Prześwietnej ck etnej ck etnej ck Okręgowej Rady Szkolnej

Popis czyli egzamin dzieci w szkole.
Lucjan Kołodziejski
W czasach współczesnych promocja ucznia
do klasy programowo wyŜszej lub
świadectwo
ukończenia
szkoły
jest
podstawowym dokumentem określającym
jego status. Od kilkunastu lat w szkołach
podstawowych
przeprowadzany
jest
sprawdzian szóstoklasisty, a w gimnazjach
test kompetencji. W latach 1867-1897 odbył
się teŜ w Borzęcinie sprawdzian końcowy zwany potocznie „popisem” na zakończenie II i III
semestru. Analizując dokumenty związane z monografią Borzęcina znalazłem luźną kartę
będącą w gruncie rzeczy urzędową korespondencją. Dotyczyła ona egzaminu półrocznego (na
zakończenie II semestru) czyli
>> popisu <<. . Jak piszą autorzy monografii parafii
1
Wojakowa : Ks. Dziekan i uczący odpytywali dzieci czytania, gramatyki polskiej, rachunków
z pamięci i na tablicy. Wyniki tych egzaminów były róŜne, w głównej mierze zaleŜały od tego,
jak dzieci uczęszczały na zajęcia. Zdarzały się lata, w których młodzieŜ, ku zadowoleniu
wszystkich, odpowiadała bardzo dobrze, otrzymywała nagrody ksiąŜkowe oraz pieniądze, ale
były takie, w których dzieci prezentowały poziom średni i mierny. Podczas egzaminów
młodzieŜ śpiewała róŜne wyuczone piosenki oraz recytowała wiersze2. Nauczycielem w
Borzęcinie był wtedy Franciszek Nossek, a jego pomocnikiem Henryk Stohandel. O F.
Nossku niewiele wiadomo. Urodził się w 1835 r. Od 30 sierpnia 1867 r. do 1876 r. pracował
w tutejszej szkole trywialnej (ludowej). W styczniu 1876 r. został przeniesiony ze stanowiska
kierowniczego w Borzęcinie na stanowisko nauczyciela młodszego w Uściu Solnym3. Nie
była to jego pierwsza szkoła gdyŜ pracę wśród „dziatwy szkolnej” rozpoczął w 1858 r4. Jego
pensja roczna w 1868 r. wynosiła 200 zł. Do szkoły uczęszczało wówczas 300 uczniów oraz
150 do tzw. szkoły niedzielnej czyli uczniów powtarzających klasę. Aby przeprowadzić
„popis” F. Nossek dn. 15 marca 1874 r. skierował do Rady Szkolnej Okręgowej z siedzibą w
Bochni pimo:
D.15/3 [1] 874
266.
-------R.s.k.
Do
Prześwietnej
Prześwietnej c.k.
Okręgowej Rady Szkolnej
w Bochni
Franciszek Nossek
Nauczyciel szkoły ludowej
1
Stanisław Tokarski, Dariusz Piechnik, Dzieje parafii Wojakowa 1772-1939.
TamŜe, s.32.
3
Historya Szkoły Ludowej w Borzęcinie, s.2
4
Szemantyzm, 1868 r. s.39.
2
1
W Borzęcinie p.d. 10 marca 1874r. L.3
Prosi o łaskawe wyznaczenie terminu do odbyć się mającego z młodzieŜą szkolną
półrocznego popisu.
L.3
Prześwietna c.k. Okręgowa Rada Szkolna
Dnia 24- go Marca b.r. ukończy się w miejscowej szkole ludowej wykład przedmiotów
naukowych, przeznaczony na pierwsze /zimowe/ półrocze.
W pokorze podpisany uprasza więc: Prześwietna c.k. Okręgowa Rada Szkolna raczy
łaskawie wyznaczyć termin do odbycia się mającego z młodzieŜą szkolną popisu.
Ze szkoły ludowej w Borzęcinie dnia 10-go marca 1874 r.
Franciszek Nossek
Nauczyciel.
Z kolei Rada Szkolna Okręgowa na tej samej karcie zwróciła się do ks. Franciszka La Croix
ówczesnego proboszcza w Borzęcinie z następującym pismem.
2
L 266
Z Rady szkolnej okręgowej bocheńskiej.
N 266
Do
Wielebnego ks. Proboszcza jako nadzorcy szkoły
w Borzęcinie.
L 266
------R.s.o
Udzielam Wielebnemu ks. Proboszczowi jako miejscowemu nadzorcy szkoły w
Borzęcinie z uprzejmym wezwaniem aby popisowi młodzieŜy szkolnej w dniu 24 Marca
b.r. przewodniczył i o przebiegu onegoŜ Radzie szkolnej okręgowej sprawę zdać zechciał.
Bochnia 17 Marca[1]874
Przewodniczący
Podpis nieczytelny
„Popis” odbył się 24 marca1874 r,, przewodniczył ks. Franciszka La Croix …
Dziękuję prof. Józefowi Hampel i ks. mgr Czesławowi Paszyńskiemu za udostępnienie w/w
dokumentu. Zdjęcie Szkoły Ludowej w Borzęcinie pochodzi z karty pocztowej wydanej
około 1900 r., a znajdującej się w zbiorach mgr Joanny Bodzioch.
3