godziny wychowawczej: Stereotypy płci

Konspekt lekcji wychowawczej
zawierającej elementy genderowe
Temat: Stop ! stereotypom płci w społeczeństwie
Grupa docelowa: młodzież ponadgimnazjalana – pierwsza klasa technikum
Cele:
-zwiększenie wśród uczniów świadomości istnienia nierówności płci,
- zwrócenie uwagi na to, że każdy człowiek jest inny i stereotypy często nie mówią prawdy
o kimś, kto przynależy do danej grupy,
- wprowadzenie pojęć płeć biologiczna oraz płeć kulturowa ,
- refleksja nad tym jak stereotypy związane są z płcią,
- uwrażliwienie na problem dyskryminacji kobiet.
Czas trwania zajęć: 1 godzina lekcyjne
Materiały: mazaki arkusze papieru, samoprzylepne karteczki dla każdego ucznia.
Metody pracy: dyskusja, burza mózgów, praca indywidualna, praca w grupie
Po zakończeniu zajęć uczeń/ uczennica umie:
- określić definicje stereotypu,
-omówić na przykładach, czym jest stereotypizacja,
-zastosować w praktyce sposoby przełamywania stereotypów.
- rozróżnić pojęcia płeć biologiczna i płeć społeczno- kulturowa,
-omówić na przykładach czym jest, a czym nie jest dyskryminacja.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie do lekcji - 5 minut
Nauczyciel stwarza nową sytuację wychowawczą: informuje uczniów o temacie i celu
zajęć, podaje krótką informację na temat stereotypów płci i ich spostrzegania przez
społeczeństwo.
Stereotypy płci w życiu człowieka mogą mieć niekorzystny wpływ na rozwój
intelektualny oraz psychospołeczny dzieci i młodzieży. Niestety już od najmłodszych lat
dzieci wychowywane są w duchu dyskryminacji i nierówności płci. Kolory ubranek
i zabawek dla małych dzieci są podzielone płciowo. Dla dziewczynek przeznaczony jest kolor
różowy, chłopcom przeznaczono kolor niebieski. Dziewczynkom i chłopom narzucane są role
życiowe przypisywane do danej płci. W tym względzie szkoła również przyczynia się do
powielania stereotypów. Dyskusje nad charakterem płci trwają od wielu lat. Badaczki
feministyczne posługują się podziałem na płeć biologiczną (ang. sex) i płeć społecznokulturową (ang. gender).
Płeć biologiczna to cielesny wymiar płciowości, natomiast płeć społecznokulturowa to zespół cech płciowych, które jednostka nabywa w toku wychowania
i przebywania w określonej kulturze. W ramach tego podziału określana jest różnica płci.
Kobiety określane są poprzez pryzmat kobiecych cech narządów rozrodczych, kobiecej
budowy
ciała itd., posiadające dodatkowo określone cechy społeczno-kulturowe.
Analogicznie definiuje się mężczyzn.
Dzisiejszy temat zajęć jest ważny, ponieważ, w relacjach międzygrupowych
bardzo często patrzymy na siebie przez pryzmat stereotypów. A stereotyp to wyidealizowany,
uproszczony obraz własnej grupy oraz równie jednostronna, upraszczająca i negatywna wizja
innych grup. Stereotyp wprowadza nieufność i wrogość oraz wiedzie do uprzedzeń
i dyskryminacji między ludźmi.
2. Ćwiczenie: Stereotyp – co to takiego?- jak im przeciwdziałać? – 10 minut
Cel : Wypracowanie definicji stereotypu, uświadomienie inności każdego człowieka,
zwrócenie uwagi na fakt, że posługiwanie się stereotypami płci, często spycha człowieka do
uproszczeń w ocenie.
Przebieg ćwiczenia:
Dzielimy uczniów na pary, każda para otrzymuje dwie kartki na jednej uczniowie zapisują
wypracowaną definicję stereotypu, na drugiej kartce podany jest przykład stereotypu.
Przykłady stereotypów:
1 Osoby rude są zawsze fałszywe.
2. Wszyscy Murzyni są czarni.
3. Wszyscy Niemcy są fałszywi.
4. Wszyscy chudzi są niejaki.
5. Wszyscy Żydzi mają żyłkę do interesów.
6. Kobiety są mniej sprawne intelektualnie od mężczyzn.
7. Murzyni mają wrodzone poczucie rytmu.
8. Baby do garów.
Polecenie nauczyciela:
Na podstawie przeprowadzonej rozmowy w parze, wypracuj definicję stereotypu oraz
argumenty,
które
udowodnią,
że
podany
przykład
stereotypu
jest
krzywdzący
i niesprawiedliwy w odniesieniu do grupy, której dotyczy. Opracowana definicja i argumenty
zostaną umieszczone na tablicy i przedstawione na forum klasy.
Podsumowując Po wypracowaniu
przez uczniów jednej wspólnej definicji stereotypu,
argumentów ,które mogą obalić stereotypowe przekonania, prosimy o zastanowienie się
i udzielenie odpowiedzi na postawione pytania:
Czym jest stereotyp dotyczący płci? Proszę o przykłady,
Skąd przychodzą nam do głowy stereotypy płci?
Czy zdarzają się ludzie wolni od stereotypów?
Czy stereotypy są zjawiskiem pozytywnym czy negatywnym?
Dlaczego stereotypy w określonej społeczeństwie są tak mocno zakorzenione?
2. Ćwiczenie: Pielęgniarze i hydrauliczki − 10 minut
Przebieg ćwiczenia:
Dzielimy tablicę na dwie kolumny. Jedna kolumna jest męska, druga jest kobieca.
Polecenie nauczyciela:
wymień zawody i czynności, które tradycyjnie przypisywane są do określonej płci. Wpisz
zawody do odpowiednich kolumn. Postaraj się, żeby wśród czynności kobiecych znalazło się
rodzenie dzieci i karmienie piersią( uczniowie powinni wymienić przynajmniej 10 czynności
uznawanych za kobiece oraz 10 uznawanych za męskie).Zamień nazwy kolumn. Zajęcia
i zawody, które dotychczas były podpisane jako męskie podpisz kobiece i odwrotnie.
Przyjrzyj się obu kolumnom i skomentuj efekty.
Przykładowe pytania do dyskusji
Czy na tej liście są zajęcia, których nie mogą wykonywać kobiety?
Czy na tej liście są zajęcia, których nie mogą wykonywać mężczyzn?
Jeśli na tej liście są czynności, których nie mogą wykonywać kobiety lub mężczyźni, to podaj
przyczynę?
To ćwiczenie służy wprowadzeniu pojęć płeć kulturowa (ang. gender) i płeć biologiczna
(ang. sex)..
Podsumowując to ćwiczenie podkreślamy, że różnice w traktowaniu kobiet, mężczyzn
i ocenianie ich predyspozycji, co do określonych czynności, zawodów wynikają najczęściej
ze stereotypów.
3. Ćwiczenie: plakat dotyczące równości płci−20 minut
Cel: Ustalenie niezbędnych warunków, w których możemy mówić o dyskryminacji.
Przebieg ćwiczenia
Dzielimy uczniów na kilka grup 3- 4- osobowych. Rozdajemy markery oraz papier, który
może być wykorzystany do pisania.
Polecenia nauczyciela:
Wyobrażamy sobie, że jesteśmy słynnymi reżyserami i reżyserkami, i mamy zaprojektować
plakat, który promowałby równość płci.
Po skończonej pracy każda grupa na forum klasy przedstawia efekt swoich działań. (można
zrobić wystawę prac)
Podsumowanie: ćwiczenie zamyka w pozytywny sposób zajęcia, uświadamia uczniom, że
cechy przypisane często tylko jednej płci, sprawdzają się doskonale jako cechy płci
odmiennej.
Przykładowe pytania do dyskusji:
Czy wymienione cechy różnicujące płeć są widoczne kiedy je nie przypiszemy konkretnej
płci? Podaj przykłady?
Co można zrobić, aby przeciwdziałać dyskryminacji ze względu na płeć?
Podsumowanie lekcji:
Pozytywne myślenie o drugiej osobie często sprawia nam wiele problemów. Dlatego burzenie
stereotypów jest tak pracochłonne. Nasze zajęcia uświadomiły nam, że myślenie oparte na
stereotypach, zmniejsza nasze możliwości życiowe. Nie pozwólmy, aby stereotypy nas
ograniczały, kierujmy się w życiu własną wiedzą i umiejętnościami.
Konspekt opracowano na podstawie:
Poradnik dla nauczycielek i nauczycieli pt.”Równa szkoła-edukacja wolna od
dyskryminacji”autorstwa Ewy Majewskiej, Ewy Rutkowskiej,Małgorzaty JonczyAdamskiej, Anny Wołosik
Podręcznik trenerski. Zarządzanie firmą równych szans, EQUAL, Fundacja
Feminoteka, 2008.
Gender - kulturowa tożsamość płci. Podręcznik dla trenerów, Amnesty International,
Warszawa 2005.
Opracowała: Wanda Pawluk - pedagog