O zniesieniu ustaw zbożowych

O zniesieniu ustaw zbożowych
Autor: Richard Cobden1
Źródło: mises.org
Tłumaczenie: Sebastian Pilarczyk
[Przemówienie wygłoszone 8 lutego 1844 r.]
Jestem producentem odzieży i w
związku z tym nie wiem, dlaczego —
biorąc pod uwagę obecną atmosferę —
w społeczeństwie, w którym żyjemy,
produkcja ubrań nie jest obdarzana
takim
samym
szacunkiem
(a
jest
przecież prawie tak samo pożyteczna)
jak produkcja żywności.
Czy słyszeliście kiedyś bowiem jakąkolwiek debatę w Izbie Gmin
dotyczącą ustalenia cen moich towarów? Przyjmijmy, że większość zasiadających
w Izbie to fabrykanci bawełny (czyli przedstawicieli mojego zawodu). Załóżmy,
że pewnego pięknego poranka otwieracie gazetę i czytacie relację z procesu
ustalania cen dokonanego zeszłego dnia. I tak: jednometrowe płaty bawełny
takiej a takiej jakości — 10 pensów; jednometrowe płaty innej jakości — 9
pensów; jeszcze inne — 8 pensów za metr; i tak dalej.
Przecierając oczy ze zdumienia, będziecie pytać: „ale jak to?!”. A nie
przyszło Wam do głowy, że nie ma najmniejszej różnicy między opisanym przeze
mnie przykładem a obecną sytuacją, w której producenci zboża zasiadają w Izbie
Gmin i uchwalając prawo, które ustala jego cenę?
Dlaczego zatem tak spokojnie patrzycie na ten zbożowy monopol?
Powodem jest prawdopodobnie fakt, że zarówno ja, jak i Wy w sposób wręcz
zabobonny obdarzamy właścicieli ziemskich szacunkiem, mamy zaś bardzo małe
poważanie dla nas samych i dla naszego fachu. Twierdzę, że monopoliści, którzy
pojawili się po uchwaleniu ustaw zbożowych, i zawłaszczyli sobie władzę w Izbie
Gmin, nękają teraz innych przedsiębiorców. Przykładem niech będzie handel
Fundacja Instytut Ludwiga von Misesa, 00-241 Warszawa ul. Długa 44/50, p. 214
KRS 0000174572 ▪ NIP 894 277 56 04 ▪ Regon 932949234 Bank account: PL 19 2130 0004 2001 0253 7975 0001
www.mises.pl ▪ [email protected] ▪ +48 22 6352438
żelazem — doprawdy przykład ogromnego biznesu w tym kraju! Cena żelaza
spadła w ciągu ostatnich pięciu czy sześciu lat z 15 funtów 10 szylingów do 5
funtów 10 szylingów za tonę. Byłem świadkiem, jak fortuny wielu ludzi stopniały
z 300 000 do 100 000 funtów.
I czy ktoś kiedykolwiek słyszał, żeby próbowano w Izbie Gmin podnieść
larum z powodu tych strat? Czy ktokolwiek złożył skargę przeciwko rządowi,
zarzucając mu nieudolność w utrzymaniu wysokich cen żelaza? Czy ktoś zgłosił
się z propozycją, by uregulować prawnie cenę surówki żelaza, sztabek żelaza
itd.? Nie. Podobnie jest w przypadku każdego innego towaru, którym się handluje
w tym kraju.
A jak jest ze zbożem? Podczas pierwszych obrad Izby, na których byłem
obecny, premier wstał, mając kartkę papieru przed sobą, i powoli zaczął nam
opowiadać, jak kształtowały się ceny zbóż na przestrzeni ostatnich 50 lat, a jakie
są dziś. Człowiek ten wydaje się zatrudniony jako pewnego rodzaju zbożowy
zarządca — w głównej mierze tylko po to, by pilnować poziomu cen dla swoich
mocodawców.
Nasi przeciwnicy twierdzą, że naszym celem w dążeniu do zniesienia
ustaw zbożowych jest — poprzez redukcję cen zboża — obniżenie ich zarobków.
Na ten zarzut mogę odpowiedzieć, opierając się na mojej wiedzy na temat
produkcji, a oświadczam to z przeświadczeniem bliskim pewności: przez ostatnie
20 lat — gdy zboże było tanie — zarobki w hrabstwie Lancashire były wysokie.
Gdy chleb był drogi — zarobki były znacznie niższe.
Żeby nie było niedomówień odnośnie do tego, jakie są nasze cele — nie
chcemy taniego zboża jedynie po to, by uzyskać niskie ceny. To, czego
pragniemy, to dostatek zboża. Zupełnie nie dbamy o jego cenę, o ile tylko będzie
to cena naturalna. Wszystko, o co prosimy, to przestrzeganie na rynku zboża tej
samej zasady, o której monopoliści w handlu żywnością mówią, że rządzi
rynkiem pracy: pozwólmy cenie znaleźć swój naturalny poziom na globalnym
rynku.
Aby zapłacić za importowane zboże, potrzebna będzie zwiększona
produkcja przemysłowa w naszym kraju. To zaowocuje większym popytem na
pracę w sektorze produkcyjnym. Temu zaś towarzyszyć musi wzrost płac, aby
produkowane wyroby mogły być wymieniane na zboże z zagranicy. Istnieją
ludzie związani z rolnictwem, najwyraźniej pozbawieni wyobraźni, którzy mówią:
Fundacja Instytut Ludwiga von Misesa, 00-241 Warszawa ul. Długa 44/50, p. 214
KRS 0000174572 ▪ NIP 894 277 56 04 ▪ Regon 932949234 Bank account: PL 19 2130 0004 2001 0253 7975 0001
www.mises.pl ▪ [email protected] ▪ +48 22 6352438
„Hej, jeśli pozwolicie na wolny handel i będziecie importować część zboża, to jest
jasne, że sprzedaż zboża krajowego będzie mniejsza dokładnie o tę samą część”.
Brednie! Jeśli sprawicie, że więcej ludzi będzie pracować za wyższą
stawkę, jeśli usuniecie z ulic biedaków żebrzących o chleb, jeśli wyludnicie
przytułki i oczyścicie ten kraj z dwóch milionów nędzarzy, dając im pracę w
wydajnym przemyśle, to czyż nie zaczną — tak jak i Wy — konsumować
pszenicy? Czy nie byliby wtedy, tak jak my teraz, milionami konsumentów
pszennego chleba, zastępując nim swoją obecną nędzną dietę?
Wolny handel zbożem jest sposobem na wzrost rodzimej produkcji
i pobudzenie kultywacji słabszych gleb (zamiast wyłączania ich z użytku) przez
wymuszenie
zaangażowania
większego
kapitału
i
pracy.
Nie
zakładamy
mniejszych zbiorów — tak jak nie przewidujmy ani spadku w produkcji masła czy
sera, ani redukcji pogłowia bydła czy też owiec. Oczekujemy zamiast tego
znacznego wzrostu lokalnej produkcji. Wszyscy walczymy o to, żebyśmy my —
obywatele tego kraju — gdy już wykupimy wszystko, co może być tutaj
wytworzone, mogli przebyć 3 000 mil — do Polski, Rosji czy Ameryki — by nabyć
jeszcze więcej dóbr. Bez formalnych pozwoleń i przeszkód.
1
Richard Cobden (1804 — 1865) był brytyjskim producentem oraz liberalnym mężem
stanu, współpracującym z Johnem Brightem przy tworzeniu Ligi Przeciw Ustawom
Zbożowym. Został nazwany „największym myślicielem nurtu klasycznego liberalizmu w
sprawach międzynarodowych”.
Fundacja Instytut Ludwiga von Misesa, 00-241 Warszawa ul. Długa 44/50, p. 214
KRS 0000174572 ▪ NIP 894 277 56 04 ▪ Regon 932949234 Bank account: PL 19 2130 0004 2001 0253 7975 0001
www.mises.pl ▪ [email protected] ▪ +48 22 6352438