Czyste przerywane samocewnikowanie Wskazania

Czyste przerywane
samocewnikowanie
Wskazania, technika,
zalecenia
Spis treści
Rozdział 1
Tomasz Rechberger
Terminologia zaburzeń mikcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7
Rozdział 2
Piotr Radziszewski
Diagnostyka zaburzeń mikcji ze szczególnym uwzględnieniem
niedoczynności wypieracza i czynnościowej przeszkody podpęcherzowej.
Ustalanie wskazań do rozpoczęcia samocewnikowania i jego kontrola . . . . . . . . 19
Rozdział 3
Jarosław Sławek
Neurogenne schorzenia i zespoły przebiegające z atonią
wypieracza i czynnościową przeszkodą podpęcherzową.
Przepuklina oponowo-rdzeniowa i uraz rdzenia kręgowego. . . . . . . . . . . . . . . 31
Rozdział 4
Piotr Radziszewski
Inne przyczyny pęcherza neurogennego przebiegające z czynnościową
przeszkodą podpęcherzową i/lub niedoczynnością wypieracza . . . . . . . . . . . . . 39
Rozdział 5
Piotr Radziszewski
Schorzenia i zespoły przebiegające z atonią wypieracza
i czynnościową przeszkodą podpęcherzową. Zaburzenia nieneurogenne . . . . . . . 43
Rozdział 6
Piotr Radziszewski
Samocewnikowanie jako leczenie z wyboru
atonii wypieracza i czynnościowej przeszkody podpęcherzowej . . . . . . . . . . . . . 47
Rozdział 7
Andrzej Chmura
Przeszczepianie nerek u pacjentów niemających możliwości
samoistnego opróżniania pęcherza moczowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
Rozdział 8
Tomasz Rechberger, Piotr Radziszewski
Technika samocewnikowania, techniczne aspekty cewnika . . . . . . . . . . . . . . . 53
Rozdział 9
Piotr Radziszewski, Andrzej Chmura,
Tomasz Rechberger, Jarosław Sławek, Marek Sosnowski
Zalecenia odnośnie wskazań, wdrożenia i stosowania samocewnikowania
jako metody z wyboru w leczeniu czynnościowej przeszkody podpęcherzowej
i osłabionej kurczliwości/braku kurczliwości wypieracza . . . . . . . . . . . . . . . . 63
Wykaz autorów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
Czyste przerywane samocewnikowanie. Wskazania, technika, zalecenia
5
Tomasz Rechberger
1
Terminologia zaburzeń mikcji
Mechanizmy kontroli gromadzenia i wydalania moczu
Z anatomicznego punktu widzenia, dolne drogi moczowe składają się
z dwóch głównych struktur anatomicznych – pęcherza moczowego i cewki
moczowej. Struktury te mają gromadzić oraz kontrolować oddawany mocz.
Obie te czynności wymagają prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, w tym układu cholinergicznego (przywspółczulnego), adrenergicznego (współczulnego) oraz somatycznego, które odpowiadają za skurcz, a także relaksację mięśnia wypieracza i zwieracza cewki moczowej[1]. Na rycinie
1.1 przedstawiono schemat działania tych układów.
Pęcherz moczowy wypełnia się moczem z prędkością 0,5-10 ml/min, co
powoduje stymulację receptorów wrażliwych na rozciąganie, które przekazują impulsy za pośrednictwem nerwów miednicznych do rdzenia kręgowego. Tam, w obrębie jąder układu współczulnego, dochodzi do aktywacji
włókien współczulnych nerwów podbrzusznych, które za pośrednictwem
noradrenaliny stymulują receptory β3 w obrębie mięśnia wypieracza odpowiadające za jego relaksację oraz receptory α1-adrenergiczne cewki
moczowej, które odpowiadają za jej skurcz. Dodatkowo wzrost ciśnienia
w jamie brzusznej wraz ze wzrostem objętości moczu w pęcherzu moczowym aktywują neurony zlokalizowane w jądrze Onufa w rdzeniu kręgowym. Jądro to za pośrednictwem nerwów sromowych powoduje wydzielanie acetylocholiny, która poprzez aktywację receptorów nikotynowych
obkurcza poprzecznie prążkowany mięsień zwieracza cewki moczowej
(rhabdosphincter). Relaksacja pęcherza moczowego wraz ze wzrostem
ciśnienia zamykającego cewkę moczową zabezpiecza prawidłowe gromadzenie moczu. Wypełnienie pęcherza moczowego do objętości powodującej
konieczność mikcji (350-500 ml) powoduje przesłanie sygnałów za pośrednictwem nerwów miednicznych do istoty przywodociągowej szarej (PAG)
oraz ośrodka mikcji, zlokalizowanego w moście (PMC). PMC aktywuje rdzeniowy neuron przywspółczulny, którego aksony za pośrednictwem nerwów
miednicznych uwalniają acetylocholinę stymulującą receptory muskarynowe mięśnia wypieracza. Jednocześnie PMC hamuje aktywność współczulną
Czyste przerywane samocewnikowanie. Wskazania, technika, zalecenia
7