia³a sytuacja w prognozie produkcji kroczka i karpia handlowego, stanowi¹ca pochodn¹ wysokich strat w
32
O z³ej sytuacji techniczno-technologicznej polskiego
potencja³u powierzchniowego gospodarstw stawowych
oraz pog³êbiaj¹cej siê dekoniunkturze ekonomicznej produkcji karpia wypowiada³em siê na ostatniej VI Krajowej
Konferencji Hodowców Karpia w Kiekrzu (1-2.03.2001 r.).
Niestety do chwili obecnej (wobec mizerii finansowej Instytutu) nie ukaza³a siê jej publikacja pt. „Quo vadis polskie
KOMUNIKATY RYBACKIE
4/2001
rybactwo stawowe? – czyli tym razem – rozwa¿ania o jego
Szansê jego poprawy stwarzaæ zaczê³y nowe genera-
historii, dniu dzisiejszym i perspektywach”.
Zawarte w niej najistotniejsze dane przekazano Depar-
cje przemys³owych mieszanek pe³noporcjowych. Szukanie
tamentowi Rolnictwa MRiRW w formie opinii na temat ogól-
townoœæ produkcji ostatnich trzech lat, tê szansê zaprzepaœci³o.
nego stanu i perspektyw karpiowej gospodarki stawowej
w Polsce. Aktualny stan karpiarstwa w obu zagadnieniach
zainteresowanym znany jest z autopsji. Tak wiêc uszczegó³owienia informacyjnego wymaga podstawa uznania
zmian klimatycznych za czynnik decyduj¹cy w ujawnianiu
siê tak znacz¹cych strat w zimowaniu narybku i kroczka
w zimochowach.
Zmiennocieplnoœæ karpia czyni³a zimowanie zagêszczonych obsad w zimochowach w pe³ni zasadnym do czasu
ograniczonego oddzia³ywania efektu cieplarnianego na globalny uk³ad klimatyczny, który dla geograficznego po³o¿enia
naszego kraju oznacza³ zimy z wyraŸnie ujemnymi temperaturami powietrza i zaleganiem pokrywy œnie¿nej. Podstawo-
oszczêdnoœci w ka¿dym miejscu, by ratowaæ doraŸn¹ ren-
Wyniki od³owów stawów odrostowych produkcji sezonu 2000 roku wiosn¹ wskazuj¹, ¿e w warunkach termicznych zimy 2000/2001 zimowanie bez od³owu jesiennego
przynios³o wrêcz przyrost efektu produkcyjnego K1 i K2 z
tych powierzchni. W ich œwietle powstaj¹ wrêcz w¹tpliwoœci
czy „latoœ” mieliœmy zimê.
Dla zobrazowania, jaki termiczny przebieg mia³a „jesieniozima” wybra³em dane temperatury powietrza z piêciu stacji meteorologicznych charakteryzuj¹cych warunki klimatyczne kraju oraz obliczy³em œrednie dla dwóch okresów –
paŸdziernik-marzec charakteryzuj¹cy okres zimowy oraz
wrzesieñ-kwiecieñ obejmuj¹cy w licznych gospodarstwach
wym problemem by³o odpowiednie doprowadzenie wody do
zimochowów, aby nadmiernym dop³ywem nie przech³odziæ
okres zimowania w zimochowach. Mam nadziejê, ¿e dane
zimuj¹cego w letargu termicznym karpia.
nia³ej sytuacji w ich gospodarstwach oraz uzmys³owi¹
koniecznoœæ pilnego dostosowania sprawnoœci technicz-
Narastanie zmian klimatycznych i ich rozchwianie czasowe stworzy³o wymóg dokarmiania obsad w okresach niespodziewanych ociepleñ jesiennych, zaœ ka¿de podniesienie siê karpia z letargu zimowego, jego przerwanie traktowane by³o jako zagro¿enie dla kondycji wiosennej ryb.
Dokarmianie tradycyjnymi paszami zbo¿owymi, bez
udzia³u pokarmu naturalnego w warunkach stawu zimochowu to zabieg jednak doœæ iluzoryczny co do efektywnoœci
poni¿szej tabeli pos³u¿¹ zainteresowanym do analizy zaist-
no-technologicznej polskiego karpiarstwa stawowego równie¿ ze wzglêdu na obserwowane rozchwianie uwarunkowañ klimatycznych okresu zimowego.
Wszystkim respondentom, którzy znaleŸli czas i ochotê na wype³nienie ankiet oraz ich przes³anie, wyra¿am
podziêkowanie i liczê na dalsz¹ wspó³pracê.
fizjologicznej.
§
Problemy Prawa Rybackiego ¨ Problemy Prawa Rybackiego
Rybactwo na obszarze chronionego krajobrazu
Czy starosta wydaj¹c pozwolenie wodnoprawne na
1) wyró¿niaj¹ce siê krajobrazowo tereny o zró¿nicowanych eko-
szczególne korzystanie z wód jeziora do celów rybackich
systemach, wartoœciowe w szczególnoœci ze wzglêdu na mo¿li-
mo¿e zakazaæ u¿ywania do po³owów narzêdzi elektrycznych
woœæ zaspokajania potrzeb zwi¹zanych z masow¹ turystyk¹
z uwagi na to, ¿e jezioro znajduje siê na obszarze chronionego
i wypoczynkiem, lub
krajobrazu?
2) istniej¹ce albo odtwarzane korytarze ekologiczne.
Starosta nie ma takiego uprawnienia, gdy¿ re¿im prawny obsza-
Art. 26 ust. 2 dodaje, ¿e celem tworzenia obszarów chronione-
ru chronionego krajobrazu okreœlony jest ustaw¹ i aktem normatyw-
go krajobrazu mo¿e byæ w szczególnoœci zapewnienie powi¹zania
nym o wyznaczeniu tego obszaru, a nie decyzj¹ administracyjn¹, jak¹
terenów poddanych ochronie w system obszarów chronionych.
jest pozwolenie wodnoprawne.
Art. 32 ustawy o ochronie przyrody przyjmuje jako zasadê, ¿e
Wœród form ochrony przyrody znanych ustawie z 16 paŸ-
wprowadzenie takiej formy ochrony przyrody, jak¹ jest m.in. obszar
dziernika 1991 o ochronie przyrody (Dz.U. nr 114, poz. 492 ze
chronionego krajobrazu, nastêpuje rozporz¹dzeniem wojewody,
zmianami) znajduj¹ siê obszary chronionego krajobrazu,
który okreœla nazwê obszaru lub obiektu, jego po³o¿enie, w miarê
tworz¹ce – wraz z parkami narodowymi, rezerwatami przyrody i
potrzeby otulinê oraz w³aœciwe dla tego obszaru zakazy. Wed³ug
parkami krajobrazowymi – krajowy system obszarów chronio-
zaœ art. 34 tej ustawy, je¿eli wojewoda tego nie uczyni³, rada gminy
nych. Wed³ug definicji zamieszczonej w art. 26 ust. 1 obszar
mo¿e uchwa³¹ wyznaczyæ obszar chronionego krajobrazu; w takim
chronionego krajobrazu jest terenem chronionym ze wzglêdu
wypadku uchwa³a rady gminy powinna zawieraæ takie same ele-
na:
menty jak rozporz¹dzenie wojewody.
4/2001
KOMUNIKATY RYBACKIE
33
Istota rozwa¿anego problemu prawnego sprowadza siê do
po³owach pos³ugiwaæ siê narzêdziami elektrycznymi odpowia-
zakazów obowi¹zuj¹cych na obszarach chronionego krajobrazu.
daj¹cymi tej normie, a to, co jest dozwolone t¹ ustaw¹ nie mo¿e byæ
Kwestii tej dotyczy art. 26a ustawy o ochronie przyrody, którego ust.
zabronione na obszarze chronionego krajobrazu, co wynika jasno
1 rozpoczyna siê zdaniem: „W parku krajobrazowym oraz na obsza-
z art. 26a ust. 4 ustawy o ochronie przyrody. Dodatkowego zakazu
rze chronionego krajobrazu zabrania siê”, po czym po dwukropku
nie mo¿e wprowadziæ starosta w pozwoleniu wodnoprawnym,
zawiera listê 15 zakazów. Taka redakcja przepisu sugeruje, ¿e te 15
gdy¿ ¿aden przepis go do tego nie upowa¿nia.
zakazów obowi¹zuje z mocy samego prawa, co oczywiœcie nie-
Koñcz¹c, czujê siê zobowi¹zany wyjaœniæ kwestiê, która by³a
prawda, gdy¿ z powo³ywanych ju¿ przepisów art. 32 i 34 wynika
ju¿ przedmiotem mego felietonu z cyklu „Problemy Prawa Rybac-
jasno, ¿e zakaz obowi¹zuje, je¿eli zosta³ wprowadzony w akcie nor-
kiego” – Narzêdzia elektryczne do po³owu ryb, Komun. Ryb. 1999,
matywnym o utworzeniu obszaru chronionego krajobrazu, tj. w roz-
nr 6, s. 27-28. Zaj¹³em siê w nim regulacjami zamieszczonymi w
porz¹dzeniu wojewody lub w uchwale rady gminy. Lista zakazów
Konwencji o ochronie gatunków dzikiej fauny i flory europejskiej
zamieszczona w art. 26a ust. 1 jest przeto pewnym wzorcem, kon-
oraz ich siedlisk, sporz¹dzonej w Bernie 19 wrzeœnia 1979 i ratyfi-
kretyzowanym rozporz¹dzeniem wojewody lub uchwa³¹ rady gminy
kowanej przez Polskê (tekst polski w za³¹czniku do Dz.U. 1996 nr
o wyznaczeniu danego obszaru chronionego krajobrazu.
58, poz. 263). Oceni³em, ¿e w odniesieniu do rybaków nie znajduj¹
Na piêtnastopunktowej liœcie zakazów z art. 26a ust. 1 ustawy
zastosowania postanowienia za³¹cznika IV do konwencji „Zabro-
o ochronie przyrody nie ma zakazu po³awiania ryb narzêdziami
nione œrodki i metody zabijania, chwytania i innej eksploatacji”,
elektrycznymi. Powstaje wszak¿e pytanie, czy taki zakaz móg³by
gdy¿ one nie dotycz¹ ryb. Wtedy mia³em racjê (obywatela polskie-
byæ wyprowadzany z innych, które znajduj¹ siê na liœcie. Wchodz¹
go wi¹¿e polskie t³umaczenie konwencji, og³oszone w polskim
w rachubê tylko dwa:
Dzienniku Ustaw), ale ju¿ po opublikowaniu tego felietonu ukaza³o
l
l
ujêty w pkt 10 zakaz umyœlnego zabijania dziko ¿yj¹cych
siê obwieszczenie Ministra Spraw Zagranicznych z 31 stycznia
zwierz¹t, niszczenia nor, legowisk zwierzêcych, tarlisk i
2000 (Dz.U. nr 12, poz. 154) o sprostowaniu b³êdów w polskim
z³o¿onej ikry, ptasich gniazd oraz wybierania jaj,
t³umaczeniu za³¹cznika IV do konwencji berneñskiej. Istotnie
ujêty w pkt 15 zakaz u¿ywania ³odzi motorowych na otwar-
w odniesieniu do ryb s³odkowodnych za³¹cznik zawiera zakaz sto-
tych zbiornikach wodnych.
sowania zmiennego pr¹du elektrycznego. Powstaje wobec tego
Jednak¿e jakiekolwiek w¹tpliwoœci uchyla art. 26a ust. 4 usta-
pytanie, czy z momentem, kiedy Polska ratyfikowa³a konwencjê
wy o ochronie przyrody, który stanowi, ¿e zakaz okreœlony w ust. 1
berneñsk¹, nast¹pi³a delegalizacja po³owów ryb narzêdziami elek-
pkt 10 i 15 nie dotyczy gospodarki ³owieckiej lub rybackiej prowa-
trycznymi? Otó¿ nie, i to z powodów zarówno merytorycznych, jak
dzonej w oparciu o odrêbne przepisy oraz racjonalnej gospodarki
i proceduralnych. Jeœli chodzi o merytoryczne, to zakaz konwen-
rolnej i leœnej. W kontekœcie rozwa¿anego zagadnienia prawnego
cyjny odnosi siê tylko do pr¹du zmiennego (stosowanie pr¹du
regulacja ta oznacza, ¿e je¿eli gospodarka rybacka prowadzona
sta³ego nie jest zakazane), tylko do ryb bytuj¹cych w warunkach
jest w oparciu o przepisy ustawy z 18 kwietnia 1985 o rybactwie
naturalnych (nie ma przeto zastosowania do np. stawów hodowla-
œródl¹dowym (Dz.U. 1999 nr 66, poz. 750), to gdyby nawet zakazy
nych) i tylko do ryb chronionych konwencj¹ (w warunkach polskich
przewidziane w art. 26a ust. 1 pkt 10 i 15 ustawy o ochronie przyro-
ochrona obejmuje m.in. siejê, sielawê, pelugê, lipienia, ³ososia,
dy zosta³y na terenie danego obszaru chronionego krajobrazu
g³owacicê, nie obejmuje zaœ np. wêgorza). Jeszcze wa¿niejsze s¹
wprowadzone, to nie dotyczy³yby one prowadz¹cych gospodarkê
powody proceduralne. Cech¹ charakterystyczn¹ wiêkszoœci kon-
ryback¹.
wencji Rady Europy (a do takich nale¿y konwencja berneñska) jest
Przepis art. 8 ust. 1 pkt 6 ustawy rybackiej zabrania po³owu ryb
to, ¿e po ratyfikacji nie obowi¹zuj¹ one wprost, lecz jedynie
narzêdziami elektrycznymi nieodpowiadaj¹cymi obowi¹zuj¹cym
pañstwo przyjmuje na siebie obowi¹zek dostosowania prawa wew-
normom. Wynika z niego jasno, ¿e uprawniony do rybactwa mo¿e
nêtrznego do postanowieñ konwencji. Dopóki zatem Polska nie
pos³ugiwaæ siê narzêdziami elektrycznymi, je¿eli odpowiadaj¹ one
wprowadzi w prawie wewnêtrznym zakazu stosowania zmiennego
obowi¹zuj¹cym normom, tj. w dzisiejszym stanie prawnym wpro-
pr¹du elektrycznego przy po³owach bytuj¹cych w warunkach natu-
wadzonej do obowi¹zkowego stosowania Polskiej Normie
ralnych ryb objêtych ochron¹ przez konwencjê berneñsk¹, dopóty
PN-E-05301: 1997 „Bezpieczeñstwo elektrycznych urz¹dzeñ do
polski rybak nie jest zwi¹zany tym, co przewidziano w tej konwen-
po³owu ryb w wodach œródl¹dowych – Wymagania i badania”. Z
cji.
Wojciech Radecki
mocy ustawy rybackiej uprawniony do rybactwa mo¿e przy
WARSZTAT RYBACKI
Adam Nowak
42-583 Bobrowniki, ul. Sienkiewicza 243
Tel. (032) 287 42 73, 0603 97 43 49, tel./fax: (032) 287 42 62
wykonuje
wÆoki, niewody, ºaki, mieroºe, drygawice, wontony (stylon i ºyÆka),
rzutki ø 4-7 m, pÆywaki do sieci, sprzedaº linek
oÆowianek i korkowych. Ceny producenta.
34
KOMUNIKATY RYBACKIE
4/2001
Otwarcie wytwórni Allerpasz w Golubiu-Dobrzyniu
Do niedawna nad Golubiem-Dobrzyniem górowa³y dwie
budowle: zamek wybudowany przez Krzy¿aków na prze³omie
XIII i XIV w., nastêpnie przebudowany w XVI w. w stylu renesansowym i nadany przez króla Zygmunta III Wazê „zes³anej”
doñ swojej siostrze Annie (jako kara za jej religijn¹ nieprawomyœlnoœæ), oraz znana wytwórnia pasz Golpasz. Na pocz¹tku
XXI wieku krajobraz miasta zosta³ wzbogacony o now¹ wysok¹
budowlê, tym razem œciœle zwi¹zan¹ z chowem ryb, a mianowicie wytwórni¹ pasz Allerpasz, bêd¹c¹ joint venture pomiêdzy
duñsk¹ firm¹ Aller Aqua i polskim Golpaszem.
Budowa wytwórni trwa³a zaledwie pó³ roku, a jej uroczyste
otwarcie nast¹pi³o 10 sierpnia. Otwarcie, jak to otwarcie –
przemówienia (w kolejnoœci: Bogdan Szostek – prezes Allerpaszu, Hans Erik Bylling – w³aœciciel Aller Aqua, Andrzej Warnel –
prezes Golpaszu, Jacek Juchniewicz – dyrektor Aller-Pl i
sekretarz rady nadzorczej Allerpaszu, Marek Bartusch – jeden
z najstarszych hodowców pstr¹ga w Polsce), ksi¹dz z kropid³em, uroczyste przeciêcie wstêgi przez udzia³owców przedsiêwziêcia, szampan, przek¹ski z grilla i bezalkoholowe piwo
„Kasztelañskie”. Moj¹ uwagê zwróci³o jednak coœ innego. To
atmosfera. Na otwarcie, na które zosta³em zaproszony jako
„naczelny” Komunikatów, zjecha³o siê z ca³ej Polski kilkadziesi¹t osób – g³ównie hodowców pstr¹ga z Pomorza, którzy
us³yszeli s³owa wypowiedziane normaln¹ polszczyzn¹ i
angielszczyzn¹, s³owa ciep³e i dowcipne, w których zawarta
zosta³a ca³a dziesiêcioletnia historia Allera na naszym rynku,
historia zmagañ o znalezienie odpowiedniego (i koniecznie
polskiego!) kontrahenta, wreszcie s³owa podziêki skierowane
do inicjatorów, negocjatorów, projektantów i bezpoœrednich
wykonawców przedsiêwziêcia.
Z rozmowy z
Bogdanem
Szostkiem i Jackiem Juchniewiczem wynika, ¿e
pocz¹tkowo planuje
siê produkcjê oko³o
tysi¹ca ton pasz
(pstr¹gowych i karpiowych) miesiêcznie, w
pe³nym asortymencie
– od starterów po granulaty tuczowe. Oprócz
tego bêd¹ produkowane
pasze
dla
zwierz¹t, a docelowo
przewiduje siê produkcjê i eksport pasz
na „rynki wschodnie”.
Dystrybutorem pasz bêdzie dalej Aller-Pl z No¿ynka. Otwarcie
wytwórni Allerpasz jest z pewnoœci¹ wydarzeniem na naszym
rynku paszowym, oby tylko i wy³¹cznie korzystnym dla hodowców ryb. Czas poka¿e, ale na razie, na now¹ drogê ¿ycia,
¿yczymy powodzenia. Wszak zes³anie do Golubia Anny
Wazówny, kobiety wykszta³conej w iœcie renesansowym stylu,
przyda³o wiele œwietnoœci i po¿ytku miastu i jego okolicom.
Arkadiusz Wo³os
4/2001
KOMUNIKATY RYBACKIE
35
VI Krajowa Konferencja Rybackich
U¿ytkowników Jezior
Sarnówek k. I³awy, 19-21 wrzeœnia 2001
Podobnie jak w latach poprzednich, Instytut Rybactwa Œródl¹dowego w Olsztynie organizuje VI Krajow¹ Konferencjê Rybackich U¿ytkowników Jezior (VI KKRUJ). Odbêdzie siê
ona w dniach 19-21 wrzeœnia 2001 w Oœrodku Wypoczynkowym TVP S.A. w Sarnówku k.
I³awy nad jeziorem Jeziorak. Termin Konferencji zdecydowaliœmy siê przenieœæ z czerwca na
wrzesieñ – zgodnie z sugestiami uczestników naszych wczeœniejszych spotkañ.
Na Konferencji przedstawione zostan¹ wyniki analiz dotycz¹cych wielkoœci produkcji ryb
jeziorowych w 2000 roku, aktualnej kondycji ekonomicznej rybactwa jeziorowego oraz stanu
gospodarki zarybieniowej prowadzonej w jeziorach Polski. Jak co roku wœród tematów
wyk³adów konferencyjnych znajd¹ siê problemy zwi¹zane z wylêgarnictwem i podchowem
ryb, a tak¿e aktualne zagadnienia prawne dotycz¹ce rybactwa œródl¹dowego, które przedstawi Profesor Radecki. Zgodnie z sugestiami uczestników zesz³orocznej Konferencji, postaramy siê rozszerzyæ nieco dotychczasow¹ formu³ê naszego spotkania „jeziorowców” o tematykê zwi¹zan¹ z gospodark¹ ryback¹ na rzekach i zbiornikach zaporowych, co z pewnoœci¹ mo¿e zainteresowaæ ichtiologów zatrudnionych w
Okrêgach Polskiego Zwi¹zku Wêdkarskiego, które nie dzier¿awi¹ jezior, a gospodaruj¹ w³aœnie na rzekach czy zbiornikach zaporowych. Z
atrakcji „pozakonferencyjnych” przewidujemy uroczyst¹ kolacjê, oczywiœcie z opraw¹ muzyczn¹, a tak¿e – je¿eli dopisze ³adna pogoda –
wspólne ognisko.
Na tym etapie organizacji Konferencji niestety nie mo¿emy zaprezentowaæ jeszcze
........................ dnia ...................... 2001
szczegó³owego programu, ale cykl wydawniczy Komunikatów Rybackich zmusza nas do
opublikowania og³oszenia o VI KKRUJ ju¿
teraz, aby dotar³o ono do zainteresowanych
(pieczæì instytucji delegujåcej)
odpowiednio wczeœniej.
Dojazd: wg za³¹czonej mapki.
INSTYTUT RYBACTWA ŒRÓDL¥DOWEGO
Pocz¹tek Konferencji: 19 wrzeœnia (œroda),
ul. Oczapowskiego 10
oko³o godziny 11.
10-719 OLSZTYN-KORTOWO
Zakoñczenie: 21 wrzeœnia (pi¹tek), po œniadaniu.
Koszt uczestnictwa (w tym materia³y konferenZg³aszam udzia³ w VI Krajowej Konferencji Rybackich U¿ytkowników Jezior
cyjne, zakwaterowanie, posi³ki, uroczysta
organizowanej w dniach 19-21 IX 2000 r. w Oœrodku Wypoczynkowym w
kolacja) wynosi 420 z³.
Koszt dla osób rezerwuj¹cych dodatkowy nocSarnówku k. I³awy.
leg w dniu 18 wrzeœnia – 470 z³.
1. Imiê i nazwisko 1)...........................................................................................
Koszt dla osób nie korzystaj¹cych z noclegu w
OW Sarnówek – 320 z³.
2)...........................................................................................
Wszelkie op³aty dokonywane na miejscu s¹
3)...........................................................................................
wy¿sze o 50 z³.
2. Gospodarstwo Rybackie, Firma, Instytucja ...............................................
.........................................................................................................................
(adres)
.........................................................................................................................
3. Rezerwujê dodatkowy nocleg w dniu 18 wrzeœnia:
tak
nie
4. Wp³aty za uczestnictwo w Konferencji dokonano w dniu ..........................
na konto: Instytut Rybactwa Œródl¹dowego, BG¯ S.A. O/Woj. Olsztyn
20301589-9029-2700-1100B
5. Przyjmujê, ¿e nieobecnoœæ na Konferencji lub zmiany w dokonanej rezerwacji nie upowa¿niaj¹ do roszczeñ o zwrot dokonanej wp³aty lub jej czêœci.
Wp³aty prosimy wnosiæ w terminie do
10 wrzeœnia 2001 r. Po przekroczeniu tego
terminu równie¿ obowi¹zuje op³ata wy¿sza
o 50 z³.
Zg³oszenia (karty uczestnictwa) prosimy
przesy³aæ na adres:
Instytut Rybactwa Œródl¹dowego
10-719 OLSZTYN
(tel. 089 524 01 71, tel./fax 089 524 05 05)
Konto: Instytut Rybactwa Œródl¹dowego
BG¯ S.A. O/Woj. Olsztyn
20301589-9029-2700-1100B
(z dopiskiem „Konferencja-Sarnówek”)
NIP .................................................................
Zapraszamy!
Zgodnie z obowi¹zuj¹cymi aktualnie przepisami w sprawie podatku od towarów
i us³ug upowa¿niam Instytut Rybactwa Œródl¹dowego do wystawienia faktury VAT
bez podpisu odbiorcy.
..................................................
36 uczestnika)
(podpis
......................................................
KOMUNIKATY
RYBACKIE
Dyrektor
- kierownik jednostki
Za Komitet Organizacyjny:
dr in¿. Arkadiusz Wo³os
mgr in¿. Maciej Mickiewicz
4/2001
XXVI Krajowa Konferencja
Hodowców Ryb
£ososiowatych
W³adys³awowo 11-13 X 2001
Instytut Rybactwa Œródl¹dowego, Oddzia³ Hodowców
Ryb £ososiowatych PTR i Gdañska Fundacja Wody organizuj¹ w bie¿¹cym roku XXVI Krajow¹ Konferencjê Hodowców Ryb £ososiowatych.
W trakcie Konferencji przewidziano plenarne posiedzenie Oddzia³u Hodowców Ryb £ososiowatych Polskiego
Towarzystwa Rybackiego.
Konferencja odbêdzie siê w dniach 11-13 paŸdziernika 2001 we W³adys³awowie w Oœrodku
Przygotowañ Olimpijskich "Cetniewo", ul.
¯eromskiego 52 (tel. 058 674 63 90, fax
058 674 63 30).
........................ dnia ...................... 2001
Noclegi s¹ zarezerwowane od 10 paŸdziernika. Koszt uczestnictwa 620 z³ dla
cz³onków Polskiego Towarzystwa Rybackiego i 670 z³ dla pozosta³ych uczestników.
Op³ata obejmuje wy¿ywienie, zakwaterowanie, bankiet z atrakcjami i materia³y konferencyjne. Dla osób nie korzystaj¹cych z noclegów op³ata wynosi 480 z³ (.dla cz³onków Polskiego Towarzystwa Rybackiego) i 520 z³
(dla pozosta³ych uczestników).
INSTYTUT RYBACTWA ÿRúDLÅDOWEGO
(pieczæì instytucji delegujåcej)
10-719 OLSZTYN-KORTOWO
ZgÆaszam udziaÆ w XXVI Krajowej Konferencji Hodowców Ryb
£ososiowatych organizowanej we W³adys³awowie w dniach 11 - 13 X 2001 r.
1. Imiæ i nazwisko ............................................................................................
Zg³oszenia (karty uczestnictwa) prosimy przesy³aæ pod adresem:
2. ZakÆad pracy lub gosp. hodowlane ..............................................................
............................................................................................................................
10-719 Olsztyn
tel. (089) 524 01 71,
fax (089) 524 05 05
(dokÆadny adres)
............................................................................................................................
3. WpÆaty za uczestnictwo w Konferencji dokonano w dniu ..........................
na konto: Instytut Rybactwa ÿródlådowego, BGí S.A. O/Woj. Olsztyn
20301589-9029-2700-1100B
Wp³aty prosimy wnosiæ do 20 wrzeœnia 2001 r. na konto:
4. Przyjmujæ, ºe nieobecno¤ì na Konferencji nie upowaºnia do roszczeñ
o zwrot dokonanej wpÆaty.
BG¯ S.A. O/Woj. Olsztyn
......................................................
(podpis uczestnika)
20301589-9029-2700-1100B
(zdopiskiem „KonferencjaW³adys³awowo”)
Wp³ata po wyznaczonym terminie
zwiêkszy op³atê o 30 z³.
......................................................
Dyrektor - kierownik jednostki
Przewidziany jest konkurs pstr¹ga
wêdzonego.
NIP .................................................................
Zapraszamy
za Komitet Organizacyjny
Prof. dr hab. Krzysztof Goryczko
4/2001
Zgodnie z obowi¹zuj¹cymi aktualnie przepisami w sprawie podatku od towarów
i us³ug upowa¿niam Instytut Rybactwa Œródl¹dowego do wystawienia faktury VAT
bez podpisu odbiorcy.
KOMUNIKATY RYBACKIE
Go¤cie zagraniczni mogå wpÆacaì naleºno¤ì po przyjeªdzie.
37
Przedstawiciel w Polsce:
Morawski Józef sp. z o.o.
HANDEL HURTOWY RYBAMI IMPORT EXPORT
10-856 OLSZTYN, ul. Doºynkowa 59
Tel. (089) 52 71 369
Fax (089) 52 71 809
Oferujemy kompleksowå technologiæ intensywnego chowu karpia, instruktaº,
karmniki, paszæ Firmy KRAFT . Równieº pasze pstrågowe.
Sprzedaº na terenie kraju prowadzå:
Gospodarstwo Rybackie Sp. z o.o.
14-100 Ostróda
Warlity Wielkie
tel. 088 646 1401
Zak³ad Hodowli Ryb
Pniewo, ul. Przemys³owa 2B
74-105 Nowe Czarnowo
Tel. 091 416 30 77
Morawski Józef Sp. z o.o.
10-856 OLSZTYN
ul. Doºynkowa 59
Tel. (089) 52 71 369
fax (089) 52 71 809
Dostarczamy w³asnym transportem (ka¿d¹ iloœæ, przez ca³y rok)
nastêpuj¹ce asortymenty ryb:
[ karp
[ to³pyga
[ karaœ
[ sum
materia³ zarybieniowy i ryby handlowe
[ wêgorz
[ pstr¹g
[ amur
Absolwent Technikum Rybackiego w Kocku podejmie pracê w zawodzie rybaka
œródl¹dowego. Posiadam prawo jazdy kat. A, B.
Tel. 0-84 661 67 59, kom. 0600714262

Analiza produkcji i sprzeda¿y pstr¹gów tęczowych w 2000 r.

Transkrypt

Podobne dokumenty

ZAPRASZAMY REZYDENTÓW I MŁODYCH LEKARZY

dla dorosłych

button matryca 56

Plakat A3 - B-ACT - zostan inzynierem - projekt

Warsztaty twórcze: Glinolepienie Gipsomalowanie

UNIWERSALNY NAPĘD SILNIKOWY WNĘTRZOWY typu UEMC 40

co sprawia, ¯e sztuka współczesna jest tak inna od dawnej i tak

JAK BYĆ ANIOŁEM czyli o sztuce towarzyszenia

Majówka na ³owisku

W tym dniu w krwiobusie będzie mo¿na równie¿ zidentyfikować się