D - Sąd Okręgowy w Siedlcach

Sygn. akt IV U 260/16
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 28 września 2016r.
Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący
SSO Katarzyna Antoniak
Protokolant
st. sekr. sądowy Marzena Mazurek
po rozpoznaniu w dniu 28 września 2016 r. w Siedlcach na rozprawie
odwołania A. S.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.
z dnia 22 lutego 2016 r. Nr (...)
w sprawie A. S.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.
o prawo do emerytury
zmienia zaskarżoną decyzję i ustala prawo A. S. do emerytury od dnia (...)
Sygn. akt IV U 260/16
UZASADNIENIE
Decyzją z 22 lutego 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art. 184 ustawy z 17
grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisów rozporządzenia Rady
Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze odmówił A. S. prawa do emerytury. W ocenie organu rentowego ubezpieczony
nie udowodnił, iż do dnia 1 stycznia 1999r. osiągnął 25-letni okres ubezpieczenia. Organ rentowy podniósł, że
udowodniony okres ubezpieczenia wynosi 23 lata, 5 miesięcy i 27 dni, w tym 17 lat i 24 dni pracy w szczególnych
warunkach. Do okresu ubezpieczenia organ rentowy nie zaliczył okresu pracy ubezpieczonego w gospodarstwie
rolnym rodziców od 4 lutego 1972r. do 31 lipca 1974r. oraz od 2 lipca 1978r. do 18 marca 1979r. wskazując, że
ubezpieczony wraz z rodzicami mieszkał w innej miejscowości niż to, w którym było położone gospodarstwo rolne.
Jednocześnie ubezpieczony pobierał naukę w szkole znajdującej się w innej miejscowości niż ta, w której było położone
gospodarstwo. W związku z tym, konieczność przygotowywania się do zajęć szkolnych oraz codziennych podróży
do gospodarstwa wyklucza przyjęcie, że ubezpieczony wykonywał pracę w gospodarstwie rolnym rodziców stale i w
wymiarze znaczącym dla funkcjonowania tego gospodarstwa. Organ rentowy podał przy tym, iż tylko stała praca o
istotnym znaczeniu dla prowadzonej działalności rolnej w gospodarstwie, może być zaliczona do stażu emerytalnego.
Organ rentowy powołał się również na oświadczenie ubezpieczonego, który wskazał, że żaden z członków rodziny nie
utrzymywał się z pracy w gospodarstwie.
Odwołanie od w/w decyzji złożył ubezpieczony A. S. wnosząc o jej zmianę i ustalenie mu prawa do emerytury. W
uzasadnieniu odwołania wskazał, że wbrew twierdzeniom organu rentowego do okresu wymaganego do emerytury
zaliczyć należy okres jego pracy w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16. roku życia, tj. czas od 4
lutego 1972r. do 31 lipca 1974r. oraz od 2 lipca 1978r. do 18 marca 1979r. Ubezpieczony podał, iż w pierwszym z
przywołanych okresów mieszkał w S. i uczęszczał do położonej w tym mieście zasadniczej szkoły zawodowej, jednakże
po zajęciach szkolnych udawał się do oddalanego o ok. 3-4 km T., gdzie położone było gospodarstwo rolne jego
rodziców. Ubezpieczony codziennie pracował w tym gospodarstwie w wymiarze od 4 do 6 godzin. W drugim ze
wskazanych okresów ubezpieczony nie uczęszczał do żadnej szkoły i nie pracował zawodowo i dlatego też w większym
wymiarze czasowym, tj. od 8 do 10 godzin świadczył pracę w tym gospodarstwie (odwołanie k.1-2 akt sprawy).
W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na przepisy prawa i uzasadnienie
zawarte w zaskarżonej decyzji. Organ rentowy wskazał ponownie, że gospodarstwo rodziców ubezpieczonego nie
stanowiło głównego źródła utrzymania rodziny (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.3-5 akt sprawy).
Sąd ustalił, co następuje:
Ubezpieczony A. S. w dniu(...). ukończył 60. rok życia. Wcześniej, bo w dniu 29 stycznia 2016r. wystąpił do Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury (wniosek z 29 stycznia 2016r.
k.1-4 akt emerytalnych). Na podstawie przedłożonych do wniosku dokumentów organ rentowy ustalił, że na dzień 1
stycznia 1999r. ubezpieczony udowodnił staż ubezpieczeniowy w wymiarze 23 lat, 5 miesięcy i 27 dni, z czego okresy
składkowe stanowią 23 lata, 5 miesięcy i 27 dni, a okresy nieskładkowe 2 miesiące i 8 dni. Ponadto, organ rentowy
ustalił, że do dnia 1 stycznia 1999r. ubezpieczony osiągnął staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 17 lat i
24 dni. Z uwagi na brak wymaganego ustawą okresu ubezpieczenia decyzją z 22 lutego 2016r. organ rentowy odmówił
ubezpieczonemu przyznania emerytury (decyzja z 22 lutego 2016r. k.34 akt emerytalnych).
Ubezpieczony urodził się w dniu (...) w miejscowości T.. Rodzice ubezpieczonego P. i M. małż. S. od 1964r. byli
posiadaczami, gospodarstwa rolnego położonego we wsi T. gmina S. o powierzchni 2,84 ha (zaświadczenie wydane
przez Urząd Gminy w S. z dnia 23 marca 2015 r. k. 13 akt emerytalnych). Na terenie tego gospodarstwa znajdowały
się drewniana stodoła i obora oraz, zbudowany w latach 70-tych XX wieku, budynek gospodarczy wraz z dwoma
pomieszczeniami mieszkalnymi. Ubezpieczony mieszkał z rodzicami w miejscowości T. od urodzenia do 13 maja
1963r., kiedy to rodzina S. przeprowadziła się do S. (zaświadczenie o zameldowaniu wydane przez Urząd Miasta
S. z 9 lutego 2016r. k.30 akt emerytalnych). Po ukończeniu szkoły podstawowej, od września 1971r. ubezpieczony
kontynuował naukę w (...) Szkole Zawodowej w S.. Szkołę tę ukończył w dniu 12 czerwca 1974r. (świadectwo
ukończenia (...) Szkoły Zawodowej w S. k.10 akt emerytalnych).
Poczynając od ukończenia 16. roku życia, co nastąpiło w dniu(...)r., poprzez okres nauki w (...) Szkole Zawodowej
w S. aż do rozpoczęcia pracy zawodowej, ubezpieczony łączył naukę w szkole z pracą w gospodarstwie rolnym
rodziców położonym w T.. Na posiadanych gruntach uprawiane było zboże oraz ziemniaki. Niewielką część tego
terenu stanowiła łąka. W gospodarstwie rolnym hodowana były dwie krowy, 3-4 owce, trzoda chlewna oraz drób:
kury, gęsi i indyki po 40 sztuk. Gospodarstwo to wyposażone było w traktor i podstawowe maszyny rolnicze.
Odległość od gospodarstwa rolnego do S. wynosiła ok. 3-4 km, a na trasie pomiędzy T. i S. często, tj. co godzinę
kursowały autobusy. Jazda autobusem pomiędzy tymi miejscowościami zajmowała ok.10-15 minut. Stąd też trasę
tę ubezpieczony pokonywał autobusem. Zajęcia w szkole odbywały się trzy razy w tygodniu w godzinach od 8 do
12-13. Dwa dni w tygodniu ubezpieczony odbywał praktyki w (...) w godzinach od 7 do 13. Na naukę ubezpieczony
poświęcał ok. godziny dziennie. Ubezpieczony, pomimo zameldowania w S., większość czasu spędzał w T. pracując w
gospodarstwie rolnym rodziców. Ubezpieczony pracował w gospodarstwie rolnym rodziców każdego dnia po szkole,
a często również rano przed rozpoczęciem zajęć w szkole. Bezpośrednio po szkole ubezpieczony przyjeżdżał do T. i
powracał do S. ostatnim autobusem ,tj. o godzinie 21.40. Niejednokrotnie nocował na terenie gospodarstwa i wtedy
wykonywał prace gospodarskie również z rana. Wszystkie dni wolne od nauki ,tj. w weekendy oraz w wakacje i w
ferie zimowe ubezpieczony spędzał na terenie rodzinnego gospodarstwa rolnego. Ojciec ubezpieczonego pracował
w Spółdzielni (...) w S., gdzie zajmował się rozwożeniem mleka. Pracował w godzinach od 2-3 w nocy do 8 rano.
W 1975r. ojciec ubezpieczonego przeszedł na rentę inwalidzką, chorował na astmę, amputowano mu obie kończyny
dolne. W rozpatrywanym okresie matka ubezpieczonego nie pracowała zawodowo i zajmowała się domem, opiekując
się młodszą o 10 lat siostrą ubezpieczonego. Ubezpieczony ma o rok młodszego brata, który wówczas pobierał
naukę w szkole budowlanej w S. i również - choć w mniejszym stopniu niż ubezpieczony pracował w gospodarstwie
rolnym. W związku z taką sytuacją rodzinną obowiązki związane z pracą w gospodarstwie rolnym w dużej mierze
obciążały ubezpieczonego. Średnio poświęcał on na pracę w gospodarstwie około 4-6 godzin dziennie. Do jego
stałych obowiązków należał obrządek zwierząt oraz wykonywanie prac polowych takich jak orka, wykopki, wyrzucanie
obornika czy sianie (zeznania świadków T. G. k.13v akt sprawy i T. W. k.14 akt sprawy oraz zeznania ubezpieczonego
k.12v-13 i k.14-14v akt sprawy).
Od 1 sierpnia 1974r. ubezpieczony rozpoczął pracę zawodową. Od tej daty do 12 października 1974r. ubezpieczony
był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S., zaś od 25 października 1974r. do 1 sierpnia 1978r. pracował
w Spółdzielni (...) w S. (kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych k.2 akt emerytalnych z
wniosku o ustalenie kapitału początkowego oraz świadectwo pracy k.19 akt emerytalnych).
W okresie od 2 lipca 1978r. do 18 marca 1979 r. ubezpieczony nigdzie nie pracował i nie uczył się. W tym czasie
ubezpieczony ponownie pracował w gospodarstwie rolnym rodziców. W tym czasie rodzice ubezpieczonego rozpoczęli
na większą skalę hodowlę gęsi. Początkowo mieli 500 sztuk tych zwierząt, następnie zaś liczba hodowanego inwentarza
osiągnęła rozmiar 2000 sztuk (zeznania ubezpieczonego k.12v-13 i k.14-14v akt sprawy).
Ubezpieczony nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego (oświadczenie - wniosek o emeryturę k.2 akt
emerytalnych).
Sąd zważył, co następuje:
Odwołanie A. S. podlegało uwzględnieniu.
Zgodnie z art.184 ust.1 i 2 wyżej wymienionej ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu
wieku emerytalnego przewidzianego w art.32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 1 stycznia 1999r.
osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach
dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz
osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.27 ustawy, a także nie przystąpili do otwartego
funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym
funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. W myśl art. 32 ust.1 i 4 przywołanej
wyżej ustawy pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje
emerytura w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, a w myśl przywołanego wyżej art.27 ustawy wymagany
okres składkowy i nieskładkowy wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Zgodnie z § 3 i §
4 ust.1 pkt 1 i 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników
zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracownik, który wykonywał prace w
szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A załącznika do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury w
w/w wieku, jeżeli ukończył wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany
okres zatrudnienia tj. co najmniej 20 lat w przypadku kobiety i 25 lat w przypadku mężczyzny a w tym co najmniej
15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ponadto zgodnie z § 2 ust.1 przedmiotowego rozporządzenia okresami pracy
uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w
szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy
obowiązującym na danym stanowisku.
Rozstrzygnięcie sprawy wymagało zbadania, czy ubezpieczony spełnia przesłankę wymaganego okresu ubezpieczenia
w wymiarze co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Bezspornym było, iż ubezpieczony spełnia
pozostałe, wyrażone w przywołanych wyżej przepisach, warunki do nabycia emerytury w wieku obniżonym.
Ubezpieczony udowodnił bowiem na dzień 1 stycznia 1999r. ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach, nie był
członkiem otwartego funduszu emerytalnego, a w dniu 4 lutego 2016r. ukończył 60. rok życia.
Analizując okoliczności sprawy Sąd doszedł do przekonania, że wniosek ubezpieczonego o zaliczenie do okresu
wymaganego do emerytury okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od ukończenia 16. roku życia do 31 lipca
1974r. oraz od 2 lipca 1978r. do 18 marca 1979r. jest w pełni uzasadniony. Jak pokazują ustalenia Sądu oparte o
wiarygodne dowody w postaci dokumentów oraz spójnych i logicznych zeznań świadków Z. W. oraz T. G. jak również
zeznań ubezpieczonego, we wskazanych okresach ubezpieczony każdego dnia pracował w gospodarstwie rolnym
rodziców w T. w wymiarze od 4 do 6 godzin dziennie. Odnośnie pierwszego z przywołanych okresów wskazać należy,
iż mimo, że ubezpieczony mieszkał i pobierał naukę w szkole w S., to każdego dnia po zajęciach lekcyjnych albo
odbywanych praktykach, a niekiedy również przed tymi zajęciami (jeżeli nocował w gospodarstwie), przebywał na
terenie rodzinnego gospodarstwa i świadczył w nim pracę w określonym wyżej wymiarze. Również okresy wakacji i
ferii przypadające w tym czasie ubezpieczony spędzał na terenie tego gospodarstwa i zajmował się pracą. Podkreślić
należy, iż odległość dzieląca T. i S. jest niewielka, bo wynosi ok. 3-4 km. Odległość taka czasami występuje nawet w
obrębie tego samego gospodarstwa rolnego, w sytuacji, gdy nieruchomości rolne położone są w innej miejscowości niż
zabudowania gospodarskie. Na trasie tej istniało przy tym dogodne połączenie komunikacyjne, gdyż autobus kursował
co godzinę, a odległość tę pokonywał w około 10-15 minut. Dlatego wiarygodne jest twierdzenie ubezpieczonego, że
codziennie, po lekcjach jeździł do tego gospodarstwa i pracował w nim, zajmując się obrządkiem zwierząt, a w okresie
wiosenno-jesiennym również wykonywaniem prac polowych. Relacja ta znalazła swoje potwierdzenie w treści zeznań
mieszkających wówczas w T. w pobliżu gospodarstwa rolnego rodziny S. świadków Z. W. oraz T. G.. Również fakt
pracy zawodowej ojca ubezpieczonego nie podważa ustaleń o stałej pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym.
Przeciwnie nakazuje uznać, że w związku z tym ilość obowiązków obciążających ubezpieczonego, jako najstarszego
dziecka w domu, była większa. Okoliczność, że to ubezpieczony z trójki dzieci małżonków S. najwięcej pracował
w rodzinnym gospodarstwie potwierdzili wymienieni wyżej świadkowie. W tej sytuacji, mając na uwadze, że w
gospodarstwie prowadzona była uprawa roślin i hodowla zwierząt wymagająca dużego nakładu pracy stwierdzić
należy, że praca ubezpieczonego była istotnym wkładem i była konieczna do prawidłowego funkcjonowania tego
gospodarstwa.
Zdaniem Sądu, ubezpieczony wykazał, iż również w drugim z przywołanych okresów pracował w gospodarstwie
rolnym rodziców w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie. W tym czasie bowiem ubezpieczony nigdzie nie pracował,
a jego rodzice hodowali od 500 do 2000 sztuk gęsi. A zatem, również i w tym czasie istniało zapotrzebowanie na
pracę ubezpieczonego w tym gospodarstwie tym bardziej, że wówczas ojciec ubezpieczonego był niezdolny do pracy
w związku z czym pobierał rentę inwalidzką oraz był po amputacji początkowo jednej, a następnie obu nóg.
Odnosząc się do zarzutu organu rentowego dotyczącego tego, że gospodarstwo rolne nie stanowiło głównego źródła
utrzymania rodziny S. stwierdzić należy, iż ustawa o emeryturach i rentach z FUS nie wymaga, aby gospodarstwo rolne
stanowiło jedyne, czy główne źródło dochodów rodziny ubezpieczonego ubiegającego się o zaliczenie okresu pracy w
gospodarstwie do okresu ubezpieczenia.
Przyjmując zatem sporne okresy jako czas pracy w gospodarstwie rolnym stwierdzić należy, że ubezpieczony
legitymuje się co najmniej 25-letnim okresem wymaganym do nabycia emerytury. Jak stanowi bowiem art.10 ust.1
pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przy ustalaniu prawa do emerytury oraz
przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również przypadające przed dniem 1 stycznia 1983r. okresy pracy w
gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, traktując je jak okresy składkowe.
Mając na uwadze powyższe na podstawie art.47714§2 kpc Sąd orzekł jak wyroku. Jako datę początkową przyznania
emerytury przyjęto dzień, w którym ubezpieczony ukończył 60.-ty rok życia.